Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 03.01.2018r., sygn. akt XIII GC 2438/17, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda B. G. kwotę 879,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21.08.2017r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2) oraz zasądził od B. G. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 153,39 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 14.06.2017r. w Ł. doszło do uszkodzenia pojazdu marki M. (...) nr rej. (...), należącego do A. B. i K. B.. Sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie z tytułu odpowiedzialności cywilnej udzielone przez pozwanego. Poszkodowany A. B. zgłosił powstałą szkodę pozwanemu telefonicznie w dniu 16.06.2017r. około godziny 12:24. W trakcie rozmowy przedstawiciel pozwanego poinformował poszkodowanego o tym, że pozwany może dla niego bez żadnych opłat i kosztów zorganizować pojazd zastępczy. Poszkodowani w dniu 17.06.2017r. wynajęli pojazd zastępczy marki H. (...) (segment B) od powoda, według stawki 153 zł brutto za dobę – przy najmie na okres krótszy niż 7 dni, a przy najmie na okres powyżej 7 dni - według stawki 135 zł brutto za dobę. Tego samego dnia poszkodowani zawarli z powodem umowę cesji wierzytelności dotyczącej kosztów najmu przez poszkodowanych pojazdu zastępczego wraz ze związanymi z tymi kosztami należnościami ubocznymi, w tym odsetkami. Kwestiami związanymi z najmem pojazdu zastępczego zajmował się wyłącznie A. B.. Poszkodowanego przy zawieraniu umowy nie interesowała stawka najmu pojazdu zastępczego. W dniu 20.06.2017r. rzeczoznawca pozwanego przy udziale poszkodowanego A. B. dokonał oględzin uszkodzonego pojazdu. W trakcie oględzin poszkodowany podpisał dokument, w którego treści określone zostały stawki za najem pojazdu zastępczego akceptowane przez pozwanego, w tym stawki 75-85 zł dla pojazdów klasy B, oraz informacja o tym, że pozwany jest gotowy zorganizować dla poszkodowanego pojazd zastępczy i w takim wypadku poszkodowany powinien zgłosić taką potrzebę do pozwanego. Po rozmowie z rzeczoznawcą pozwanego poszkodowany A. B. miał pełną świadomość tego, że pozwany mógł dla niego zorganizować pojazd zastępczy. Decyzją z dnia 30.06.2017r. pozwany stwierdził powstanie w uszkodzonym pojeździe szkody całkowitej i przyznał odszkodowanie w kwocie 5.500,00 zł. Wartość wraku ustalono na kwotę 1.650,00 zł. Pozwany przedstawił poszkodowanym dane osoby, która zaoferowała wskazaną cenę za nabycie wraku pojazdu, oferta ta była wiążąca do dnia 15.07.2017r. Poszkodowani nie dysponowali środkami na zakup drugiego pojazdu w miejsce uszkodzonego i oczekiwali z zakupem do momentu wypłaty przez pozwanego odszkodowania oraz do momentu sprzedaży wraku uszkodzonego pojazdu. Pojazd zastępczy został zwrócony powodowi przez poszkodowanych w dniu 18.07.2017r. Z tytułu kosztów najmu powód wystawił w dniu 19.07.2017r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.896,00 zł brutto, stanowiącą iloczyn stawki 153 zł brutto i 32 dni. Powód zweryfikował stawkę za dobę najmu na kwotę 135 zł brutto w związku z tym, że najem trwał dłużej niż 7 dni i zażądał od pozwanego zwrotu kosztów w kwocie 4.320,00 zł, wzywając pozwanego do zapłaty tej kwoty w korespondencji elektronicznej z dnia 19.07.2017r. Z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego powód wypłacił powodowi jako następcy prawnemu poszkodowanych kwotę 2.091,00 zł. Pozwany wskazał, że przy obliczaniu czasu najmu przyjęto za zasadny najem od 17.06.2017r. do czasu przesłania poszkodowanym informacji o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej, przy dodatkowym uwzględnieniu 7 dni organizacyjnych na zagospodarowanie przez poszkodowanych wypłaconego odszkodowania. Poszkodowany A. B. kupił pojazd w miejsce uszkodzonego w dniu 05.08.2017r. Podmioty specjalizujące się w wynajmie pojazdów zastępczych oferowały na początku września 2017 roku pojazd segmentu B przy stawkach wynoszących przykładowo 172,35 zł i 184,50 zł za dobę najmu. Przedstawione okoliczności Sąd I instancji ustalił w oparciu o zeznania świadków i przedłożone dokumenty, uznając ten materiał dowodowy za wiarygodny, za wyjątkiem fragmentu zeznań świadka A. B., w którym świadek zeznał, że w trakcie zgłaszania szkody pozwanemu nie było mowy o możliwości wynajęcia poszkodowanym pojazdu zastępczego. Zeznania w tej części były sprzeczne z utrwaloną treścią rozmowy.

