Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 25/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Elżbieta Czaja (spr.)

Sędziowie:

SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

SA Małgorzata Pasek

Protokolant: p.o. protokolanta sądowego Sylwia Zawadzka

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2018 r. w Lublinie

sprawy T. T.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do renty rolniczej

na skutek apelacji T. T.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 17 listopada 2017 r. sygn. akt IV U 34/17

oddala apelację.

Małgorzata Pasek Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Sygn. akt III AUa 25/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 25 listopada 2016r. Nr (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, działając na podstawie art.21 ust.1 i ust.2 pkt 5 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników odmówił T. T. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wskazując, że komisja lekarska kasy w orzeczeniu
z dnia 24 listopada 2016r. nie uznała ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym.

Decyzją z 25 listopada 2016r. Nr (...)Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, działając na podstawie art.21 ust.1 pkt 1 i 2 oraz ust. 4 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników odmówił T. T. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, ponieważ komisja lekarska kasy w orzeczeniu z dnia 24 listopada 2016r. nie uznała ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym
w związku z wypadkiem przy pracy zaistniałym w dniu 25 marca 2015r.

Odwołanie od decyzji złożył T. T. wnosząc o ich zmianę
i przyznanie mu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy
w gospodarstwie rolnym oraz prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 17 października 2017 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołania od obu decyzji.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

T. T. jest rolnikiem i od 1 stycznia 1983r. do chwili obecnej nieprzerwanie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ma (...)lat. Jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni ok. (...) ha. Na posiadanych gruntach uprawia mieszanki zbożowe, poza tym część nieruchomości stanowią łąki. W gospodarstwie prowadzona jest hodowla 15 sztuk bydła. Gospodarstwo wyposażone jest w ciągnik oraz inne podstawowe maszyny rolnicze. Na terenie gospodarstwa oprócz ubezpieczonego mieszka jego żona.

W dniu 23 maja 2016r. ubezpieczony wystąpił do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z wnioskiem o ustalenie prawa do renty rolniczej oraz prawa do renty rolniczej w związku z wypadkiem przy pracy, jakiego doznał 25 marca 2015r. Lekarz rzeczoznawca w orzeczeniu z 30 czerwca 2016r. stwierdził, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Pierwotnie, tj. w drodze decyzji z 22 lipca 2016r., Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego opierając się na orzeczeniu lekarza rzeczoznawcy z 30 czerwca 2016r. odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Ubezpieczony odwołał się od tych decyzji, a Sąd Okręgowy w Siedlcach odrzucił to odwołanie z uwagi na niezaskarżenie przez ubezpieczonego orzeczenia lekarza rzeczoznawcy w drodze odwołania do komisji lekarskiej kasy. Ubezpieczony wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy i jednocześnie złożył sprzeciw od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy z dnia 30 czerwca 2016r. jak również w tym samym dniu złożył zażalenie na powyższe postanowienie Sądu Okręgowego. Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 25 października 2016r. uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzającą to postanowienie decyzję organu rentowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Ostatecznie, w orzeczeniu z 24 listopada 2016r. komisja lekarska kasy uznała, iż ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Na podstawie powyższego orzeczenia, zaskarżonymi decyzjami z 25 listopada 2016r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Ubezpieczony w 2010r. doznał zwichnięcia barku lewego i złamania kości przedramienia lewego, a 25 marca 2015r. przebył zwichnięcie barku prawego podczas wypadku przy pracy rolniczej. Uraz ten leczony był zachowawczo. Ubezpieczony przebył trzykrotnie urazy skrętne stawu skokowego prawego, które zostały wygojone prawidłowo, bez upośledzenia funkcji chodu. Układ mięśniowy kończyn górnych i dolnych ubezpieczonego ma prawidłowe napięcie i siłę. Ruchomość barku prawego i lewego jest zadowalająca i przebiega z niewielkim ograniczeniem czynnego odwodzenia obu barków tj. do 80 stopni, zaś rotacja zewnętrzna do 40 stopni. Ruchomość pozostałych stawów kończyn górnych i dolnych w pełnym zakresie. Funkcja chwytna obu rąk ubezpieczonego jest prawidłowa. Ubezpieczony doznaje niewielkiego ograniczenia ruchomości odcinka szyjnego i (...) kręgosłupa, bez zespołu korzeniowego i bez objawów ubytkowych. Stan przedmiotowy ortopedyczno-neurologiczny ubezpieczonego jest dobry, a ogólna sprawność ruchowa w normie. Sprawność manualna obu rąk ubezpieczonego utrzymuje się w normie, chód jest prawidłowy i wydolny. Ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym zarówno z ogólnego stanu zdrowia jak i w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej w dniu 25 marca 2015r., kiedy to doznał zwichnięcia stawu barkowego prawego (opinie biegłych z zakresu neurologii oraz ortopedii k.15 i 42-43 akt sprawy).

Ubezpieczony od kilku lat leczy się z powodu nadciśnienia tętniczego, które jednak nie wymagało badań diagnostycznych, oceny zaawansowania i oceny ewentualnych powikłań. Powikłania nadciśnienia tętniczego nie wymagały hospitalizacji. Ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym ze względu na choroby kardiologiczne.

Sąd uznał, że odwołanie T. T. podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art.21 ust.1 i 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r. poz. 277) renta rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki: podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, tj. 5 lat, jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 30 lat, jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym a niezdolność ta powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. W myśl art.21 ust.5 tej samej ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Stosownie do treści art. 21 ust.4 powyższej ustawy, jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała wskutek wypadku przy pracy rolniczej, warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, uważa się za spełniony, jeżeli ubezpieczony posiada jakikolwiek okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, który obejmuje dzień wypadku.

T. T. od wielu lat nieprzerwanie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci opinii biegłych lekarzy z zakresu ortopedii, kardiologii i neurologii, czyli specjalistów z dziedziny medycyny, nie dał natomiast podstaw do uznania, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Z ustaleń biegłych wynika, że ubezpieczony cierpi na nadciśnienie tętnicze, jednakże z przyczyn kardiologicznych nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Ubezpieczony cierpi z powodu zespołu bolesnego barku prawego i lewego
z niewielkim ograniczeniem funkcjonalnego zakresu ruchomości oraz zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego z przewlekłym zespołem bólowym, obecnie bez zespołu korzeniowego i bez ograniczenia funkcji ruchowej. Aktualny stan zaawansowania schorzenia układu ruchu w ocenie morfotyczno-czynnościowej
i stan neurologiczny nie sprowadzają na ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Schorzenia układu ruchu przebiegają z okresami zaostrzeń i remisji dolegliwości bólowych
i korzeniowych, a w okresie zaostrzeń ubezpieczony może wymagać leczenia
i rehabilitacji także w ramach zasiłku chorobowego KRUS.

Analizując opinie biegłych Sąd doszedł do przekonania, że stanowią one miarodajny i wiarygodny dowód w sprawie, gdyż wydane zostały przez lekarzy specjalizujących się w schorzeniach występujących u ubezpieczonego,
a ponadto poprzedzone zostały analizą dokumentacji medycznej ubezpieczonego i jego badaniem. Sąd podkreślił, że dwa zespoły biegłych, choć opiniowały oddzielnie, doszły do zgodnych wniosków co do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego w kontekście niezdolności do pracy w rozumieniu rentowym. Opinie są spójne i logiczne. Ubezpieczony nie zgadzał się z treścią opinii, jednakże okoliczność ta nie podważa merytorycznej prawidłowości omawianych środków dowodowych.

W tej sytuacji wnioski wyrażone przez biegłych zasługują na ich podzielenie przez Sąd, co powoduje, iż ubezpieczony nie spełnia podstawowej przesłanki do nabycia spornych praw, gdyż nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art.477 14§1 kpc Sąd odwołanie ubezpieczonego oddalił.

Od tego wyroku apelację wniósł T. T. zaskarżając go
w całości.

Wyrokowi zarzucił, że jest on dla niego krzywdzący, wskazał, że po wypadku nie może pracować w gospodarstwie i jest całkowicie niezdolny do pracy. Od wielu lat opłaca składkę na ubezpieczenie w KRUS, dlatego domaga się wyrównania wniesionych nakładów w postaci przyznania renty za wniesiony kapitał. Zasiłek chorobowy jest bardzo niski, a przyznana renta pozwoliła by na poprawę stanu zdrowia, które jest niszczone przez ciężką pracę
w gospodarstwie.

Skarżący wnosił o zmianę wyroku i przyznanie prawa do renty. Sąd Apelacyjny zważył:

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej.

Zgodnie z art.21 ust.1 i 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2016 r. poz. 277) renta rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki: podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres a nadto jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym
a niezdolność ta powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Przesłanki te muszą być spełnione łącznie. W myśl art.21 ust.5 tej samej ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. T. T. od wielu lat nieprzerwanie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników. Jednakże zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci opinii biegłych lekarzy z zakresu ortopedii, kardiologii i neurologii, nie dał podstaw do uznania, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Jak wskazali biegli ubezpieczony cierpi z powodu zespołu bolesnego barku prawego i lewego z niewielkim ograniczeniem funkcjonalnego zakresu ruchomości oraz zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego z przewlekłym zespołem bólowym, obecnie bez zespołu korzeniowego i bez ograniczenia funkcji ruchowej. Aktualny stan zaawansowania schorzenia układu ruchu w ocenie morfotyczno-czynnościowej
i stan neurologiczny, jak też schorzenia kardiologiczne nie sprowadzają na ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Należy podkreślić, że dwa zespoły biegłych, choć opiniowały oddzielnie, doszły do zgodnych wniosków co do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego
w kontekście niezdolności do pracy w rozumieniu rentowym. Opinie zostały należycie uzasadnione i brak podstaw do ich kwestionowania.

Sąd Okręgowy, badając przesłankę istnienia niezdolności do pracy wnioskodawcy oparł się na opiniach biegłych sądowych lekarzy
o specjalnościach adekwatnych do stwierdzonych schorzeń wnioskodawcy.

Dowód z opinii biegłego, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 kpc, na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, Nr 4, poz. 64; uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002 r., V CKN 1354/00, LEX nr 77046). W ocenie Sądu Apelacyjnego obdarzone przez Sąd I instancji wiarygodnością opinie są logiczne, konsekwentne i nie pozostawiają wątpliwości co do faktu braku całkowitej niezdolności do pracy
w gospodarstwie rolnym.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że miarodajny dla oceny sądowej zdolności ubezpieczonego do pracy w kontekście orzekania o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy ma wynik badań lekarskich przeprowadzonych przez biegłych sądowych. O niezdolności do pracy nie decydują lekarze leczący, gdyż jak zauważa się w orzecznictwie sądowym, chodzi tu o ocenę niezdolności do pracy w prawnym rozumieniu, podejmowaną w trybie określonej procedury
i przez odpowiednie organy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 r., I UK 22/10, M.P.Pr. z 2010 r. Nr 10, poz. 506). Biegli sądowi to lekarze wpisani na listę biegłych, posiadający wieloletnie doświadczenie zawodowe
i cechy gwarantujące bezstronność i rzetelność opiniowania w sprawach sądowych. Mimo stwierdzenia u wnioskodawcy opisanych schorzeń wszyscy biegli jednomyślnie uznali, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy
w gospodarstwie rolnym, a stanowisko swoje należycie uzasadnili.

W toku procesu wnioskodawca nie przedstawiał zarzutów merytorycznych do opinii, zmierzających do zakwestionowania ich wartości. Apelacja nie zawiera argumentów pozwalających na jej uwzględnienie. Sam fakt długoletniego opłacania składek, nie jest wystarczającą przesłanką do przyznania prawa do renty.

Skoro z dokonanych w sprawie ustaleń wynikało, że rodzaj i stopień schorzeń występujących u wnioskodawcy nie powodują aktualnie całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, uznać należało, iż nie spełnia on przesłanek przyznania prawa do renty.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł, na podstawie art. 385 kpc, jak w sentencji.