Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2018 roku

Sąd Rejonowy w Białymstoku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSR Dorota Michalak

Protokolant: Urszula Ewa Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2018 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K. oraz T. M.

przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w B.

o wydanie świadectwa służby

I. Nakazuje pozwanemu Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w B. aby wydał powodowi J. K. świadectwo służby funkcjonariusza Służby Celno - Skarbowej.

II. Nakazuje pozwanemu Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w B. aby wydał powodowi T. M. świadectwo służby funkcjonariusza Służby Celno - Skarbowej.

Sygn. akt VI P 177/17

UZASADNIENIE

Powodowie: T. M. i J. K. w pozwach z dnia 06.06.2017r. oraz z dnia 22.06.2017r. skierowanych przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej w B. wnieśli o zobowiązanie pozwanego do wydania im świadectw służby zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28.10.2009r. w sprawie świadectw służby funkcjonariuszy Służby Celno–Skarbowej.

Sprawy z powództwa T. M. i J. K., jako pozostające ze sobą w związku, w trybie art. 219 k.p.c. połączone zostały do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Powodowie podnosili, że w związku z powołaniem nowej struktury organizacyjnej – Krajowej Administracji Skarbowej, która połączyła administrację podatkową, kontrolę skarbową i służbę celną – z dniem 01.03.2017r. przestali być funkcjonariuszami celnymi, a stali się funkcjonariuszami Służby Celno–Skarbowej, zachowującymi ciągłość służby. Następnie, po przyjęciu w maju 2017r. propozycji określającej nowe warunki zatrudnienia (nie służby), obydwaj powodowie od dnia 01.06.2017r. rozpoczęli pracę w ramach korpusu służby cywilnej w Izbie Administracji Skarbowej w B.. Powodowie stanęli na stanowisku, że skoro obecnie są zatrudnieni w ramach korpusu służby cywilnej w Izbie Administracji Skarbowej w B. – to znaczy, że nie są już funkcjonariuszami, a ich stosunek służbowy dobiegł końca (skończył się, wygasł, uległ przekształceniu); w każdym razie brak jest jakichkolwiek przesłanek, aby po 01.06.2017r. domniemywać jego kontynuację. W konsekwencji – jako byli funkcjonariusze powinni otrzymać świadectwa służby, a pozwany niesłusznie odmawia im wydania przedmiotowych dokumentów.

Pozwany Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w B. w odpowiedziach na pozwy T. M. i J. K. (k.18 i k.42) konsekwentnie domagał się oddalenia roszczeń i wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazywał, że po przyjęciu przez powodów w maju 2017r. propozycji pracy w jednostkach Krajowej Administracji Skarbowej – ich dotychczasowy stosunek administracyjnoprawny przekształcił się w stosunek pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony. Kwestia wydania powodom świadectw służby była przedmiotem dodatkowej analizy ze strony pozwanego; jednakże wobec nie stwierdzenia przesłanek określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28.10.2009r. w sprawie świadectw służby funkcjonariuszy Służby Celno–Skarbowej, odmówiono ich wydania. Pozwany stanął na stanowisku, że skoro w przepisach wprowadzających ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej ustawodawca nie nałożył obowiązku wydania świadectwa służby w przypadku przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy, to roszczenia powodów jako pozbawione podstaw prawnych, winny podlegać oddaleniu.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Stan faktyczny nin. sprawy, a w szczególności przebieg służby powodów jako funkcjonariuszy celnych, pozostaje poza sporem i znajduje pełne potwierdzenie w dokumentacji z akt osobowych.

T. M. w dniu 12.12.2005r. został mianowany najpierw do służby przygotowawczej na stanowisko młodszego kontrolera celnego; następnie zaś z dniem 12.12.2008r. do służby stałej na stanowisko kontrolera celnego w Urzędzie Celnym w Ł. Izby Celnej w B. i otrzymał stopień służbowy aplikanta celnego. Aneksem do aktu mianowania z dnia 21.09.2009r. nadano mu stopień służbowy młodszego rewidenta celnego; z dniem 30.11.2009r. mianowano go na stopień służbowy rewidenta celnego, a z dniem 21.09.2010r. na stopień starszego rewidenta celnego. Od dnia 01.01.2011r. powierzono powodowi wykonywanie obowiązków na stanowisku młodszego eksperta Służby Celnej, zaś z dniem 25.09.2015r. mianowano go na stopień służbowy młodszego rachmistrza celnego.

J. K. w dniu 02.08.1993r. objął obowiązki młodszego kontrolera celnego w Urzędzie Celnym w K.. Następnie wykonywał obowiązki służbowe kontrolera celnego i starszego kontrolera celnego w Urzędzie Celnym w B. Oddział Celny w Ł.. Z dniem 01.07.2000r. został mianowany do służby stałej w Urzędzie Celnym w B. z nadaniem stopnia służbowego dyspozytora celnego na stanowisku inspektora celnego, a następnie specjalisty służby celnej. Aneksem do aktu mianowania z dnia 01.05.2002r. określono J. K. miejsce pełnienia służby w Urzędzie Celnym w Ł. Izby Celnej w B.. Z dniem 30.11.2009r. mianowano go na stopień służbowy młodszego aspiranta celnego, z dniem 21.09.2011r. na stopień aspiranta celnego, zaś z dniem 21.09.2016r. na stopień starszego aspiranta celnego.

Zgodnie z art. 165 ust. 6 ustawy z dnia 16.11.2016r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2016. 1948) funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbach celnych mieli otrzymać nie później niż do dnia 28.02.2017r. pisemną informację o miejscu wykonywania obowiązków służbowych, jeżeli ulegało ono zmianie. Niespornie obydwaj powodowie takie informacje otrzymali. Mianowicie: pismem datowanym na 23.02.2017r. T. M. został poinformowany, że od dnia 01.03.2017r. będzie pełnił służbę w Izbie Administracji Skarbowej w B., realizując zadania w (...) Urzędzie Celno–Skarbowym w B. w Delegaturze (...)Skarbowego w Ł. jako młodszy rachmistrz celny, na stanowisku młodszego eksperta Służby Celnej. Z kolei J. K. pismem datowanym na 23.02.2017r. został poinformowany, że od dnia 01.03.2017r. będzie pełnił służbę w Izbie Administracji Skarbowej w B., realizując zadania w Urzędzie Skarbowym w Ł. jako starszy aspirant celny, na stanowisku specjalisty Służby Celnej.

Art. 165 ust. 3 w/w ustawy przewidywał nadto, że funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbach celnych, z dniem jej wejścia w życie (tj. 01.03.2017r.) stają się funkcjonariuszami Służby Celno–Skarbowej pełniącymi służbę w jednostkach Krajowej Administracji Skarbowej (jednostkach KAS) i zachowują ciągłość służby.

Natomiast art. 165 ust. 7 powoływanej ustawy wprowadzał uprawnienie Dyrektorów jednostek KAS do składania odpowiednio pracownikom oraz funkcjonariuszom, w terminie do 31.05.2017r. pisemnych propozycji określających nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji i przebiegu dotychczasowej pracy lub służby, a także dotychczasowego miejsca zamieszkania.