Sąd Rejonowy ocenił powództwo jako uzasadnione w części i jako podstawę odpowiedzialności pozwanego, która nie była kwestionowana w toku procesu, wskazał przepisy art. 822 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 415 k.c. w zw. z art. 509 k.c. w zw. z art. 659 §1 k.c. w zw. z art. 19, 34 ust. 1 i 35 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152). Przy ocenie uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego Sąd Rejonowy uwzględnił, że szkoda w pojeździe poszkodowanych podlegała rozliczeniu jako całkowita, a poszkodowani do czasu wypłaty odszkodowania przez pozwanego nie dysponowali środkami pieniężnymi na zakup innego pojazdu. Pozwany ustalił wysokość odszkodowania w decyzji z dnia 30.06.2017r., jednak nie udowodnił, w jakiej dacie informacja ta została przekazana poszkodowanym i w jakiej dacie przyznana kwota została wypłacona. W związku z tym, że stosowne pismo zostało wysłane do poszkodowanych pocztą, Sąd Rejonowy przyjął, że najwcześniej pismo to mogło zostać doręczone poszkodowanym w okresie od 2 do 4 lipca 2017 roku, natomiast kwota pieniężna wpłynęła na wskazane przez poszkodowanych konto bankowe w okresie od 1 do 2 lipca 2017r. Przyjmując, że poszkodowani uzyskali informację w przedmiocie sposobu rozliczenia szkody w dniu 04.07.2017r. Sąd I instancji uznał, że do dnia 11.07.2017r. upłynął 7-dniowy termin na zagospodarowanie odszkodowania. Uwzględniając jednak okoliczność, że poszkodowani musieli jeszcze sprzedać pozostałości uszkodzonego pojazdu, a oferta nabycia wygasała w dniu 15.07.2017r., wobec braku dowodów w zakresie faktycznej daty sprzedaży wraku, Sąd Rejonowy przyjął, że sprzedaż ta powinna nastąpić najpóźniej w dniu 15.07.2017r. Doliczając 7-dniowy okres na poszukiwanie i nabycie nowego pojazdu Sąd Rejonowy przyjął, że poszkodowani mogli korzystać z pojazdu zastępczego do dnia 22.07.2017r., podczas gdy pojazd ten został przez nich zwrócony w dniu 18.07.2017r. Mając to na uwadze, Sąd I instancji uznał, że okres 32 dni najmu pojazdu zastępczego w niniejszej sprawie był uzasadniony. W odniesieniu do stawki najmu Sąd Rejonowy uznał, że stawka zastosowana przez powoda była znacznie niższa, niż stawki oferowane przez inne profesjonalne podmioty, zajmujące się wynajmem pojazdów zastępczych. Pozwany nie udowodnił przy tym, aby stawka powoda przekraczała stawki rynkowe. W związku z tym Sąd I instancji przyjął stawkę w wysokości 135 zł brutto za dobę jako uzasadnioną, ale tylko w odniesieniu do okresu najmu od 17 do 21 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy przyjął bowiem, że od dnia 22.06.2017r. najpóźniej poszkodowany powinien rozpocząć korzystanie z pojazdu zastępczego oferowanego przez pozwanego, przyczyniając się tym samym do minimalizacji szkody. Sąd Rejonowy podkreślił, że poszkodowany już w dniu 16.06.2017r. podczas zgłaszania szkody otrzymał informację, że pozwany może nieodpłatnie zorganizować pojazd zastępczy. Pomimo tego poszkodowany zachował się nielojalnie i wynajął pojazd od powoda w dniu 17.06.2017r. Ponownie w dniu 20.06.2017r., przy okazji oględzin, poszkodowany został poinformowany o tym, że pozwany jest gotowy zorganizować poszkodowanemu pojazd zastępczy, tym razem ze wskazaniem akceptowanych przez pozwanego stawek dobowych. Pomimo tego poszkodowany nie przystał na propozycję pozwanego, zlekceważył ją i w ocenie Sądu Rejonowego doprowadził tym samym do zwiększenia szkody. Sąd I instancji przyjął, że w czasie wizyty rzeczoznawcy poszkodowany mógł zapewnić sobie pojazd zastępczy od pozwanego według stawki 85 zł brutto za dobę, a organizacja pojazdu zastępczego dla poszkodowanego trwałaby 1-2 dni. Do tego czasu poszkodowany mógł korzystać z pojazdu powoda, a od dnia 22.06.2017r. powinien korzystać z pojazdu oferowanego przez pozwanego, byłoby to bowiem zgodne z art. 354 §2 k.c., zwłaszcza że oferta pozwanego nie generowała dla poszkodowanego żadnych dodatkowych kosztów. Poszkodowanego nie zainteresowała oferta pozwanego, ponieważ miał już pojazd zastępczy. Zaniechanie skorzystania z oferty w ocenie Sądu I instancji zrywało związek przyczynowy ze szkodą w zakresie stawki 135 zł brutto. Od dnia 22.06.2017r. stawkę najmu należało zatem zredukować do wysokości 85 zł za dobę. W konsekwencji, powództwo podlegało uwzględnieniu w zakresie kwoty 879 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy zasadnymi kosztami najmu według stawki 135 zł za pierwsze 5 dni najmu i stawki 85 zł za pozostały okres, tj. łącznie 2.970 zł, oraz przyznanej przez pozwanego kwoty odszkodowania z tytułu zwrotu kosztów najmu, tj. 2.091 zł. W pozostałej części powództwo podlegało oddaleniu. O odsetkach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 871 k.c. w zw. z art. 481 §1 k.c. Przyjmując, że wezwanie do zapłaty odszkodowania zostało doręczone pozwanemu w dniu 19.07.2017r., 30-dniowy termin na wypłatę odszkodowania upłynął bezskutecznie w dniu 20.08.2017r. Należne odsetki podlegały zatem zasądzeniu od dnia 21.08.2017r. Wobec częściowego uwzględnienia powództwa, Sąd Rejonowy orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 100 k.p.c. Biorąc pod uwagę, że łączna kwota kosztów wynosiła 1.946 zł, z czego powód poniósł kwotę 1.029 zł, a pozwany 917 zł, i przy uwzględnieniu, że powód wygrał sprawę w około 39,24%, a pozwany w około 60,76%, Sąd Rejonowy w punkcie 3 wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 153,59 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty 1.361 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty od dnia 21.08.2017r. do dnia zapłaty (pkt 2 wyroku) oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu (pkt 3 wyroku). Skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 233 §1 k.p.c., polegające na braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego i całkowitym pominięciu, że poszkodowany A. B. zadeklarował pozwanemu chęć najmu pojazdu zastępczego podczas dokonywania zgłoszenia szkody w dniu 16.06.2017r., a konsultant pozwanego poinformował poszkodowanego, że w tym zakresie ma oczekiwać telefonu, które to ustalenie bezpośrednio wynika z nagrania zgłoszenia szkody i wskazuje, że pozwany od daty zgłoszenia szkody miał świadomość o zapotrzebowaniu poszkodowanego na najem pojazdu zastępczego; pominięciu, że z poszkodowanym nikt nie kontaktował się celem realizacji zapotrzebowania na najem pojazdu zastępczego, co wynika z zeznań poszkodowanego; błędnym i naruszającym zasady logiki i doświadczenia życiowego ustaleniu, że poszkodowany po rozmowie z rzeczoznawcą w dniu 20.06.2017r. miał pełną świadomość tego, że pozwany mógł dla niego zorganizować pojazd zastępczy, że poszkodowany zlekceważył rzekomą propozycję i doprowadził do zwiększenia szkody, podczas gdy propozycja miała charakter niejednoznaczny, nie określała konkretnych warunków najmu ani podmiotu gotowego podjąć się najmu i nie można przypisać jej waloru oferty, poszkodowany nie miał świadomości przedstawionej propozycji, gdyż została ona zawarta w protokole oględzin, a rzeczoznawca nie nawiązał podczas tych czynności do najmu pojazdu zastępczego; sprzecznym z zasadami logiki