Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Bytowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2018 r.

sprawy z powództwa J. H.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda J. H. 12.470,00 zł (dwanaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 25 stycznia 2016r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda J. H. 5.441,00 zł (pięć tysięcy czterysta czterdzieści jeden złotych 00/100) tytułem kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Bytowie) 1.402,20 zł (tysiąc czterysta dwa złote 20/100) tytułem wydatków tymczasowo przez Skarb Państwa poniesionych.

Sygn. akt I C 69/16

UZASADNIENIE

Powód J. H. wniósł pozew przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) z siedzibą w W. o zapłatę 12.470,00 zł wraz z odsetkami od 29 maja 2015r. do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania wraz z kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że jego pojazd, ubezpieczony u pozwanego ubezpieczyciela, uległ szkodzie. Pozwany zwrócił powodowi koszt naprawy auta, jednakże odmówił mu wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

19 stycznia 2016r. Sąd wydał pod sygnaturą VI GNc 105/16 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 79).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty, pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Podniósł, że poszkodowany dysponował drugim samochodem marki S. o nr rej. (...) i nie wykazał, że nie używał tego samochodu lub nie mógł używać w spornym okresie. Nie wskazał również, że musiał korzystać w tym czasie z konsultacji lekarskich i zabiegów rehabilitacyjnych, jak również nie wykazał tytułu prawnego do działki, na którą miał jeździć pojazdem zastępczym. Pozwany zakwestionował również zasadność wynajmu pojazdu zastępczego na okres 86 dni. W jego ocenie rozliczenie szkody powinno nastąpić jako szkoda całkowita, kiedy okres zasadnego pojazdu najmu zastępczego nie jest zależny od procesu naprawczego, stąd pozwany zakwestionował tak długi okres najmu pojazdu zastępczego (k. 82-83).

Sąd ustalił, co następuje:

Powód J. H. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w S.. Podstawowym przedmiotem działalności gospodarczej powoda jest naprawa i konserwacja pojazdów samochodowych. Dnia 10 lutego 2015r. powód zawarł z J. P. (1) umowę cesji wierzytelności przysługującej J. P. (1) wobec pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W., która wynika z odpowiedzialności pozwanego jako ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia drogowego z dnia 10 lutego 2015r., wskutek którego uszkodzeniu uległ pojazd marki V. (...), nr rej. (...), stanowiący własność J. P. (1).

bezsporne; por. wydruk z (...) k. 16; umowa cesji wierzytelności k. 17, 112; kopia dowodu osobistego k. 18

W dniu 10 lutego 2015r. około godziny 16.15 w miejscowości K. doszło do zdarzenia drogowego, którego przyczyną było niezachowanie ostrożności przez K. R. kierującego pojazdem F. (...), który mijając pojazd J. P. (1) wjechał na przeciwległy pas drogi i doprowadził do zderzenia obu pojazdów. W wyniku tego zdarzenia kierujący pojazdem V. (...) zjechał na pobocze i uderzył w drzewo.

Szkoda została zgłoszona pozwanemu w dniu 11 lutego 2015r., a następnie telefonicznie w dniu 12 lutego 2015r.

W efekcie kolizji doszło do uszkodzenia pojazdu J. P. (1) uniemożliwiającego jego dalsze użytkowanie. Po przeprowadzeniu w dniu 19 lutego 2015r. oględzin uszkodzonego pojazdu i sporządzeniu protokołu szkody, pozwany w dniu 25 lutego 2015r. przedstawił swoje stanowisko co do szkody informując, że ustalony koszt naprawy pojazdu przewyższa rynkową wartość pojazdu, wobec czego wysokość odszkodowania ustalona zostanie na zasadzie tzw. „szkody całkowitej”. Niemniej z uwagi na potrzebę weryfikacji okoliczności zdarzenia – o czym pozwany poinformował pismem z 9 marca 2015r., przyjął on ostatecznie odpowiedzialność za przedmiotową szkodę w dniu 29 kwietnia 2015r. W tym dniu, pozwany w drodze decyzji poinformował o zakwalifikowaniu szkody jako „całkowitej” i o ustaleniu odszkodowania w wysokości 6.150,00 zł, jako różnicy pomiędzy wartością pojazdu przed i po szkodzie. Ponadto pozwany dokonał refundacji kosztów holowania uszkodzonego pojazdu w kwocie 719,00 zł. Wypłaty odszkodowania w łącznej wysokości 7.069,00 zł dokonał w dniu 30 kwietnia 2015r.

Nie zgadzając się z kwalifikacją szkody, powód sporządził kalkulację naprawy, w której określił koszty niezbędne do jej przeprowadzenia na kwotę 13.970,00 zł, przedstawiając ją pozwanemu. Po wypłaceniu przez pozwanego w dniu 30 kwietnia 2015r. niespornej części odszkodowania, powód przystąpił do naprawy szkody i w wezwaniu do zapłaty z 12 maja 2015r. określił należności, które według niego pozwany zobowiązany był uiścić, wystawiając faktury VAT na kwoty:

1.  13.970,52 zł tytułem naprawy uszkodzonego pojazdu,

2.  12.470,00 zł tytułem kosztów wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego na czas likwidacji szkody,

3.  1.107,00 zł tytułem kosztów holowania uszkodzonego pojazdu,

4.  300,00 zł tytułem kosztów prywatnej wyceny wartości rynkowej pojazdu przez niezależnego rzeczoznawcę.