Poza sporem pozostaje, że obydwaj powodowie znaleźli się w gronie funkcjonariuszy, którym przedstawiono propozycje, o których mowa w art. 165 ust. 7 omawianej ustawy. I tak: w dniu 10.05.2017r. T. M. otrzymał od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. propozycję określającą warunki zatrudnienia w ramach korpusu służby cywilnej na podstawie umowy na czas nieokreślony, na stanowisku eksperta skarbowego zaliczanym do grupy stanowisk samodzielnych w służbie cywilnej, w jednostce organizacyjnej p.n. Drugi Referat Kontroli Celno–Skarbowej (...) w (...) Urzędzie C.–Skarbowym w B./ Delegaturze (...)Skarbowego w Ł.. Z kolei J. K. w dniu 10.05.2017r. otrzymał od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. propozycję określającą warunki zatrudnienia w ramach korpusu służby cywilnej na podstawie umowy na czas nieokreślony, na stanowisku kontrolera skarbowego zaliczanym do grupy stanowisk specjalistycznych w służbie cywilnej, w jednostce organizacyjnej p.n. Referat Podatku Akcyzowego i Podatku od Gier w Urzędzie Skarbowym w Ł.. Obydwaj powodowie przyjęli propozycję zatrudnienia na warunkach umowy o pracę i pracują w ramach korpusu służby cywilnej. Tym samym – zgodnie z art. 171 ustawy z dnia 16.11.2016r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej ich dotychczasowy stosunek służby w służbie stałej przekształcił się w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Nadmienić należy, że w sytuacji, gdyby powodowie w terminie do 31.05.2017r. nie otrzymali pisemnej propozycji określającej nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, bądź gdyby po otrzymaniu propozycji j.w. złożyli oświadczenie o odmowie jej przyjęcia – wówczas ich stosunki służbowe wygasłyby (art. 170 ust. 1 w/w ustawy), przy czym w opisanej sytuacji wygaśnięcie stosunku służbowego funkcjonariusza należałoby traktować jak zwolnienie ze służby (art. 170 ust. 3).

Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej w art. 159 uchyliły ustawę z dnia 27.08.2009r. o Służbie Celnej (tj. Dz.U. 2016. 1799). W/w ustawa o Służbie Celnej w art. 111 regulowała kwestie dotyczące wydawania świadectw służby. Mianowicie: art. 111 ust. 1 statuował obowiązek wydania niezwłocznie świadectwa służby funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, wydalonemu ze Służby Celnej na podstawie prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej, lub funkcjonariuszowi którego stosunek służbowy wygasł. Z kolei ust. 4 art. 111 zawierał delegację ustawową do wydania przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych rozporządzenia określającego szczegółowe dane, które powinno zawierać świadectwo służby, tryb wydawania i dokonywania jego sprostowań, informacje zamieszczane w świadectwie na żądanie funkcjonariusza oraz wzór formularza świadectwa służby. Finalnie w dniu 28.10.2009r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy celnych (Dz.U. 2009.182.1420), przy czym wzór świadectwa służby określał załącznik do w/w rozporządzenia. Rozporządzenie z 28.10.2009r. jako akt wykonawczy do ustawy z dnia 27.08.2009r. o Służbie Celnej (która utraciła moc z dniem 28.02.2017r.) nie zostało uchylone, lecz jako zmienione rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 05.04.2017r. (Dz.U. 2017.771) otrzymało tytuł: ,,w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno – Skarbowej”.

Z dniem 01.03.2017r. weszła w życie ustawa z 16.11.2016r. o Krajowej Administracji Skarbowej, w skrócie: ustawa o KAS ( Dz.U. 2016. 1947). Art. 188 w/w ustawy dotyczy świadectw służby i zawiera regulację w zasadzie tożsamą jak art. 111 ,,starej” ustawy o Służbie Celnej z 2009r. Wspomniany art. 188 ustawy o KAS w ust.1 stanowi, że funkcjonariusz zwolniony ze służby, albo którego stosunek służbowy wygasł na podstawie art. 182 pkt 2 (przypadki nie zgłoszenia się funkcjonariusza do służby), lub wydalony ze Służby Celno – Skarbowej na podstawie prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej, otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby. W ust. 4 art. 188 ustawy o KAS zawarta jest delegacja do wydania przepisów wykonawczych, określających treść, tryb wydawania i prostowania świadectw służby. Zaznaczenia jednakże wymaga, iż do tej pory ,,nowe” przepisy wykonawcze nie zostały wydane – nadal obowiązuje rozporządzenie z 28.10.2009r. (ze zmianami) w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno – Skarbowej, wydane na podstawie art. 111 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej z 2009r. Zatem – przy uznaniu roszczeń powodów za zasadne – wydane świadectwa służby winny odpowiadać wzorowi określonemu w załączniku do w/w rozporządzenia.

