Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2018 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Kot (spr.)

Sędziowie: SA Zdzisław Pachowicz

SA Witold Franckiewicz

Protokolant: Aldona Zięta

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu Dariusza Szyperskiego

po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2018 roku

sprawy M. M. (1)

oskarżonego z art. 207 § 1 kk, art. 204 § 2 kk w związku z art. 65 § 1 kk, art. 152 § 2 kk, art. 204 § 2 kk w związku z art. 65 § 1 kk, art. 18 § 2 kk w związku z art. 233 § 1 kk,

M. M. (2)

oskarżonej z art. 204 § 2 kk w związku z art. 65 § 1 kk, art. 152 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy

z dnia 7 marca 2018 r. sygn. akt III K 76/17

I.  uchyla zaskarżony wyrok wobec M. M. (1) i M. M. (3) w punkcie III, IV, V, IX, X i XI jego części dyspozytywnej (co do czynów zarzucanych w punkcie I, II, III części wstępnej) i w tym zakresie sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje mocy;

III.  wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

M. M. (1) i M. M. (2) zostali oskarżeni o to, że :

I.  w okresie od stycznia 2015 r. do 2 grudnia 2016 r. w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, udostępniając pomieszczenie w budynku ułatwili P. K. uprawianie prostytucji i czerpali z niej korzyści majątkowe w kwocie nie mniejszej niż 300.000 zł, a z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

II.  w okresie od 2003 r. do 2 grudnia 2016 r. w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, udostępniając pomieszczenie budynku ułatwili K. R. uprawianie prostytucji i czerpali z niej korzyści majątkowe w kwocie nie mniejszej niż 657.000 zł, a z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

III.  w okresie od marca 2016 r. do 3 grudnia 2016 r. w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, udostępniając pomieszczenie w budynku ułatwili E. S. uprawianie prostytucji i czerpali z niej korzyści majątkowe w kwocie nie mniejszej niż 121.500 zł, a z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu,

tj. o czyn z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

IV.  w dniu 23 maja 2016 r. w S., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, nakłonili i udzielili ciężarnej kobiecie P. K. pomocy w usunięciu wbrew przepisom ustawy ciąży w ten sposób, iż podali jej tabletki poronne, które spowodowały poronienie,

tj. o czyn z art. 152 § 2 k.k.

a ponadto M. M. (1) o to, że:

V.  w czasie i miejscu jak w pkt I, znęcał się fizycznie i psychicznie nad pozostającą w przemijającym stosunku zależności P. K. w ten sposób, iż wyzywał ją słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, uderzał ją po całym ciele w tym po głowie, a listopadzie 2016 r. bijąc i kopiąc po całym ciele spowodował stłuczenie brzucha z podejrzeniem niewielkiego krwiaka podtorebkowego śledziony bez objawów otrzewnowych, urazu kończyny lewej z niewielkim krwiakiem uda, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała na czas krótszy niż dni siedem,

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

VI.  w czasie i miejscu jak w pkt II znęcał się fizycznie i psychicznie nad pozostająca w przemijającym stosunku zależności K. R. w ten sposób, iż wyzywał ją słowami powszechnie uznanymi za obelżywe i naruszał nietykalność cielesną w ten sposób, iż zadawał uderzenia po całym ciele,

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k.

VII.  w dniu 26 lipca 2016 r. w W. woj. (...), chcąc, aby inna osoba popełniła przestępstwo, namówił P. K. do złożenia po uprzednim pouczeniu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań i zatajenie prawdy, aby w toku przesłuchania przez prokuratora w śledztwie PR 3 Ds. 164.2016 w charakterze świadka podała nieprawdę i zataiła okoliczności dotyczące trudnienia się przez nią procederem prostytucji i czerpania z niej przez niego korzyści majątkowych,

tj. o czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k.