ustaleniu, że poszkodowany zerwał związek przyczynowy ze szkodą nie korzystając z rzekomej propozycji pozwanego, złożonej po 4 dniach od wyraźnego zgłoszenia zapotrzebowania najmu pojazdu zastępczego oraz że w ramach minimalizacji szkody poszkodowany powinien skorzystać ze spóźnionej propozycji pozwanego, a tym samym ponosić odpowiedzialność za nierzetelność i opieszałość pozwanego w trakcie likwidacji szkody; dowolnym ustaleniu, że poszkodowany miał możliwość wypowiedzenia umowy najmu pojazdu zastępczego z powodem, mimo że była to umowa zawarta na czas określony. Ponadto skarżący podniósł zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 354 §2 k.c. poprzez błędne uznanie, że poszkodowany od dnia 22.06.2017r. powinien korzystać z pojazdu oferowanego przez pozwanego i naruszył obowiązek współdziałania z wierzycielem w zakresie likwidacji szkody, w sytuacji gdy to pozwany od momentu zgłoszenia miał świadomość, że poszkodowany potrzebuje pojazdu zastępczego, a mimo to nie przedstawił warunków najmu w sposób niezwłoczny, umożliwiający skorzystanie z niego przez poszkodowanego, oraz art. 673 §3 k.c. poprzez uznanie, że poszkodowany miał możliwość rezygnacji z pojazdu zastępczego wynajmowanego od powoda, w sytuacji gdy umowa z powodem została zawarta na czas określony i nie przewidywała możliwości jej wypowiedzenia przez żadną ze stron.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę wyroku w części zaskarżonej poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.361 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21.08.2017r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, i ponowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję poprzez ich zasądzenie wraz z kosztami zastępstwa prawnego od pozwanego na rzecz powoda.

W odpowiedzi na apelację powoda, pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pełnomocnik powoda wskazał m.in., że poszkodowany nie podjął jakichkolwiek działań w celu porównania ofert dostępnych na rynku ani działań zmierzających do skorzystania z propozycji ubezpieczyciela. W sytuacji gdy poszkodowany odmawia skorzystania z propozycji zakładu ubezpieczeń wynajęcia pojazdu zastępczego za wskazaną przez ubezpieczyciela kwotę, a następnie wynajmuje pojazd za kwotę znacznie wyższą od podmiotu trzeciego, to takie zachowanie poszkodowanego należy uznać za przyczynienie się do zwiększenia szkody. W podobny sposób według pozwanego ocenić należy zawarcie przez poszkodowanego umowy najmu, która nie może być wypowiedziana.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w przeważającej części okazała się uzasadniona.

W pierwszej kolejności odnieść się należy do zarzutów naruszenia przepisów kodeksu postępowania cywilnego, albowiem ocena poprawności zastosowania określonych przepisów prawa materialnego powinna być dokonywana na gruncie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. W tym zakresie Sąd Okręgowy uznał, iż podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 §1 k.p.c. przy dokonywaniu ustaleń w niniejszej sprawie zasługiwały na uwzględnienie. Zgodnie z powołanym przepisem, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W realiach przedmiotowej sprawy naruszenie art. 233 §1 k.p.c. przez Sąd Rejonowy dotyczyło przede wszystkim oceny zeznań poszkodowanego A. B. (od 00:09:00 do 00:27:30 nagrania rozprawy z dnia 19.12.2017r.) oraz utrwalonej treści rozmowy tego poszkodowanego z konsultantem pozwanego, dokonującym przyjęcia telefonicznego zgłoszenia szkody (plik audio na płycie cd zawierającej akta szkody k. 46).

