Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2018 r. w Gdańsku

sprawy K. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji K. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt VII U 1185/14

oddala apelację.

SSA Lucyna Ramlo SSA Daria Stanek SSA Michał Bober

Sygn. akt III AUa 1233/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. przyznał ubezpieczonemu K. C. emeryturę
od 06 września 2012 r. Obliczając kwotę świadczenia zgodnie z art. 53 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016 poz. 887 t.j.), do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1980 do 2007, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 80,77%, zaś podstawa wymiaru została określona na kwotę 2.402,66zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 40 lat, 2 miesiące i 19 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 17 dni okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury obliczona zgodnie
z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wynosiła po waloryzacji od 01 marca 2014 r. 2.102,86 zł. Obliczając wysokość emerytury zgodnie z art. 183 ww. ustawy organ rentowy obliczył jej wysokość na 2.095, 41 zł. Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 183 była więc świadczeniem mniej korzystnym. Od 01 maja 2014 r. przyznana emerytura brutto wynosiła 2.102,86 zł.

Odwołanie z dnia 28 maja 2014 r. od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony K. C., żądając jej zmiany. Ubezpieczony wskazał, iż nie zgadza się
ze stwierdzeniem, że wzrost wskaźnika podstawy wymiaru z 71,11 % na 80,77 % nie wpływa na wzrost wysokości świadczenia. Dostarczone zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia spowodowały w jego ocenie wzrost tego wskaźnika o 9,66 %. Ubezpieczony wyjaśnił,
iż w zaskarżonej decyzji średnie dalsze trwanie życia określono na 254,80 miesięcy,
zaś w decyzji z dnia 28 czerwca 2013 r. dotyczącej kapitału początkowego, średnie dalsze trwanie życia określono na 209 miesięcy - wskaźniki te różnią się. W decyzji o waloryzacji emerytury z dnia 01 marca 2014 r. pozwany organ rentowy poinformował nadto, że powstała nadpłata podatku dochodowego, co oznacza ze emerytura musiała być wyższa przy niższym wskaźniku.

W odpowiedzi z dnia 24 czerwca 2014 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując i poszerzając argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu spornej decyzji.

W piśmie z dnia 09 września 2014 r. odwołujący wniósł o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do siedziby sądu. Nadto, ubezpieczony wskazał, iż jego zdaniem wydając zaskarżoną decyzję pozwany organ rentowy dopuścił się naruszenia wielu przepisów postępowania administracyjnego Ubezpieczony wskazał również, iż w jego ocenie organ oparł swe wyliczenia na źle wyliczonej wysokości kapitału początkowego. Ubezpieczony podnosił, iż wyliczenia dokonane są błędnie z uwzględnieniem nieprawidłowego wskaźnika średniego dalszego trwania życia. W ocenie skarżącego dokonane korekty mogą spowodować, iż najkorzystniejszym sposobem wyliczenia emerytury okaże się wyliczenie
na podstawie art. 183 ww. ustawy.

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2014 r., Sąd Okręgowy postanowił zawiesić niniejsze postępowanie, mając na uwadze fakt, iż rozstrzygnięcie w sprawie VII U 2061/14
w sprawie dotyczącej ustalenia wysokości kapitału początkowego, z uwagi na treść zgłoszonych zarzutów do ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego, ma wpływ na jego rozstrzygnięcie. Postanowieniem z dnia 07 lutego 2017 r. Sąd postanowił podjąć zawieszone postępowanie.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem
z dnia 12 kwietnia 2017 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego, sygn. akt VII U 1185/14.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony K. C., urodzony w dniu (...), z zawodu mechanik maszyn rolniczych, pracował zawodowo w latach 1967-1999.

Decyzjami z dnia 11 lutego 2009 r. oraz z dnia 17 czerwca 2009 r. pozwany organ rentowy ustalał ubezpieczonemu kapitał początkowy – odpowiednio na kwoty 127.870,39 zł
i 129.822,44 zł.

