Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I ACz 796/18

POSTANOWIENIE

Dnia 10 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Joanna Wiśniewska - Sadomska

Sędziowie: SSA Marzena Konsek-Bitkowska (spr.)

SSA Beata Byszewska

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Z. C.

przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi (...)

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 5 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 1378/17

postanawia:

1. zmienić zaskarżone postanowienie i odmówić odrzucenia pozwu;

2. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawić Sądowi I instacji w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Marzena Konsek-Bitkowska Joanna Wiśniewska – Sadomska Beata Byszewska

Sygn. akt I ACz 796/18

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględniając wniosek pozwanego odrzucił pozew i zasądził od powoda na rzecz (...) koszty zastępstwa procesowego. Sąd wskazał, że przedmiotem powództwa jest roszczenie o zasądzenie należnej powodowi, prowadzącemu szkołę muzyczną, a niewypłaconej przez Skarb Państwa części dotacji oświatowej za lata 2009-2015. Powód wywodzi swoje roszczenie z art. 90 ust. 4 c ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.jedn. Dz.U. 2016 poz. 1943). W ocenie Sądu Okręgowego roszczenie to nie może być dochodzone przed sądem z uwagi na treść art. 90 ust. 11 ww. ustawy, który odsyła w takich przypadkach na drogę postępowania administracyjnego.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł powód zaskarżając je w całości i zarzucając naruszanie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.k., art. 2 § 1 k.p.c. w zw. z art. 1 k.p.c., art. 90 ust 11 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty w zw. z art. 2, art. 45 ust 1, art. 77 ust 2 i art. 177 Konstytucji RP, art. 91 ust 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych. Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie sprawie dalszego biegu przed Sądem I instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Pozwany wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa - (...) kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Oceniając problem dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy skupił się na ocenie kwestii obowiązywania – dla postępowań wszczętych i niezakończonych przed 1.01.2018 r. - drogi administracyjnej po uchyleniu z dniem 1 stycznia 2018 r. art. 90 ust. 11 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Przytoczył w związku z tym treść art. 91 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (przez Sąd Okręgowy błędnie nazwanej ustawą o finansowaniu zadań publicznych).

Tymczasem analizę prawną należało rozpocząć od ustalenia, czy i jak dodanie do ustawy z 7 września 1991 r. z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 90 ust. 11 wyłączającego drogę sądową wpłynęło na tryb dochodzenia roszczeń z tytułu dotacji za lata wcześniejsze niż rok 2017. Przypomnieć bowiem należy, że w poprzednim stanie prawnym w orzecznictwie opowiedziano się ostatecznie za dopuszczalnością drogi sądowej w sprawach o zapłatę dotacji (por. wyrok SN z 3 stycznia 2007 r., IV CSK 312/06, oraz z 14 lipca 2017 r., II CSK 773/16).

Roszczenie powoda o wypłatę dotacji za lata 2009-2015 powstało przed 1 stycznia 2017 r., a więc w okresie, gdy kreowało ono sprawę cywilną i mogło być dochodzone przed sądami powszechnymi. Zatem, gdyby powód wytoczył przed 31 grudnia 2016 r. powództwo o roszczenie będące przedmiotem niniejszej sprawy, zostałoby ono rozpoznane przez sąd jako sprawa cywilna. Należało zatem ocenić, czy nowelizacja ustawy doprowadziła do zmiany charakteru spraw o zapłatę należnych kwot dotacji za lata sprzed wejścia w życie nowelizacji. Sąd Okręgowy rozstrzygnął tę kwestię powołując się na art. 90 ust. 11 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, natomiast nie odniósł się do przepisów przejściowych zawartych w ustawie, która dodała ustęp 11 do art. 90. Zmiana ta została wprowadzona ustawą z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2016.1010 ze zm.), która w art. 27 ust. 1 stanowi:

„Do czynności podejmowanych w związku z udzielaniem dotacji, o których mowa w art. 80 i art. 90 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, na rok 2017 stosuje się przepisy art. 3 pkt 26-33, art. 78a-78e, art. 79a, art. 80, art. 89b-89d i art. 90 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.”

