Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Apelacja okazała się zasadna w części dotyczącej kary.

Analizując całokształt zebranych w sprawie dowodów należy uznać, że sąd rejonowy zebrał je w sposób wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia i nalżycie ocenił, co pozwoliło mu na wyprowadzenie prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd ten ustosunkował się do wszystkich istotnych dowodów w sprawie, mając w polu widzenia określone między nimi rozbieżności i stanowisku swemu dał wyraz w zasługującym na aprobatę uzasadnieniu. Dlatego też podzielając w całości ocenę dowodów zaprezentowaną przez sąd merytoryczny, sąd okręgowy nie widzi zasadniczych powodów, aby powtarzać okoliczności wyprowadzone w motywach zaskarżonego wyroku, co wiązałoby się z cytowaniem ich obszernych fragmentów. Konfrontując ustalenia faktyczne z przeprowadzonymi na rozprawie głównej dowodami trzeba stwierdzić, iż dokonana przez sąd rejonowy rekonstrukcja zdarzeń i okoliczności popełnienia przypisanego oskarżonemu przestępstwa nie wykazuje błędu i jest zgodna z przeprowadzonymi dowodami, którym sąd ten dał wiarę i się na nich oparł.

Obwiniony miał postawiony zarzut z art. 95 kw ( kierowanie pojazdem nie posiadając przy sobie wymaganych dokumentów ); sąd I instancji przypisał mu czyn z art. 94 § 1 kw ( kierowanie pojazdem nie mając do tego uprawnienia ).

Art. 94 § 1 kw stanowi, iż kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze grzywny.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami kierującym pojazdem może być osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz spełnia jeden z następujących warunków:

1) posiada umiejętność kierowania pojazdem w sposób niezagrażający bezpieczeństwu, nieutrudniający ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz odpowiedni dokument stwierdzający posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdem;

2) odbywa w ramach szkolenia naukę jazdy;

3) zdaje egzamin państwowy.

Art. 135 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym wskazuje, iż policjant zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem w razie: g) przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny, o którym mowa w art. 99 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami ( g ).

Przekroczenie punktów skutkuje zatem nakazem zatrzymania prawa jazdy, zaś starosta obciążony jest nakazem wydania decyzji o zatrzymaniu. Przy tym, w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. g ustawy Prawo o ruchu drogowym mowa jest o przekroczeniu przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, czyli o punktach przypisanych kierowcy, a nie o punktach wpisanych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego (patrz - wyrok NSA z dnia 17 czerwca 2010 r. sygn. akt I OSK 1152/09). Podkreślić należy, że starosta w wymienionych sytuacjach nie korzysta z uznaniowości przy podejmowaniu decyzji, bowiem przepisy stanowiące podstawę jego działania zawierają normy nakazujące dla tego organu. Przekroczenie punktów skutkuje zatem nakazem zatrzymania prawa jazdy, zaś starosta obciążony jest nakazem wydania decyzji o zatrzymaniu. Przy tym, w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. g ustawy mowa jest o przekroczeniu przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, czyli o punktach przypisanych kierowcy, a nie o punktach wpisanych do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego. Dodać należy, że starosta orzekając w sprawie zatrzymania prawa jazdy związany jest domniemaniem prawdziwości informacji zawartych w dokumencie urzędowym, tj. sformalizowanej informacji komendanta wojewódzkiego policji, co do uzyskania przez kierującego pojazdem liczby punków karnych uzasadniających wydanie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Wydanie decyzji w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy następuje po otrzymaniu przez starostę informacji o przekroczeniu przez kierowcę limitu punktów, co może nastąpić albo w związku z przekazaniem mu prawa jazdy zatrzymanego w trybie art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. g ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym przez Policję albo w związku z wnioskiem komendanta wojewódzkiego Policji o sprawdzenie kwalifikacji.

W konsekwencji powyższego należy przyjąć, że w przypadku stwierdzenia, iż kierujący pojazdem przekroczył limit 24 punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1 Prawa o ruchu drogowym, obligatoryjne są: wydanie decyzji przez starostę o zatrzymaniu prawa jazdy (art. 138 ust. 1 ustawy) oraz wydanie decyzji przez starostę na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji (art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b Prawa o ruchu drogowym).

Poza tym, za osobę nieposiadającą uprawnień do prowadzenia pojazdu należy uznać tego, wobec którego orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów bądź też zatrzymano prawo jazdy lub inny dokument. Jak zauważa Sąd Najwyższy: „Osobą niemającą uprawnień do prowadzenia pojazdu, w rozumieniu art. 94 § 1 kw, jest także osoba, której zatrzymano prawo jazdy, w okresie jego zatrzymania, a gdy zatrzymanie trwało dłużej niż rok, także po tym okresie, o ile nie wydano jej prawa jazdy po spełnieniu wymogu określonego w art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym" (wyr. SN z 11.9.2008 r., IV KK 282/08, OSNKW 2008, Nr 12, poz. 97).