W dniu 9 lipca 2015r. pozwany wydał decyzję, w której przyznał dodatkowe odszkodowanie z tytułu naprawy pojazdu, holowania oraz kosztów opinii rzeczoznawcy. Odmówił jednak refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego, kwestionując zasadność korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego na czas likwidacji przedmiotowej szkody, wobec ustalenia, że poszkodowany dysponował w dacie szkody innym pojazdem.

Powód złożył odwołanie od tej decyzji, wskazując, że posiadany przez poszkodowanego pojazd S. był niesprawny w dacie szkody, nadto nie odpowiadał klasie samochodu uszkodzonego. Zatem nawet posiadanie przez poszkodowanego innego samochodu, ale osobowego, nie pozwalało mu na korzystaniu z tego pojazdu w takim zakresie w jakim korzystał z pojazdu V. (...). Zatem zasadnym było korzystanie przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego tej samej klasy, który zapewniał mu funkcjonalność na bardzo zbliżonym poziomie do pojazdu, który uległ szkodzie.

Pozwany pismem z 12.11.2015r. podtrzymał swoje stanowisko.

dowód: oświadczenie uczestników zdarzenia drogowego k. 19-20, 113-114; zgłoszenie szkody k. 21-26, 115-119; protokół szkody k. 27-28; pismo pozwanego z 25.02.2015r. k. 29 i z 9.03.2015r. k. 30, 120; pismo pozwanego z 29.04.2015r. k. 31-32; wydruk z przelewu bankowego k. 33; korespondencja mailowa k. 34, 4344; kalkulacja naprawy k. 35-42; wycena k. 45-47, 121-123; faktury VAT k. 48-51, 124; wezwanie do zapłaty k. 52-56, 125-12128; decyzja pozwanego z 9.07.2015r. k. 57-58, 129-130; dowód przelewu k. 59; odwołanie k. 60-62, 131-133; pismo pozwanego z 12.11.2015r. k. 63-64, 134-135; przesłuchanie świadka M. P. k. 190-191; akta szkody załączone do akt – nr 94/15/33/34

J. P. (1) i jego żona A. P. (1) są osobami w podeszłym wieku. Każde z nich jest nadto osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. W orzeczeniach (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. dotyczących zarówno J. P. (1), jak i A. P. (1) wskazano konieczność zaopatrzenia w środki i pomoce ułatwiające funkcjonowanie. W związku ze stanem zdrowia J. P. (1), w dacie szkody zmuszony był poruszać się na wózku inwalidzkim, który musiał również przewozić ze sobą w aucie. Jego żona A. P. (1) w tym okresie poruszała się o kulach.

Uszkodzony w kolizji Samochód V. (...) należał do segmentu pojazdów (...) i charakteryzował się znaczną ładownością oraz pakownym i pojemnym bagażnikiem, z horyzontalnie uchylnymi drzwiami bagażnika (do góry), dzięki czemu można był umieścić w nim wózek inwalidzki. Samochód posiadał wyższe zawieszenie, co było ułatwieniem dla wsiadania do auta. Drzwi boczne z tyłu były przesuwne, skutkiem czego były szersze, aniżeli w samochodach osobowych i łatwiej wsiadało się do samochodu. Pojazd ten został zakupiony w tym celu, aby rodzina mogła wozić J. P. (1) i jego żonę A. P. (1) do lekarzy. Z pojazdu tego korzystali także członkowie rodziny poszkodowanego we własnych sprawach, w tym syn M. P. oraz jego wnuk P. T.. Sam J. P. (1) czasami, gdy członkowie rodziny nie mogli, korzystał z tego pojazdu celem dojazdów do lekarzy. Samochód ten miał mu ułatwiać codzienne funkcjonowanie.

Umowę najmu pojazdu zastępczego poszkodowany J. P. (1) zawarł z powodem w dniu 10 lutego 2015r. Umowa dotyczyła samochodu (...) a stawkę za dobę przyjęto na poziomie 145,00 zł. J. P. (1) nie poszukiwał innych firm, które zajmowały się wynajmem pojazdu, jak również nie skorzystał z propozycji pozwanego w tym zakresie, mimo iż otrzymał pismo, że z takiej możliwości skorzystać może. Powód zaproponował mu wynajem samochodu zastępczego informując go, że koszty zostaną zwrócone przez pozwanego. W dacie kolizji J. P. (1) miał 80 lat.

Oprócz V. (...) J. P. (1) posiadał również samochód marki S. (...), który w tym czasie mógł być tymczasowo wykluczony z użytku na czas wymienianego rozrządu. Z samochodu tego J. P. (2) jak i jego żona nie korzystali, ze względu na stan zdrowia. J. P. (1) w tym okresie był po zabiegu wymiany stawu kolanowego, a A. P. (1) po operacji wymiany dwóch stawów biodrowych. J. P. (1) korzystał z wózka inwalidzkiego, a A. P. (2) chodziła o kulach i oboje nie byli w stanie podróżować tego rodzaju samochodem osobowym. Z pojazdu S. (...) korzystali jedynie wnuczka i wnuk J. P. (1).

Samochód V. (...) został sprzedany w stanie uszkodzonym powodowi.

dowód: umowa najmu pojazdu zastępczego k. 65-66, 136-138; protokół przekazania pojazdu k. 67-68, 138-139; orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 69-70; orzeczenie lekarza orzecznika k. 71; wydruk ze stron internetowych dotyczących stawek wynajmu pojazdów zastępczych k. 72-78; przesłuchanie świadka M. P. k. 190-191

Wartość pojazdu V. (...) nr rej. (...) przed szkodą z dnia 10 lutego 2015r. wynosiła 13.900 zł brutto. Koszt naprawy pojazdu w związku ze zdarzeniem, wynosił odpowiednio 17.628,11 zł netto, tj. 21.682,58 zł brutto. Koszt naprawy przekracza wartość pojazdu. Wartość tego pojazdu w stanie uszkodzonym wynosiła 6.150,00 zl.

Pojazd V. (...) po szkodzie nie mógł zostać dopuszczony do ruchu przed rozpoczęciem naprawy.

Stawki za wynajem pojazdów porównywalnych do uszkodzonego pojazdu przy wynajmie ponad 15 dni zawierają się w granicach od 120 do 200 zł. Wynajęty przez poszkodowanego pojazd (...) odpowiadał klasie pojazdowi uszkodzonemu.

Czas najmu pojazdu zastępczego w przypadku uznania szkody całkowitej wynosił 16 dni plus ewentualny czas organizacyjny, przy czym czas od wystąpienia szkody do daty wypłaty odszkodowania wynosił 80 dn. W przypadku wariantu naprawy pojazdu – usprawiedliwiony czas wynajmu wynosił 19 dni, przy czym czas od daty wystąpienia szkody do daty wypłaty odszkodowania zawiera się w przedziale od do. Do tego czasu należy doliczyć technologiczny czas naprawy pojazdu, tj. 80 dni + 5 dni, tj. 85 dni.

dowód: opinia biegłego rzeczoznawcy z 20 listopada 2017r. k. 215-238

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie w zasadzie w całości.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że powód w drodze umowy przelewu wierzytelności (art. 509 k.c.) nabył ważnie i skutecznie od poszkodowanego J. P. (1), wierzytelność w stosunku do ubezpieczyciela (strony pozwanej), która powstała w wyniku szkody komunikacyjnej z dnia 10 lutego 2015r. w samochodzie V. (...). Ma zatem legitymację czynną by owej wierzytelności dochodzić przed Sądem, co też uczynił sprawę przedmiotową inicjując.

Żądanie opiera się na art. 436 §1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c., zgodnie z którymi samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkody związane z ruchem pojazdu. Jest niewątpliwe, że szkoda powstaje w chwili wypadku komunikacyjnego i podlega naprawieniu na podstawie art. 436 § 1 k.c. w zw. z 435 §1 k.c. oraz według zasad określonych w art. 363 k.c., a w wypadku odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń - według zasad określonych w §2 tego przepisu oraz określonych w art. 361 k.c.

Zgodnie z treścią art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Natomiast w myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., nr 124, poz. 1152 ze zm.), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Odszkodowanie to winno zaś w pełni kompensować poniesioną szkodę – art. 363 § 1 k.c..

„Zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nakłada na ubezpieczyciela obowiązek wyrównania szkody w razie nastąpienia określonego w umowie wypadku. Adresatem tego świadczenia odszkodowawczego jest osoba trzecia, która doznała uszczerbku majątkowego lub niemajątkowego, jakkolwiek samo zdarzenie wyrządzające szkodę obciąża ubezpieczonego a nie ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel staje się zobowiązanym wobec poszkodowanego z racji wiążącej go umowy z ubezpieczającym” (wyrok SN z dnia 15 września 2004 roku, II CK 372/03, LEX 146326).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem jak i poglądami doktryny pojęcie „szkody” odnosi się do różnicy między stanem majątkowym poszkodowanego, jaki istnieje po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem jaki istniałby, gdyby nie wystąpiło to zdarzenie. W prawie cywilnym szkoda jest podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej. Przez szkodę rozumie się uszczerbek, pomniejszenie, oceniane w stosunku do stanu istniejącego w chwili dokonania szkody. Szkoda na gruncie prawa cywilnego ma charakter majątkowy.

Zgodnie z treścią art. 363 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego bądź zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Pojęcie „sumy odpowiedniej” interpretowane w powiązaniu z treścią art. 361 § 2 k.c. („naprawienie szkody obejmuje straty które poszkodowany poniósł oraz korzyści które mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”) oznacza to, iż jej wysokość ma odpowiadać kosztom usunięcia różnicy w majątku poszkodowanego. W przypadku wypłaty odszkodowania przez zakład ubezpieczeń - przez zapłatę określonej sumy pieniężnej ustalonej według cen z daty ustalenia odszkodowania (art. 363 § 2 k.c.).

Stan faktyczny sprawy jest niewątpliwy. Bezspornym bowiem jest to, iż samochód V. (...) uległ uszkodzeniu w wypadku komunikacyjnym, którego sprawca był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. Spór ograniczał się do wysokości należnego powodowi odszkodowania, ponieważ w ocenie pozwanego powód otrzymał całe należne świadczenie, a korzystanie z pojazdu zastępczego było nieuzasadnione z uwagi na okoliczność, że poszkodowany w dacie szkody dysponował innym autem. Powód wywodził z kolei, że ubezpieczyciel winien mu zwrócić również koszty wynajmu pojazdu zastępczego, gdyż samochód który uległ uszkodzeniu był wykorzystywany zarówno przez J. P. (1), jak i jego członków rodziny do codziennego użytku, w tym do dojazdów do lekarza. Nadto, między stronami istniały także rozbieżności co do tego, w jaki sposób należało rozliczyć szkodę – czy jako częściową, czy całkowitą.

Ustalenie tych okoliczności, jak i czasu niezbędnego do naprawy samochodu bądź do nabycia innego w przypadku uznania szkody całkowitej, wymagało wiedzy specjalnej, zatem Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy na okoliczność ustalenia wartości pojazdu przed i po szkodzie, kosztów jego naprawy, a co za tym idzie, czy szkoda miała charakter częściowy, czy całkowity oraz na okoliczność ilości dni usprawiedliwionej technologicznie naprawy uszkodzonego pojazdu marki V. (...) o nr rej. (...) w celu przywrócenia go do stanu sprzed szkody, ewentualnie czasu niezbędnego do nabycia nowego samochodu oraz wysokości stawek za dobę najmu pojazdu zastępczego.

W sporządzonej na potrzeby postępowania opinii biegły wskazał w pierwszej kolejności, że wartość pojazdu V. (...) nr rej. (...) przed szkodą z dnia 10 lutego 2015r. wynosiła 13.900 zł brutto, natomiast koszt naprawy pojazdu w związku ze zdarzeniem, wynosił odpowiednio 17.628,11 zł netto, tj. 21.682,58 zł brutto. Skoro więc koszt naprawy pojazdu przekraczał wartość pojazdu, przyjąć należało, że w wyniku zdarzenia w pojeździe V. (...) doszło do szkody całkowitej

Wartość pojazdu w stanie uszkodzonym, zgodnie z opinią biegłego wynosiła 6.150,00 zł, a pojazd V. (...) po szkodzie nie mógł zostać dopuszczony do ruchu przed rozpoczęciem naprawy.

Sąd zważył, że żadna ze stron co do zasady nie kwestionowała wniosków opinii w powyższym zakresie. Nadto, biegły jest specjalistą z zakresu mechaniki pojazdów, posiada także wieloletnie doświadczenie w sporządzaniu opinii na zlecenie Sądu. Opinia sporządzona na potrzeby postępowania zawiera odpowiedzi na pytania Sądu. Jest jasna, czytelna, a zawarte w niej wnioski nie budzą wątpliwości Sądu.

Uznając zatem, że na skutek uszkodzeń samochodu V. (...) doszło do szkody całkowitej, odpowiedzialność strony pozwanej za szkodę jakiej doznał poszkodowany na skutek kolizji drogowej w dniu 10 lutego 2015r. obejmuje także wydatki za najem pojazdu zastępczego, przy czym przyjmuje się, że mają to być wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione (art. 361 § 1 i 2 k.c.). Nie może przy tym budzić wątpliwości, że obowiązkiem poszkodowanego było podjęcie działań zmierzających do minimalizowania kosztów tych najmów (art. 354 § 1 k.c.).

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem w wyniku którego doszło do szkody całkowitej, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie – co do zasady – od dnia zniszczenia pojazdu do dnia, w którym poszkodowany może nabyć podobny pojazd, nie dłuższy niż do dnia zapłaty odszkodowania (tak: wyrok SN z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, Lex nr 146324). Co jednak istotne, dopuszcza się również wyjątek od tej zasady, iż w sytuacji gdy stwierdzono szkodę całkowitą, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego także w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego (tak: uchwała SN z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13). Przedmiotowe stanowisko Sądu Najwyższego, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela uznając, że czasem refundowanego najmu pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej jest okres od dnia wynajęcia pojazdu zastępczego w związku ze zniszczeniem posiadanego przez poszkodowanego pojazdu do dnia, w którym poszkodowany mógł nabyć faktycznie i obiektywnie odtworzyć możliwość korzystania ze zniszczonej rzeczy poprzez zakup innego pojazdu mechanicznego o podobnej wartości rynkowej - taki, jakim dysponował przed wypadkiem. Szkoda bowiem równoznaczna jest z uszczerbkiem majątkowym, obejmującym różnicę pomiędzy obecnym stanem majątkowym, a stanem majątkowym, jaki zaistniałby, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2008 r. sygn. akt III CZP 62/08, opubl. (...) 2009/7-8/106).

W ocenie Sądu omawiany przedział czasowy rozpoczął się w dniu zniszczenia samochodu i trwał do dnia wypłaty odszkodowania. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, poszkodowanemu faktycznie potrzebny był samochód zastępczy, zatem potrzeba ta występowała od czasu uzyskania środków na zakup nowego auta, czyli do dnia wypłacenia powodowi odszkodowania. O konieczności korzystania z pojazdu zastępczego, w dalszej części uzasadnienia.

Biegły w swojej opinii początkowo wskazał, że czas najmu pojazdu zastępczego w przypadku uznania szkody całkowitej wynosił 16 dni plus ewentualny czas organizacyjny, natomiast w przypadku wariantu naprawy pojazdu – usprawiedliwiony czas wynajmu wynosił 19 dni. Słusznie jednak strona powodowa zwróciła uwagę na okoliczność, że od czas uszkodzenia pojazdu do czasu wypłaty odszkodowania przez pozwanego upłynął znacznie dłuższy okres czasu. Na skutek tych wątpliwości, biegły złożył do akt opinię uzupełniającą wskazując, że w przypadku wystąpienia szkody całkowitej czas od wystąpienia szkody do daty wypłaty odszkodowania wynosił 80 dni. Z kolei w przypadku wariantu naprawy pojazdu, czas od daty wystąpienia szkody do daty wypłaty odszkodowania zawiera się w przedziale od do. Do tego czasu należy doliczyć technologiczny czas naprawy pojazdu, tj. 80 dni + 5 dni, tj. 85 dni.

Sąd zwrócił przy tym uwagę na okoliczność, że biegły w pierwszej pisemnej opinii, w przypadku szkody całkowitej zaznaczył, że do wskazanego czasookresu likwidacji szkody należy zaliczyć czas organizacyjny do nabycia nowego pojazdu, np. 7-10 dni (str. 16 opinii).

Dokonując analizy całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy i odnosząc go do powołanego wyżej ugruntowanego orzecznictwa sądowego, uznać należało, że wynajem pojazdu zastępczego przez J. P. (1) od powoda na okres 86 dni był uzasadniony. Samo bowiem zakwalifikowanie szkody przez pozwanego jako szkody całkowitej, bez wypłaty odszkodowania, nie powoduje zasadności przerwania najmu samochodu zastępczego, skoro poszkodowany w rzeczywistości nie uzyskał środków finansowych na nabycie innego pojazdu. Tym samym wiązanie niezbędnego czasu najmu z samym tylko powzięciem informacji przez poszkodowanego o szkodzie całkowitej, jest całkowicie nieuzasadnione. Wtedy poszkodowany wiedział już co najwyżej, iż będzie musiał dokonać zakupu innego pojazdu, niemniej nie uzyskał jeszcze niewątpliwie środków finansowych ani z odszkodowania ani z ewentualnego zbycia pozostałości uszkodzonego pojazdu, które na zakup samochodu mógłby przeznaczyć. Miarodajnym jest ustalenie rzeczywistego czasu w jakim poszkodowany pozbawiony był pojazdu (własnego) na skutek zaistniałej szkody (361 k.c.). Wypłata odszkodowania przez pozwanego nastąpiła dopiero w dniu 30 kwietnia 2016r., a zatem od tego dnia poszkodowany w rzeczywistości miał możliwość podjąć czynności zmierzające do zakupu innego samochodu. Przyjmując, że czas ten mógł trwać od 7 do 10 dni, wyliczenie czasookresu wynajmu pojazdu na 86 dni jest w pełni uzasadnione – od momentu uszkodzenia pojazdu do wypłaty odszkodowania upłynęło bowiem 80 dni.

Z zeznań świadka M. P. wynika, że uszkodzony pojazd został sprzedany powodowi, albowiem postępowanie likwidacyjne trwało około trzech miesięcy, wobec czego poszkodowany podjął decyzję o nabyciu nowego samochodu. Jak już wyżej była mowa, od daty szkody do wypłaty odszkodowania upłynęło 80 dni, zatem dwa i pół miesiąca. Uznać zatem należało, że samochód został sprzedany powodowi po wypłacie odszkodowania z tytułu szkody całkowitej, powód bowiem nadal dochodził dalszego odszkodowania z tytułu naprawy samochodu. J. P. (1) nie oczekując na wynik tego postępowania, dokonał w tym czasie sprzedaży „wraku” pojazdu, uzyskując w ten sposób pełną rekompensatę szkody. Od tego też czasu poszkodowany mógł przedsięwziąć czynności celem nabycia innego pojazdu. Stąd przyjąć należało, że czas wynajmu pojazdu zastępczego od daty wystąpienia szkody w V. (...) do czasu wypłaty odszkodowania i przez następne 6 dni przez pozwanego, była w pełni uzasadniona.

