Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2017 roku, Sąd Rejonowy w Pabianicach:

1.  zasądził od J. Z. na rzecz (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. kwotę 20.000 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, naliczanymi od dnia 19 maja 2015 roku do dnia zapłaty, przy ustaleniu, że od dnia 1 stycznia 2016 roku odsetki nie mogą być większe niż odsetki maksymalne za opóźnienie oraz kwotę 3.417 złotych tytułem kosztów procesu;

2.  przyznał i wypłacił z sum Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pabianicach adwokat I. C. kwotę 2.952 złote, w tym 23% VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. przepisów art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 192 pkt 3 k.p.c., art. 788 § 1 k.p.c., art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c., art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., polegające na nieuwzględnieniu okoliczności, że zbycie wierzytelności, objętej bankowym tytułem wykonawczym, stanowi przesłankę umorzenia postępowania egzekucyjnego z urzędu (cesjonariusz nie może kontynuować egzekucji wszczętej przez bank) i w konsekwencji przyjęcie, że brak wydania deklaratoryjnego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego sprawia, że nie nastąpił skutek, nakazujący jego umorzenie z urzędu;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 118 k.c. w zw. z art. 117 § 1 i 2 k.c., art. 123 § 1 pkt 1 i 2 k.c., art. 509 § 2 k.c. oraz art. 788 § 1 k.p.c., poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, że czynności w postaci złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu oraz wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie (...) na rzecz banku spowodowały, że doszło do przerwania biegu przedawnienia także roszczenia powodowego wierzyciela, nie będącego bankiem, a w konsekwencji, do nieprzedawnienia jego roszczenia wskutek przerwania biegu przedawnienia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelująca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz skorygowanie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania. Ponadto, wniosła o zasądzenie na rzecz pełnomocnika pozwanej kosztów pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym, udzielonej pozwanej z urzędu, wskazując, że koszty te nie zostały poniesione ani w całości, ani w części.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie i o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się w zasadna i skutkować musiała zmianą zaskarżonego orzeczenia.

Na wstępie niniejszych rozważań Sąd Okręgowy pragnie pokreślić, że Sąd II instancji jest nie tylko sądem odwoławczym, ale także merytorycznym, nie może zatem poprzestać jedynie na zbadaniu zarzutów apelacyjnych, lecz winien poczynić własne ustalenia i samodzielnie je ocenić z punktu widzenia prawa materialnego. Z tego też względu, sąd odwoławczy, jako sąd apelacyjny, ma obowiązek rozważenia na nowo całokształtu okoliczności istniejących w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej oraz własnej ich swobodnej i samodzielnej oceny. Podstawowym celem postępowania apelacyjnego jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, zaś od obowiązku wydania w sprawie orzeczenia kończącego postępowanie co do meritum, sąd odwoławczy może uchylić się jedynie wyjątkowo.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd II instancji do wniosku, że kwestionowane rozstrzygnięcie zostało wydane w następstwie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Niemniej jednak, w ocenie Sądu odwoławczego, Sąd I instancji dokonał nieprawidłowej oceny prawnej ustalonych faktów, albowiem bezpodstawnie uznał, iż roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu.

Zgodnie z treścią art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Jednym z przepisów szczególnych, o których mowa w cytowanym przepisie, jest art. 125 § 1 zd. pierwsze k.c., stosownie do treści którego, roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy.

Stwierdzić jednak w tym miejscu trzeba, że ów przepis nie ma zastosowania do bankowych tytułów egzekucyjnych.

Jak stanowi art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność prawną przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

W razie przerwania biegu przedawnienia, przedawnienie nie biegnie (art. 124 § 2 k.c.). Po każdym przerwaniu biegu przedawnienia, biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.).

W niniejszej sprawie, poprzednik prawny powoda (...) Bank S.A. – dnia 16 grudnia 2010 roku wystawił przeciwko pozwanej bankowy tytuł egzekucyjny, opatrzony nr (...).

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 18 maja 2011 roku, sygn. akt I Co 853/11, wspomnianemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nadano klauzulę wykonalności.

W dniu 11 lipca 2011 roku, poprzednik prawny powoda wystąpił z wnioskiem o wszczęcie przeciwko J. Z. postępowania egzekucyjnego. Zostało ono wszczęte dnia 19 lipca 2011 roku; nadano mu sygn. KM 2458/11.

Dnia 27 czerwca 2014 roku (...) Bank S.A. dokonał cesji wierzytelności, w tym i wierzytelności, która przysługiwała jemu wobec pozwanej, na rzecz powoda.

