Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w E. , działając w imieniu małoletniego O. J. (1) , zastępowanego przez rodzinę zastępczą D. i R. N. , domagał się zasądzenia od pozwanych A. W. i K. J. alimentów w kwotach po 1000 złotych miesięcznie od każdego z nich , poczynając od dnia 01 marca 2018 roku , płatnych do dnia 10 każdego miesiąca do rąk rodziny zastępczej , wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat , w uzasadnieniu podnosząc , iż pozwani nie łożą świadczeń na utrzymanie syna , A. W. zamieszkuje z konkubentem , wychowuje drugiego syna , urodzonego w styczniu 2018 roku , zaś ojciec dziecka odbywa karę pozbawienia wolności .

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda D. N. na rozprawie dnia 11 lipca 2018 roku domagała się uwzględnienia żądania w całości .

Pozwana A. W. na rozprawie dnia 11 lipca 2018 oku domagała się oddalenia żądania , zaś pozwany K. J. nie zajął stanowiska w sprawie .

Sąd ustalił, co następuje:

O. J. (2) urodził się dnia (...) w E. ze związku nieformalnego A. W. (wówczas małoletniej) i K. J. . Wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 14 września 2017 roku w sprawie o sygn. akt III RC 776/16 ustalono , że pozwany jest ojcem małoletniego powoda , któremu nadano nazwisko : (...) , jednocześnie zawieszono K. J. władzę rodzicielską nad synem .

Małoletni od urodzenia pozostaje pod opieką rodziny zastępczej D. i R. N. z mocy postanowień Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 04 kwietnia 2014 roku (o udzieleniu zabezpieczenia) i z dnia 11 czerwca 2014 roku (kończącego postępowanie w sprawie) w sprawie o sygn. akt III Nsm 420/14 . Do dnia 09 lipca 2016 roku pozostawał również pod opieką prawną matki zastępczej , która ustała z mocy prawa wskutek uzyskania przez matkę dziecka pełnoletniości .

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 16 stycznia 2018 roku , wydanym w sprawie o sygn. akt III Nsm 1146/16 , pozbawiono A. W. władzy rodzicielskiej nad małoletnim O. W. , którego pozostawiono w rodzinie zastępczej D. i R. N. . Sprawa dotycząca ustanowienia opieki prawnej dla małoletniego oraz z wniosków A. W. i K. J. o ustalenie kontaktów z małoletnim została przekazana według właściwości do Sądu Rejonowego w Iławie .

Obecnie małoletni pozostaje pod kontrolą poradni specjalistycznych : endokrynologicznej (z powodu niedoczynności tarczycy) , okulistycznej (nosi okulary) . Ponadto często się przeziębia , co wiąże się z koniecznością dokonania zakupu odpowiednich medykamentów oraz częstymi badaniami , także odpłatnymi . D. N. utrzymuje się z wynagrodzenia w ramach umowy zlecenia z tytułu pełnienia funkcji zawodowej rodziny zastępczej w kwotach po około 2000 złotych miesięcznie , zaś jej mąż z działalności gospodarczej w postaci świadczenia usług kominiarskich w kwotach średnio po 2000 złotych miesięcznie . Obecnie w rodzinie zastępczej D. i R. N. pozostaje pięcioro dzieci , w tym małoletni powód . Rodzinie została przyznana przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w E. świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania małoletniego w kwotach po 1000 złotych miesięcznie oraz świadczenie wychowawcze w kwotach po 500 złotych miesięcznie .

D. i R. N. opłaty związane z utrzymaniem domu określili na kwoty po 1106,69 złotych miesięcznie , w tym : nieczystości stałe – 42 zł , energia elektryczna – 490,13 zł , gaz – 90 zł , woda – 74,88 zł , kanalizacja – 100,08 zł , usługi telekomunikacyjno – stacjonarne – 70 zł , abonament radiowo – telewizyjny , telewizja kablowa i satelitarna – 72,70 zł , internet – 89,80 zł , opał – 47,10 zł , podatek od nieruchomości i użytkowanie wieczyste – 30 zł . Natomiast koszty związane z utrzymaniem małoletniego powoda na kwoty po 1790 złotych miesięcznie , w tym : odzież – 200 zł , obuwie – 50 zł , środki czystości i higieniczne – 150 zł , leki i leczenie specjalistyczne – 140 zł , wyżywienie – 650 zł , prasa , książki , zabawki , w tym większe zabawki – 300 zł , paliwo na dojazdy do specjalistów – 300 zł .

Z kolei pozwana mocą postanowienia Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 16 stycznia 2018 roku , wydanego w sprawie o sygn. akt III Nsm 1146/16 została pozbawiona władzy rodzicielskiej nad małoletnim powodem , którego pozostawiono w rodzinie zastępczej D. i R. N. , jednocześnie oddalono wniosek A. W. o rozwiązanie rodziny zastępczej i ustalenie przy niej miejsca pobytu dziecka . Obecnie przed Sądem Rejonowym w Iławie toczy się sprawa o uregulowanie jej kontaktów z małoletnim O. .

A. W. zamieszkuje wraz z konkubentem D. J. w dwupokojowym lokalu komunalnym przydzielonym jej od marca 2018 roku . Otrzymuje z MOPS w E. pomoc na kontynuację nauki dla pełnoletnich wychowanków w kwotach po 500 złotych miesięcznie oraz alimenty z funduszu alimentacyjnego w kwotach po 150 złotych miesięcznie . Ponadto , z uwagi na urodzenie dnia (...) syna M. J. , otrzymuje świadczenie rodzicielskie w kwotach po 500 złotych miesięcznie i zasiłek rodzinny w kwotach po 95 złotych miesięcznie . Pozostaje w stosunku pracy , pracowała do dnia 22 sierpnia 2017 roku , od kilku miesięcy pracodawca nie wypłaca jej wynagrodzenia za pracę , nadto oczekuje na wypłatę zasiłku macierzyńskiego .

Jej konkubent D. J. liczy 26 lat , jest osobą bezrobotną , okresowo podejmuje prace dorywcze bez rejestracji , pozostaje na utrzymaniu pozwanej od października , listopada 2017 roku . Wcześniej pracował bez rejestracji i osiągał dochody w kwotach po około 1400 złotych miesięcznie . Czynsz za mieszkanie pozwanej wynosi kwoty po 343 złotych miesięcznie , opłaty za energię elektryczną około 120 złotych miesięcznie , opłaty za gaz – 25 złotych miesięcznie .

Od września 2018 roku pozwana deklarowała podjęcie nauki w szkole dla dorosłych (...) na piątym semestrze liceum , za którą zamierzała ponosić opłaty w kwotach po 110 złotych .

Małoletni M. J. przeszedł zabieg z uwagi na wrodzone zrośnięcie odbytu , w związku z czym wymaga leczenia w postaci codziennych zabiegów w kwotach po 20 złotych miesięcznie oraz żeli znieczulających w kwotach po 90 złotych miesięcznie (2 tubki żelu po 45 złotych każda) . Nadto ma podawane mleko modyfikowane , na które jego matka wydaje różne kwoty .

Pozwana posiada zaciągnięte kredyty : na zakup telewizora – rata miesięczna wynosi kwoty po 193 złotych , termin spłaty ostatniej raty przypada na grudzień 2018 roku , kuchenkę – rata miesięczna wynosiła kwoty po 150 złotych , kredyt został spłacony , telefony – rata miesięczna wynosi kwoty po 95 złotych . Ponadto jej konkubent D. J. spłaca telefon kwotami po 85 złotych miesięcznie .

Pozwany K. J. odbywa karę pozbawienia wolności , orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Elblągu w sprawie o sygn. akt II K 90/17 . Przewidywany termin zakończenia odbywania kary przypada na dzień 14 lutego 2025 roku . Uprawnienia do warunkowego przedterminowego zwolnienia nabędzie dnia 21 maja 2020 roku . Nie jest zatrudniony odpłatnie na terenie placówki z uwagi na brak wolnych etatów . Nie posiada w depozycie placówki penitencjarnej większych środków finansowych .

(dowód : zaświadczenia, informacje , decyzje , częściowo spisy kosztów utrzymania k. 5 – 7 , 18 , 22 , 25 – 26 , 28 , 44 – 55 , zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda D. N. : protokół z rozprawy z dnia 11 lipca 2018 roku , zapisany na płycie umieszczonej w kopercie na k. 63 w czasie 00:03:39 – 00:-09:43 , 00:20:56 – 00:21:56 , protokół skrócony k.61v-62, zeznania pozwanej A. W. : protokół z rozprawy z dnia 11 lipca 2018 roku , zapisany na płycie umieszczonej w kopercie na k. 63 w czasie 00:09:43 – 00:19:28, 00:21:56 – 00:22:40, protokół skrócony k.56v-62 , dokumenty zgromadzone w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Elblągu o sygn. III RC 776/16) .

Sąd zważył , co następuje :

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na zebranych w sprawie dokumentach w postaci zaświadczeń , informacji , decyzji , ich autentyczność nie budziła bowiem wątpliwości, nie była także kwestionowana przez żadną ze stron . Także Sąd oparł się częściowo na spisie kosztów utrzymania małoletniego powoda , nie dając im wiary w zakresie przekraczającym kwoty po 1200 złotych miesięcznie z uwagi na sprzeczność z zasadami doświadczenia życiowego , o czym również niżej . Ponadto oparł się na dowodach zgromadzonych w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Elblągu o sygn. III RC 776/16 . Również za wiarygodne Sąd uznał zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda i pozwanej z uwagi na ich zbieżność i korelację z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie . Ponadto Sąd pominął dowód z przesłuchania przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda R. N. z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie .

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci wynika z art. 133 § 1 k.r.o. Zgodnie z tym artykułem rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś - od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.o.). Pojęcia "usprawiedliwione potrzeby" oraz "możliwości zarobkowe i majątkowe" zostały szczegółowo omówione w uchwale Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. (M.P. z 1988 r. Nr 6, poz. 60). W uchwale tej stwierdzono między innymi: "Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe - materialne i intelektualne uprawnionego. Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone, wyznacza treść art. 96 k.r.o., według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie - odpowiednio do jego uzdolnień - do pracy dla dobra społeczeństwa. Stosownie do tej dyrektywy rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Czas trwania obowiązku alimentacyjnego nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie obowiązku, jest to, czy dziecko może się utrzymać samodzielnie.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało to, że małoletni powód nie posiada żadnego majątku ani dochodów , zatem nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie i w tym zakresie zasadnym jest finansowanie jego potrzeb przez rodziców – matkę i ojca . Fakt pozostawania O. w rodzinie zastępczej nie zmienia powyższego , mimo , że D. i R. N. przyczyniają się do utrzymania i wychowania małoletniego , bowiem przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie zwalniają w takim przypadku rodziców z obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka . Ponadto należy wskazać , że pozwani nie utrzymują z synem kontaktu (w tym od około roku nie ma on kontaktów z matką) , nie przyczyniają się do zaspokajania jego potrzeb , które są związane z wyżywieniem , kosztami leków , które są niezbędne do jego prawidłowego rozwoju , koniecznością zakupu odzieży , obuwia , środków pielęgnacji i higieny , zapewnienia mu rozrywek . Podkreślić należy , że przedstawione przez rodzinę zastępczą koszty związane z jego utrzymaniem były częściowo zawyżone w zakresie wyżywienia , zakupu odzieży , czy też zabawek , jednakże nie należy zapominać o tym , że małoletni powód jest dzieckiem chorowitym i w związku z tym jego koszty utrzymania związane są również z koniecznością odpowiedniej opieki lekarskiej , zakupu leków , poddawania badaniom (i dowozu na nie) . Zdaniem Sądu , miesięczny usprawiedliwiony koszt utrzymania małoletniego powoda zamyka się kwotą po około 1200 złotych miesięcznie a nie jak wskazywała pozwana kwotą po 400 – 500 złotych .

Jeśli chodzi o sytuację pozwanego , to z przyczyn od niego zależnych został internowany (co w świetle konkretyzacji jego obowiązku alimentacyjnego względem powoda nie mogło stanowić usprawiedliwienia do uwolnienia się od niego) , zatem jego obowiązek alimentacyjny został określony na podstawie ofert pracy , którymi dysponują urzędy pracy , w których pracodawcy oferują wynagrodzenie na poziomie co najmniej najniższego (około 1500 złotych miesięcznie netto) .

Natomiast jeśli idzie o sytuację pozwanej , to należy wskazać , że obecnie utrzymuje się ze świadczeń z tytułu kontynuacji nauki , alimentów , nadto oczekuje na wypłatę zasiłku macierzyńskiego (poprzednio pracowała za kwoty po 1460 złotych miesięcznie) . Powyższe dochody , zdaniem Sądu , pozwalają jej na łożenie na utrzymanie syna kwot po 250 złotych miesięcznie . Należy dodać , że pozwana dotychczas nie podjęła działań w kierunku konsekwentnego domagania się wypłaty zasiłku macierzyńskiego , mimo istnienia po temu podstaw (minimalna kwota zasiłku wypłacanego przez rok dla nie zatrudnionych matek wynosi kwoty po 1000 złotych miesięcznie , pozwanej z racji zatrudnienia przysługuje wyższy zasiłek) , co nie może stanowić podstawy do przyjęcia , że w pełni wykorzystuje swoje możliwości finansowe (w kontekście jej obowiązku względem małoletniego O.) . Wypada również zaakcentować , że pozwana utrzymuje konkubenta , który mimo możliwości podjęcia zatrudnienia , nie podejmuje go . Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie pozwalają na przyjęcie , że decyzja pozwanej co do alimentacji zdrowego dorosłego mężczyzny ma się odbywać kosztem małoletniego powoda , do którego alimentacji pozwana jest zobowiązana . Pozwana tak jak i jej konkubent winni są również do alimentowania swojego dziecka M. J. i ten obowiązek nie może spoczywać jedynie na A. W. .

Kolejną kwestią jest fakt zaciągania zobowiązań finansowych przez pozwaną . Należy w pełni podzielić stanowisko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego , z dnia 12 listopada 1976 roku w sprawie o sygn. akt III CRN 236/76 (opublikowanym na str. 767 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego z komentarzem , Wydawnictwo (...)) , zgodnie z którym osoba , na której ciąży obowiązek alimentacyjny musi się liczyć z tym , że przy podejmowaniu wydatków na zakup na przykład mebli , telewizora , lodówki , ich wysokość planować stosownie do posiadanych możliwości z uwzględnieniem wspomnianego obowiązku alimentacyjnego . Wypada zauważyć , że decydując się na zaciąganie kredytów , pozwana w pierwszej kolejności winna była liczyć się z koniecznością alimentowania osób, do których alimentacji jest zobowiązana – m.in. powoda . Zatem , konieczność spłat rat kredytów nie może stanowić podstawy do przyjęcia, że pozwana nie może świadczyć alimentów na rzecz syna . Zobowiązana do alimentów w pierwszej kolejności winna posiadać środki na zaspokojenie potrzeb dzieci , a dopiero później szacować swoje możliwości i ewentualnie zaciągać kredyty, licząc się z koniecznością ich spłaty w zakresie jaki ewentualnie po zaspokojeniu potrzeb dzieci jej pozostanie . Zgodnie z treścią uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 roku (sygn. akt III CZP 46/75, opublikowanej w OSNCP z 1976 roku Nr 9 , poz.184), którą Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę w pełni podziela , rodzice w żadnym razie nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka , które nie może utrzymać się samodzielnie tylko na tej podstawie , że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice muszą więc podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. Pozwana , poza małoletnim powodem , posiada młodszego syna , winna więc w pierwszej kolejności zabezpieczać potrzeby zarówno młodszego syna, jak i starszego i fakt alimentowania młodszego dziecka nie może jej przesłaniać z pola widzenia konieczności łożenia na utrzymanie starszego syna .

Mając powyższe okoliczności na względzie , Sąd doszedł do przekonania , iż kwota zasądzonych alimentów - przy ustaleniu możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanych oraz usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda - jest uzasadniona okolicznościami sprawy. Sąd uznał , iż kwota ta nie jest wygórowana i pozwani powinni partycypować w tym zakresie w utrzymaniu syna O. . Zważywszy na aktualną sytuację materialną pozwanej , nie utrzymywanie od roku kontaktów z małoletnim powodem i nie przyczynianie się do jego utrzymania , z drugiej strony konieczność utrzymania i wychowania młodszego syna , określono wymiar finansowy alimentowania małoletniego powoda przez pozwaną na poziomie kwot po 250 złotych miesięcznie . W tej samej wysokości określono obowiązek alimentacyjny pozwanego , którego możliwości finansowe są determinowane aktualnymi ofertami pracy i który – poza małoletnim powodem – nie posiada innych osób na utrzymaniu .

Z tego powodu – na mocy przepisów wskazanych wyżej – zasądzono od pozwanych na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwotach po 250 złotych miesięcznie od każdego z nich , płatnych do 10 dnia każdego miesiąca do rąk rodziny zastępczej małoletniego D. i R. N. , poczynając od dnia 07 marca 2018 roku (dzień złożenia pozwu) , wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat (punkt I wyroku) . Z tych samych powodów oddalono żądanie w pozostałej części , dodatkowo obowiązek alimentacyjny skonkretyzowano od dnia wywiedzenia żądania , oddalając go za okres sprzed wniesienia powództwa , biorąc za podstawę dyspozycję przepisu art. 137 §2 krio , oraz nie wykazanie niezaspokojonych potrzeb O. J. (1) za ten czas (punkt II rozstrzygnięcia) .

W punkcie III wyroku zawarto rozstrzygnięcie o kosztach sądowych i na mocy przepisów art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (opublikowanej w Dz. U. z 2018 roku pod poz. 300) , odstąpiono od obciążania nimi pozwanych, mając na uwadze opisaną powyżej ich sytuację finansową .

Na mocy przepisu art.333 §1 pkt 1 kpc , wyrokowi w części zasądzającej roszczenie, tj. w punkcie I , nadano rygor natychmiastowej wykonalności (punkt IV rozstrzygnięcia) .