Błędne jest zatem przekonanie skarżącego o zasadności kwalifikacji prawnej z art. 95 kw zachowania sprawcy, który prowadzi pojazd pomimo zatrzymania dokumentów do takiego prowadzenia uprawniających. Słusznie stwierdza się w orzecznictwie: „Przez użyty w art. 244 kk zwrot "zakaz prowadzenia pojazdów" należy rozumieć zakaz, o którym mowa w art. 39 pkt 3 kk i art. 42 § 1 i 2 kk. Oznacza to, że prowadzenie przez sprawcę pojazdu mechanicznego mimo wcześniejszego zatrzymania mu prawa jazdy na mocy prawomocnego postanowienia sądu wydanego na podstawie art. 137 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) nie wyczerpuje znamion przestępstwa określonego w art. 244 kk, lecz powinno być oceniane w płaszczyźnie art. 94 § 1 kw” (wyr. SN z 25.8.2010 r., II KK 184/10, OSNwSK 2010, poz. 1585).

Granice oskarżenia zostają utrzymane dopóty, jak długo w miejsce czynu zarzuconego, w ramach tego samego zdarzenia faktycznego (historycznego), można przypisać oskarżonemu czyn nawet ze zmienionym opisem i jego oceną prawną, ale mieszczący się w tym samym zespole zachowań człowieka, które stały się podstawą poddania w akcie oskarżenia przejawów jego działalności wartościowaniu z punktu widzenia przepisów prawa karnego materialnego. Elementami składowymi ułatwiającymi określenie ram tożsamości „zdarzenia historycznego” są zaś: identyczność przedmiotu zamachu, identyczność podmiotów oskarżonych o udział w zdarzeniu, identyczność podmiotów pokrzywdzonych, a wreszcie tożsamość czasu i miejsca zdarzenia, zaś w wypadku odmiennego niż w akcie oskarżenia określenia tej daty i miejsca, analiza strony przedmiotowej i podmiotowej czynu w kontekście związku przyczynowego pomiędzy ustalonym zachowaniem osoby oskarżonej i wynikającym z tego zachowania skutkiem takiego działania bądź zaniechania (tak SN w wyr. z 5.9.2006 r., IV KK 194/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 1663). Ramy zakreślone w uzasadnieniu aktu oskarżenia wyznaczają zakres tożsamości „zdarzenia historycznego”, które w zależności od konkretnej sytuacji faktycznej może być podciągnięte pod właściwy przepis prawa karnego materialnego (zob. post. SN z 19.10.2006 r., II KK 246/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 1987; wyr. SA w Lublinie z 4.2.2003 r., II AKA 178/02, Prok. i Pr. - wkł. 2003, Nr 12, poz. 27).

Nie wychodzi poza granice skargi uprawnionego oskarżyciela zamieszczenie w opisie czynu przypisanego przez sąd orzekający, odmiennych niż w czynie zarzuconym, ustaleń odpowiadającym znamionom ustawowym wykroczenia z art. 94 § 1 kw. Sąd nie jest związany opisem czynu zarzucanego, a po wyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności może i powinien nadać mu w wyroku dokładne określenie, które może odbiegać od opisu przyjętego w akcie oskarżenia. Rozpatrując zdarzenie historyczne, będące przedmiotem poczynionych przez sąd rejonowy w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, przez pryzmat wskazanych wyżej przesłanek warunkujących zachowanie granic skargi zakreślonych we wniosku o ukaranie, w sposób jednoznaczny stwierdzić należy, że te podstawowe elementy składowe ( które wymieniono wyżej ), zarówno w wypadku czynu zarzucanego jak i przypisanego pokrywają się. Identyczna jest osoba obwinionego. Takie samo jest zdarzenie: jazda samochodem w określonych okolicznościach i nie wykazanie przez sprawcę uprawnień do prowadzenia pojazdami, korespondujące ze sobą jest miejsce i data zdarzenia , a wreszcie tożsamy jest przedmiot zamachu (ochrony).

Podniesione wyżej okoliczności, a także inne wskazane w motywach zaskarżonego wyroku dały jednak sądowi merytorycznemu nie budzącą wątpliwości podstawę do poczynienia ustaleń faktycznych odnośnie sprawstwa obwinionego z art. 94 § 1 kw.

Ocena prawna przypisanego obwinionego czynu jest prawidłowa, a wymierzona kara grzywny nie zawiera cech rażącej niewspółmierności i nie podlegała złagodzeniu.

Sąd II instancji uchylił natomiast orzeczony wobec obwinionego środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 10 miesięcy. Uwzględnił przy tym, że:

- obwiniony odzyskał w międzyczasie uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych;

- wykonuje zawód kierowcy, co stanowi jego źródło utrzymania i przyczynia się do przestrzegania porządku prawnego;

- orzeczony zakaz prowadziłby do utraty pracy przez obwinionego i w tych realiach stanowi sankcję nadmiernie surową.

Z tych względów sąd okręgowy orzekł jak w sentencji; na podstawie przepisów powołanych w wyroku obciążył obwinionego kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze.