Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2018 r. w Lublinie

sprawy S. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 7 grudnia 2017 r. sygn. akt IV U 204/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz S. F. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Pasek Elżbieta Czaja Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Sygn. akt III AUa 64/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 2 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.), odmówił S. F. prawa do świadczenia przedemerytalnego, ponieważ nie posiada on wymaganego okresu uprawniającego do emerytury w wymiarze 35 lat. Łączny staż okresów składkowych i nieskładkowych wynosi 30 lat, 9 miesięcy i 18 dni.

Odwołanie od tej decyzji złożył S. F., reprezentowany przez pełnomocnika zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż przyczyną rozwiązania umowy o pracę z ubezpieczonym była likwidacja stanowiska pracy, podczas gdy przyczynę tę stanowiła likwidacja zakładu pracy, tj. agencji ochrony. Organ rentowy nie zastosował art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, a przepis ten powinien stanowić podstawę przyznania ubezpieczonemu spornego prawa. S. F. wskazywał, iż aktualnie prowadzona przez właściciela agencji (...) działalność w postaci sklepu (...) jest całkiem odmienną działalnością. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie. Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił S. F. prawo do świadczenia przedemerytalnego od (...)oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S. na rzecz S. F. 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia:

W dniu 28 grudnia 2016 r. S. F., urodzony (...), wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne. Do wniosku dołączył wydane w tym samym dniu przez Powiatowy Urząd Pracy w G. zaświadczenie stwierdzające, że przez 180-dni, tj. od 1 lipca 2016 r., był zarejestrowany jako osoba bezrobotna
i pobierał zasiłek dla bezrobotnych. W tym okresie ubezpieczony nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zawodowej. S. F. przedłożył również świadectwo pracy wydane przez T. W. prowadzącego działalność gospodarczą po firmą „Sklep (...)”. W dokumencie tym wskazano, iż ubezpieczony był zatrudniony przez T. W. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „Agencja (...)” w okresie od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2016 r., a stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania umowy przez zakład pracy z powodu likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych. Organ rentowy ustalił, iż S. F. posiada łączny staż ubezpieczeniowy
w wymiarze 30 lat, 9 miesięcy i 18 dni, z czego okresy składkowe stanowią 29 lat, 11 miesięcy i 3 dni, a okresy nieskładkowe 10 miesięcy i 15 dni.

Sąd ustalił, iż T. W. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w dniu 8 maja 2014 r. T. W. prowadził działalność gospodarczą pod firmą „Agencja (...)”. Z dniem 1 lipca 2015 r. zatrudnił on ubezpieczonego na stanowisku koordynatora ds. ochrony. W dniu 5 września 2014 r. T. W. uzyskał koncesję na wykonywanie usług ochrony osób i mienia w formie bezpośredniej ochrony fizycznej. Następnie, T. W. podjął decyzję o zakończeniu działalności w zakresie usług ochrony. W tym celu w dniu 31 marca 2016 r. złożył do (...)wniosek o zmianę wpisu poprzez wykreślenie dotychczasowej działalności w dziedzinie agencji ochrony i wpisanie nowego rodzaju działalności „ Sklep (...)” polegającej na sprzedaży detalicznej obuwia i wyrobów skórzanych prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach. Z dniem 17 maja 2016 r. T. W. zostało cofnięte uprawnienie w zakresie koncesji na wykonywanie usług ochrony osób i mienia w formie bezpośredniej ochrony fizycznej. W tym czasie ubezpieczony nadal świadczył pracę i jego zadaniem było demontowanie urządzeń elektronicznych usytuowanych na chronionych przez pracodawcę obiektach oraz odbiór dokumentacji. Ubezpieczony był ostatnim pracownikiem zatrudnionym w powyższej agencji(...). W dniu 31 maja 2016 r. S. F. otrzymał na piśmie wypowiedzenie umowy o pracę. Termin wypowiedzenia upłynął z dniem 30 czerwca 2016 r.

Sąd uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia przyczyny rozwiązania z ubezpieczonym umowy o pracę. Okoliczność ta rzutowała bowiem na przyjęcie podstawy prawnej rozstrzygnięcia o zasadności roszczenia S. F..

Nie budziło wątpliwości, iż ubezpieczony nie spełnia warunków nabycia prawa do świadczenia emerytalnego, które zostały wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Zgodnie z tym przepisem, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla mężczyzn. S. F. posiadał staż uprawniający do emerytury w łącznym wymiarze 30 lat, 9 miesięcy i 18 dni.

Z kolei w myśl art. 2 ust. 1 pkt 1 tej samej ustawy, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Posiadany zatem przez ubezpieczonego staż okresów składkowych
i nieskładkowych wystarcza do uzyskania spornego prawa w myśl przywołanego przepisu.

W ocenie Sądu, rzeczywistą przyczyną ustania stosunku pracy ubezpieczonego była likwidacja zakładu pracy, nie zaś jak wskazywano w dokumentacji pracowniczej likwidacja stanowiska pracy. Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, iż informacja zawarta w świadectwie pracy z dnia 30 czerwca 2016 nie odzwierciedlała rzeczywistego stanu rzeczy. Sąd zaznaczył , że upływ terminów z art. 97 § 2 ¹ kp nie przekreśla kompetencji Sądu do ustalania faktycznej przyczyny rozwiązania z ubezpieczonym umowy o pracę.

Sąd podkreślił, że T. W. zatrudniając ubezpieczonego prowadził agencję (...). Praca S. F. była ściśle związania z profilem tej działalności, gdyż ubezpieczony pracował jako koordynator ds. ochrony. Do jego obowiązków należała koordynacja ochrony, monitorowanie obiektu, przebywanie na nim, wprowadzanie i rejestracja pojazdów. Uprawniony jest wniosek, iż rozwiązanie z ubezpieczonym umowy o pracę ściśle związane było ze zmianą działalności T. W.. Zmiana ta była na tyle istotna, że zakwalifikować ją należy jako zakończenie dotychczasowej działalności pracodawcy i zasługuje na zrównanie jej w skutkach z likwidacją nie samego stanowiska pracy, lecz pracodawcy. Bez wątpienia działalność w zakresie agencji (...) diametralnie różni się od sprzedaży detalicznej obuwia i wyrobów skórzanych w sklepach. (...) te łączy jedynie osoba przedsiębiorcy, tj. T. W.. Zdaniem Sądu, nie ma racji organ rentowy argumentując, iż na gruncie niniejszej sprawy o likwidacji pracodawcy będącego osobą fizyczną świadczyć powinno co najmniej trwałe, formalne oraz faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności jako takiej, połączone z wykreśleniem jej z rejestru przedsiębiorców ((...)). Po pierwsze, T. W. trwale oraz faktycznie zaprzestał działalności w dziedzinie agencji (...). Już na wiosnę 2016 r. zrezygnował ze zleceń na świadczenie usług w zakresie ochrony jak również koncesji na wykonywanie usług ochrony osób i mienia (uprawnienie to zostało cofnięte z dniem 17 maja 2016 r.). Ubezpieczony był ostatnim pracownikiem T. W. zatrudnionym w związku z działalnością w zakresie usług ochrony. Zakończenie tej działalności miało miejsce również w wymiarze formalnym, gdyż została ona wykreślona z(...)(stosowny wniosek został złożony w dniu 31 marca 2016 r.). Ustalenia te są kluczowe dla oceny, czy w przypadku ubezpieczonego przyczyną ustania stosunku pracy była likwidacja pracodawcy czy likwidacja stanowiska pracy. Wnioskowanie, iż do likwidacji pracodawcy S. F. doszłoby wtedy, gdyby T. W. został wykreślony z (...) jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą jest błędne. To bowiem od woli T. W. zależało, czy zamierzał on wykreślić się z (...) i na określony czas zaprzestać prowadzenia jakiejkolwiek działalności, a następnie ponownie zgłosić do przywołanej ewidencji wykonywanie innego rodzaju działalności, czy też zgłaszając zakończenie działalności w zakresie agencji ochrony, równocześnie wniósł o wpisanie sprzedaży detalicznej obuwia i wyrobów skórzanych w sklepach. Dokonany przez T. W. wybór jednej z tych możliwości nie powinien rzutować na sytuację prawną S. F. w świetle jego roszczenia o nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Decydujące znaczenie ma bowiem okoliczność, iż działalność w ramach Agencji (...) została definitywnie zlikwidowana co stało się przyczyną rozwiązania z S. F. umowy o pracę.

Na marginesie Sąd zauważył, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 2017 r. II UK 213/16 krytycznie wypowiedział się na temat poglądu o tym, iż osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą nie może jako pracodawca ulec likwidacji. W uzasadnieniu przywołanego wyroku, nawiązując do uzasadnienia innego wyroku Sądu Najwyższego- z dnia 22 kwietnia 2015 r., II UK 185/14, wskazał, że ustalając zakres dystynkcji terminu „likwidacja pracodawcy” na gruncie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych wypada stwierdzić, że pojęcie to ma uniwersalny charakter
i zawiera ten sam zespół desygnatów, niezależnie od formy organizacyjnej pracodawcy. Przyjęcie odmiennej koncepcji wykluczałoby pracownika wykonującego pracę na rzecz pracodawcy będącego osobą fizyczną z grona osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego w związku z likwidacją pracodawcy. W ten sposób dokonana interpretacja prawa prowadzi do wniosków sprzecznych z celem ustawy . W dalszej części uzasadnienia wyroku
z dnia 11 maja 2017 r. II UK 213/16 Sąd Najwyższy podał, że skoro osoba fizyczna w związku z zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej rozwiązała stosunek pracy z ostatnim pracownikiem, przestała być podmiotem zatrudniającym. W konsekwencji tego można uznać, że została zlikwidowana jako pracodawca. Przenosząc powyższy pogląd na grunt niniejszej sprawy stwierdzenia wymaga, że ubezpieczony był ostatnim pracownikiem w ramach działalności Agencji (...), dlatego też uzasadnione jest przyjęcie, iż wraz z zaprzestaniem prowadzenia tej działalności przez T. W., doszło do likwidacji pracodawcy S. F..

W konsekwencji sytuacja ubezpieczonego powinna zostać zbadana pod kątem spełnienia przez niego przesłanek z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. S. F. 61 lat ukończył (...) Stosunek pracy, trwający ponad 6 miesięcy, gdyż od 1 lipca 2015 r. do 30 czerwca 2016 r., ustał z powodu likwidacji pracodawcy. S. F. posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, ponieważ łączny staż ubezpieczeniowy wynosi 30 lat, 9 miesięcy i 18 dni. S. F. wypełnia zatem wymogi wyrażone w przywołanym art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.

S. F. spełnił pozostałe warunki do nabycia prawa do świadczenia emerytalnego, stosownie do treści art. 2 ust. 3 pkt 1-3 przywołanej ustawy, tj. po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych nadal był zarejestrowany jako bezrobotny, w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Tym samym ubezpieczony, w myśl art. 7 ust. 1 powyższej ustawy, nabył prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia następnego po dniu złożenia wniosku o świadczenie, tj. od dnia(...).

Mając na uwadze powyższe, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Orzeczenie o kosztach postępowania Sąd uzasadnił art. 98 § 3 k.p.c.
w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.
z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Od tego wyroku apelację złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych
w S. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 2 ust 1 pkt 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U z 2017 roku poz. 2148) poprzez błędną jego wykładnię i uznanie, że doszło do likwidacji pracodawcy ubezpieczonego przez zmianę w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, podczas gdy tylko formalne i trwałe zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej może być rozumiane jako likwidacja pracodawcy, co w następstwie spowodowało przyznanie ubezpieczonemu prawa do świadczenia.

Wskazując na powyższe zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik wnioskodawcy wnosił o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja podlega oddaleniu. Sąd Apelacyjny podziela zarówno ustalenia, jak i rozważania prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż wnioskodawca spełnił przesłankę wymienioną w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 roku
o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U z 2017 roku poz. 2148). Z ustaleń poczynionych przez Sąd pierwszej instancji, które nie zostały przez apelującego zakwestionowane zarzutami prawa procesowego, wynika bezsprzecznie, że rzeczywistą przyczyną ustania stosunku pracy ubezpieczonego była likwidacja zakładu pracy.

Pracodawca wnioskodawcy - T. W. zatrudniając ubezpieczonego prowadził agencję(...). Praca S. F. zatrudnionego jako koordynatora ds. ochrony była ściśle i nierozerwalnie związania z profilem tej działalności. Rozwiązanie z ubezpieczonym umowy
o pracę podyktowane było wyłącznie likwidacją tego profilu działalności. Okoliczność, że pracodawca - T. W. zdecydował się na zmianę profilu prowadzonej działalności nie ma decydującego znaczenia. Słusznie Sąd
I instancji uznał, że zmiana ta była na tyle istotna, że zakwalifikować ją należy jako zakończenie dotychczasowej działalności pracodawcy i zasługuje na zrównanie jej w skutkach z likwidacją nie samego stanowiska pracy, lecz pracodawcy. Bez wątpienia działalność w zakresie agencji (...) istotnie różni się od sprzedaży detalicznej obuwia i wyrobów skórzanych w sklepach. T. W. trwale oraz faktycznie zaprzestał działalności
w dziedzinie agencji (...). Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia została przedsiębiorcy cofnięta. Ubezpieczony był ostatnim pracownikiem T. W. zatrudnionym w związku z działalnością w zakresie usług ochrony. Zakończenie tej działalności zostało także uwidocznione poprzez wykreślenie z (...). Ma rację Sąd I instancji zaznaczając, że dokonany przez T. W. wybór nie powinien rzutować na sytuację prawną S. F. w świetle jego roszczenia o nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego. Decyzja
w przedmiocie prowadzenia dalszej działalności poprzez jej zmianę,, czy też wykreślenia i na określony czas zaprzestania prowadzenia jakiejkolwiek działalności, należała wyłącznie do pracodawcy. Decydujące znaczenie ma okoliczność, iż działalność w ramach Agencji (...) została definitywnie zlikwidowana co stało się wyłączną przyczyną rozwiązania
z S. F. umowy o pracę.

W wyroku z dnia 4 marca 2015 r., I UK 255/14, Sąd Najwyższy stwierdził, iż przyjęcie poglądu, że termin "likwidacja pracodawcy" nie odnosi się do osoby fizycznej, praktycznie wykluczałoby pracowników wykonujących pracę na rzecz takiego podmiotu z grona osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego. Taka interpretacja prawa prowadzi do wniosków sprzecznych z celem ustawy. Istotę tego celu wizualizuje treść art. 2a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 121), zgodnie z którym zasada równego traktowania w systemie ubezpieczeń społecznych wyznacza standard oceny podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji z uwagi na utratę źródła dochodu
z przyczyn leżących po stronie podmiotu zatrudniającego. Nie ma uzasadnionych przesłanek do automatycznego wykluczania pracownika z grona uprawnionych z uwagi na zatrudnienie w określonym podmiocie prawa. To nie rodzaj pracodawcy decyduje o prawie do świadczenia przedemerytalnego, lecz utrata miejsca pracy z przyczyn leżących po jego stronie. Sąd Najwyższy podkreślił, że często wybór pracy u konkretnego pracodawcy (zorganizowanego w określonej postaci) ma charakter przypadkowy, związany z pojawieniem się ogłoszenia o naborze do pracy. Z aksjologicznego punku widzenia nie jest właściwa taka interpretacja ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, która pozastawia poza nawiasem określoną grupę pracowników z uwagi na status pracodawcy (OSNP 2016 Nr 12, poz. 154). Sąd Apelacyjny zapatrywania te podziela.

W tym stanie rzeczy nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, o jakich mowa w apelacji.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 10 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).