VIII.  w dniu 26 lipca 2016 r. w W., woj. (...), chcąc aby inna osoba popełniła przestępstwo, namówił K. R. do złożenia po uprzednim pouczeniu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań i zatajenie prawdy, aby w toku przesłuchania przez prokuratora w śledztwie PR 3 Ds. 164.2016 w charakterze świadka podała nieprawdę i zataiła okoliczności dotyczące trudnienia się przez nią procederem prostytucji i czerpania z niej przez niego korzyści majątkowych,

tj. o czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 7 marca 2018 r., sygn.. akt: III K 76/17:

I.  oskarżonego M. M. (1) , w ramach czynu opisanego w punkcie V części wstępnej wyroku, uznał za winnego tego, że w dniu 1 grudnia 2016 r. w S. w woj. (...), uderzając rękoma i kopiąc P. K., spowodował u niej stłuczenie brzucha z podejrzeniem niewielkiego krwiaka podtorebkowego śledziony bez objawów otrzewnowych, urazu kończyny lewej z niewielkim krwiakiem uda, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała na czas trwający nie dłużej niż siedem dni, tj. popełnienia czynu z art. 157 § 2 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  oskarżonego M. M. (1), w ramach czynu opisanego w punkcie VI części wstępnej wyroku, uznał za winnego tego, że w dniu 1 grudnia 2016 r. w S. w woj. (...), zadając K. R. uderzenia rękoma po całym ciel naruszył jej nietykalność cielesną, tj. popełnienia czynu z art. 217 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

III.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

IV.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

V.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie III części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

VI.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie IV części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 152 § 2 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

VII.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie VII części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

VIII.  oskarżonego M. M. (1) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie VIII części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

IX.  oskarżoną M. M. (2) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie I części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

X.  oskarżoną M. M. (2) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie II części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

XI.  oskarżoną M. M. (2) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie III części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

XII.  oskarżoną M. M. (2) uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w punkcie IV części wstępnej wyroku, tj. czynu z art. 152 § 2 k.k., a koszty postępowania poniesione w tej części zaliczył na rachunek Skarbu Państwa;

XIII.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu M. M. (1) kary orzeczone w punkcie I i II części dyspozytywnej wyroku i wymierzył mu karę łączną 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

XIV.  na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu M. M. (1) wykonania orzeczonej karę łącznej na okres próby 1 (jednego) roku;

XV.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 2 k.k. zobowiązał oskarżonego M. M. (1) do przeproszenia pokrzywdzonych P. K. i K. R.;

XVI.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu M. M. (1) okres tymczasowego aresztowania i zatrzymania od dnia 3 grudnia 2016 r. do dnia 2 marca 2017 r.;

XVII.  zasądiła od oskarżonego M. M. (1) koszty sądowe w kwocie 182 złotych i wymierzył mu opłatę w wysokości 120 złotych.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator, zarzucając:

Odnośnie M. M. (1) i M. M. (2):

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań złożonych przez świadków H. K., J. K., N. K., D. G., D. K., K. R., P. K. i E. S., wyjaśnień oskarżonych M. M. (1) i M. M. (2) i uznanie, że wskazane dowody są niewystarczające dla przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonych M. M. (1) i M. M. (2) w popełnieniu przestępstwa z art. 204 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, ocenionych zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, że M. M. (1) i M. M. (2) czerpali korzyści majątkowe z uprawiania przez K. R., E. S. i P. K. prostytucji, czyniąc sobie z tego stałe źródło dochodu, natomiast wyjaśnienia oskarżonych, nie przyznających się do winy uznać należy, jako nieudolną linię obrony,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań złożonych przez świadków H. K., J. K., N. K., K. R., P. K. i E. S., wyjaśnień oskarżonych M. M. (1) i M. M. (2), opinii biegłego z zakresu ginekologii i uznanie, że wskazane dowody są niewystarczające dla przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonych M. M. (1) i M. M. w popełnieniu przestępstwa z art. 152 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, ocenionych zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, że M. M. (1) i M. M. nakłonili P. K. do usunięcia ciąży oraz w tym jej pomogli poprzez podanie jej leków poronnych, natomiast wyjaśnienia oskarżonych, nieprzyznających się do winy uznać należy, jako nieudolną linię obrony,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na niesłusznym uznaniu, że czynność dowodowa – ponowne przesłuchanie pokrzywdzonych w trybie art. 390 § 2 k.p.k. pod nieobecność oskarżonych z udziałem biegłego psychologa jest nieprzydatne do stwierdzenia danej okoliczności, podczas gdy z opinii biegłego psychologa z dnia 14 stycznia 2018 r. wynika, że nie można wykluczyć obawy P. K., E. S. i K. R. przed oskarżonymi, a ich obecność przy ich przesłuchaniu mogła być czynnikiem wpływających na spontaniczność ich zeznań, co tym bardziej uzasadniało przeprowadzenie ponownego przesłuchania tych świadków pod nieobecność oskarżonych z udziałem biegłego psychologa zważywszy, że świadkowie ci całkowicie odmiennie zeznawali przed Sądem, jak w postępowaniu przygotowawczym.