W obydwu przypadkach do obliczenia kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru składek z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 01 stycznia 1982 r. do dnia
31 grudnia 1991 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł odpowiednio 74,28 % oraz 76,22 %.

W związku z odwołaniem od decyzji organu o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z dnia 17 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku prawomocnym
i niezaskarżonym przez żadną ze stron wyrokiem z dnia 17 lutego 2010 r. o sygn. akt XV U 3941/09 oddalił odwołanie ubezpieczonego.

W związku z odmowną decyzją z dnia 25 stycznia 2013 r. odnośnie prawa
do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy w Gdańsku prawomocnym wyrokiem z dnia 22 maja 2013 r. o sygn. akt VII U 574/13 zmienił w/w decyzję pozwanego i przyznał K. C. prawo do emerytury
od dnia 06 września 2012 r.

Decyzją z dnia 09 lipca 2013 r. organ rentowy, wykonując wyrok Sądu z dnia 22 maja 2013 r., przyznał ubezpieczonemu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury
od 06 września 2012 tj. daty określonej w wyroku sądu. Obliczając emeryturę zgodnie
z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1971 do 2007, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 71,11%, podstawa wymiaru wyniosła 2.115,30 zł (71,11 % x 2.974, 69 zł). Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 40 lat, 1 miesiąc i 16 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc
i 20 dni okresów nieskładkowych.

Wyliczając emeryturę w oparciu o art. 53 ustawy organ dokonał następujących wyliczeń:

24% x 2.974, 69 =713,93 zł

(481 x 1, 3%)/ 12x 2.115,30 = 1.102, 28 zł

(1x 0,7 %)/12 x 2.115,30 =1,27 zł

Razem 1.817,48 zł

Wyliczając emeryturę w oparciu o art. 26 ustawy zakład ustalił kwotę składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 61.015,04 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosiła 446.069,28 zł, średnie dalsze trwanie życia określono na 254,80 miesięcy. Wyliczając emeryturę organ dokonał następujących wyliczeń: (61.015,4 + 446.069,28)/254,80 = 1.990,13 zł. Kwota emerytury po waloryzacji
od 01 marca 2014 r. wyniosła 2.101,86 zł.

Obliczając wysokość emerytury zgodnie z art. 183 ww. ustawy organ rentowy przyjął 35% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy tj. 1.817, 48 x 35% = 636,12 zł oraz 65% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy tj. 1.990,13 zł x 65% = 1.293,58 zł,
co łącznie dało 1.929, 70 zł. Kwota emerytury po waloryzacji wyniosła 2.039,00 zł.

Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 183 ustawy była więc świadczeniem mniej korzystnym niż emerytura obliczona w myśl art. 26 ustawy.

Decyzją z dnia 28 czerwca 2013 r. pozwany ponownie ustalił ubezpieczonemu K. C. kapitał początkowy. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru składek z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 01 stycznia 1982 r. do dnia 31 grudnia 1991 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.010,29 zł. Zakład przyjął
30 lat, 4 miesiące i 28 dni okresów składkowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 82,75% (w stosunku do wcześniejszego 76,22%). Kapitał początkowy ustalony na dzień 01 stycznia 1999 r. wyniósł 136.754,97 zł.

Ubezpieczony zaskarżył powyższą decyzję, wnosząc o uwzględnienie do wyliczenia kapitału początkowego wynagrodzenia uzyskiwanego w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w C. od dnia 06 kwietnia 1988 r.
do 28 września 1989 r., z którego ubezpieczony został skierowany do wykonywania pracy
w eksporcie w ówczesnej Czechosłowacji na stanowisku cieśli.

Wyrokiem z dnia 02 grudnia 2015 r., sygn. akt VII U 2061/14, Sąd Okręgowy
w G. VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie. Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
04 listopada 2016 r., sygn. akt III AUa 1251/16, oddalił apelację.

Zaskarżoną decyzją z dnia 16 kwietnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał ubezpieczonemu K. C. emeryturę
od 06 września 2012 r., tj. od daty określonej w wyroku Sądu. Obliczając emeryturę zgodnie
z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1980 do 2007, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 80,77%, podstawa wymiaru wyniosła 2.402,66zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 40 lat, 2 miesiące i 19 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc i 17 dni okresów nieskładkowych.

Wyliczając emeryturę zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS organ dokonał następujących wyliczeń:

24% x 2.974, 69 =713,93 zł

(482 x 1, 3%)/ 12x 2.402,66 = 1.254,67 zł

(1x 0,7 %)/12 x 2.402,66 =1,44 zł

Razem 1.970,04 zł. Wyliczając emeryturę w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej zakład ustalił kwotę składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji na kwotę 61.015,04 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosiła 446.069,28 zł, średnie dalsze trwanie życia obliczono na 254,80 miesięcy. Wyliczając emeryturę organ kierował dokonał następujących wyliczeń: (61.015,4 + 446.069,28)/254,80 = 1.990,13 zł. Kwota emerytury po waloryzacji od 01 marca 2014 r. wyniosła 2.101,86 zł.

Obliczając wysokość emerytury zgodnie z art. 183 ww. ustawy organ rentowy przyjął 35% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy tj. 1.970,04 x35%=689,51 zł, oraz 65% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy tj. 1.990,13 zł x 65% = 1.293, 58 zł, co łącznie dało kwotę 1.983,09 zł. Kwota emerytury po waloryzacji wyniosła 2.095, 41 zł. Emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 183 jest świadczeniem mniej korzystnym niż ta obliczona w myśl przepisu art. 26 ustawy.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych i kapitałowych przedłożonych przez ubezpieczonego
w toku postępowania przed Sądem, jak również w aktach spraw o sygn. VII U 2061/14
tut. Sądu oraz w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności
z urzędu. Ustalenia faktyczne Sąd poczynił w oparciu o dokumentację dostarczoną
przez strony. Dowód z dokumentów zgromadzonych w sprawie w zakresie, w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał za w pełni wiarygodny, gdyż dokumenty te nie budziły żadnych wątpliwości i nie były przez strony kwestionowane. Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c. ustalając, że skoro
w toku procesu nie zostały skutecznie podważone, stanowią świadectwo tego, co zostało
w nich urzędowo poświadczone. Powyższe dowody układają się zdaniem Sądu w spójną całość, wzajemnie się potwierdzając lub uzupełniając. Nie były też kwestionowane
przez strony i Sąd dał im wiarę w całej rozciągłości.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd Okręgowy wskazał, że przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016 poz. 887 t.j.) przewidują różne zasady przechodzenia na emerytury w zależności od wieku uprawnionego ubezpieczonego, a także różny jest sposób liczenia tych emerytur. Co do zasady osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. (a więc osoby takie jak ubezpieczony, ur. (...)) przechodzą na emerytury według nowych zasad.
W myśl art. 24 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia
1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184. Podstawę emerytury oblicza się według przepisów art. 25 i 25a powołanej ustawy, a jej wysokość według zasad z art. 26 tej ustawy, zwanej dalej ustawą emerytalną. Wysokość świadczenia tych osób została uzależniona
od sumy składek zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego i stanowi swojego rodzaju ekwiwalent zgromadzonych składek z całego okresu ubezpieczenia. Stosownie więc do treści art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego
do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem
art. 185. Z kolei zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony
w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia
na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach
i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Wyjaśniając w sposób bardziej przystępny, Sąd I instancji wskazał, iż z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 roku, zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 roku. Zwaloryzowane składki
i zwaloryzowany kapitał początkowy w momencie przejścia na emeryturę zostają następnie podzielone przez średnie dalsze trwanie życia ustalone wspólnie dla kobiet i mężczyzn, liczone w miesiącach, ogłaszane corocznie do dnia 31 marca przez Prezesa GUS dla osób
w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Mechanizm obliczania wysokości tego świadczenia jest więc całkowicie odmienny niż mechanizm, który obowiązuje w przypadku osób urodzonych przed rokiem 1949 lub też w przypadku obliczania renty z tytułu niezdolności do pracy, co do których w ustawie emerytalnej zachowano jeszcze „stare” zasady, niezwiązane tak z wysokością składek na ubezpieczenia społeczne,
jak i wysokością kapitału początkowego.

Obliczenie emerytury na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
co do zasady dotyczy osób, które nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 27-50e ustawy, a więc urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.

Zgodnie z treścią art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emerytura wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Przepisy art. 53 jednakże mogą mieć również zastosowanie nie tylko
do ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku, ale również do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, którzy do dnia 31 grudnia 2008 roku spełnili warunki nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, do wcześniejszej emerytury
(tak I. Jędrasik – Jankowska, K. Jankowska, w: Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw wraz z orzecznictwem. Komentarz do dz. II, Roz. 4, art. 53 wyd. Lexis Nexis).

Sposób obliczenia emerytury w sposób mieszany na podstawie art. 183 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS dotyczy osób, które wiek emerytalny osiągnęły w latach
2009-2014.

Przepis art. 183 ust. 1 stanowi, że emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2012 wynosi:

1) 35 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz

2) 65 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 (art. 183 ust. 4).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał obliczenia wysokości przysługującego wnioskodawcy świadczenia emerytalnego zgodnie z wyżej cytowanymi przepisami, przyznając emeryturę od 06 września 2012 r. tj. od daty określonej w wyroku Sądu.

I tak, obliczając emeryturę zgodnie z art. 53 ustawy, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1980 do 2007, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 80,77% a podstawa wymiaru świadczenia obliczona
z uwzględnieniem wskazanego wskaźnika wyniosła 2402,66 zł ( 80,77 % x 2974,69 zł )

Obliczając emeryturę zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach
i rentach z FUS organ dokonał następujących wyliczeń:

24% x 2974, 69 =713,93 zł

(482 x 1, 3%)/ 12x 2402,66 = 1254,67 zł

(1x 0,7 %)/12 x 2402,66 =1,44 zł

Razem 1970,04 zł

Wyliczając emeryturę w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej zakład ustalił kwotę składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji na kwotę 61 015,04 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosiła 446 069,28 zł, średnie dalsze trwanie życia obliczono na 254,80 miesięcy. Obliczając emeryturę organ dokonał następujących wyliczeń: (61015,04 + 446069,28)/254,80 = 1990,13 zł. – kwota ustalona
na dzień 06 września 2012 r. Kwota emerytury po waloryzacji od 01 marca 2014 r. wyniosła 2101,86 zł (2069,74 zł – kwota po waloryzacji w marcu 2013 r. – 1990,13 zł x 104% = 2069,74 zł x 101,60 % = 2101,86 zł )

Obliczając wysokość emerytury zgodnie z art. 183 ww. ustawy organ rentowy przyjął 35% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy tj. 1970,04 x35% = 689,51 zł, oraz 65% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy tj. 1990,13 zł x 65% = 1293,58 zł,
co łącznie dało kwotę 1983,09 zł. według stanu na dzień 06 września 2012r. Kwota emerytury po waloryzacji na dzień 01 marca 2014 r. z uwzględnieniem wskaźników waloryzacyjnych
w 2013 r. – 104 % zaś w 2014 r. -101,60 % wyniosła 2095,41 zł.

Oceniając zaskarżoną decyzję Sąd I instancji uznał, że organ rentowy dokonał w niej prawidłowego wyliczenia wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem danych o zarobkach, którymi organ dysponował oraz przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów prawa materialnego, przytoczonych wyżej. Jak zatem wynika z prawidłowych wyliczeń organu rentowego szczegółowo przytoczonych w piśmie z dnia 15 września 2014 r. (k. 24 akt sprawy) emerytura obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 183 jest świadczeniem mniej korzystnym niż ta, która została wyliczona zgodnie z art. 26 ustawy.

Sąd zaznaczył, że przy ustalaniu emerytury w myśl przepisu art. 26 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS nie bierze się pod uwagę osiągniętego stażu składkowego
i nieskładkowego (uwzględnia się go jedynie przy obliczaniu wartości kapitału początkowego ustalanego na dzień 1 stycznia 1999 r.). Z uwagi więc na fakt, iż ubezpieczony zaskarżył decyzję z dnia 28 czerwca 2013 r. w której pozwany ponownie ustalił kapitał początkowy, wnosząc o uwzględnienie do wyliczenia kapitału początkowego wynagrodzenia uzyskiwanego w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w C. od dnia 06 kwietnia 1988 r. do 28 września 1989 r., Sąd postanowił zawiesić niniejsze postępowanie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy toczącej się pod sygn. akt VII U 2061/14, jako iż prawidłowe ustalenie wysokości kapitału początkowego niewątpliwie miało wpływ na wysokość obliczonej przez organ rentowy emerytury.

Prawomocnym wyrokiem tut. Sądu z dnia 02 grudnia 2015 r., sygn. akt VII U 2061/14, oddalającym odwołanie ubezpieczonego zostało przesądzone, iż kapitał początkowy mający wpływ na wysokość świadczenia kwestionowanego w niniejszej sprawie
przez ubezpieczonego, został obliczony przez pozwany organ rentowy w sposób prawidłowy. Podstawą rozstrzygnięcia było ustalenie, iż ubezpieczony, na którym spoczywał obowiązek przedłożenia dokumentów niezbędnych do ustalenia wysokości zarobków we wnioskowanym okresie, nie przedłożył dowodów umożliwiających w sposób pewny ich ustalenie.

Sąd Okręgowy podkreślił, że również w trakcie niniejszego postępowania wnioskodawca nie przedstawił żadnych nowych dowodów, które pozwoliłyby na weryfikację wysokości emerytury i kapitału początkowego mającego wpływ na wyliczenie wysokości świadczenia w oparciu o art. 26 ustawy w kierunku wnioskowanym przez odwołującego się ubezpieczonego.

Zgodnie zaś z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Podkreślenia wymaga, że udowodnienie faktów spoczywa
na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne (art. 232 k.p.c.), stąd też na wnioskodawczyni ciążył obowiązek przedstawienia dowodów dla udowodnienia spornych okoliczności. Muszą to być jednak środki dowodowe, które pozwolą na wiarygodne ustalenie okoliczności faktycznych, a ponadto znajdujące potwierdzenie w obowiązujących przepisach prawa. Wobec więc faktu, iż ubezpieczony nie przedstawił żadnych okoliczności i dowodów, które podważyłyby rzetelność wyliczeń pozwanego dokonanych na podstawie już przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów, Sąd zważył, iż zarzuty ubezpieczonego nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy stwierdził, że rację przy tym ma skarżący, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wzrósł do 80,77 % w miejsce ustalonego decyzją z dnia
09 lipca 2013 r. - 71,11 %, jednakże - jak wynika z przedłożonych wyliczeń - z uwagi na fakt, iż obliczenie emerytury w oparciu o przepis art. 26 ustawy okazało się bardziej korzystne
dla ubezpieczonego, tak ustalona emerytura zgodnie z art. 53 ustawy okazała się nadal niższa.

Odnosząc się do kwestionowania przez wnioskodawcę wskazanego w zaskarżonej decyzji średniego dalszego trwanie życia, które wyrażone jest w miesiącach dla osób w wieku ubezpieczonego, Sąd wskazał, że zarzut ten jest bezpodstawny.

Przepis art. 173 ust. 2 ustawy emerytalnej jasno wskazuje, że kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy emerytalnej pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3. Jednocześnie, według tablicy ogłoszonej w dniu 26 marca 1999 r. przez Prezesa GUS - średnie dalsze trwanie życia mężczyzn w wieku 62 lat na dzień
1 stycznia 1999 r. wynosi 209 miesięcy. Powyższa zasada stosowana jest w stosunku
do wszystkich osób, w stosunku do których ustalany jest kapitał początkowy, niezależnie
od wieku w chwili jego zgłoszenia. Dopiero przy obliczaniu wysokości emerytury pod uwagę brane jest średnie dalsze trwanie życia ustalone dla osób w konkretnym wieku, w przypadku wnioskodawcy jest to 254,80 miesięcy co wynika z Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia mężczyzn i kobiet. Tak więc, nie sposób przyrównywać różnych wskaźników przyjmowanych dla potrzeb obliczenia różnych świadczeń, jak tego oczekuje odwołujący się.

Na marginesie powyższego, Sąd I instancji wyjaśnił, iż nadpłata wskazana
w dokumencie PIT 40a nie ma wpływu na wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia, ponieważ emerytura jest obliczana w oparciu o przepis art. 26 ustawy.

Nadto, co do zarzutów wnioskodawcy naruszenia przy wydaniu zaskarżonych decyzji szeregu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, sąd wskazał, że Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (por. uchwały Sądu Najwyższego
z 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142, z 27 listopada 1984 r.,
III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz z 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65), jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego zawarte
w postanowieniu z 28 maja 2002 r., II UKN 356/01, OSNP 2004/3/52 przychylając się
do stwierdzenia, iż postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej jest samodzielnym postępowaniem administracyjnym ograniczającym się
do ustalenia, czy decyzja dotknięta jest jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 pkt 1-7 k.p.a. Rozstrzygnięcie kończące to postępowanie następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.) podejmowanej przez organ administracji publicznej (art. 156 § 1 k.p.a.), toteż orzekanie w tej kwestii przez sąd powszechny byłoby naruszeniem kompetencji właściwego organu administracji publicznej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy stwierdził, że w niniejszym postępowaniu nie doszukał się naruszeń prawa administracyjnego w stopniu, w jakim dyskwalifikowałyby one sporną decyzję pozwanego, odbierając jej cechy aktu administracyjnego.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z przywołanymi wyżej przepisami, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego K. C., nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, podnosząc, że Sąd Okręgowy źle policzył dane, które wskazał ZUS w decyzji, przez co błędnie uznał, że odwołanie jest bezpodstawne. Ubezpieczony wniósł, aby Sąd Apelacyjny ponownie wszystko policzył, zmienił wyrok Sądu Okręgowego w całości i przyznał mu wyższą emeryturę.

Ubezpieczony podniósł, że w uzasadnieniu wyroku sąd napisał, iż do wymiaru emerytury ZUS przyjął przeciętną z 20 lat kalendarzowych, podczas gdy ubezpieczony chciał, żeby przyjął z 10 lat kalendarzowych. Dalej, że wysokość wskaźnika to 80,77%, podstawa wymiaru składek to 2402,66 zł. Długość dalszego życia według ZUS wynosi 254,80 miesięcy. Powinno być 209 miesięcy, tak jak ZUS napisał w decyzji z dnia 28.06.2013 r.
W tej decyzji też wskaźnik wzrósł z 80,77% do 82,75 %.

ZUS w dniu 28.06.2013 r. ustalił kapitał początkowy z podstawy 10 lat składkowych. Ustalił wskaźnik w wysokości 82,75%, to podstawa wymiaru składek powinna wynosić nie 2115,30 zł, jak napisał sąd, tylko (82,75% x 2974,69 zł) = 2461,56 zł.

ZUS w 16.04.2014 wydał inną decyzję, gdzie obniżył wskaźnik znowu do 80,77%. Powinno być 82,75%. Zatem ZUS źle policzył, zdaniem ubezpieczonego, emeryturę zgodnie z art. 53 ustawy.

W ocenie ubezpieczonego Sąd policzył też źle jego emeryturę z art. 26 ustawy. Działanie powinno być takie (61015,4+ 446069,28)/209 = 2426,24 zł. Ta kwota powinna być zwaloryzowana.

Ubezpieczony zarzucił, że przez to, iż sąd źle policzył emeryturę z art. 26 i 53,
to policzył również źle z art. 183 ustawy.

Zdaniem wnioskodawcy Sąd nie zauważył, że ZUS wydał w jego sprawie wiele różnych decyzji, gdzie podaje rożne dane. Zmienia wysokość wskaźnika, długość prognozowanego życia. Ubezpieczony nie rozumie, dlaczego to robi. Przez to trudno mu zrozumieć, jaką emeryturę powinien dostać. Sam Sąd napisał w uzasadnieniu wyroku,
na stronie 11, że ubezpieczony ma rację, że wskaźnik wzrósł. Sąd pomylił się jednak. Bo ZUS w dniu 28.06.2013 r. uznał, że wskaźnik wzrósł aż do 82,75%, a nie tylko do 80,77%. Ubezpieczony nie zgodził się, że długość jego życia wynosi 254,80 miesiąca. ZUS przyznał, że to powinno być 209 miesięcy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była wysokość świadczenia emerytalnego wnioskodawcy.

Analizując sporną kwestię Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. Zaznaczyć należy,
że w rozpatrywanej sprawie stan faktyczny nie był sporny między stronami, kontrowersje powstały wokół prawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego.

Sąd Apelacyjny, aprobując ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione
przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, przyjmuje je za własne,
co oznacza, że nie zachodzi konieczność ich szczegółowego powtarzania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 27.03.2012 r., III UK 75/11, LEX nr 1213419; z 14.05.2010 r., II CSK 545/09, LEX nr 602684; z 27.04.2010 r., II PK 312/09, LEX nr 602700; z 20.01.2010 r.,
II PK 178/09, LEX nr 577829; z 08.10.1998 r., I CKN 923/97, OSNC 1999 nr 3, poz. 60).

Sąd Okręgowy w pełni prawidłowo wyjaśnił ubezpieczonemu mechanizm ustalania wysokości przysługującego mu świadczenia emerytalnego i dokonał trafnej weryfikacji zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Nie ulega wątpliwości, że ze względu na wiek ubezpieczonego, urodzonego w dniu
6 września 1952 r., zastosowanie znajdują do niego normy regulujące przyznawanie świadczenia z tzw. nowego systemu emerytalnego. Przysługuje mu emerytura z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przypomnieć można, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Wedle art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia ( art. 25 ww. ustawy)
przez średnie dalsze trwanie życia (ŚDTŻ) dla osób w wieku równym wiekowi przejścia
na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Podstawą obliczenia emerytury jest zatem kwota: 1) zwaloryzowanych składek
na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego,
2) zwaloryzowanego kapitału początkowego ustalanego dla ubezpieczonych urodzonych
po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacali składki
na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy (kwota tzw. hipotetycznej emerytury na dzień 1 stycznia 1999 r.) oraz 3) środków zewidencjonowanych na subkoncie,
o których mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast przeciętną długość życia ogłasza, w postaci tabel trwania życia, Prezes GUS corocznie w terminie
do dnia 31 marca w formie komunikatu publikowanego w Monitorze Polskim.

Zgodnie natomiast z treścią art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emerytura wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Przepis art. 53 ustawy - jak wyjaśnił Sąd I instancji - może mieć również zastosowanie nie tylko do ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., ale również
do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy do dnia 31 grudnia 2008 r. spełnili warunki nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym,
do wcześniejszej emerytury.

Z kolei sposób obliczenia emerytury w sposób mieszany na podstawie art. 183 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS dotyczy osób, które wiek emerytalny osiągnęły w latach
2009-2014.

Przepis art. 183 ust. 1 stanowi, że emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2012 wynosi:

1) 35 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz

2) 65 % emerytury obliczonej na podstawie art. 26 (art. 183 ust. 4).

Sąd I instancji prawidłowo zinterpretował i zastosował ww. przepisy prawa, wyczerpująco odnosząc się do zarzutów ubezpieczonego, które powiela on na etapie postępowania apelacyjnego. Trafnie Sąd przyjął również, że organ przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia emerytalnego w najkorzystniejszej wysokości.

Mając na uwadze treść uzasadnienia apelacji przypuszczać należy, iż niezrozumienie przez ubezpieczonego zasad obliczenia wysokości jego świadczenia emerytalnego wynika
z faktu, że nie odróżnia on przedmiotu poszczególnych decyzji organu rentowego. Chodzi tu o decyzje, którymi ustalano wartość kapitału początkowego ubezpieczonego (z dnia 11.02.2009 r., z dnia 17.06.2009 r., z dnia 28.06.2013 r.) oraz o decyzje w przedmiocie świadczenia emerytalnego (z dnia 09.07.2013 r., z dnia 16.04.2014 r.).

Odnosząc się do podnoszonej przez ubezpieczonego kwestii wysokości „wskaźnika” należy zauważyć, że wnioskodawca nie uwzględnia okoliczności, iż niniejsza sprawa jest sprawą o wysokość świadczenia emerytalnego. Kwestia ta wcześniej - tzn. przed wydaniem zaskarżonej decyzji z dnia 16 kwietnia 2014 r., którą ustalono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wynoszący 80,77 % - była przedmiotem decyzji z dnia 9 lipca 2013 r. ,
w której ustalono wskaźniki wysokości podstawy wymiaru emerytury wynoszący 71,11 %. Tymczasem, decyzja z dnia 28 czerwca 2013 r., na którą powołuje się ubezpieczony,
nie dotyczyła wysokości emerytury, ale ponownie ustalała wartość kapitału początkowego. Stąd też, wskaźnik wynoszący 82,75 % jest wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, a nie wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru emerytury. Wskaźniki te znajdują zastosowanie przy obliczaniu zupełnie odmiennych wartości,
tj. kapitału początkowego i świadczenia emerytalnego, a żądanie ich niejako zamiennego stosowania jest całkowicie bezpodstawne.

Analogicznie rzecz przedstawia się, jeśli chodzi o długość średniego dalszego trwania życia. Istotnie, w decyzji z dnia 28 czerwca 2013 r. - o ponownym ustaleniu kapitału początkowego - na podstawie art. 173 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie
z którym kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat - przyjęto ten wskaźnik
w wymiarze 209 miesięcy, zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r.
w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M. P. Nr 12,
poz. 173). Zauważyć należy, że przyjmowanie przy ustalaniu wartości kapitału początkowego wyrażonego w miesiącach średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku 62 lat jest zasadą dotycząca wszystkich ubezpieczonych, niezależnie od wieku, w którym zgłosili oni wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Tymczasem, przy ustalaniu wysokości świadczenia emerytalnego, co jest przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie, uwzględnia się wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia na dzień nabycia prawa
do emerytury, co w przypadku wnioskodawcy nastąpiło z chwilą osiągnięcia przez niego wieku 60 lat. Prawidłowo zatem ustalono, zgodnie z Komunikatem Prezesa GUS z dnia
23 marca 2012 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn
(M. P. Nr 182 z 2012 r.), średnią dalszą długość życia na 254,8 miesięcy.

W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c., jak w sentencji wyroku.

SSA Lucyna Ramlo SSA Daria Stanek SSA Michał Bober