Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa B. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki i zażalenia pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 11 października 2017 roku, sygn. akt I C 585/17

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki B. M. kwotę 25.000 (dwadzieścia pięć tysięcy) złotych z ustawowym odsetkami za opóźnienie od dnia 13 lutego 2017 roku oraz w punkcie drugim sentencji w ten sposób, że koszty procesu między stronami wzajemnie znosi;

2. oddala apelację w pozostałej części;

3. umarza postępowanie zażaleniowe;

4. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz

Sygn. akt II Ca 832/17

(...)

Wyrokiem z dnia 11 października 2017 r. w sprawie IC 585/17 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo B. M. skierowane przeciwko (...) SA w W. o zadośćuczynienie w kwocie 50.000zł oraz nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu (...) r. w miejscowości D. gmina C. kierujący pojazdem marki P. o numerze rej. (...) K. K. nie zachował należytej ostrożności podczas jazdy i na ostrym zakręcie utracił panowanie nad kierowanym samochodem, a następnie uderzył w drzewo. W wyniku zdarzenia, wskutek obrażeń wielonarządowych poniósł śmierć S. M. – syn powódki.

Pojazd sprawcy wypadku w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. z siedzibą w W..

W dniu 10 listopada 2005 r. strony zawarły ugodę, na mocy której powódka potwierdziła, iż ubezpieczyciel wypłacił na jej rzecz kwotę 7.500,00 zł tytułem stosowanego odszkodowania i 2.940,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu (§2 ugody). Pozwany (...) S.A. zobowiązał się dopłacić na rzecz powódki tytułem dalszego stosownego odszkodowania kwotę 5.500,00 zł oraz kwotę 4.000,00 zł tytułem zwrotu kosztu wystawienia nagrobka (§4 ugody).

W § 6 w/w ugody powódka oświadczyła, iż przyznana jej kwota wyczerpała wszelkie roszczenia związane z wypadkiem komunikacyjnym z dnia (...) r.

Pismem z dnia 23.01.2017 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty w oparciu o przepis art. 448 w związku z art. 24§1 kc zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego.

W piśmie z dnia 7 lutego 2017 r. pozwany odmówił wypłaty żądanej kwoty.

W ocenie Sądu Rejonowego roszczenie powódki o zapłatę kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 13 lutego 2017 r podlegało oddaleniu z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwanego zarzut powagi rzeczy ugodzonej.

W judykaturze funkcjonuje pogląd, zgodnie z którym najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3 sierpnia 2008 r. (patrz: uchwała SN z dnia 22 października 2010 r., sygn. akt III CZP 76/10, wyrok SN z dnia 15 marca 2012 r., sygn. akt I CSK 314/11, uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt III CZP 32/11). W świetle powyższego w ocenie Sądu należało uznać, że nie mają racji bytu twierdzenia powódki, jakoby w dniu zawarcia ugody z pozwanym, tj. dnia 10 listopada 2005 r. nie istniało roszczenie powoda o zadośćuczynienie za śmierć syna. Przeciwnego argumentu nie może stanowić sam fakt wprowadzenia przez ustawodawcę od dnia 3 sierpnia 2008 r. uprawnienia sądu do zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej za doznaną krzywdę. Wprowadzenie art. 446 § 4 KC doprowadziło bowiem jedynie do zmiany w sposobie realizacji tego roszczenia przez skonkretyzowanie osób uprawnionych do jego dochodzenia oraz przesłanek jego stosowania (wyrok SN z dnia 11 maja 2011 r., sygn. akt I CSK 621/10). Słusznie zatem wskazał pozwany, iż na mocy zawartej ugody powódka zrzekła się wszelkich roszczeń związanych z wypadkiem komunikacyjnym z dnia 18 marca 2005 r. Strony ustaliły bowiem, że wypłacona B. M. kwota wyczerpuje wszelkie jej roszczenia. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wskazał również na stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, w którym Sąd ten nie zgodził się ze stanowiskiem pełnomocnika strony wskazującym, że roszczenie wypłaty zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci zerwanych więzi rodzinnych nie było objęte ugodą, kiedy literalna wykładania treści ugody wprost wskazywała, że powódka generalnie zrzekła się dochodzenia wszelkich roszczeń związanych z wypadkiem, w którym tragicznie zginął jej mąż. W dalszej części Sąd Apelacyjny podniósł, iż „Nie może budzić wątpliwości, że roszczenia te obejmują także roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dóbr osobistych powódki i nie ma tutaj żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy to, że w momencie zawierania ugody orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych nie wskazywało na możliwość dochodzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 448 w zw. z art. 23 i 24 kc.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 września 2014 r., sygn. akt I ACa 425/14).

W tej sytuacji Sąd Rejonowy powództwo oddalił. Orzekając o kosztach Sąd wziął pod uwagę zasadę słuszności wyrażoną w art. 102 k.p.c. i na tej podstawie postanowił nie obciążać powódki kosztami procesu. W ocenie Sądu, uwzględniając całokształt okoliczności sprawy, należało bowiem uznać, iż powódka mogła być subiektywnie przekonana o słuszności swojego żądania.

Od powyższego wyroku apelację złożyła powódka. Zaskarżyła wyrok w całości zarzucają:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

- art. 65§2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 353 ¹ k.c. polegające na błędnej wykładni treści zawartej przez powódkę ze stroną pozwaną ugody w dniu 10 listopada 2005 r. i na przyjęciu, że ugoda dotyczy uregulowania wszelkich roszczeń poszkodowanej związanych z wypadkiem z dnia (...) r., mimo iż zgodnym zamiarem i celem stron było rozstrzygnięcie wyłącznie świadczeń powoda w zakresie odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna;

- art. 58§2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 353 ¹ k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że zawarta ugoda, w której powódka miałaby zrzec się wszelkich roszczeń z tytułu śmierci syna w obliczu otrzymanego świadczenia w łącznej kwocie 13.000 zł nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i nie stanowi nadużycia prawa;

- art. 65§2 k.c. w zw. z art. 917 k.c. oraz art. 446§3 k.c. polegające na błędnej wykładni zawartej przez powódkę ze stroną pozwaną ugody w dniu 10 listopada 2005 r. i uznaniu, że otrzymane odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci syna obejmowało także element krzywdy a co za tym idzie pełniło funkcję zadośćuczynienia za ból i cierpienie w związku z utratą osoby najbliższej.

Występując z tymi zarzutami wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie dochodzonej należności oraz zasądzenie na od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu , w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja kwestionująca stanowisko sądu pierwszej instancji, że ugoda zawarta w dniu10 listopada 2005 roku zawierała zrzeczenie się przez powódkę roszczenia o zadośćuczynienie, jest w pełni uzasadniona.

Sądowi pierwszej instancji uszło uwadze, że ugoda jaka została zawarta pomiędzy powódką i pozwanym w § 1 określa, że dotyczy ona wypłaty stosownego odszkodowania po śmierci syna i zwrotu kosztów pogrzebu wraz z kosztami wystawienia nagrobka z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z wypadkiem jakiemu S. M. uległ w dniu (...). Zatem oświadczenie pełnomocnika powódki zawartego w § 6 ugody, że kwota wyczerpuje wszelkie jej roszczenia związane z wypadkiem komunikacyjnym nie może być interpretowane z całkowitym oderwaniem od treści § 1 określającego zakres ugody. Już chociażby z tego powodu stanowisko sądu pierwszej instancji nie może zyskać akceptacji Sądu Okręgowego.

Poza tym podzielić należy pogląd skarżącego, że uwagi na okoliczności w których zawarta została ugoda, a przede wszystkim na istniejące wówczas uwarunkowania prawne i wykształconą praktyce w tym zakresie, strony przedmiotowej ugody nie mogły obejmować swoją wolą uregulowania kwestii zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. Był to rok 2005, gdy nie tylko nie obowiązywał art. 446 § 4 kc, ale również w orzecznictwie jak i doktrynie nie zostało jeszcze „wykreowane” roszczenie o zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci pozbawienia prawa do życia w pełnej rodzinie oparte na przepisach art. 448 w zw z art. 24 § 1 kc. Ktoś kto zrzeka się jakiegoś roszczenia musi swoją świadomością obejmować, że jakieś roszczenie mu przysługuje i świadomie z niego w całości lub w części rezygnuje. Trudno przyjąć, że pełnomocnik powódki obejmował swoją świadomością roszczenie, które jeszcze nie funkcjonowało w orzecznictwie i świadomie podjął decyzję o zrzeczeniu się tego roszczenia.

Natomiast co do powołania się przez sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na stanowisku Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie ICa 425/11, to dokładna analiza treści tego orzeczenia prowadzi do wniosku, że cytowany przez sąd pierwszej instancji fragment uzasadnienia Sądu Apelacyjnego odniosły się do części opisującej stany faktycznego i stanowisko sądu pierwszej instancji. Apelacja w tej sprawie została wywiedziona przez zakład ubezpieczeniowy, który zakwestionował przyjętą przez sądu pierwszej instancji bezskuteczności zrzeczenia się roszczenia przysługującego wówczas małoletnim powodom oraz wysokość zasądzonego zadośćuczynienia. Natomiast orzeczenie oddalające powództwo z uwagi na powagę rzeczy ugodzonej nie zostało zaskarżone przez stronę powodową i nie było nie było przedmiotem postępowania apelacyjnego. Powyższe w sposób zdecydowany osłabia moc argumentacji sadu pierwszej instancji powołującego się na Sad Apelacyjny.

W tej sytuacji mając na uwadze materiał dowodowy przeprowadzony w sprawie przez sąd pierwszej instancji, w szczególności zeznania powódki jak i świadka należy uznać, że zachodziły podstawy do zasądzenia na rzecz powódki zadośćuczynienia, ale nie w wysokości żądanej w pozwie. Należy bowiem uwzględnić 50 % przyczynienie się syna powódki , które zostało ustalone w ugodzie.

Dlatego też Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Powyższa zmiana wywołuje również konieczność korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu przez ich wzajemne zniesienie między stronami ( art. 100 kpc). Tą samą zasadę zastosowano przez rozstrzygnięciu o kosztach procesu za instancje odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Stanisław Łęgosz