Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 czerwca 2017 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2016 r. poz. 277) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 13 lutego 2017 r. odmówił I. D. prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w wyniku przeprowadzonego badania Komisja Lekarska Kasy orzeczeniem z dnia 23 maja 2017 r. uznała wnioskodawczynię za trwale całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym bez stwierdzenia niezdolności do samodzielnej egzystencji, wobec czego brak jest podstaw do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

/decyzja – k. 156 akt KRUS/

Wnioskodawczyni I. D. uznała w/w decyzję z dnia 22 czerwca 2017 r. za krzywdzącą i w dniu 7 lipca 2017 r. złożyła odwołanie.

/odwołanie – k. 2 -3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 25 lipca 2017 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 11/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni I. D. urodziła się w dniu (...)

/bezsporne/

Wnioskodawczyni od dnia 1 lutego 1992 r. do dnia 31 lipca 2006 r. była uprawniona do renty rolniczej. Od 1 sierpnia 2006 r. jest uprawniona do emerytury rolniczej.

/bezsporne, decyzja – k. 12 i k. 111. akt KRUS/

W dniu 13 lutego 2017 r. złożyła wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego.

/wniosek – k. 116 akt KRUS/

Lekarz rzeczoznawca KRUS rozpoznał u wnioskodawczyni organiczne zaburzenie nastroju, astmę oskrzelową, nadciśnienie tętnicze, otyłość, stwierdzając w orzeczeniu z dnia 14 marca 2017 r., iż stopień naruszenia sprawności organizmu powoduje całkowitą trwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym wnioskodawczyni, nie stwierdził natomiast niezdolności do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska – k. 129 - 143 akt KRUS, orzeczenie – k. 144 akt KRUS/.

Wnioskodawczyni złożyła odwołanie od powyższego orzeczenia w dniu 31 marca 2017 r.

/odwołanie k. 145 akt KRUS/.

Lekarz konsultant ZUS rozpoznał u wnioskodawczyni organiczne zaburzenia nastroju, nadciśnienie tętnicze, astmę oskrzelową, otyłość. Wskazał że badana ma 70 lat, wykształcenie podstawowe, nie pracuje, miała stała rentę potem emeryturę, ubiega się o zasiłek pielęgnacyjny, jest zdolna do czynności samoobsługowych, prawidłowo zorientowana w czasie, bez objawów psychotycznych, nie stanowi zagrożenia wobec siebie, ani wobec otoczenia, jest intelektualnie sprawna. Obecnie mieszka z synem oraz mężem. Leczy się psychiatrycznie od 30 lat. Z punktu widzenia lekarza konsultanta psychiatry wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy, ale nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

/opinia konsultanta KRUS – k. 32 – 34 dokumentacji medycznej/

Orzeczeniem z dnia 23 maja 2017 r. Komisja Lekarska KRUS rozpoznała u wnioskodawczyni organiczne zaburzenia nastroju, nadciśnienie tętnicze labilne, astmę oskrzelową, otyłość. Komisja lekarska po badaniu przedmiotowo – podmiotowym, po przeanalizowaniu przedstawionej dokumentacji leczenia i badań dodatkowych oraz po zasięgnięciu opinii konsultanta stwierdziła, iż stopień naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni powoduje całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Komisja nie znalazła natomiast podstaw do orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarska – k. 35 – 38 dokumentacji medycznej, orzeczenie – k. 151 akt KRUS/

U wnioskodawczyni stwierdzono ogólną (wyjściową) sprawność intelektualną w dolnych granicach normy. Osłabienie sprawności procesów poznawczych mogące świadczyć o zmianach organicznych w mózgu, typowych dla wieku i przebytych chorób somatycznych. Objawy obniżonego napędu psychoruchowego mogące być objawem choroby zasadniczej (depresji). Stwierdzono, że w obecnym stanie psychicznym badana wymaga pomocy ze strony innych osób.

/opinia lekarza biegłego sądowego neuropsychologa dr L. S. – k. 52 – 52/

Nadto odwołująca ujawnia objawy zespołu otępiennego głębokiego. Od 1984r. leczona jest psychiatrycznie z rozpoznaniem organicznych zaburzeń nastroju. Ubezpieczona obecnie jest prawidłowo zorientowana jedynie autopsychicznie, poza tym brak orientacji w miejscu, celu badania. Wnioskodawczyni spowolniała psychoruchowo, podsypiająca podczas badania, udzielała zdawkowych odpowiedzi. Jest niezorientowana w potrzebach i rytuałach życia codziennego, nie wychodzi z domu, nie robi zakupów", nie zna wartości pieniędzy. Wymaga pomocy przy podstawowych czynnościach higienicznych i nadzoru stałego ze strony rodziny z powodu niebezpieczeństwa jakie stanowi pozostając sama w domu. Czyni to I. D. całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym. Niezdolność ma charakter trwały. Początek powstania niezdolności jest trudny do ustalenia. Z psychiatrycznego punktu widzenia ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i na stałe wymaga opieki innych osób.

/opinia lekarza biegłego sądowego z zakresu psychiatrii dr med. K. K. – k. 53 – 54 v., pisemna opinia uzupełniająca k. 77, k.99/

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń w oparciu o załączone akta organu rentowego oraz opinię biegłego neuropsychologa oraz biegłej psychiatry.

W ocenie Sądu opinie te są w pełni wiarygodne. Zostały sporządzone przez biegłych o specjalności właściwej z punktu widzenia dominujących schorzeń wnioskodawczyni w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz wyniki badań własnych wnioskodawczyni. Biegła psychiatra posiłkując się opinią biegłego neuropsychologa określiła schorzenia występujące u badanej i oceniła ich znaczenie dla jej zdolności do samodzielnej egzystencji. Biegła w swojej opinii jednoznacznie uznała, iż schorzenie na jakie cierpi wnioskodawczyni tj. zespół otępienny, powoduje jej niezdolność do samodzielnej egzystencji na stałe.

W ocenie Sądu brak jest podstaw by kwestionować powyższą opinię, jest ona rzetelna, a wynikające z niej wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinia ostatecznie nie była kwestionowana przez strony, nie zawiera braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

W myśl art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 277 ze zm.), do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w przepisach emerytalnych.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016, 887 ze zm.), dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Z analizy przepisu wynika, iż przesłanki w postaci całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji muszą wystąpić łącznie.

Zgodnie z art. 12 powyższej ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Celem nabycia uprawnień do dodatku pielęgnacyjnego, lekarz orzecznik musi orzec u danej osoby dwa stany, tj. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Ustawodawca przyjął, że jedynie osoba, która ukończyła 75 rok życia jest uprawniona do dodatku pielęgnacyjnego bez potrzeby weryfikowania jej stanu zdrowia w drodze badania lekarskiego.

Stosownie do treści art. 13 ust. 5 cytowanej wyżej ustawy, niezdolność do samodzielnej egzystencji osoby ubezpieczonej orzeka się w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Oceniając zdolność do samodzielnej egzystencji rzeczą Sądu jest badanie przesłanek warunkujących prawo do otrzymania tego świadczenia, które zostały wyczerpująco wskazane w art. 75 powołanej na wstępie ustawy. Decydujące w tej mierze jest przede wszystkim orzeczenie o zdolności do samodzielnej egzystencji.

Z uwagi na charakter tego świadczenia przy jego ustalaniu w ogóle nie uwzględnia się warunków życia, rynku pracy, czy sytuacji rodzinnej ubezpieczonego oraz jego subiektywnego poczucia co do braku zdolności do samodzielnej egzystencji. Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji ma przy tym szeroki zakres, bo obejmuje opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (tak samo Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 marca 2003 roku, sygn. akt I AUa 651/02).

Dodać należy, że niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 września 2013 r., III A Ua 16 42/12, Lex nr 1372288).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie toczącej się z odwołania od decyzji było, czy ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i czy spełniła w związku z tym wszystkie przesłanki do nabycia prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Celem ustalenia powyższych okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy art. 279, 284 i 292 k.p.c. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego neuropsychologa i psychiatry, zgodnie z rodzajem schorzeń występujących u ubezpieczonej. Należy bowiem wskazać, iż subiektywna ocena stanu zdrowia ubezpieczonej i przekonanie strony skarżącej, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy na stałe oraz, że jest niezdolna do samodzielnej egzystencji nie może zastąpić oceny dokonanej przez biegłych sądowych, tj. wysokiej klasy specjalistów, którzy w przekonujący sposób uzasadnili swoje stanowisko (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN 466/97, OSNAP 1999/1/25).

W szczególności Sąd Okręgowy zważył, że biegła psychiatra posiłkując się także opinią neuropsychologa rozpoznała u odwołującej zespół otępienny. Wnioskodawczyni jest niezorientowana w potrzebach i rytuałach życia codziennego, wymaga pomocy przy podstawowych czynnościach higienicznych i nadzoru stałego ze strony rodziny z powodu niebezpieczeństwa jakie stanowi pozostając sama w domu. W konsekwencji w swej opinii biegła uznała badaną za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym i jednocześnie wskazała, że ubezpieczona jest stale niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Opinia sporządzona przez w/w biegłego sądowego psychiatrę w niniejszej sprawie jest – w ocenie Sądu Okręgowego – wnikliwa i wyczerpująca, logiczna i spójna, a wnioski w niej zawarte prawidłowo uzasadnione. Zostały one wydane przez biegłego sądowego specjalistę o specjalności adekwatnej do rodzaju schorzenia rozpoznanego u odwołującej, o uznanym autorytecie i dużym doświadczeniu zawodowym oraz praktyce. Biegły w sposób wyczerpujący i przekonywujący wskazał również, dlaczego wydał opinię powyższej treści, strony zaś ostatecznie nie kwestionowały wniosków z niej płynących.

A zatem w odniesieniu do odwołującej została także spełniona przesłanka wystąpienia niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W konsekwencji przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwala na ustalenie, iż wnioskodawczyni spełnia warunki do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu – art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 27 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z tych też względów Sąd Okręgowy zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał I. D. prawo do dodatku pielęgnacyjnego od 1 lutego 2017 roku na stałe.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi KRUS wraz z aktami rentowymi.

11 IX 2018 roku.

J.L.