Sąd I instancji stanął na stanowisku, że roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu, argumentując, iż postępowanie egzekucyjne przeciwko pozwanej, wszczęte na podstawie wniosku z dnia 11 lipca 2011 roku, nadal się toczy, co oznacza, że bieg terminu przedawnienia roszczenia, przerwany w dniu 11 lipca 2011 roku, nie zaczął biec na nowo.

Zapatrywanie Sądu Rejonowego nie zasługuje na aprobatę. Sąd Okręgowy podziela bowiem upowszechniony w orzecznictwie pogląd, najpełniej wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 roku (III CZP 29/16, L.), zgodnie z którym nabywca wierzytelności, niebędący bankiem, nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia, spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

W przywołanej wyżej uchwale, Sąd Najwyższy wywiódł, iż przerwanie biegu przedawnienia w oparciu art. 123 § 1 pkt 1 k.c., następuje co do zasady tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a zatem skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych granicach czynności, podjętej przez wierzyciela. Tożsamość wierzytelności nie jest wystarczająca – konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego, wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego, związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu, w granicach podmiotowych i przedmiotowych, ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela, objętego bankowym tytułem wykonawczym.

W wypadku cesji wierzytelności, na nabywcę przechodzi ogół uprawnień, przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi. Co do zasady, nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia, albowiem zbycie wierzytelności nie ma znaczenia dla jego biegu.

Jednakowoż, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sytuacja prawna cesjonariusza w przypadku wierzytelności, objętej bankowym tytułem wykonawczym, kształtuje się odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności, objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności. Cesjonariusz, nie będący bankiem, nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy, wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo i nie może kontynuować egzekucji wszczętej przez bank. Z uwagi na to, że w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., fundusz sekurytyzacyjny, nie mogąc powołać się na bankowy tytuł egzekucyjny oraz na przejście uprawnień i nie mogąc uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., musi ustalić istnienie roszczenia w drodze procesu sądowego, uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie.

Podsumowując powyższy wywód, stwierdzić trzeba, że wbrew przekonaniu Sądu I instancji, powód, będący funduszem sekurytyzacyjnym, nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia, spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego o sygn. KM 2458/11 na podstawie zaopatrzonego w klauzulę wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, wystawionego przez swojego poprzednika prawnego.

Należy przeto zgodzić się z apelującą, iż bez względu na to, czy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, czy też nie, sam fakt cesji wierzytelności na rzecz podmiotu, nie będącego bankiem, sprawia, że kwestia wszczęcia i prowadzenia tegoż postępowania egzekucyjnego, nie ma znaczenia dla oceny, czy doszło do przerwania biegu przedawnienia. Podmiot ten bowiem nie może kontynuować egzekucji wszczętej przez bank.

W świetle powyższego, skonstatować trzeba, że w sprawie, będącej przedmiotem kontroli instancyjnej, do skutecznego przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia, przysługującego powodowi przeciwko pozwanej, doszło z chwilą złożenia – przez poprzednika prawnego powoda – wniosku o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) klauzuli wykonalności. Klauzula wykonalności została nadana dnia 18 maja 2011 roku, sygn. akt I Co 853/11; z tym dniem termin przedawnienia wspomnianego roszczenia rozpoczął od nowa swój bieg. Bieg ten nie został po raz kolejny skutecznie przerwany, w następstwie czego roszczenie uległo przedawnieniu z dniem 18 maja 2014 roku, czyli przeszło rok przed wytoczeniem przedmiotowego powództwa.

W oparciu o przeprowadzony wywód, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił pkt 1 zaskarżonego wyroku w ten sposób, że oddalił powództwo.

Konsekwencją powyższej zmiany jest zmiana pkt 2 wyroku, dokonana z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 i 3 k.p.c., polegająca na zasądzeniu od powoda na rzecz pozwanej, tytułem zwrotu kosztów procesu, który pozwana wygrała w 100%, kwoty 2.952 zł, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu, ustanowionego dla pozwanej, ustalone w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z § 4 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2017 r., poz. 1796).

Z uwagi na uwzględnienie apelacji w całości, strona powodowa, jako strona przegrywająca postępowanie apelacyjne, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., winna zwrócić pozwanej koszty postępowania apelacyjnego, tj. kwotę 1.476 zł, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu, ustanowionego dla pozwanej, ustalone w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i w zw. z § 4 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2017 r., poz. 1796).

Na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c., nakazano ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pabianicach kwotę 1.000 złotych tytułem opłaty sądowej od apelacji, z obowiązku uiszczenia której pozwana została zwolniona.