Odnośnie M. M. (1):

4.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść polegający na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań złożonych przez świadków N. K., H. K., K. R. i P. K., wyjaśnień oskarżonego M. M. (1), opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej i uznanie, że wskazane dowody są niewystarczające dla przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. popełnionego na osobie P. K., a jedynie z art. 157 § 2 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, ocenionych zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, że M. M. (1) znęcał się fizycznie i psychicznie nad P. K., natomiast wyjaśnienia oskarżonego, nieprzyznającego się do winy uznać należy, jako nieudolną linię obrony,

5.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań złożonych przez świadków N. K., H. K., K. R. i P. K., wyjaśnień oskarżonego M. M. (1), opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej i uznanie, że wskazane dowody są niewystarczające dla przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. popełnionego na osobie K. R., a jedynie z art. 2`17 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, ocenionych zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, że M. M. (1) znęcał się fizycznie i psychicznie nad K. R., natomiast wyjaśnienia oskarżonego, nieprzyznającego się do winy uznać należy jako nieudolną linię obrony,

6.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego w postaci zeznań złożonych przez świadków H. K., J. K., N. K., K. R., P. K. i E. S., wyjaśnień oskarżonego M. M. (1) i uznanie, że wskazane dowody są niewystarczające dla przyjęcia sprawstwa i winy oskarżonego M. M. (1) w popełnieniu przestępstwa z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k., podczas gdy prawidłowa ocena dowodów, ocenionych zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego przekonuje, że M. M. (1) i M. M. (2) czerpali korzyści majątkowe z uprawiania przez K. R., E. S. i P. K. prostytucji, a w dniu 26 lipca 2016 r. M. M. (1) podżegał K. R. i P. K. do złożenia w postępowaniu karnym fałszywych zeznań poprzez zatajenie tej okoliczności, natomiast wyjaśnienia oskarżonego, nieprzyznającego się do winy uznać należy, jako nieudolną linię obrony.

Podnosząc powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie wyroku Sądu I instancji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora zasługiwała na uwzględnienie w części kwestionującej uniewinnienie oskarżonych M. M. (1) i M. M. (2) od popełnienia przestępstwa z art. 204 § 2 kk. Pozostałe zarzuty okazały się chybione.

Na wstępie należy zwrócić uwagę na wadliwość w formułowaniu zarzutów przez skarżącego. Podnoszone uchybienia, które polegać miały na dowolnej ocenie zgromadzonych dowodów oceniać można bowiem wyłącznie w kategoriach obrazy przepisów postępowania, w tym przede wszystkim art. 7 kpk, nie zaś jak czyni to autor apelacji na podstawie art. 438 pkt 3 kpk.

Błąd w ustaleniach faktycznych może mieć postać błędu "braku" albo błędu "dowolności". Zarzut taki może zostać postawiony wówczas, gdy sąd, ustalając stan faktyczny, wziął pod uwagę wszystkie istotne w sprawie dowody (art. 92 i 410 k.p.k.), a także gdy prawidłowo je ocenił (art. 7 k.p.k.). Natomiast ustalając stan faktyczny na podstawie tych dowodów, sąd pominął wynikające z nich fakty (okoliczności) istotne w sprawie (błąd "braku") albo ustalił fakty, które wcale z danego dowodu nie wynikają lub wynikają, ale zostały zniekształcone (przeinaczone) (błąd "dowolności"). Błąd dowolności może polegać również na wadliwym wnioskowaniu z prawidłowo ustalonych faktów (tzw. faktów ubocznych) co do istnienia lub nieistnienia faktu głównego (kwestii sprawstwa) w procesach poszlakowych. Błąd tego rodzaju oznacza, że określony fakt został ustalony dowolnie, gdyż nie ma oparcia w dowodach.

Odnosząc się zatem do podniesionych uchybień (a nie wadliwie sformułowanych zarzutów) wskazać należy, że Sąd Okręgowy wszechstronnie rozważył cały materiał dowodowy zgromadzony w toku rozprawy, przez co zarzuty podniesione w apelacji uznać należy w zdecydowanej większości jedynie za polemikę z rozstrzygnięciem Sądu meriti, ograniczoną do prostego zanegowania przeprowadzonej przez ten sąd oceny dowodów.

Wbrew wywodom apelującego, Sąd Okręgowy nie ocenił dowolnie dowodów przyjętych za podstawę ustaleń skutkujących uniewinnieniem oskarżonego M. M. (1) od przestępstw z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 233 § 1 kk. Dowolności tej skarżący upatruje wyłącznie w tym, że Sąd odrzucił jedną z wielu wersji P. K. i K. R., która obciążała oskarżonego. Jest to stanowisko skrajnie tendencyjne i wyłącznie polemiczne. Traci bowiem skarżący z pola widzenia te wszystkie argumenty zawarte w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, które dały podstawę do zakwestionowania przez Sąd I instancji forsowanej przez oskarżyciela wersji wydarzeń. Pomija więc zupełnie skarżący zmienność relacji świadków, wnioski płynące z opinii psychologicznych, nie wskazuje przy tym apelujący prokurator, żeby Sąd przy ocenie omawianych dowodów naruszył zasady wiedzy i doświadczenia życiowego. Podkreślić należy, że Sąd Okręgowy miał bezpośredni kontakt z dowodami na rozprawie i posiłkując się opinią biegłego psychologa miał prawo nie dać wiary świadkom w tej części, w której były dla oskarżonego niekorzystne.

Podobnie należy odnieść się do zarzutu błędnych ustaleń faktycznych w zakresie znamion przestępstwa z art. 207 § 1kk zarzucanego oskarżonemu M. M. (1). W tym przypadku nie sposób skutecznie zarzucić Sądowi I instancji dowolność oceny relacji świadków N. K., H. K., K. R., P. K., wyjaśnień oskarżonego M. M. (1) i opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej. Autor apelacji i w tym przypadku w istocie ogranicza się ( str. 12 apelacji) do wskazania jednej z wielu relacji świadków z całkowitym pominięciem argumentacji Sądu Okręgowego, która skłoniła go do jej odrzucenia i dania wiary zeznaniom korzystnym dla oskarżonego. Sąd Apelacyjny podziela w tym zakresie wywody Sądu Okręgowego, nie widząc przy tak lakonicznej i powierzchownej argumentacji skarżącego potrzeby szerszego odnoszenia się do zarzutu.

Powyższe uwagi zachowują również aktualność w odniesieniu do zarzutu kwestionującego uniewinnienie oskarżonych od popełnienia przestępstwa z art. 152§ 2 kk. Apelujący zauważa jedynie, że oskarżeni przyznali, iż P. K. relacjonowała im to, że była w ciąży, świadkowie H. K. i N. K. zeznały zaś, że P. K. relacjonowała im, że za namową oskarżonych spowodowała poronienie za pomocą leków. Zwraca też uwagę apelujący, że przedstawione przez świadka P. K. objawy i przebieg poronienia odpowiadają obrazowi klinicznemu następstwa podania tabletek poronnych, wskazanego przez biegłego z zakresu ginekologii. Tymczasem świadczyć to może wyłącznie o tym, że P. K. doprowadziła do poronienia, nie zaś o tym, że nakłonili ją do tego oskarżeni. W tym zakresie bowiem wypowiadały się jedynie świadkowie, których zeznania jako zmienne, niekonsekwentne, wewnętrznie sprzeczne zasadnie odrzucił Sąd Okręgowy, uwzględniając przy tym zastrzeżenia biegłej psycholog dotyczące wiarygodności psychologicznej.

Całkowicie chybiony jest zarzut sformułowany w punkcie 3 petitum apelacji. Pomijając już nawet jego wadliwą formułę błędu w ustaleniach, podczas gdy forsowane uchybienie ma postać oddalenia wniosku o ponowne przesłuchanie pokrzywdzonych w trybie art. 390 § 2 kpk z udziałem psychologa, stwierdzić należy, że do ponownego przesłuchania pokrzywdzonych istotnie podstaw nie było, czego nie kwestionuje sam apelujący, który kontestuje wyłącznie brak kolejnego przesłuchania pokrzywdzonych z udziałem psychologa. Odnosząc się do takiego zarzutu, zwrócić należy uwagę na treść art. 190 § 2 kpk, który określa przesłanki warunkujące dopuszczenie do udziału w przesłuchaniu psychologa. Tych przesłanek apelujący nie wykazuje. Co więcej, jak trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy w uzasadnieniu postanowienia (k. 741 odwrót), ani przesłuchiwani świadkowie ani strony nie domagały się przesłuchania pod nieobecność oskarżonego w trybie art. 390 § 2 kpk. Jakichkolwiek symptomów wskazujących, że obecność oskarżonego przy przesłuchaniu świadków mogłaby oddziaływać na nich krępująco nie zauważył Sąd orzekający. Pomija skarżący, że biegła psycholog była obecna przy jednym z przesłuchań K. R., E. S. i P. K. i oprócz możliwości analizy treści zeznań miała możliwość oceny ich zachowania w trakcie przesłuchania. Wbrew zarzutom apelującego, nie może być tutaj rozstrzygająca uzupełniająca opinia biegłej złożona na rozprawie w dniu 5 lutego 2017r. Zawarte w niej - skądinąd trafne stwierdzenie - , że obecność oskarżonego mogła wpłynąć krępująco na swobodę wypowiedzi świadków nie oznacza, że biegły ma kwalifikacje i jest powołany do oceny wiarygodności świadków w tym kontekście. Takie uprawnienie posiada tylko i wyłącznie Sąd orzekający. Z kolei rozważania biegłej na temat zasięgnięcia opinii psychiatry mają charakter wyłącznie abstrakcyjny i są uwarunkowane stwierdzeniem przez Sąd przydatności takiego dowodu, czego w niniejszej sprawie nie sposób się dopatrzyć.

Opinia biegłego psychologa uczestniczącego na podstawie art. 192 § 2 k.p.k. w czynności przesłuchania świadka, siłą rzeczy odnosić się może przede wszystkim do tej konkretnej czynności, w jakiej biegły brał udział. Skoro biegły uczestniczy w konkretnym przesłuchaniu, to zapoznaje się nie tylko z treścią złożonych zeznań (ocena tejże należy skądinąd do organu procesowego a nie do biegłego), ale także z wszelkimi przejawami stanu psychicznego świadka i jego nastawienia do relacjonowanych treści (zachowania niewerbalne, mimika, tempo wypowiedzi, okazywane emocje itd.). Są to okoliczności jednorazowe, które wcale nie muszą się powtórzyć przy kolejnych przesłuchaniach, prowadzonych przecież w innym czasie a nierzadko w innej sytuacji życiowej osoby przesłuchiwanej. Formułowanie opinii o charakterze bardziej ogólnym, zawierających całościową ocenę danej osoby i jej funkcji psychicznych, może dotyczyć przede wszystkim osób chorych, niepełnosprawnych czy też dotkniętych jakimiś ułomnościami w tej sferze. W takich sytuacjach trudności poznawcze wynikają z przyczyn niezależnych od świadka, bardziej zobiektywizowanych i powtarzalnych. Sytuacja, jaka miała miejsce w niniejszej sprawie, była nieco inna. Przesłuchanie z udziałem biegłego psychologa było warunkowane postawą procesową świadków, dopuszczających się w przeszłości różnych działań ukierunkowanych na wprowadzenie w błąd organów procesowych, czy to poprzez formułowanie fałszywych oskarżeń, czy też poprzez dążenie do uzyskania korzystnych dla siebie następstw procesowych. Dokonując pewnego uogólnienia można stwierdzić, że dostrzegane przez psychologa mankamenty w relacji pokrzywdzonych nie są uwarunkowane czynnikami chorobowymi, lecz skłonnością do intencjonalnego posługiwania się kłamstwem. Ocena ich relacji przy wykorzystaniu metod poznawczych, jakimi posługuje się psychologia, nie może zatem być czyniona z założeniem, że stanowisko biegłego będzie miało charakter definitywny i zwolni organ procesowy od obowiązku samodzielnej oceny wszystkich okoliczności ujawnionych w postępowaniu dowodowym.

Reasumując, zdaniem Sądu Apelacyjnego skarżący nie wykazał w sposób przekonujący, że ocena wymienionych w zarzutach depozycji świadków jest dowolna, a nie swobodna, gdyż zawiera właśnie chociażby jeden z wyżej wskazanych elementów, który potwierdza tę dowolność w postaci błędu natury faktycznej, logicznej bądź też naruszenie i nieuwzględnianie przy tej ocenie zasad wiedzy, logiki oraz doświadczenia życiowego. Analiza pisemnych motywów zaskarżonego wyroku dowodzi, że Sąd Okręgowy dokonał oceny wszystkich dowodów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, a także dowodów wymienionych przez skarżących i wskazał, co z poszczególnych dowodów wynika oraz - co najistotniejsze w tym zakresie - którym z zebranych dowodów dał wiarę i dlaczego oraz którym dowodom i z jakich powodów odmówił przyznania waloru wiarygodności. Sam fakt, że tak dokonana ocena nie satysfakcjonuje autora apelacji - nie oznacza, że jest ona wadliwa, zwłaszcza, że skarżący nie przedstawia przekonujących i merytorycznych argumentów ją podważających.

Mając powyższe na uwadze, zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięć niezwiązanych z odpowiedzialnością za zarzucane przestępstwa z art. 204 § 2 kk Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy.

Nie bez racji natomiast prokurator kwestionuje uniewinnienie oskarżonych od zarzucanych im przestępstw z art. 204 § 2 kk. Ustalenia faktyczne, które poczynił w tym zakresie Sąd Okręgowy nie dają jednoznacznych podstaw do takiego rozstrzygnięcia. Oto przyjmuje Sąd z jednej strony, że oskarżony M. wiedział, że zatrudniane przez niego kobiety świadczą usługi seksualne na rzecz klientów prowadzonej przez oskarżonych agencji towarzyskiej ( str. 2 uzasadnienia zaskarżonego wyroku), z drugiej zaś ustala, że nie czerpał z tego tytułu żadnych korzyści. Poza polem rozważań Sądu I instancji znalazło się to, czy świadczone klientom agencji towarzyskiej usługi seksualne (prostytucja), przynosiły jakiekolwiek korzyści oskarżonym, wszak nawet z dowodów uznanych przez Sąd za wiarygodne wynika, że do agencji przychodzili mężczyźni zainteresowani nie tylko towarzystwem zatrudnionych tam pań, ale i świadczonymi przezeń usługami seksualnymi. Obecność klientów mogła dawać zaś określone profity oskarżonym, choćby z tytułu zwiększonej sprzedaży napojów alkoholowych. Przede wszystkim jednak umknęła Sądowi orzekającemu subsumpcja ustalonych przez Sąd orzekający zachowań oskarżonych na płaszczyźnie przepisu art. 204 § 1 kk. Nie rozważał Sąd Okręgowy czy wynajmowanie przez oskarżonych pokojów zatrudnionym kobietom, z ustaloną przez Sąd świadomością świadczenia usług seksualnych klientom agencji, nie stanowi ułatwienia uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Jakkolwiek błędna jest teza oskarżyciela co do rozmiaru korzyści jakie mieli z tego powodu oskarżeni osiągnąć, nie sposób w kontekście dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń przyjąć, że udostępnienie przez oskarżonych zatrudnionym w agencji kobietom lokali, w których się prostytuowały z klientami agencji, było bezinteresowne.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy w Wałbrzychu (on stał się bowiem w wyniku orzeczenia Sądu odwoławczego właściwym do jej rozpoznania) będzie miał na względzie powyższe uwagi. Koniecznym wydaje się przeprowadzenie wszystkich dowodów koniecznych dla poczynienia ustaleń relewantnych dla oceny realizacji znamion przestępstwa z art. 204 § 2 kk , ewentualnie art. 204 § 1 kk.

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego ma oparcie w treści art. 636 § 1 kpk.

Zdzisław Pachowicz Andrzej Kot Witold Franckiewicz