Ustalenie, jakie skutki pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zderzeniem szkodzącym następuje przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego oraz - niekiedy - zasad nauki, a także na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00, "Izba Cywilna" 2002, nr 12, s. 40 oraz z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, niepubl.). W świetle zasad doświadczenia życiowego, nabycie nowego pojazdu wymaga podjęcia określonych czynności organizacyjnych przy uwzględnieniu obowiązku poszkodowanego podejmowania czynności zmierzających do zapobieżenia zwiększaniu rozmiaru szkody. Co prawda ustalenie czasu niezbędnego na nabycie nowego pojazdu ma charakter obiektywny i nie zawsze jest niezależne od posiadania przez poszkodowanego środków pieniężnych - w tym pochodzących z wypłaty odszkodowania obejmującego różnicę wartości pojazdu sprzed i po zdarzeniu szkodzącym - na kupno nowego pojazdu, tak oceniać należy zawsze indywidualne okoliczności zdarzenia. W orzecznictwie wskazuje się, że nie zrywa adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a kosztami poniesionymi na najem pojazdu zastępczego przy tzw. szkodzie całkowitej wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela obejmującego różnicę w wartości uszkodzonego pojazdu sprzed i po wypadku, jeżeli nastąpiła ona zanim nastąpił upływ czasu niezbędnego do nabycia przez poszkodowanego nowego pojazdu (uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013r.).

Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.), zatem to na stronie pozwanej (a nie na powodzie) spoczywał ciężar wykazania podnoszonych przez nią twierdzeń, że uzasadniony był krótszy niż wskazany w fakturze czas najmu pojazdu zastępczego. Pozwany nie zdołał skutecznie podważyć stanowiska powoda, w szczególności nie wskazał, czy poszkodowany miał możliwość nabycia innego pojazdu zanim doszło do wypłaty na jego rzecz odszkodowania, a tym samym jaki jego zdaniem czasookres najmu pojazdu zastępczego był usprawiedliwiony i dlaczego.

Podobnie rzecz się ma z przyjęciem szkody częściowej – co wynika z opinii uzupełniającej biegłego i z prostego matematycznego wyliczenia dni od daty powstania kolizji do czasu wypłaty odszkodowania i dodania do tego czasu na naprawę pojazdu. Z wyliczeń tych wnika, że czasookres wynosi 85 dni – a zatem tylko jeden dzień mniej, aniżeli w przypadku szkody całkowitej. Bez względu na przyjęcie rodzaju szkody, podjęcie przez poszkodowanego określonych działań związanych czy to z naprawą samochodu, czy z zakupem nowego, było możliwe dopiero od dnia wypłaty odszkodowania, co nastąpiło dopiero w dniu 30 kwietnia 2015r.

Przedmiotem oceny Sądu było w dalszej części ustalenie, czy wynajęcie pojazdu zastępczego przez poszkodowanego było uzasadnione.

W tym zakresie świadek M. P. zeznał, że co prawda w gospodarstwie domowym J. P. (1) istnieje auto S. (...), niemniej samochód ten nie jest użytkowany ani przez samego poszkodowanego, ani przez jego żonę. Wskazał on, że ani przed szkodą, ani po, poszkodowany nie użytkował tego samochodu z uwagi na przebytą operację stawu kolanowego. Również jego żona nie mogła i nadal nie może podróżować takim osobowym autem, z uwagi na przebytą operację stawów biodrowych. Z samochodu tego korzystają jedynie ich wnuki, tymczasem pojazd V. (...) został zakupiony specjalnie w tym celu, aby umożliwić normalne funkcjonowanie J. P. (1) i jego żony, którzy są osobami starszymi i z problemami dotyczącymi poruszania się. W dacie szkody oboje korzystali z pomocy wózka inwalidzkiego (J. P. (1))i kul (A. P. (1)). Do akt powód przedłożył orzeczenia o niepełnosprawności zarówno J. P. (1), jak i A. P. (1), gdzie pkt. wskazano na konieczność zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, natomiast w pkt. 6 na konieczność korzystania z systemu środowiskowego wsparcia samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Świadek M. P. zeznał również, że samochód V. (...) był potrzebny poszkodowanemu zarówno do załatwiania osobistych spraw, jak i do dojazdów do lekarza i na rehabilitację. Również członkowie rodziny korzystali z tego samochodu, zarówno w celach prywatnych, jak i w celu zawiezienia J. P. (1) i jego żony na wizyty lekarskie. Nawet więc, jeśli drugi samochód poszkodowanego był sprawny i mógł być użytkowany, tak nie mógł on być wykorzystywany przez samego poszkodowanego. Uszkodzony w kolizji Samochód V. (...) należał do segmentu pojazdów (...) i charakteryzował się znaczną ładownością oraz pakownym i pojemnym bagażnikiem, z horyzontalnie uchylnymi drzwiami bagażnika (do góry), dzięki czemu można był umieścić w nim wózek inwalidzki. Samochód posiadał wyższe zawieszenie, co było ułatwieniem dla wsiadania do auta. Drzwi boczne z tyłu były przesuwne, skutkiem czego były szersze, aniżeli w samochodach osobowych i łatwiej wsiadało się do samochodu. Samochód ten miał zatem na celu możliwość normalnego i samodzielnego funkcjonowania przez J. P. (1) i jego żonę, a jego uszkodzenie spowodowało, że poszkodowany został pozbawiony takich możliwości. Zarówno J. P. (1), jak i jego żona nie byli w stanie podróżować, czy przemieszczać się pojazdem o innych parametrach, tj. samochodami osobowymi, a A. P. (1) do tej pory nie jest w stanie wsiąść do samochodu osobowego. Wynajem pojazdu zastępczego o podobnej klasie, należało uznać zatem za w pełni uzasadnione.

Jak już wyżej Sąd wskazywał, wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczaniu OC koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSP 2002, z. 7-8, poz. 103, czy uchwałę z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, OSNC 2004, z. 1, poz. 4). Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego, czy też, niekiedy, zasad nauki oraz na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. np. uzasadnienia wyroku z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00 niepubl. czy wyroku z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 niepubl., wyrok z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03). W uchwale z dnia 17 listopada 2011r. ., III CZP 5/11, Sąd Najwyższy wskazał, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego nie służącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011r., III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28). Według tego poglądu, utrata możliwości korzystania z pojazdu stanowi negatywne następstwo majątkowe, a wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) tego negatywnego następstwa należy kwalifikować jako szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela wynikającej z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Za wydatek niezbędny (celowy) należy uznać wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu (w przypadku szkody całkowitej). Są to wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które nie powstałyby bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.), szkodę bowiem stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym. Stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są więc objęte także te wydatki, które służą ograniczeniu lub zapobieżeniu negatywnym następstwom majątkowym doznanym przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności (por. wyrok SO we Wrocławiu z 25 maja 2016r., II Ca 1885/15).

Niekwestionowanym jest, iż poszkodowanemu przysługuje wybór podmiotu oferującego pojazdy zastępcze, tak samo jak przysługuje mu wybór warsztatu naprawczego, któremu powierzy naprawę uszkodzonego pojazdu. Wybierając jeden z wielu funkcjonujących na rynku takich podmiotów, poszkodowany może się kierować m.in. jego fachowością, rzetelnością i poziomem świadczonych usług. Kosztami „ekonomicznie uzasadnionymi”, do których zwrotu obowiązany jest ubezpieczyciel, są zatem koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego podmiot oferujący pojazdy zastępcze, pod warunkiem że nie są rażąco zawyżone . Nie ma więc znaczenia fakt, gdy ceny najmu odbiegają od cen przeciętnych dla tej kategorii usług na rynku, pod warunkiem, że nie jest to różnica rażąca (por. por. wyrok SO we Wrocławiu z 25 maja 2016r., II Ca 1885/15).

Jak wynika z opinii biegłego, sporządzonej w niniejszej sprawie, stawki za wynajem pojazdów porównywalnych do uszkodzonego pojazdu przy wynajmie ponad 15 dni zawierają się w granicach od 120 do 200 zł, przy czym wynajęty przez poszkodowanego pojazd (...) odpowiadał klasie pojazdowi uszkodzonemu.

Określona więc w umowie najmu i fakturze stawka dobowa najmu w kwocie 145 zł nie jest rażąco zawyżona i nie odbiegała rażąco od stawek rynkowych auta tożsamej co uszkodzony, klasy. To zatem, że pozwany oferował poszkodowanemu wynajęcie pojazdu zastępczego nie oznacza, że stawka przez niego zaproponowana byłaby niższa od tej, która określona została w umowie zawartej przez poszkodowanego, a przynajmniej pozwany tego nie wykazał. W sprzeciwie od nakazu zapłaty domagał się ustalenia tej kwestii przez biegłego sądowego. Z wniosków opinii tymczasem wynika, że poszkodowanemu nie można uczynić zarzutu, że przyczynił się do zwiększenia szkody. Jedynie bowiem rażąca dysproporcja kosztów w tym zakresie rodziłaby celowość ich obniżenia. Tylko więc w przypadku wykazania przez zakład ubezpieczeń nielojalnego postępowania, naruszającego obowiązujące wierzyciela, na podstawie art. 354 k.c., wymogi współpracy z dłużnikiem przy wykonywaniu zobowiązania, można postawić zarzut powiększenia rozmiarów szkody przez wybranie oferty wyższej niż ceny obowiązujące ma danym rynku lokalnym i stosowną weryfikację odszkodowania (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99, LEX nr 55243). W ocenie Sądu, stawka przyjęta w umowie najmu, nie odbiegała w rażący sposób od stawek stosowanych na rynku. Nie można więc było tym samym uznać, iż koszty najmu pojazdu zastępczego wskazane w fakturze, nie mieszczą się w granicach adekwatnego związku przyczynowego (art. 361 k.c.). Nie budzi wątpliwości stanowisko, że normalny związek może wykraczać poza konsekwencje bezpośrednie i umożliwia zaliczenie do zwykłych następstw zdarzenia szkodzącego także uszczerbek majątkowy wynikły z wydatków wymuszonych na poszkodowanym przez wystąpienie tego zdarzenia. Szkoda, mająca charakter dynamiczny i zmienny w czasie, obejmuje nie tylko bezpośrednie następstwa zdarzenia szkodzącego, ale także dalsze, powstałe już po zdarzeniu szkodzącym, w tym w związku z poniesieniem kosztów najmu pojazdu zastępczego w czasie, w którym poszkodowany nie mógł korzystać z uszkodzonego pojazdu służącego mu w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Skoro sam koszt najmu pojazdu zastępczego mieści się w granicach związku przyczynowego. W ocenie Sądu, koszty takie, niezależnie od wybranej opcji poza ramy kosztów celowych nie wychodzą. Strona pozwana nie zaoferowała żadnych dowodów, które wskazywałyby na brak celowości ich poniesienia. Koszty te są następstwem szkody, gdyby ona nie zaistniała, to poszkodowany nie musiałby najmować auta zastępczego.

Uznać w konsekwencji należało, że wskazana przez powoda ilość dni, przez jaką wynajmował pojazd zastępczy poszkodowanemu, jak i stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego, nie były nadmierne. Pozwany, mimo iż kwestionował zasadność wynajęcia pojazdu przez powoda, nie zdołał skutecznie podważyć jego twierdzeń związanych z zapotrzebowaniami poszkodowanego, w tym niezbędności posiadania samochodu zastępczego w celu normalnego codziennego funkcjonowania jego i jego żony. Wysokość odszkodowania z tytułu wynajmu auta zastępczego a wynikająca z treści faktury VAT z 12 maja 2015r. przedłożonej przez powoda (k. 49), również nie budzi wątpliwości Sądu. Konieczność wynajmu pojazdu zastępczego i wynikające z tego koszty, stanowi więc następstwo zdarzenia powodującego szkodę, zatem pominięcie w procesie jej likwidacji kosztów z tym związanych nie było prawidłowe.

Odsetki Sąd ustalił w oparciu o art. 481 §1 k.c., według którego roszczenie o zapłatę odsetek krystalizuje się w momencie opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia. Skoro spełnienie świadczenia w niniejszej sprawie pozostawało w gestii zakładu ubezpieczeń, zgodnie z treścią art. 817 k.c. §1, winien on spełnić świadczenie w terminie 30 dni, od daty otrzymania zawiadomienia o terminie wypadku. Podobny termin został wskazany w art. 14 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003, Nr 124, poz.1152). Natomiast w myśl art. 14 ust. 2 ustawy w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

Powód domagał się zasądzenia odsetek od 29 maja 2015r., tj. od daty upływu terminu zapłaty przez pozwanego faktury VAT z 12 maja 2015r. Sąd uznał jednak, że pozwany – po ustaleniu, że poszkodowany dysponował innym samochodem – miał prawo powziąć wątpliwości w zakresie zasadności wynajmu pojazdu zastępczego. Okoliczności w tym zakresie, zostały wyjaśnione przez powoda dopiero w pozwie skierowanym do sądu. Dopiero bowiem w tym piśmie powód opisał okoliczności związane ze stanem zdrowia poszkodowanego i jego żony, a co za tym idzie koniecznością wynajmu pojazdu zastępczego o podobnej klasie. Pozwany otrzymał pozew 25 stycznia 2016r. i od tego też czasu należało przyjąć, że mógł spełnić świadczenie w tym zakresie.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku.

W pkt. 2 wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie, tj. co do żądania zasądzenia odsetek od daty wcześniej, aniżeli przyjęta w wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 98 par. 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Z uwagi na fakt, że powód wygrał proces w całości, należało obciążyć kosztami postępowania, które powód poniósł, pozwanego. Na koszty te składają się: 4.800,00 zł - wynagrodzenie pełnomocnika (§2 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie obowiązującego w dacie wniesienia pozwu), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz opłata sądowa od pozwu (624,00 zł). Łącznie koszty te wyniosły 5.441,00 zł. Pozwany winien zatem zwrócić powodowi tę sumę (pkt.3 wyroku).

W oparciu o wynik postępowania i na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2015r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Bytowie) 1.402,20 zł tytułem wydatków (wynagrodzenie biegłego) tymczasowo przez Skarb Państwa poniesionych (pkt. 4 wyroku).