Na podstawie powołanych wyżej dowodów oraz w oparciu o treść umowy z dnia 17.06.2017r. (k.11-13), Sąd Okręgowy uzupełniająco ustalił, iż w trakcie rozmowy telefonicznej z dnia 16.06.2017r. poszkodowany A. B., w odpowiedzi na pytanie konsultanta w sprawie wynajęcia pojazdu zastępczego z pomocą pozwanego, oświadczył, że jest zainteresowany takim wynajmem, sygnalizując jednocześnie, iż pojazd zastępczy jest mu pilnie potrzebny z uwagi na wykonywany zawód kierowcy samochodowego. Konsultant poinformował wówczas poszkodowanego, że pracownik pozwanego skontaktuje się z nim, aby przedstawić ofertę najmu pojazdu zastępczego i umówić przeprowadzenie oględzin uszkodzonego pojazdu. Poszkodowany na zakończenie rozmowy upewnił się jeszcze, że w sprawie wynajęcia pojazdu zastępczego i oględzin ma oczekiwać na kontakt telefoniczny ze strony pozwanego. Do dnia 20.06.2017r., kiedy rzeczoznawca pozwanego przeprowadził oględziny uszkodzonego pojazdu, nikt nie skontaktował się z poszkodowanym w celu udzielenia pomocy w wynajmie pojazdu zastępczego. W trakcie czynności z udziałem poszkodowanego A. B. rzeczoznawca pozwanego nie rozmawiał z nim w sprawie wynajęcia pojazdu zastępczego, poszkodowany korzystał już wówczas z pojazdu zastępczego wynajętego od powoda. Umowa najmu pojazdu zastępczego z dnia 17.06.2017r. pomiędzy powodem a poszkodowanymi została zawarta na czas trwania naprawy uszkodzonego pojazdu, a w przypadku szkody całkowitej na okres do dnia wypłaty odszkodowania przez (...), w obu przypadkach nie dłużej niż na okres 30 dni kalendarzowych. Umowa ta nie przewidywała możliwości jej wypowiedzenia przez poszkodowanych przed upływem umówionego okresu najmu. Uszkodzony pojazd poszkodowanego marki M. (...) posiadał nadwozie typu minivan. Zgodnie z doręczonym poszkodowanemu zestawieniem akceptowanych stawek najmu pojazdów zastępczych z podziałem na segmenty (k. 45), stawka najmu pojazdu zastępczego segmentu van (T. (...)) na okres powyżej 12 dni wynosiła 145,00 zł netto za dobę.

Przy uwzględnieniu przedstawionych wyżej okoliczności, które wynikały z logicznych i konsekwentnych zeznań świadka A. B., znajdujących potwierdzenie w pozostałych, omówionych wyżej dowodach, trafny jest zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. poprzez ustalenie, że poszkodowany w sposób nielojalny odmówił skorzystania z oferty najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego i wynajął pojazd zastępczy od powoda. W kontekście treści rozmowy telefonicznej dotyczącej zgłoszenia szkody nie budzi wątpliwości fakt, iż poszkodowany jednoznacznie zakomunikował zamiar skorzystania z możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pomocą pozwanego oraz zaakcentował pilną potrzebę zapewnienia takiego pojazdu z uwagi na charakter wykonywanego przez niego zawodu. Skoro w odpowiedzi na to stanowisko konsultant pozwanego zapewnił, że pracownik pozwanego skontaktuje się w najbliższym czasie z poszkodowanym w celu przedstawienia szczegółów oferty i polecił poszkodowanemu oczekiwanie na telefon, dalsza inicjatywa w sprawie wynajęcia pojazdu zastępczego należała do pozwanego. W związku z tym, iż z żadnego dowodu w tej sprawie nie wynikało, aby pozwany skontaktował się z poszkodowanym w kwestii propozycji wynajmu pojazdu zastępczego do dnia 20.06.2017r., nie sposób zarzucić poszkodowanym, że zachowali się wobec pozwanego nielojalnie, wynajmując pojazd zastępczy od powoda w dniu 17.06.2017r. Nie oznaczało to w szczególności, że poszkodowany A. B. odmówił skorzystania z propozycji najmu pojazdu zastępczego, propozycja taka została bowiem przez niego zaakceptowana jeszcze przed zawarciem umowy z powodem. Jako wiarygodne ocenić należało również zeznania wymienionego poszkodowanego w części, w jakiej zeznał on, że w trakcie oględzin z udziałem rzeczoznawcy pozwanego kwestia najmu pojazdu zastępczego nie była w ogóle poruszana. W kontekście zasad doświadczenia życiowego nie budzi wątpliwości fakt, iż celem oględzin jest ustalenie zakresu uszkodzeń pojazdu i jego stanu technicznego na potrzeby prowadzonej likwidacji szkody. Sam fakt, iż w treści podpisanego przez poszkodowanego w trakcie oględzin dokumentu znalazła się informacja o zasadach wynajmu pojazdów zastępczych za pośrednictwem pozwanego i wysokości akceptowanych stawek nie jest wystarczający dla ustalenia, że kwestia skorzystania przez poszkodowanego z najmu pojazdu zastępczego była przedmiotem rozmowy pomiędzy poszkodowanym a rzeczoznawcą pozwanego. Uwzględniając fakt, iż w trakcie oględzin poszkodowany korzystał już z pojazdu zastępczego, wynajętego od powoda na satysfakcjonujących poszkodowanego warunkach, oczywistym jest, że nie był on wówczas zainteresowany wynajęciem takiego pojazdu, a w konsekwencji nie było po jego stronie uzasadnionej potrzeby do występowania wobec rzeczoznawcy pozwanego z inicjatywą rozmowy na ten temat. Z tych względów zasadny okazał się zarzut błędnego ustalenia przez Sąd I instancji, że poszkodowany uzyskał pełną świadomość tego, że pozwany mógł dla niego zorganizować pojazd zastępczy po rozmowie z rzeczoznawcą i powinien wówczas zgłosić taką chęć do pozwanego. Poszkodowany zadeklarował bowiem już na początku procesu likwidacji szkody wolę skorzystania z pomocy pozwanego w zorganizowaniu najmu pojazdu zastępczego, a pomimo tego pozwany nie wykazał inicjatywy w tym zakresie. Nawet zaś gdyby przyjąć, że pozwany przedstawił poszkodowanemu skonkretyzowaną propozycję wynajęcia pojazdu zastępczego w dniu 20.06.2017r., propozycję tę należałoby ocenić jako spóźnioną, co rodzi określone skutki przy ocenie zachowania przez poszkodowanych obowiązków współdziałania z pozwanym ubezpieczycielem w kontekście omówionych niżej przepisów prawa materialnego.

Biorąc pod uwagę treść umowy najmu zawartej przez poszkodowanych z powodem, uzasadniony okazał się również zarzut ustalenia przez Sąd Rejonowy, że poszkodowani mogli bez przeszkód zwrócić powodowi wynajęty pojazd zastępczy w dniu 21.06.2017r. i od dnia 22.06.2017r. korzystać z pojazdu wynajętego za pośrednictwem pozwanego. Umowa zawarta z powodem nie dawała bowiem podstaw do jej rozwiązania przed upływem okresu, na jaki została zawarta. Dodatkowo Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, z czego wynikało ustalenie, iż organizacja najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanego trwałaby w tej sprawie od 1 do 2 dni, a tym samym rozpoczęcie korzystania z pojazdu zastępczego zorganizowanego przez poszkodowanych było w tej sprawie realne od dnia 22.06.2017r., podczas gdy pomimo zgłoszenia przez poszkodowanego w dniu 16.06.2017r. chęci skorzystania z propozycji najmu, nikt nie skontaktował się z poszkodowanym w tej sprawie do dnia 20.06.2017r. ani później. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji niezasadnie przyjął również do rozliczenia kosztów najmu stawki przewidziane w zestawieniu pozwanego dla pojazdów z segmentu B, podczas gdy z zeznań poszkodowanego i zawartej w aktach szkodowych dokumentacji wynikało, iż uszkodzony pojazd był pojazdem typu minivan, w związku z czym, posługując się dla ustalenia właściwej stawki zestawieniem pozwanego, jako prawidłową stawkę najmu pojazdu tej klasy należałoby przyjąć, w przypadku ustalonego w tej sprawie okresu najmu, stawkę w wysokości 145,00 zł netto za dobę.

Z uwzględnieniem przedstawionych wyżej zastrzeżeń, Sąd Okręgowy podziela pozostałe ustalenia Sądu I instancji co do przebiegu likwidacji szkody jako bezsporne i znajdujące oparcie w materiale dowodowym. Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego wskazać w pierwszej kolejności należy, iż ocena czy określone koszty powstałe w wyniku uszkodzenia pojazdu mieszczą się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy. Nie ulega wątpliwości, że utrata możliwości korzystania z pojazdu wskutek jego uszkodzenia czy zniszczenia może prowadzić do poniesienia szkody majątkowej w związku z koniecznością czasowego wynajęcia pojazdu zastępczego. Postulat pełnego odszkodowania przemawia więc za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek uszkodzenia. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Poszkodowany może zatem żądać zwrotu wydatków poniesionych za korzystanie z pojazdu zastępczego, za szkodę można uznać jednak tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody. Oczywiście obowiązkiem poszkodowanego jest w takiej sytuacji podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody, a brak z jego strony takiego działania nie może prowadzić do zwiększenia obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (uzasadnienie wyroku SN z dnia 08.09.2004r., IV CK 672/03, Legalis). W związku z tym akcentuje się w orzecznictwie, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 §2, 362 i 826 §1 k.c.). Na dłużniku powinien zatem ciążyć obowiązek zwrotu jedynie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika (uzasadnienie uchwały Składu Siedmiu Sędziów SN z 17.11.2011r., III CZP 5/11, Legalis).

W kontekście oceny całokształtu prawidłowo dokonanych ustaleń, przypisanie poszkodowanym przez Sąd Rejonowy niedopełnienia obowiązków wynikających z art. 354 §1 i §2 k.c. w ocenie Sądu Okręgowego nie znajdowało uzasadnionych podstaw, co powoduje, że podniesione w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego zasługiwały na uwzględnienie. Zgodnie z art. 354 §1 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W myśl §2, w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. W orzecznictwie na gruncie tych przepisów przyjmuje się, że zarówno dłużnik jak i wierzyciel obowiązany jest zwracać uwagę na uzasadniony interes drugiej strony i nie czynić nic takiego, co by wykonywanie zobowiązania komplikowało, hamowało lub utrudniało. Ten negatywny obowiązek spoczywa na wierzycielu zawsze. Pozytywnego natomiast działania wymagać należy od wierzyciela jedynie w sytuacji, gdy wynika to z właściwości świadczenia lub umowy. Obowiązek współdziałania wierzyciela wynikający z art. 354 §2 k.c. jest ściśle i nierozerwalnie związany z wynikającym z art. 354 §1 k.c. obowiązkiem prawidłowego wykonania zobowiązania przez dłużnika, a to oznacza, że nie można mówić o współdziałaniu wierzyciela, jeśli dłużnik nie jest gotowy do jego wykonania lub wręcz nie chce go wykonać. Współdziałanie lub jego brak ma zatem znaczenie tylko wtedy, gdy umożliwia lub przynajmniej ułatwia wykonanie zobowiązania przez dłużnika. W innym przypadku brak jest związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy brakiem współdziałania przez wierzyciela a niewykonaniem zobowiązania przez dłużnika (uzasadnienie wyroku SN z dnia 25.02.2015r., IV CSK 297/14, LEX nr 1663826).

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy wskazać należy, że wobec wyraźnego zadeklarowania przez poszkodowanego przy zgłoszeniu szkody pilnej potrzeby skorzystania z zorganizowanego przez pozwanego pojazdu zastępczego i braku ustalonej z poszkodowanym reakcji pozwanego w najbliższym czasie, nie sposób zarzucić poszkodowanym, że decydując się na najem pojazdu zastępczego od powoda naruszyli obowiązek współdziałania z pozwanym ubezpieczycielem przy likwidacji szkody, czym przyczynili się do zwiększenia jej rozmiarów. Również w sytuacji gdyby przyjąć, iż poszkodowani otrzymali skonkretyzowaną propozycję najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem pozwanego w dniu 20.06.2017r., w kontekście omówionych wyżej obowiązków nie można było oczekiwać od poszkodowanych, aby w celu skorzystania z propozycji pozwanego rozwiązali ze skutkiem natychmiastowym umowę zawartą z powodem, narażając się tym samym na odpowiedzialność odszkodowawczą za wypowiedzenie umowy najmu zawartej na czas określony. W tym zakresie uzasadniony okazał się zatem również zarzut naruszenia art. 673 §3 k.c., albowiem treść umowy łączącej powoda i poszkodowanych nie dawała podstaw dla wypowiedzenia umowy przez najemcę przed upływem okresu, na jaki została zawarta. Nie można również podzielić stanowiska pozwanego, że poprzez zawarcie tego rodzaju umowy poszkodowani naruszyli obowiązek minimalizacji szkody, oczywistym jest bowiem, że zawarcie umowy najmu na okres likwidacji szkody, czy to rozumianej jako zwrot kosztów naprawy pojazdu, czy jako wypłata jego równowartości przy szkodzie całkowitej, nie dłużej niż na okres 30 dni, jest korzystniejsze finansowo, przede wszystkim z punktu widzenia wysokości stawki dziennej najmu, oraz organizacyjnie (brak konieczności przedłużania najmu), niż zawieranie kilku kolejnych umów krótkoterminowych. Zarzut przyczynienia się przez poszkodowanych do zwiększenia wysokości szkody okazał się również nieuzasadniony z tego względu, że stawka przewidziana w umowie zawartej z poszkodowanymi (109,76 zł netto za dobę) była znacznie niższa od stawki akceptowanej przez pozwanego dla pojazdów typu minivan, a zatem najbardziej zbliżonych do pojazdu uszkodzonego, przy okresie najmu wynoszącym powyżej 12 dni (145,00 zł netto). Na marginesie wskazać również należy, że pozwany nie wykazał w oparciu o przedstawiony materiał dowodowy, iż zawarcie umowy najmu pojazdu zastępczego analogicznej klasy do pojazdu uszkodzonego przy stawce 85,00 zł netto za dobę było rzeczywiście możliwe na rynku lokalnym dla miejsca zamieszkania poszkodowanych, w wypożyczalni współpracującej z pozwanym.

W podsumowaniu dokonanych ustaleń i ich oceny prawnej należało przyjąć, że wysokość uzasadnionych kosztów najmu przez poszkodowanych pojazdu zastępczego odpowiadać powinna iloczynowi 32 dni oraz stawki przewidzianej w umowie zawartej z powodem wynoszącej 135,00 zł brutto za dobę, tj. kwocie 4.320,00 zł brutto. Po zaliczeniu na poczet tak ustalonego odszkodowania wypłaconej przez pozwanego kwoty 2.091,00 zł, zasądzeniu od pozwanego na rzecz powoda podlegała różnica w kwocie 2.229,00 zł. Oznacza to, że po uwzględnieniu zasądzonej w punkcie 1 zaskarżonego wyroku kwoty 879,00 zł, pozostała kwota należnego powodowi odszkodowania wynosi 1.350,00 zł.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uwzględnił apelację powoda w przeważającej części i na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.350,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21.08.2017r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w zakresie kwoty 11,00 zł wraz z odsetkami od tej kwoty jako nieuzasadnione. O kosztach postępowania przed Sądem I instancji należało w konsekwencji orzec zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i obciążyć nimi w całości pozwanego, albowiem powód uległ jedynie co do nieznacznej części zgłoszonego roszczenia. Biorąc pod uwagę, że powód poniósł koszt opłaty od pozwu w kwocie 112 zł oraz koszty zastępstwa prawnego w kwocie 917,00 zł, na którą składało się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości zgodnej z §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 z późn. zm.), wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok również w punkcie 3 i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.029,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za I instancję.

W pozostałej części apelacja powoda podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona, co nie zmienia faktu, iż koszty postępowania apelacyjnego obciążają w całości pozwanego jako stronę przegrywającą, albowiem apelacja podlegała uwzględnieniu w ponad 99% wartości przedmiotu zaskarżenia. W związku z tym, o kosztach procesu za II instancję Sąd Okręgowy orzekł również na podstawie art. 98 §1 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 204,00 zł, na którą składały się poniesiona przez powoda opłata od apelacji w kwocie 69 zł oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 135 zł, ustalone na podstawie §2 pkt 2 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 powołanego wyżej rozporządzenia.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji.

Jacek Kęckiewicz Mariola Szczepańska Jarosław Pawlak