Ustawodawca zatem wprost przewidział zastosowanie trybu administracyjnego do dotacji za rok 2017, jednak nie za lata wcześniejsze. W ocenie Sądu Apelacyjnego wobec takiej treści przepisu nie ma podstaw stanowisko pozwanego, że także dla dotacji za okres do roku 2016, w tym za lata 2009-2015, których dotyczy dochodzone w tej sprawie roszczenie, nastąpiła zmiana stanu prawnego skutkująca wyłączeniem dopuszczalności drogi sądowej z dniem 1 stycznia 2017 r.

Uwagę zwraca brak w ustawie zmieniającej jakiegokolwiek przepisu, który wprost zmieniałby tryb dochodzenia dotacji za lata sprzed jej wejścia w życie na tryb administracyjny, ingerując w ten sposób w ukształtowane pod rządami poprzednich przepisów uprawnienia do dochodzenia takich roszczeń na drodze sądowej. Brak zatem zarówno przepisu, który stanowiłby, że w sprawach o dotacje za lata poprzednie, wszczętych po 1 stycznia 2017 r., stosuje się art. 90 ust. 11, jak i przepisu, który regulowałby kwestię postępowań sądowych będących w tej dacie w toku, tj. wszczętych przed 1 stycznia 2017 r. i nie zakończonych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, powyższy zakres przepisów przejściowych ustanowionych w ustawie z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw pozwala przyjąć, że intencją ustawodawcy nie była zmiana charakteru prawnego lub ingerowanie w tryb dochodzenia dotacji za lata poprzednie (do roku 2016 włącznie), lecz wyłączenie drogi sądowej w odniesieniu do dotacji za rok 2017 i lata następne.

W tym kontekście powołany przez Sąd Okręgowy art. 91 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (stanowiący: „Do wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2018 r. postępowań w przedmiocie ustalenia wysokości lub przekazania dotacji na rok 2017 lub lata wcześniejsze stosuje się przepisy dotychczasowe.”) rozumieć należy, jako przepis przewidujący, że postępowania te toczyć się będą nadal - w razie sporu - w trybie pierwotnie dla nich właściwym: sprawy o dotacje za rok 2017 pozostają we właściwości sądów administracyjnych, zaś w sprawach o dotacje za lata wcześniejsze utrzymana zostaje droga sądowa i do ich rozpoznania nadal pozostają właściwe sądy powszechne.

Wydaje się, że podobnie zakres omawianej nowelizacji rozumie także Sąd Najwyższy, skoro w przywołanym wyżej wyroku w sprawie II CSK 773/16, w sprawie dotacji za lata 2007-2012, wydanym 14 lipca 2017 r., uchylając wyrok sądu apelacyjnego przekazał sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania, nie orzekł natomiast o odrzuceniu pozwu. A przypomnieć należy, że niedopuszczalność drogi sądowej jako przesłanka nieważności postępowania (art. 379 pkt 1 k.p.c.) jest brana pod rozwagę przez Sąd Najwyższy z urzędu (art. 398¹³§ 1 k.p.c.).

Podobnie wypowiedział się w tej kwestii Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 24 maja 2018 r., sygn. akt. I ACz 407/18, wskazując, iż okoliczność, że obecnie zarówno samo przyznanie dotacji, jak i jej obliczenie i wypłacenie (przekazanie) stanowią czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, nie upoważnia do przyjęcia tożsamego rozwiązania w sporach dotyczących dotacji za okres sprzed 2017 r. W okresie, za który powód dochodzi zapłaty nieprzekazanych kwot dotacji, nie istniał w ogóle przepis kompetencyjny przesądzający o właściwości organu administracji lub sądu administracyjnego do orzekania w omawianej sprawie, a w takiej sytuacji uprawniony może poszukiwać ochrony prawnej tylko przed sądem powszechnym w postępowaniu cywilnym.

Sąd Apelacyjny nie dostrzega tym bardziej podstaw do takiej wykładni prawa, aby jednorodzajowe roszczenia powstałe w tym samym czasie (i stanie prawnym) były rozpoznawane w różnych trybach – sądowym albo administracyjnym - w zależności od daty zainicjowania postępowania przez podmiot uprawniony z tytułu dotacji.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, że zażalenie jest zasadne i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Wyjaśnić trzeba, że pozew został odrzucony przez Sąd I instancji na wniosek pozwanego, zaskarżone postanowienie nie podlegało zatem zmianie przez uchylenie, jak wnioskował powód, lecz zmianie przed odmowę odrzucenia pozwu.

Marzena Konsek-Bitkowska Joanna Wiśniewska – Sadomska Beata Byszewska

(...)

I ACz 796/18

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE