Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 630/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Z. S. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy, powołując się na przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazał, że ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego 60 lat dla mężczyzn, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku), osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Na podstawie dowodów, dołączonych do wniosku, ZUS przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 roku okresy: 26 lat, 3 miesiące i 2 dni ogólnego stażu pracy.

Zakład odmówił przyznania wnioskodawcy emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 roku nie został udowodniony wymagany 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych do pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zaliczył okres 9 lat 2 miesięcy i 10 dni w okresie od 01.09.1975 do 31.08.1979, od 20.10.1980 do 31.01.1985 oraz od 04.05.1990 do 31.03.1991 tj. okres zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku "elektromonter zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych".

Nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia na budowie eksportowej w okresie od 23.04.1987 do 20.04.1990 na stanowisku "pracownik kuźni-operator linii profilowania" ponieważ przedłożona przez wnioskodawcę dokumentacja została wystawiona przez firmę, która jest jedynie przechowawcą dokumentacji po firmie (...) i nie jest upoważniona do wystawiana dokumentów dotyczących zatrudnienia w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, a ponadto z przedłożonych umów i angaży wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku "pracownik kuźni", które nie jest wymienione w zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.

/ decyzja z dnia 23 stycznia 2018 roku k. 34 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji złożył, w dniu 26 lutego 2018 roku, pełnomocnik wnioskodawcy wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji, zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i przyznanie skarżącemu prawa do emerytury, wobec wykonywania pracy w szczególnych warunkach na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku „O emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych”, w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku „W sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze”, oraz w zw. z Zarządzeniem nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku ,,W sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Odwołujący podniósł, iż czas pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie od 1 lutego 1985 r. do 30 listopada 1986 r. oraz od 1 kwietnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r., a także w (...) w okresie od 23 kwietnia 1987 r. do 20 kwietnia 1990 r. z uwagi na warunki pracy, oraz okres odbywania służby wojskowej w okresie od 28 października 1978 r. do 9 października 1980 r. winien zostać zaliczony do pracy w szczególnych warunkach.

/odwołanie z dnia 26 lutego 2018 roku k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania od powyższej decyzji. W uzasadnieniu przywołał argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

Ponadto wskazał, iż zaświadczenie z (...) sp. z o.o. pochodzące od pracodawcy jako podmiotu uprawnionego nie wskazuje jako - okresów pracy w warunkach szczególnych okresów od 1 lutego 1985 roku do 30 listopada 1986 roku, jak również od 1 kwietnia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku. Zatem organ rentowy nie zaliczył ich do stażu pracy w warunkach szczególnych sporną decyzją z dnia 23.01.2018r.

Natomiast w przedmiocie zaliczenia do okresów pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 28.10.1978r. lecz tylko do 31.08.1979r. pomimo tego, iż ubezpieczony faktycznie odbywał takową służbę od 28.10.1978r. do 09.10.1980r.organ rentowy wskazał, iż dokonał tego na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony. ZUS zaznaczył, że przepis ten obowiązywał w tej treści do dnia 31.08.1979 r. Po zmianie zaś tj. od dnia 1.09.1979 r. brak podstaw do zaliczenia okresu służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Co do okresów zatrudnienia na budowie eksportowej w okresie od 23.04.1987 do 20.04.1990 na stanowisku "pracownik kuźni-operator linii profilowania" organ rentowy podniósł, iż przedłożona dokumentacja została wystawiona przez podmiot do tego nieuprawniony – przechowawcę dokumentacji dodatkowo z przedłożonych umów i angaży wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku "pracownik kuźni", które nie jest wymienione w zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 19 marca 2018 roku k. 7-8/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. S. urodził się dnia (...).

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1971 r. do chwili obecnej jest zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z. S. zajmował następujące stanowiska pracy tj.

- od dnia 1 września 1972 roku - uczeń,

- od dnia 1 września 1975 roku do dnia 27 października 1978 roku –elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej,

- od dnia 20 października 1980 r. - elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej,

- od dnia 1 lutego 1985 r. -30 listopada 1986 r. mistrz zmianowy,

- od dnia 1 grudnia 1986 r. do 20 kwietnia 1987 r. r.- mistrz obsługi obiektu,

- od dnia 4 maja 1990 r. 1986 r. do 20 kwietnia 1987 r. r.- elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej,

- od 1 kwietnia 1991 do 31 grudnia 1992 r. mistrz ds. napraw bieżących,

- od 1 stycznia 1993 r. - mistrz,

/świadectwo pracy z dnia 5.09.2002 k. 3 akt kapitałowych ZUS, zaświadczenie z dnia 6 września 2002 r. k. 6 akt kapitałowych ZUS, zaświadczenie z dnia 10 października 2017 r. k. 9 akt kapitałowych ZUS nadto wskazane dokumenty w aktach osobowych koperta przy piśmie k.23/

W czasie zatrudnienia ww. Przedsiębiorstwie w okresie od dnia 28 października 1978 roku do dnia 9 października 1980 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Do odbycia służby wojskowej zwolniony z dniem 28 października 1978 r. Po odbyciu służby wojskowej przystąpił do pracy z dniem 20 października 1980 r.

/ świadectwo pracy z dnia 5.09.2002 k. 3 akt kapitałowych ZUS, akta osobowe koperta przy piśmie k.23, wyciąg z książeczki wojskowej k. 4 akt kapitałowych ZUS/.

Ponadto w czasie zatrudnienia wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od 21 kwietnia 1987 r. do 3 maja 1990 r.

/ świadectwo pracy z dnia 5.09.2002 k. 3 akt kapitałowych ZUS akta osobowe koperta przy piśmie k.23/

W okresie urlopu bezpłatnego od 23 kwietnia 1987 r. do 20 kwietnia 1990 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) C. na umowie eksportowej na terenie NRD-W. na stanowisku pracownika kuźni w pełnym wymiarze czasu pracy.

/ świadectwo pracy z dnia 23 kwietnia 1990 k. 5 akt kapitałowych ZUS, świadectwo pracy z 20 kwietnia 1990 k. 18 akt ZUS, umowa o pracę z dnia 21 kwietnia 1987 k. 20 -21 akt ZUS., umowa o pracę z dnia 31grudnia 1987 k. 24 akt ZUS. umowa o pracę z dnia 15 sierpnia 1989 r. k. 25 akt ZUS. nadto wskazane dokumenty w aktach osobowych koperta k. 60/

Za okres pracy w okresie od dnia 1 września 1975 r. do 28 października 1978 r. od dnia 20 października 1980 do dnia 31 stycznia 1985 r. oraz od dnia 4 maja 1990 do dnia 31 maja 1991 r. pracodawca Miejskie Przedsiębiorstwo (...) w Ł. wystawiło wnioskodawcy o zaświadczenie o pracy w szczególnych warunkach. Pracodawca wskazał w nim, iż Z. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienione w wykazie A działu XIV poz. 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. - Dz.U. Nr 8, poz. 43 na stanowisku elektromonter zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 16 pkt. 2 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (Dz. Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...), poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 r.). Ponadto zakład pracy wskazał, iż w okresie od 01.09.1975 r. do 28.02.1977r. , od 20.10.1980r. do 31.01.1985r. oraz od 04.05 1990 r. do 31.03.1991 r. stanowisko nosiło w przedsiębiorstwie nazwę elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej. W okresie od 01.03.1977r. do 28.10.1978r. stanowisko nosiło w przedsiębiorstwie nazwę elektromonter akumulatorów i baterii.

/zaświadczenie z dnia 16 grudnia 2013 r. k 6 akt ZUS akta osobowe koperta przy piśmie k.23/

Za okres zatrudnienia wnioskodawcy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku mistrz zmianowy - od dnia 1 lutego 1985 r. -30 listopada 1986 r., oraz mistrz ds. napraw bieżących od 1 kwietnia 1991 do 31 grudnia 1998 r. brak jest zaświadczenia o pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

/bezsporne./

Za okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) C. na umowie eksportowej na terenie NRD-W. w okresie od dnia 23 kwietnia 1987 r. do 20 kwietnia 1990 r. przechowawca dokumentacji agencja A- (...) C. wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Świadectwo stwierdza, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych na terenie NRD na stanowisku pracownik kuźni – operator linii profilowania, wymienionym w dziale III poz 79 pkt 4 wykaz A załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz MH i PM nr 1-3 poz 1).

/świadectwo z dnia 1 grudnia 2017 r. k. 16 akt ZUS /

Wnioskodawca będąc zatrudnionym w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku mistrz zmianowy od dnia 1 lutego 1985 r. do dnia 30 listopada 1986 r., oraz mistrz ds. napraw bieżących od 1 kwietnia 1991 do 31 grudnia 1998 r. wykonywał przeglądy kontrolne wagonów. Wnioskodawca miał przydzielony kanał drugi z dziewięciu tam wykonywał przeglądy stałe. Trzy wagony przegubowe mieściły się na jednym kanale.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół 13 września 2018 roku 01:13:27- 00:15:00; w zw. z wyjaśnieniami 00:02:02 - 00:11:25 oraz 00:21:58 -00: 26:12 płyta CD k. 68, zeznania świadka G. D. e - protokół 13 września 2018 roku 01:37:05-00:45:15 płyta CD k. 68 zeznania świadka E. Z. e - protokół 13 września 2018 roku 00:45:15-01:02:29 płyta CD k. 68 /

Wnioskodawcy podlegała brygada 10-osobowa ślusarzy i elektryków. Wnioskodawca zajmował się ich dozorem. Osoby te zajmowały się przeglądem i naprawą wózków elektrycznych (elementów tramwaju) aparatury w wagonie, która znajduje się od spodu. Pracownicy podlegli wnioskodawcy pracowali tylko w jednym kanale.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół 13 września 2018 roku 01:13:27- 00:15:00 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:02 - 00:11:25 oraz 00:21:58 -00: 26:12 płyta CD k. 68, zeznania świadka J. W. e - protokół 13 września 2018 roku 01:03:19-01:10:57 płyta CD k. 68 zeznania świadka G. D. e - protokół 13 września 2018 roku 01:37:05-00:45:15 płyta CD k. 68 zeznania świadka E. Z. e - protokół 13 września 2018 roku 00:45:15-01:02:29 płyta CD k. 68 /,

W zasadzie wszystkie prace wykonywane były w kanałach. Wnioskodawca wychodził tylko na śniadanie. Chodził też do magazynu sprawdzić czy są części. Magazyn był obok kanału trzeba było wyjść i pobrać części. Jeśli była naprawa, którą należało wykonać poza kanałem to wnioskodawca się nią nie zajmował.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół 13 września 2018 roku 01:13:27- 00:15:00 w zw. z wyjaśnieniami 00:02:02 - 00:11:25płyta CD k. 68 zeznania świadka E. Z. e - protokół 13 września 2018 roku 00:45:15-01:02:29 płyta CD k. 68/

Wnioskodawca z reguły przychodził do pracy na godz. 5.30 – na pierwszą zmianę przeglądał raport wagonów uszkodzonych. To były te, których nie zdążono naprawić wcześniej plus wagony wytypowane przez producenta do kontroli. Po sprawdzeniu jakie są numery wagonów szedł do ludzi i wyznaczał co który ma wykonać. Pracownicy sprawdzali razem z wnioskodawcą co należy zrobić co jest do wymiany, sprawdzali styczniki, silniki, przekładnie, wały cardana, przekładki w kołach – dokonywali przeglądu technicznego. Potem zaczynano pracę naprawczą. Wnioskodawca szedł wtedy do innego wagonu gdzie byli jego pracownicy – średnio 5 na wagon. Takie czynności zajmowały około dwóch godzin. Wnioskodawca dokonywał też kontroli międzyoperacyjnej. Sprawdzał czy wszystko było prawidłowo zrobione. Decydował o poprawieniu błędów. Po skończonej pracy należało wagon uruchomić i sprawdzić czy aparatura działa. Przychodził motorniczy lub pracownik z uprawnieniami sterował wagonem a pracownicy sprawdzali jak wagon działa. Wszystko odbywało się w kanale. Wnioskodawca przy pomocy pracowników dokonywał też pomiarów obrzeży. Był mierzony profil koła. Jeśli nie mieścił się w normie był odstawiany do tłoczenia. Jeśli się okazało że silnik był uszkodzony był wymieniany na stanowisku wymiany silników robiła to inna zmiana - popołudniowa. Silnik był ściągany w kanale.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół 13 września 2018 roku 01:13:27- 00:15:00 w zw. z wyjaśnieniami 00:11:25 - 00:21:58 płyta CD k. 68 zeznania świadka J. W. e - protokół 13 września 2018 roku 01:03:19-01:10:57 płyta CD k. 68 zeznania świadka G. D. e - protokół 13 września 2018 roku 01:37:05-00:45:15 płyta CD k. 68 zeznania świadka E. Z. e - protokół 13 września 2018 roku 00:45:15-01:02:29 płyta CD k. 68 /

Wnioskodawca nie wykonywał żadnych czynności kadrowych. Czasem kierownik konsultował z nim kwestie wynagrodzeń ale odbywało się to przed lub po pracy. Wnioskodawca w kanale miał pulpit by wypełniać dokumenty. Jak wagon zjechał awaryjnie to wnioskodawca musiał podpisać cedułę, która mówi o uszkodzeniu danego wagonu. Wnioskodawca tylko czytał i podpisywał ten dokument. Nie wypełniał innych dokumentów.

/zeznania wnioskodawcy e - protokół 13 września 2018 roku 01:13:27- 00:15:00 w zw. z wyjaśnieniami 00:11:25 - 00:21:58 płyta CD k. 68 zeznania świadka J. W. e - protokół 13 września 2018 roku 01:03:19-01:10:57 płyta CD k. 68, zeznania świadka E. Z. e - protokół 13 września 2018 roku 00:45:15-01:02:29 płyta CD k. 68 /

Wnioskodawca pracował w NRD jako pracownik kuźni. Były to zakłady metalurgiczne. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie był oddelegowany do innej pracy.

/ świadectwo pracy z dnia 23 kwietnia 1990 k. 5 akt kapitałowych ZUS, świadectwo pracy z 20 kwietnia 1990 k. 18 akt ZUS, umowa o pracę z dnia 21 kwietnia 1987 k. 20 -21 akt ZUS., umowa o pracę z dnia 31grudnia 1987 k. 24 akt ZUS. umowa o pracę z dnia 15 sierpnia 1989 r. k. 25 akt ZUS. karty obiegowe zmiany k. 27 akt ZUS, angaż k. 22,23,26 akt ZUS nadto wskazane dokumenty w aktach osobowych koperta k. 60 /

Poza świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wystawionym przez przechowawcę dokumentacji agencję A- (...) C. brak jest jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez wnioskodawcę w okresie od dnia 23 kwietnia 1987 r. do 20 kwietnia 1990 r. tj. za okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) C. na umowie eksportowej na terenie NRD-W.

/bezsporne/

Wnioskodawca posiada staż pracy wynoszący 26 lat 3 miesięcy i 6 dni, okresów składkowych i nieskładkowych.

/ decyzja z dnia 23 stycznia 2018 roku k. 34 akt ZUS/.

Organ rentowy uznał za udowodniony okres 9 lat 2 miesięcy i 10 dni pracy w szczególnych warunkach w okresie od 01.09.1975 do 31.08.1979, od 20.10.1980 do 31.01.1985 oraz od 04.05.1990 do 31.03.1991 tj. okresie zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku "elektromonter zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. .

/bezsporne/

W dniu 17 października 2017 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. /wniosek z dnia 17 października 2017 roku k. 1 -5v akta ZUS/

Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/bezsporne/

Decyzją z dnia 31 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu wskazanego wniosku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wcześniejszej z uwagi na brak wymaganego 15 letniego stażu pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze.

/ decyzja z dnia 31 października 2017 r. k.14 akt ZUS/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentacji osobowej ze spornego okresu pracy wnioskodawcy, jak
i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz świadka G. E., Z., J. W., pracujących z wnioskodawcą w spornych okresach, a zatem posiadających wiedzę, odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawcy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. i rodzaju wykonywanych przez niego czynności. Zgromadzone dokumenty, zeznania wnioskodawcy w tym zakresie oraz zeznania świadków nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności. Zeznania te są spójne, logiczne, wiarygodne i znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji osobowej, stanowiąc tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Żadna ze stron nie kwestionowała wiarygodności zebranej w toku postępowania dowodowego dokumentacji osobowej dotyczącej wnioskodawcy z tego okresu. Dodatkowo zwrócić należy uwagę, że świadkowie zeznający w sprawie, jednomyślnie potwierdzili, iż całość zadań wnioskodawcy pomimo, iż był mistrzem i wykonywał czynności nadzorcze była wykonywana w kanale. W tej sytuacji, zdaniem Sądu Okręgowego, zasadnym było przyjęcie, że wnioskodawca w rzeczywistości w spornych okresach pracował w takich warunkach.

Sąd nie dał natomiast częściowo wiary zeznaniom wnioskodawcy w zakresie w jakim wskazywał na charakter wykonywanych przez siebie czynności w okresie zatrudnienia w (...) C. na umowie eksportowej na terenie NRD-W.. Zeznania wnioskodawcy w tej materii są gołosłowne i nie znajdują żadnego oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym. Zauważyć należy, iż częściowo zachowana dokumentacja osobowa wnioskodawcy z tego okresu, umowy o pracę, świadectwo pracy, karty obiegowe zmiany, angaże, nie potwierdzają – co słusznie podniósł organ rentowy w zaskarżonej decyzji – iż wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku „pracownik kuźni – operator linii profilowania czy monter profilowania” lecz na stanowisku „pracownika kuźni”, które nie jest wymienione w zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Brak jest jakichkolwiek innych dowodów chociażby z osobowych źródeł dowodowych potwierdzających okoliczność przeciwną a także wskazujących na faktyczne warunki zatrudnienia wnioskodawcy we wskazanym okresie. Przedstawione zaś przez wnioskodawcę świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wystawione jedynie przez przechowawcę dokumentacji Agencję A- (...) C. to jest podmiot do tego nieuprawniony, nie może natomiast stanowić podstawy do czynienia jakichkolwiek ustaleń faktycznych w tym zakresie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie Z. S. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Stosownie do art. 32 ust. 1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Przywołane przepisy dotychczasowe to Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz.43 z późn zm.). W myśl § 2 tego Rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ustęp 2 Rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. W § 3 ustawodawca wskazał, że za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Z kolei § 4 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie nie był kwestionowany wymagany ogólny okres zatrudnienia. Ubezpieczony udowodnił bowiem posiadany okres składkowy i nieskładkowy, który przekracza wymagany 25 - letni okres.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było udowodnienie przez wnioskodawcę wymaganego okresu - 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach:

- okresu zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) od 1 lutego 1985 roku do 30 listopada 1986 roku na stanowisku mistrz zmianowy, jak również od 1 kwietnia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku mistrz ds. napraw bieżących, bowiem okresy te nie zostały wyszczególnione przez pracodawcę w wystawionym zaświadczeniu jako okresy pracy w szczególnych warunkach.

- okresu zatrudnienia na budowie eksportowej od 23.04.1987 do 20.04.1990 na stanowisku "pracownik kuźni-operator linii profilowania" ponieważ przedłożona przez wnioskodawcę dokumentacja została wystawiona przez podmiot do tego nieuprawniony ponadto z dokumentów osobowych wynikało, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku "pracownik kuźni", które nie jest wymienione w zarządzeniu resortowym.

-okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 1.09. 1979 r. do 09.10.1980r. z uwagi na nowelizacje przepisów i nowe brzmienie art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599). Wyjątek mogą tu stanowić krótkotrwałe, konieczne szkolenia pracownika, zwłaszcza wstępne ( wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 stycznia 2008 roku, I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest, zatem, w żaden sposób , związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika, dokonaną przez pracodawcę, w wystawionym, pracownikowi, świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega, co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej, takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436). Oczywiście brak odpowiedniego świadectwa pracy jest uchybieniem formalnym, jednak Sąd bada rzeczywisty stan sprawy.

Podkreślić także należy, iż istotnym jest, jakie prace, faktycznie, w toku swojego zatrudnienia, wykonywał skarżący, oraz czy prace te, są wymienione w cytowanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to rozporządzenie, jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama, natomiast, nazwa stanowiska, nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia.

Jeżeli, natomiast, pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, może okoliczność tę udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił zarówno dowody z dokumentów, z zeznań wnioskodawcy, jak i świadków.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lipca 1987 r. wskazuje, że wymieniona w pkt 1 poz. 24 działu XIV praca – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, w tym szeroko rozumiane czynności administracyjno-zarządzające, polegające na wykonywaniu pracy umysłowej i biurowej, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, iż we wskazanej pozycji 24 nie wymienia się stanowiska pracy, lecz odwołuje się do czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych. Jednocześnie podniósł, że definicję ustawową "pracy w szczególnych warunkach" zawiera art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stwierdzając, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki i pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy podkreślił, iż ustawodawca tworząc instytucję przewidzianą w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, opierał się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Zdaniem Sądy Najwyższego, przy takim założeniu, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W wyroku z dnia 11 marca 2009 r. (II UK 243/08, LEX nr 550990) Sąd Najwyższy wskazał, iż czynności obejmujące sporządzenie dokumentacji związanej z dozorem stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie. W sytuacji, gdy dozór inżynieryjno-techniczny jest pracą w szczególnych warunkach i praca polegająca na dozorze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie ma żadnej potrzeby ustalania, ile czasu pracownik poświęcał na bezpośredni nadzór nad pracownikami, a ile na inne czynności, które również były związane z tym dozorem.

Również w wyroku z dnia 24 września 2009 roku (II UK 31/09, LEX nr 559949) Sąd Najwyższy stwierdził, iż jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji.

Zapoznając się szczegółowo z uzasadnieniami wskazanych wyroków, należy dojść od przekonania, iż nie pozostają one ze sobą w sprzeczności, gdyż zostały wydane w oparciu o zupełnie odmienne stany faktyczne.

Określonymi w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania czynności administracyjno-biurowych takiego rodzaju z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie (por. także powołane wyżej wyroki z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09 oraz wyroki z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 Nr 7-8, poz. 105 i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08, niepublikowany).

Podkreślenia wymaga także, iż sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24 działu XIV wykazu wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a niewymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, Lex Nr 375689).

Oczywistym jest zatem, że osoba wykonująca taki dozór nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach, gdyż zakres obowiązków takiej osoby z natury rzeczy przewiduje także sporządzanie dokumentacji związanej z tym dozorem. Czynności te stanowią integralną część sprawowanego dozoru. Nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania jej odrębnie.

Należy zauważyć, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 62/07, (LEX nr 375653) Sąd Najwyższy wprawdzie przyjął, że nie tyle istotne jest ustalenie, co mieści się w pojęciu dozoru inżynieryjno - technicznego, lecz to, czy czynności związane ze stanowiskiem specjalisty do spraw bhp, czy inspektora do sprawa bhp, polegające na dozorowaniu procesu pracy bezpośrednio przy produkcji cementu z punktu widzenia przestrzegania zasad bhp, były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wywodząc o konieczności ustalenia proporcji czynności dozoru do innych wykonywanych czynności. Jednakże chodziło tu o inne czynności, które, jak wynikało z pisemnego zakresu obowiązków, nie miały żadnego związku z bezpośrednim dozorem nad procesem produkcji.

Podobnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 2006 r., I UK 376/06, (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 203), gdzie także rozgraniczono czynności bezpośredniego dozoru nad pracownikami zatrudnionymi w oczyszczalniach na stanowiskach zaliczanych do pracy w szczególnych warunkach od innych czynności i również te inne czynności nie miały w ogóle związku z takim dozorem.

Reasumując odróżnić należy czynności administracyjno - biurowe ściśle związane ze sprawowanym dozorem inżynieryjno - technicznym, stanowiące jego immanentną cechę, od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki.

W rezultacie pomiędzy stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., I UK 376/06, czy z dnia 6 grudnia 2007 roku, a zajętym w wyrokach z dnia 11 marca 2009 r. czy 24 września 2009 roku (podobnie jak we wcześniejszych z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07 i z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07) nie ma żadnej rozbieżności, gdyż wyroki te zapadły w odmiennych stanach faktycznych. Pogląd wyrażony w powołanych jako pierwszych odnosi się do sytuacji wykonywania przez pracownika, obok dozoru, również innych czynności wynikających z jego zakresu obowiązków i niezwiązanych z bezpośrednim dozorem nad procesem produkcji, natomiast w pozostałych - do wykonywania przez pracownika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności ściśle związanych z dozorem, o którym mowa w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia.

W sprawie niesporne było, iż pracując jako mistrz zmianowy i mistrz napraw bieżących w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) nadzorował pracowników wynikających prace wymienione w wykazie A jak i częściowo sam wykonywał te prace.

Zdaniem Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie, daje podstawy do przyjęcia, iż sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) od 1 lutego 1985 roku do 30 listopada 1986 roku, jak również od 1 kwietnia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku, stanowi okres pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na nadzorze prac wykonywanych w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych wymienione w wykazie A działu XIV poz. 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. - Dz.U. Nr 8, poz. 43. Będąc mistrzem zmianowym i mistrzem napraw bieżących dokonywał zarówno napraw jak i nadzorował 10 osobową brygadę ślusarzy i elektromonterów. Wnioskodawca nie wykonywał żadnych czynności kadrowych i administracyjnych a czynności nadzorcze sprowadzały się do bieżącego kierowania pracą podległej mu brygady i odbywały się w kanale remontowym. Nadto czynności formalne czy polegające na sporządzaniu dokumentacji sprowadzały się do absolutnego minimum – podpisanie ceduły informującej o uszkodzeniu wagonu czy przejrzenie raportów wagonów uszkodzonych i pozostawały w ścisłym związku z bezpośrednim dozorem. Nadto nie były to czynności, które absorbowały w jakimkolwiek wymiernym zakresie czas pracy wnioskodawcy. Tym samym wnioskodawca był pracującym w kanale mistrzem. Za takim przyjęciem przemawiają zeznania słuchanych w sprawie świadków, którzy pracowali z ubezpieczonym w jednej hali, zatem byli bezpośrednimi świadkami wykonywanej przez ubezpieczonego pracy i którzy zgodnie potwierdzili, iż wnioskodawca wykonywał swoje czynności nadzorcze, głównie w kanale.

Zatem ubezpieczony Z. S., udowodnił, zarówno zeznaniami świadków, jak i przedłożonymi dokumentami, iż będąc zatrudnionym w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. wykonywał prace wymienioną w pkt 1 poz. 24 działu XIV praca – kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, to jest pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Brak natomiast podstaw by za pracę w takich warunkach uznać okres zatrudnienia na budowie eksportowej od 23.04.1987 do 20.04.1990 r. Wnioskodawca, na którym zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy, nie udowodnił swojego roszczenia w tym zakresie.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Nie jest możliwe ustalenie faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

P. w tym miejscu należy, że wnioskodawca nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność sposobu świadczenia pracy, zakresu obowiązków i organizacji czasu pracy. Jedynym dowodem zgłoszonym w sprawie był dowód z przesłuchania wnioskodawcy jako strony. Jest to dowód absolutnie niewystarczający do ustalenia wszystkich, spornych okoliczności w sprawie. Przypomnieć bowiem należy, że odwołujący nie dysponuje żadnymi świadectwami pracy w warunkach szzególnych, a jako strona procesu jest niewątpliwie zainteresowany w rozpatrzeniu sprawy na swoją korzyść.

W myśl art. 299 kpc jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, sąd dla wyjaśnienia tych faktów może dopuścić dowód z przesłuchania stron.

Sąd podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 XII 2006 roku, w sprawie III CSK 269/06, zgodnie z którym, z treści art. 299 k.p.c. wynika, iż dowód z przesłuchania stron ma charakter uzupełniający, gdyż przeprowadza się go "jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy" ( LEX nr 607267). Nie może to być zatem jedyny dowód na okoliczność warunków szczególnych pracy, w sprawie o prawo do emerytury. Zwłaszcza jeśli wnioskodawca nie posiada nawet świadectw pracy w warunkach szczególnych i cały okres 15 lat miałby zostać ustalony jedynie w oparciu o zeznanie zainteresowanej strony. W takiej sytuacji nie jest to już dowód uzupełniający, a przepisy procedury cywilnej dopuszczają ten dowód jedynie w takim zakresie.

Jak już podniesiono powyżej wnioskodawca nie przedłożył żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających fakt wykonywania przez niego w okresie od dnia 23 kwietnia 1987 r. do 20 kwietnia 1990 r. tj. w okresie zatrudnienia w (...) C. na umowie eksportowej pracy w szczególnych warunkach czy szczególnym charakterze. Co prawda zachowana dokumentacja osobowa wnioskodawcy z tego okresu w szczególności świadectwo pracy, umowy o pracę, angaże, karty obiegowe zmiany, wskazują iż ww. był „pracownikiem kuźni”, jednakże brak jest jakichkolwiek dowodów potwierdzających okoliczność, że stanowisko to było tożsamym ze stanowiskiem "pracownika kuźni-operator linii profilowania" wymienionym w dziale III poz 79 pkt 4 wykaz A załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz MH i PM nr 1-3 poz 1). Dowodem w tym przedmiocie nie jest w szczególności świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez przechowawcę dokumentacji osobowej agencję A- (...) C.. Okresy pracy w szczególnych warunkach może stwierdzić bowiem jedynie zakład pracy (pracodawca jego następcą prawny lub syndyk masy upadłości) na podstawie posiadanej dokumentacji. W efekcie powyższego nie mogą więc dokonać tego archiwa, które są wyłącznie przechowawca dokumentacji a co za tym idzie mogą jedynie wystawiać potwierdzone za zgodność kopie dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Tym samym świadectwo to nie stanowić podstawy ustaleń w sprawie. Brak jest natomiast – poza twierdzeniami samego wnioskodawcy- jakichkolwiek innych dowodów wskazujących na charakter pracy powoda we wskazanym okresie pochodzących chociażby z osobowych źródeł dowodowych – zeznań świadków. Sąd nie mógł więc poczynić żadnych wiążących i stanowczych ustaleń w tym przedmiocie Z tych też względów żądanie odwołania wnioskodawcy w tej części uznać należało za nieuprawnione.

W ocenie Sądu brak jest natomiast przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach cały okres odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Należy podkreślić, że wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresie od 28.10.1978 r. do 09.10.1980 r. natomiast organ rentowy zaliczył do pracy w szczególnych warunkach jedynie okres od 28.10.1978r. do 31.08.1979r. z uwagi na zmianę od 1 .09.1979r. treści art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony.

W tym miejscu wskazać należy, że w wyroku z 11 lutego 2014 r. sygn. II UK 293/13 (LEX nr 1441189) Sąd Najwyższy rozważając kwestię okresu służby wojskowej wnioskodawcy przypadającego po 31 grudnia 1974 r. wskazał, że nadal znaczenie ma art. 108 ustawy z 21 listopada 1967 r., który uległ wprawdzie zmianie od 1 stycznia 1975 r., jednak nie tak istotnej, aby powiedzieć, że nastąpiło przełamanie i ustawodawca chciał z tą datą znieść uprawnienie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej do zaliczenia jej do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury, jako okres pracy w szczególnych warunkach.

Zmiana art. 108 cyt. ustawy z 21 listopada 1967 r. z dniem 1 stycznia 1975 r. wynikała z wejścia w życie Kodeksu pracy (została dokonana na podstawie art. X ust. 2 pkt c ustawy z 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy - Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.). Zmiana art. 108 ustawy z 1967 r. nie wprowadziła wówczas w nim radykalnie nowej treści, która uzasadniałaby stwierdzenie, że zasadnicza służba wojskowa nie podlega już zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Przepis art. 108 ust. 1 dalej stanowił, że "Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby". Nadal więc ustawodawca potwierdzał wliczanie pracownikowi okresu służby wojskowej do zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Kolejna zmiana w ustawie z 21 listopada 1967 r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 21 listopada 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych". W tekście jednolitym cyt. ustawy z 21 listopada 1967 r. (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120.

Tak więc zgodnie z art. 120 ust. 1 cyt. ustawy pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3).

Zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy "wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych zostało usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 180, poz. 1496 - por. uchwała 7 sędziów SN z 16 października 2013 r. II UZP 6/13 , OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939).

W judykaturze przeważa pogląd, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 20 marca 2013 r. I UK 544/12, LEX nr 1383246).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, wbrew stanowisku organu rentowego, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej winien być doliczony do stażu pracy wymaganego do nabycia emerytury w obniżonym wieku.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wnioskodawca w sposób niewątpliwy wykazał wiec przed Sądem, że przepracował ponad 15 lat - 9 lat, 2 miesięcy i 10 dni (uznane przez organ rentowy), 1 rok, 1 miesiąc i 9 dni (służba wojskowa w okresie od 1 września 1979 do 9 października 1980r. nie zaliczona przez organ rentowy ), 9 lat 7 miesięcy (praca w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 1 lutego 1985 roku do 30 listopada 1986 roku, jak również od 1 kwietnia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku.) w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wnioskodawca spełnia także wszystkie pozostałe wymagane przepisami prawa przesłanki, zarówno w zakresie stażu pracy oraz nie bycia członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego jak i wieku, który osiągnął w dniu 29 października 2017 r.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 29 października 2017 roku, tj. od dnia w którym osiągnął wiek emerytalny.

Stosownie do wyniku postępowania na podstawie przepisu art. 98 k.p.c. Sąd obciążył organ rentowy obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez pełnomocnika strony powodowej. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił w oparciu o § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi.

11 X 2018 roku.

J.L.