Przed dokonaniem oceny merytorycznej pozwów T. M. i J. K. – zaznaczenia wymaga, że zgłoszone w nin. sprawie roszczenia mogą być dochodzone przed sądem pracy. Jak bowiem stanowi art. 277 ustawy o KAS, spory o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy w sprawach niewymienionych w art. 276 ust. 1 w/w ustawy rozpatruje sąd właściwy w spawach z zakresu prawa pracy. Obydwaj powodowie obecnie są zatrudnieni na podstawie umów o pracę w ramach korpusu służby cywilnej, ale swoje roszczenia (dotyczące wydania świadectw służby) wywodzą ze stosunku służbowego, w którym pozostawali jako funkcjonariusze do dnia 31.05.2017r. Żądanie wydania świadectwa służby nie mieści się w kategorii spraw spornych wymienionych w art. 276 ust. 1 ustawy o KAS, co oznacza możliwość i dopuszczalność jego dochodzenia przed sądem powszechnym, nie zaś administracyjnym.

Literalne brzmienie art. 188 ustawy o KAS (podobnie jak brzmienie art. 111 ,,starej” ustawy o Służbie Cywilnej) nie pozostawia wątpliwości, że funkcjonariusz otrzymuje świadectwo służby w przypadku zwolnienia ze służby, wydalenia ze służby albo wygaśnięcia stosunku służbowego. Bezspornie w przypadku powodów nie mamy do czynienia z żadną z w/w sytuacji. Po dniu 31 maja 2017r. ich dotychczasowy stosunek służbowy przekształcił się bowiem w stosunek pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony. Tymczasem ustawodawca ani w ustawie o KAS, ani w przepisach ją wprowadzających, nie unormował wprost obowiązku wydania świadectwa służby w przypadku przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy. Pozwany stanął na stanowisku (vide: pisemne informacje kierowane do powodów pod koniec maja 2017r. na k. 10 i 32 akt), że skoro przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy nie traktuje się jak zwolnienia ze służby, to w związku z tym, iż nie dochodzi do zwolnienia ze służby, brak jest podstaw prawnych do prawnych do wydania świadectw służby. Nadto pozwany zasugerował, że w przypadku ustania w przyszłości stosunku pracy powodów w służbie cywilnej, w wydanych im świadectwach pracy będzie można uwzględnić również okresy służby.

Ze stanowiskiem odnośnie możliwości ujęcia w treści świadectwa pracy zapisów o okresach służby odbytej przez funkcjonariusza Służby Celno–Skarbowej, nie sposób się zgodzić. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30.12.2016r. (Dz.U. 2017.1044) w świadectwie pracy zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczeń społecznych, tj. m.in. informacje dotyczące okresu lub okresów zatrudnienia, nie zaś okresów służby.

Ustawodawca w art. 169 ust. 1 i 2 przepisów wprowadzających ustawę o KAS ustanowił zasadę, że funkcjonariuszowi, który otrzymał i przyjął propozycję pełnienia służby w Służbie Celno–Skarbowej, przysługuje stopień służbowy równorzędny do dotychczasowego i że zachowuje on ciągłość służby. Brak natomiast analogicznego unormowania w odniesieniu do funkcjonariusza, który otrzymał i przyjął propozycję zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Jest to logiczne i racjonalne, bowiem rozpoczęcie przez funkcjonariusza po dniu 31.05.2017r. pracy w ramach stosunku pracy oznacza zakończenie dotychczasowej służby, a nie jej ciągłość. Tak więc do zakończenia stosunku służbowego funkcjonariusza może dojść w różny sposób: poprzez zwolnienie ze służby, wydalenie ze służby, wygaśnięcie stosunku służbowego, albo przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy. Tymczasem, jak już była mowa wyżej, uprawnienie do niezwłocznego otrzymania świadectwa służby przysługuje zgodnie z art. 188 ust. 1 ustawy o KAS funkcjonariuszom zwolnionym bądź wydalonym ze służby oraz takim, których stosunek służbowy wygasł. Przy tym w myśl art. 170 ust. 1 i 3 przepisów wprowadzających ustawę o KAS, brak pisemnej propozycji określającej nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, bądź odmowa ich przyjęcia prowadzą do wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariusza, które traktowane jest jak zwolnienie ze służby. W konsekwencji funkcjonariusze, którzy żadnej propozycji nie otrzymali, bądź jej przyjęcia odmówili – otrzymują świadectwa służby. Natomiast funkcjonariusze, których stosunek służby zakończył się w inny sposób, a mianowicie poprzez jego przekształcenie z dniem 01.06.2017r. w stosunek pracy na podstawie umowy na czas nieokreślony, nie byli objęci dyspozycją art. 188 ust. 1 ustawy o KAS. Uprawnia to do stwierdzenia, że na dzień przekształcenia stosunków służbowych obydwu powodów w stosunki pracy, występowała luka w prawie uniemożliwiająca skuteczne domaganie się od pozwanego wydania świadectw służby. Polegała ona na nie istnieniu normy zezwalającej na potraktowanie jako zwolnienia ze służby, przekształcenia stosunku służby w stosunek pracy.

Występowanie luk w prawie prowadzi do trudności w stosowaniu prawa, które rozwiązuje się za pomocą wnioskowania per analogiam. O ile Sąd stwierdzi, że na gruncie danego aktu prawnego nie obowiązuje norma bezpośrednia, określająca skutki pozytywne w odniesieniu do pewnego stanu faktycznego, mimo że istnieją w tym akcie przepisy regulujące stany podobne, wówczas (jako organ stosujący prawo) ma obowiązek wypełnić tę lukę poprzez wnioskowanie o podobieństwie skutków prawnych na podstawie podobieństwa stanów faktycznych. Innymi słowy: analogia legis polega na tym, że do danej (nie uregulowanej sytuacji) stosuje się przepisy regulujące podobną sytuację unormowaną prawnie.

Odnosząc powyższe rozważania do problematyki rozpoznawanej spraw – należy stwierdzić, że ustawa z dnia 16.11.2016r. o Krajowej Administracji Skarbowej w brzmieniu obowiązującym na dzień 01.06.2017r. nie przewidywała pozytywnego skutku w postaci obowiązku wydania funkcjonariuszowi świadectwa służby, na wypadek zakończenia stosunku służby poprzez jego przekształcenie w stosunek pracy. Powoływany akt prawny zawierał natomiast w art. 188 ust. 1 prawną regulację co do powinności niezwłocznego wydania świadectwa służby w sytuacji, gdy stosunek służby funkcjonariusza zakończył się w inny sposób (poprzez zwolnienie ze służby, wydalenie z niej lub wygaśnięcie stosunku służbowego. Do każdego z wymienionych powyżej sposobów zakończenia służby, powinien być przypisany ten sam pozytywny skutek, sprowadzający się do wydania funkcjonariuszowi świadectwa służby. Tak więc do roszczeń dochodzonych w nin. sprawie przez powodów T. M. i J. K. można i należało per analogiam stosować art. 188 ust 1 ustawy o KAS.

Końcowo wyjaśnienia wymaga, że lukę w prawie dostrzegł i usunął sam ustawodawca. Mianowicie na mocy ustawy z dnia 11.05.2017r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa (…) oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem 01.01.2018r. (Dz.U. 2017.1321) – w ustawie o KAS w art. 174 dodany został ustęp 10 w brzmieniu: ,,Przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy traktuje się jak zwolnienie ze służby (….). Funkcjonariusz, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy, otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby”. Nadto zaznaczyć należy, iż zgodnie z § 4 powoływanego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28.10.2009r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno–Skarbowej – przedmiotowy dokument wydaje kierownik jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę. Zatem zasadne i znajdujące oparcie w obowiązujących przepisach prawa jest zobowiązanie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w B. do wydania powodom: T. M. i J. K. żądanych przez nich w niniejszym podstępowaniu świadectw służby.

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji.