Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa L. K.

przeciwko (...) spółce z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 7 lipca 2017 r. sygn. akt IX GC 525/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 18.750 zł (osiemnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Czepiel SSA Regina Kurek SSA Józef Wąsik

Sygn. akt I A Ga 113/18

UZASADNIENIE

Powód L. K., w pozwie skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K., wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 6.603.163,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu. Na uzasadnienie podał, że w dniu 1 grudnia 2011 r. zawarł ze stroną pozwaną umowę pożyczki na kwotę 6.300.000 zł, która została wpłacona na rzecz strony pozwanej. W umowie przewidziano, iż spłata pożyczki miała nastąpić w 240 równych miesięcznych ratach po 26.250 zł, a następnie porozumieniem z dnia 7 marca 2012 r. strony ustaliły, ze spłata pożyczki nastąpi w 35 ratach po 68.138,45 zł oraz ostatniej 36. racie wyrównawczej. Powód podał, że strona pozwana w wykonaniu umowy zapłaciła na jego rzecz kwotę 1.884.047,80 zł w okresie od 16 grudnia 2011 r. do 16 października 2013 r. Pomimo zawezwania do próby ugodowej oraz odbytego posiedzenia pojednawczego przed Sądem Rejonowym dla K., do zawarcia ugody nie doszło.

W dniu 18 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w K. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Na uzasadnienie stanowiska podała, że roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie z tego względu, że wierzytelność, której ochrony domaga się powód, wygasła. Przyznała jednocześnie, że powód udzielił jej pożyczki we wskazanej w pozwie kwocie na podstawie umowy z dnia 1 grudnia 2011 r., następnie zmienionej w dniu 7 marca 2012 r., jednak wierzytelność z tytułu umowy pożyczki na dzień złożenia pozwu wygasła na skutek rozliczeń dokonanych pomiędzy stronami.

W dniu 26 czerwca 2013 r. zostało zawarte porozumienie na podstawie którego strona pozwana zobowiązała się do zbycia na rzecz powoda posiadanych udziałów w spółkach, w których występowała (lub w których występował prezes jej zarządu W. K. (1)) obok powoda jako wspólnik. Po dokonaniu zbycia przedmiotowych udziałów powód był zobowiązany m.in. do złożenia oświadczenia woli, w którym miał się zrzec wszelkich roszczeń z tytułu udzielonej w dniu 1 grudnia 2011 r. pożyczki a także złożyć oświadczenie pozwalające na wykreślenie hipoteki ustanowionej na nieruchomości prywatnej W. K. (1) przy ul. (...) w K.. Porozumienie w zakresie zbycia udziałów zostało zrealizowane, co poskutkowało wygaśnięciem zobowiązania. Strona pozwana podniosła również, że powód pominął okoliczność, iż pozwana posiada wiele roszczeń opartych na wydanych przez tut. Sąd nakazach zapłaty wydanych przeciwko spółkom zarządzanym przez powoda lub w których jest on wspólnikiem, a także inne roszczenia o wartości przekraczającej wartość rzekomo istniejącej pożyczki udzielonej (...)Sp. o.o. w K. w 2011 r. Niezależnie od wskazanych okoliczności strona pozwana podniosła ponadto również zarzut przedawnienia roszczenia powoda – przedawnienia zwrotu poszczególnych transz określonych w (...) umowy pożyczki z dnia 1 grudnia 2011 r.

Powód zaprzeczył jakoby porozumienie zawarte w dniu 26 czerwca 2013 r. zostało zrealizowane przez stronę pozwaną w sposób prowadzący do wygaśnięcia wierzytelności powoda o zwrot pożyczki, a istnienie roszczenia z niej wynikającego potwierdzone zostało wydanymi przez Sąd Okręgowy wK.oraz Sąd Apelacyjny w K. jakimikolwiek orzeczeniami.

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 7 lipca 2017r zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powoda L. K. kwotę 6.603.163,74 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 16 marca 2016 roku do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 114.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód, L. K. współpracował z W. K. (1), prezesem zarządu pozwanej spółki, przy wspólnych inwestycjach deweloperskich, natomiast z A. S. (1), A. U. (1) i W. S. tworzył grupę deweloperską (...)W ramach współpracy z powodem W. K. (1) działał jako spółka, w której miał 57% udziałów – tj. (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka (...) z kolei posiadała 100% udziałów w spółce (...), w której prezesem zarządu był W. S.. Spółka (...) była w pełni zależna od spółki (...), a w konsekwencji od woli W. K. (1).

W zakresie prowadzonej przez strony działalności (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa (dalej jako (...)”) zleciła spółce (...) generalne wykonawstwo inwestycji przy ul. (...) w K.. W spółce (...) pośrednio udziałami dysponowali L. K., A. S. (1) i W. K. (1), przy czym L. K. i A. S. (1) dysponowali większością. Wartość realizowanej Inwestycji wynosiła ponad 80.000.000 złotych, a przewidywany zysk miał wynieść ok. 18-20 mln złotych. Inwestycja przewidywała budowę lokali w przeważającej mierze o przeznaczeniu mieszkalnym.

Zgodnie z zawartą umową (...) miał pełnić obowiązki generalnego wykonawcy inwestycji. W. K. (1) zaproponował, aby generalnym wykonawcą inwestycji był (...), który w toku jej realizacji był odpowiedzialny za współpracę z dalszymi podwykonawcami. Schemat przepływu środków z tytułu wykonanych prac na terenie Inwestycji przedstawiał się następująco: jeżeli podwykonawca wykonał określone prace, wówczas zgłaszał ich obiór do (...), ten zgłaszał je do (...), zaś (...) zgłaszał je do (...). Następnie (...)polecał Bankowi (...)wypłatę wynagrodzenia do (...), a ten z kolei miał je przekazać do (...), by rozliczył się z podwykonawcami. Ponieważ pertraktacje z Bankiem (...) dotyczące udzielenia kredytu na realizację inwestycji przedłużały się, L. K. zaciągnął pożyczkę w innym banku, tj. (...) BANK, co miało pozwolić na nieprzerwaną realizację inwestycji w 2011r. Pożyczka została poręczona przez W. K. (1) i A. S. (1). W. K. (1) w celu zabezpieczenia poręczenia udzielonego (...) BANK ustanowił hipotekę na prywatnym domu – nieruchomości przy ul. (...).

Następnie powód zawarł ze stroną pozwaną umowę, na podstawie której powód w dniu 16 grudnia 2011 r. przekazał (...) kwotę 6.300.000,00 złotych, którą uzyskał z (...) BANKU. W umowie przewidziano, iż spłata pożyczki miał nastąpić w 240 równych miesięcznych ratach po 26.250 zł, a następnie porozumieniem z dnia 7 marca 2012 r. strony ustaliły, ze spłata pożyczki nastąpi w 35 ratach po 68.138,45 zł oraz ostatniej 36. racie w wysokości, która miała stanowić różnicę pomiędzy sumą zadłużenia wyliczonego na dzień spłaty oraz dotychczas zapłaconych transz wraz z odsetkami. Kwota ta miała być przekazana w celu dofinansowania przedmiotowej inwestycji oraz innych wspólnie prowadzonych przedsięwzięć deweloperskich. Z uwagi na to, że W. K. (1) rozdysponował pożyczką niezgodnie z umówionymi ze wspólnikami założeniami, powód wynegocjował zmianę Umowy i skrócenie okresu spłaty pożyczki. Koniec tego okresu miał przypadać na datę spodziewanej komercjalizacji inwestycji, co pozwoliłoby na spłacenie jej zyskami wynikającymi z inwestycji.

Strona pozwana w okresie od udzielenia pożyczki dokonywała jej spłat do 27 grudnia 2012 r. i nigdy, aż do listopada 2013 r. nie kwestionowała obowiązku jej zwrotu pożyczki.

Pod koniec pierwszego kwartału 2013 r. powód i A. S. (1) otrzymali od podwykonawców informację, że nie otrzymują oni zapłaty od (...) za wykonane na terenie inwestycji prace. Informację tą potwierdził prezes zarządu (...) W. S., który jednocześnie stwierdził, że wynika to z faktu braku płatności po stronie (...)na rzecz (...). W rzeczywistości (...)na bieżąco realizował płatności do (...) za prace realizowane przed podwykonawców, a (...) zatrzymywał środki otrzymywane od (...)i nie przekazywał ich dalej do (...), przez co (...) nie mógł ich przekazywać do podwykonawców. Skutkiem zaległości płatniczych zaczęły się trudności w terminowej realizacji inwestycji powodując istotne opóźnienie w ustalonych pierwotnie terminach jej realizacji. Zgodnie z końcowymi wyliczeniami różnica pomiędzy kwotami przekazanymi do (...), a nieprzekazanymi do (...) wynosi 13.000.000 zł, po odliczeniu całej marży (...), kwota ta wynosi ok. 6.000.000 - 7.000.000 zł.

Po powzięciu tej informacji, L. K. i A. S. (1) rozpoczęli negocjacje z W. K. (1) w celu przywrócenia terminarza realizacji inwestycji i jak najszybszego jej dokończenia. W miesiącach kwiecień, maj i czerwiec 2013 r. doszło do szeregu spotkań w tym celu. W spotkaniach tych czasem brał udział także A. U. (1) i W. S., jednakże najważniejsze ustalenia zapadały na spotkaniach dwóch głównych wspólników, tj. L. K. i W. K. (1).

W dniu 26 czerwca 2013 r. strony ustaliły ogólny zarys zakończenia wspólnych inwestycji. Z powyższych rozmów W. K. (1) sporządził notatkę podpisaną przez siebie, L. K. oraz A. S. (2) [k. 136-137]. Przede wszystkim celem dokończenia Inwestycji Strony ustaliły w punkcie (...)porozumienia notatki, że (...) przekaże na Inwestycję kwotę 3.000.000 złotych. Pieniądze te, razem ze środkami, do których przekazania zobowiązał się L. K. i(...), pozwoliłyby na wznowienie prac na terenie Inwestycji i przywrócenie szansy na jej terminową realizację.

Z kolei zgodnie z punktem (...) i (...) „porozumienia” wprowadzono kontrolę nad przepływem środków przekazywanych na terenie Inwestycji. Kontrolę nad nimi miały mieć osoby ze strony (...), zaś rozliczenia miały być od tego czasu dokonywane wyłącznie na linii (...) podwykonawcy (tj. z wyłączeniem i ominięciem (...)). Dodatkowo dalsze roboty na terenie Inwestycji miały być zlecane z pominięciem (...) bezpośrednio do (...) lub podwykonawcy (...).

Komplementarnym do powyższego ustaleniem było uzgodnienie pomiędzy L. K. a W. K. (1), że (...) sprzeda wszystkie swoje udziały m.in. w (...) na rzecz L. K.. Dzięki temu (...)mógłby swobodnie kontrolować końcową realizację Inwestycji. Wprawdzie w punkcie 1 porozumienia nazwa (...) nie pada wprost, jednakże w postanowieniu tym mowa jest także o „niewymienionych spółkach z nimi powiązanych.” Z ustaleń czynionych pomiędzy L. K. i W. K. (1) wynikało, że pod pojęciem tym ma ukrywać się spółka (...).

Na tamten czas W. K. (1) chciał ukryć przed W. S., że przedmiotem sprzedaży ma być także (...), gdyż spółkę tę obiecał kiedyś odsprzedać w całości właśnie W. S.. Powyższa okoliczność została przesądzona również przez Sąd Rejonowy dla K.w K. i rozpatrujący apelację Sąd Okręgowy w K. - w uzasadnieniach orzeczeń wydanych przez te Sądy zgodnie przyjęto, że (...) był „niewymienioną spółką”, o której mowa była w punkcie 1 porozumienia.

Ponadto na mocy uzgodnień, L. K. zgodził się na daleko idące ustępstwa w ramach przywołanego porozumienia względem W. K. (1), gdyż obawiał się reakcji Banku (...) na usunięcie (...) (będącego generalnym wykonawcą) z terenu Inwestycji. Istniała bowiem obawa, że Bank wypowie umowę kredytową i przejmie na własność lokale, na których ma ustanowioną hipotekę. Skutkowało by to nieuchronną niewypłacalnością (...) i brakiem ukończenia Inwestycji.

Ze strony W. K. (1) najważniejszym postanowieniem porozumienia był punkt (...)tiret pierwszy zgodnie z którym W. K. (1) miał prawo domagać się zwolnienia jego prywatnej nieruchomości położonej przy ul. (...) z zabezpieczenia hipotecznego oraz zwolnienie obowiązku zwrotu pożyczki udzielonej przez L. K. na podstawie Umowy.

Pomimo jednak powyższych ustaleń, prace na terenie Inwestycji dalej nie przebiegały terminowo. (...) w miesiącach lipiec/sierpień 2013 r. w ogóle nie doprowadził do postępu na budowie. W okresie tym nie wykonano żadnych istotnych prac, jak również nie wpłacił żadnych środków z kwoty 3.000.000 zł. ( dowód: notatka - porozumienie (k. 167-168), zeznania świadka A. S. (1) na rozprawie w dniu 9 grudnia 2016 r. (k.350-352), A. U. (1) na rozprawie w dniu 26 maja 2017 r. (k.461- 463), W. S. na rozprawie w dniu 26 maja 2017 r. (k.460 – 461), zeznania powoda L. K. na rozprawie w dniu 30 maja 2017 r. (k.475 verte – 476).

W dniu 29 czerwca 2013 r. (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. jako Sprzedający oraz powód jako kupujący, zawarli umowę sprzedaży 54 udziałów w spółce (...) za kwotę 30.000 zł. Z uwagi na mały postęp prac powód w dniu 6 września 2013 r. odstąpił od zawartej
z (...) umowy o roboty budowlane. Po usunięciu (...) z inwestycji, strony z uwagi na znaczne skonfliktowanie zaprzestały kontaktów.

Następnie (...) korzystając z rozszerzonej odpowiedzialności inwestora za zobowiązania z tytułu umowy o roboty budowlane (tj. na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c.) podjął przeciwko (...)działania prawne, poprzedzone uzyskaniem zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej na nieruchomości będącej przedmiotem inwestycji, zmierzające do uzyskania zapłaty za zrealizowane prace budowlane (za które spółka (...) otrzymała wynagrodzenie i nie przekazała go do (...)). Okoliczność zatrzymania wynagrodzenia przez (...) i nieprzekazania go do (...) była przedmiotem ustaleń faktycznych zawartych w uzasadnieniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego wK., Wydział XII Gospodarczy-Odwoławczy z dnia 6 października 2015 r.

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt IX GCo 295/13, Sąd Okręgowy w K. zabezpieczył roszczenie (...) poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej do kwoty 6.996.094,52 złotych na nieruchomości, na której realizowano Inwestycję.

Zrealizowanie przez (...) zabezpieczenia w rzeczywistości sparaliżowało jakąkolwiek możliwość sprzedaży lokali inwestycji. Oznaczało to, że (...)pozbawiony został jedynego źródła zysku i nie mógł na bieżąco realizować swoich zobowiązań – w tym przede wszystkim spłacać kredytu.

W dniu 22 listopada 2013 r. (...), działając przez pełnomocnika A. U. (1), sprzedał L. K. wszystkie udziały posiadane przez (...) w (...), a także w innych spółkach wymienionych w punkcie 1 porozumienia z dnia 26 czerwca 2013 r.

(...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością przeciwko A. U. (1) i powodowi L. K. o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży udziałów zostało oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego dla K., Wydział IV Gospodarczy z dnia 16 grudnia 2014 r.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy stwierdził, że sprzedaż udziałów (...) była zgodna z prawem i wolą (...). Od tego wyroku następnie oddalono apelację (...) w związku z czym stał się on prawomocny. Skarga kasacyjna wniesiona przez (...) została natomiast odrzucona.

Powód jako nowy właściciel (...) podjął działania zmierzające do wycofania wniosku złożonego do Sądu Wieczystoksięgowego.

W dniu 11 grudnia 2013 r. W. K. (1) złożył pozew przeciwko powodowi i A. U. (1) o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży udziałów w (...) oraz zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa tzw. „kradzieży udziałów (...), a następnie pozew przeciwko powodowi o złożenie oświadczenia o zwolnienie nieruchomości przy ul. (...) z zabezpieczenia hipotecznego.

Na podstawie notarialnej umowy sprzedaży z dnia 10 marca 2015 r.,
rep. (...) nr (...), działający w imieniu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością W. K. (1) dokonał zbycia na rzecz (...) spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością następujących nieruchomości znajdujących się w dzielnicy K.: samodzielnego lokalu niemieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 755.000 zł brutto; samodzielnego lokalu niemieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 533.000 zł brutto; samodzielnego lokalu niemieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 375.000 zł brutto; samodzielnego lokalu niemieszkalnego nr(...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 315.000 zł brutto; samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 320.000 zł brutto; samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 530.000 zł brutto; samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 525.000 zł brutto oraz samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...) za kwotę 505.000 zł. Strona kupująca oświadczyła, że znajduje się już w posiadaniu przedmiotów umowy, zobowiązując się do zapłaty całych cen sprzedaży w terminie najdalej do 31 grudnia 2030 r. lecz nie wcześniej 31 grudnia 2029 r.

Postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w K., Wydział
IX Gospodarczy udzielił zabezpieczenia roszczenia powoda przeciwko spółce (...) o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej – sprzedaży wyżej opisanych nieruchomości poprzez ustanowienie zakazu rozporządzania nimi przez spółkę (...). Zażalenie na postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 9 lipca 2015 r.

W dniu 27 kwietnia 2015 r. powód złożył do Sądu Rejonowego dlaK., V Wydział Gospodarczy wniosek o zawezwanie (...) spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością do próby ugodowej w przedmiocie zapłaty na jego rzecz kwoty w wysokości 6.089.048,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 grudnia 2014 r. Posiedzenie sądu w tej sprawie odbyło się w dniu 1 września 2015 r.; do zawarcia ugody nie doszło.

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2016 r. wydanym pod sygn. akt IX GC 407/15 Sąd Okręgowy w K. uznał umowę sprzedaży nieruchomości z dnia 10 marca 2015r. za bezskuteczną wobec powoda w zakresie wierzytelności o zwrot pożyczki udzielonej przez powoda na rzecz strony pozwanej umową z dnia 1 grudnia 2011 r.

W dniu 7 października 2016r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością działając za spółkę (...) złożyła oświadczenie o potrąceniu wymagalnych wierzytelności pieniężnych (...)względem (...) w łącznej kwocie 5.785.711,68 zł, w tym również roszczeń o zwrot kwoty pożyczki należnej na mocy umowy pożyczki zawartej przez powoda i pozwanego w dniu 1 grudnia 2011 r.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadków i stron niniejszego postępowania. Wszelkie przedstawione w postępowaniu dowody z dokumentów, nie nasuwają wątpliwości co do swej autentyczności i są dowodem okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalając stan faktyczny Sąd w całości uznał zeznania świadków A. S. (1), A. U. (1) oraz W. S. oraz powoda L. K. za w pełni wiarygodne, spójne i korespondujące ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W szczególności z powyższych zeznań w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że ustalenia zawarte w notatce ze spotkania z dnia 26 czerwca 2013 r. stanowiły jedynie zbiór wskazówek czy kierunków i przede wszystkim interpretowane powinny być całościowo:

a/ „ zapisy w tej notatce dawały możliwość wyjścia wszystkich stron z inwestycji ale pod warunkiem zrealizowania wszystkich punktów porozumienia, całościowych ustaleń.” (zeznania L. K. z dnia 30 maja 2017 r. - 00:11:02);

b/ „ wszystkie te zagadnienia były bardzo ważne, połączone ze sobą i tylko całość tych zagadnień kompleksowo rozwiązana mogła doprowadzić do porozumienia stron” (zeznania A. S. (1) z 9 grudnia 2016 r. – 00:17:30);

c/ „ porozumienie było traktowane przez strony w sposób wskazówkowy – wskazywało pewne kierunki działań, które mają być podjęte celem rozliczenia wspólnych inwestycji a po drugie ujmowane był całościowo – do jego spełnienia wymagane było spełnienie wszystkich punktów porozumienia przez wszystkie strony” (zeznania A. U. (1) z 26 maja 2017 r. – 00:51:00).

Powyższa okoliczność była zdaniem Sądu o tyle kluczowa, że w świetle tak ustalonego stanu faktycznego nie sposób twierdzić, że sprzedaż udziałów w spółkach wymienionych w pkt (...) notatki miała prowadzić do bezwarunkowego zwolnienia (...) przez powoda a tym samym wygaśnięcia zobowiązania strony pozwanej z tytułu udzielonej umowy pożyczki.

W tym świetle zeznania W. K. (1) – prezesa zarządu strony pozwanej (k. 476-477) sprowadzające się przede wszystkim do konstatacji, że (...) wykonał wszystkie obowiązki wymienione w notatce z dnia 26 czerwca 2013 r. jawią się jako niewiarygodne, niespójne i nie poparte materiałem dowodowym. W szczególności brak jest dowodów na:

- przekazanie przez (...) 3.000.000 złotych na rzecz Inwestycji w wykonaniu pkt (...) notatki;

- niezbywania lokali stanowiących majątek (...) w wykonaniu pkt. (...) notatki - które to zobowiązanie zostało niedotrzymane przez stronę pozwaną gdy strona pozwana w formie aktu notarialnego [Rep. (...) nr (...) w dniu 10 marca 2015 r. zawarła umowę sprzedaży ze spółką pod firmą (...)spółka z ograniczona odpowiedzialnością w K. na mocy, której strona pozwana przeniosła na (...) własność ośmiu nieruchomości położonych w K., oznaczonych następującymi numerami ksiąg wieczystych: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) [k. 46 i n.],

- zbycie lokali wskazanych w pkt (...) notatki na rzecz wskazanych przez powoda lub A. S. (2) nabywców.

Co więcej - jak wskazują zgodne i spójne zeznania L. K., A. S. (1), A. U. (1) i W. S., (...) nie przekazał kwoty 3.000.000 złotych, ani nie zrealizował założeń przewidzianych w pkt (...) notatki. Tymczasem jak wskazywał A. S. (1) w swoich zeznaniach (k. 350-353) kwota ta miała zostać przekazana na teren Inwestycji niezwłocznie. Nie sposób zatem twierdzić, że w niniejszej sprawie doszło do zwolnienia (...) z długu wynikającego z Umowy, ani także nie sposób twierdzić, że L. K. zobowiązany był do złożenia takiego oświadczenia.

Zeznania świadka M. P. nie wniosły w sprawie jakichkolwiek nowych okoliczności bowiem powyższy świadek odmówił składania zeznań w niniejszej sprawie powołując się na treść art. 37 ustawy o doradztwie podatkowym (k. 438-439).

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo jest uzasadnione zarówno co do zasady, jak i wysokości. Bezspornym w sprawie pozostawało, że powód udzielił stronie pozwanej (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. pożyczki, jak również jej wysokość. Przedmiotem niniejszego postępowania było jednakże rozstrzygnięcie zarzutu strony pozwanej zgodnie z którym wierzytelność dochodzona przez powoda na dzień złożenia pozwu wygasła na skutek rozliczeń dokonanych pomiędzy stronami.

Strona pozwana w toku postępowania nie wykazała, stosownie do wymogów przewidzianych w art. 6 k.c., że strona pozwana (...) została zwolniona z długu wynikającego z umowy pożyczki. Strona pozwana w toku postępowania usiłowała dowodzić (por. pismo z dnia 7 listopada 2016 r. – k. 317 i n.), że do zwolnienia z długu wynikającego z umowy doszło niejako automatycznie w chwili, w której przeniesione zostały udziały w spółkach wymienionych w pkt (...) notatki (por. ustalenia ze spotkania – k. 136-137). Teza ta jest jednak oczywiście nieprawidłowa i pozostaje w sprzeczności z pkt (...) przedmiotowej notatki. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w K. w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 września 2016 r. (k. 286-291), z pkt.(...) wynika jedynie, że (...) może uzyskać zwolnienie, brak jest jednak podstaw do wysunięcia wniosku o wygaśnięciu zobowiązania strony pozwanej. Prowadzone w sprawie postępowanie dowodowe potwierdziło jedynie powyższą konstatację – nie wykazało aby zobowiązanie strony pozwanej wygasło. Podnieść należy, że także nie doszło do ziszczenia się przesłanek, które umożliwiałyby stronie pozwanej domaganie się od powoda zwolnienia go z długu. Nie budzi bowiem jakichkolwiek wątpliwości Sądu w świetle ustalonego stanu faktycznego, że przedmiotowa notatka stanowiła jedynie zbiór wskazówek czy kierunków i przede wszystkim interpretowana powinna być całościowo i kompleksowo (por. w tym zakresie spójne zeznania świadków A. S. (1), A. U. (1) i powoda L. K.). W świetle powyższego nie sposób twierdzić, że sprzedaż udziałów w spółkach wymienionych w pkt (...) notatki miała prowadzić do bezwarunkowego zwolnienia (...) przez powoda. Co prawda w toku swoich zeznań prezes zarządu strony pozwanej - W. K. (1) stwierdził, że (...) wykonał wszystkie obowiązki wymienione w notatce z dnia 26 czerwca 2013 r., jednak w materiale dowodowym sprawy brak jest dowodów na:

a/ przekazanie przez (...) 3.000.000 złotych na rzecz inwestycji w wykonaniu pkt (...) notatki;

b/ niezbywania lokali stanowiących majątek (...) w wykonaniu pkt. (...)notatki - które to zobowiązanie zostało niedotrzymane przez stronę pozwaną gdy powyższa strona w formie aktu notarialnego [Rep. (...) nr (...) w dniu 10 marca 2015 r. zawarła umowę sprzedaży ze spółką pod firmą (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w K. na mocy, której strona pozwana przeniosła na (...) własność ośmiu nieruchomości położonych w K., [k. 46 i n.]

c/ zbycie lokali wskazanych w pkt.(...) notatki na rzecz wskazanych przez powoda lub A. S. (1) nabywców.

Ponadto pozwana spółka (...) nie przekazała kwoty 3.000.000 złotych, ani nie zrealizowała założeń przewidzianych w pkt (...) notatki. Tymczasem jak wskazywał A. S. (1) w swoich zeznaniach kwota ta miała zostać przekazana na teren Inwestycji niezwłocznie. Nie sposób zatem stwierdzić, że w niniejszej sprawie doszło do zwolnienia (...) z długu wynikającego z umowy, ani także nie sposób stwierdzić, że L. K. zobowiązany był do złożenia takiego oświadczenia.

Należy zdaniem Sądu I Instancji również podzielić w tym względzie stanowisko powoda zawarte w piśmie procesowym datowanym na dzień 20 czerwca 2017 r. (k.497 i n.), iż „Znamiennym przy tym jest, że pomimo twierdzeń W. K. (1) o ziszczeniu się przesłanek uprawniających go do otrzymania korzyści określonych w punkcie (...) notatki, przez ostatnie 4 lata nie dochodził zapłaty kwoty 6.000.000,00 złotych (określonej w tirecie drugim). Okoliczność ta wykazuje na istotną niekonsekwencję w argumentacji Pozwanego. Konsekwentnie należałoby przyjmować, że realizacja punktu (...) notatki uprawni Pozwanego do wszystkich świadczeń przewidzianych w punkcie(...). Jednakże Pozwany nie domagał się nigdy wykonania pozostałych tiretów z punktu (...) Dowodzi to zatem, że argumentacja podnoszona w niniejszym postępowaniu wykreowana została tylko na potrzeby procesu. Tezy Pozwanego pozostają niespójne z jego zachowaniem, zatem ocenione muszą być jako niewiarygodne.”

Podzielić należy również stanowisko powoda, iż „brak jest również podstaw do stwierdzenia, że wierzytelność powoda uległa przedawnieniu, jeśli zważy się na następujące okoliczności:

a/ Pozwany dokonywał spłaty pożyczki aż do 27 grudnia 2012 r. – w którym to dniu zapłacił Powodowi kwotę 59.797,50 złotych przelewem zatytułowanym „ częściowy zwrot pożyczki” [k. 29],

b/ W. K. (1) potwierdził istnienie długu z tytułu Umowy w notatce z dnia 26 czerwca 2013 r., skoro warunkiem wzajemnych rozliczeń Stron miało być właśnie zwolnienie Pozwanego z tego długu,

c/ Pozwany ponownie uznał swój dług w piśmie z 9 października 2013 r.,

d/ Wierzytelność z Umowy została ujęta w sprawozdaniu finansowym Pozwanego za rok 2013, które zostało podpisane przez Prezesa Zarządu W. K. (2) w dniu 10 czerwca 2014 r.,

e/ w swoich zeznaniach składanych w sprawie Prezes Zarządu W. K. (1) potwierdził, że uznawał istnienie tego długu, aż do listopada 2013 r.,

f/ Powód wnioskiem z dnia 27 kwietnia 2015 r. zawezwał Pozwanego do próby ugodowej, zaś w dniu 1 września 2015 r. odbyło się posiedzenie w tej sprawie [k. 39 i n.].”

Sąd podzielił nadto stanowisko powoda, że „stosownie więc do treści art. 123 k.c. można stwierdzić, że w następujących datach doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczenia przysługującego Powodowi względem Pozwanego: w dniu 27 grudnia 2012 r., w dniu 26 czerwca 2013 r., w dniu 9 października 2013 r., w dniu 10 czerwca 2014 r. oraz w dniu 27 kwietnia 2015 r.. Okoliczność wskazana w lit. f stanowiła przerwanie biegu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., zaś okoliczności wskazane w lit. a-e stanowiły przerwanie biegu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 pkt 2 k.c. – gdyż czynności te stanowiły niewłaściwe uznanie długu względem Powoda. […] Zgodnie z art. 124 k.c. termin przedawnienia po przerwaniu biegnie na nowo. Jak wykazano powyżej pomiędzy żadną z powyżej wymienionych czynności przerywających bieg przedawnienia nie upłynęły 3 lata.”

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że strona powodowa w dostatecznym stopniu uzasadniła a tym samym wykazała swoje roszczenie z tytułu zawartej umowy pożyczki, dlatego też należało orzec w oparciu o treść art. 720 k.c. jak pkt. I wyroku, tj. zasądzić od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 6.603.163,74 zł. O odsetkach orzeczono w na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu orzeczono w pkt. II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od tego wyroku – w całości - wniosła strona pozwana, zarzucając:

1/ nierozpoznanie istoty sprawy polegające na niewyjaśnieniu przez Sąd I instancji, czy porozumienie zawarte w dniu 26 czerwca 2013 roku było dla stron wiążące, a jeśli tak, to czy przez wykonanie punktu (...) porozumienia wierzytelność z tytułu obowiązku zwrotu pożyczki wygasła;

2/ błąd w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie, a polegający na błędnym przyjęciu iż:

- w dniu 26 czerwca 2013 roku strony ustaliły ogólny zarys zakończenia wspólnych inwestycji, a w szczególności, że ustalenia zawarte w notatce sporządzonej tegoż dnia stanowiły jedynie zbiór wskazówek czy kierunków i przede wszystkim powinny być interpretowane całościowo;

- postępowanie dowodowe nie wykazało wygaśnięcia obowiązku zwrotu pożyczki udzielonej przez Powoda dla spółki (...), - podczas gdy:

a/ notatka podpisana przez strony w dniu 26 czerwca 2013 roku stanowiła ostateczne porozumienie, które objęło globalne rozliczenie pomiędzy współpracującymi dotychczas podmiotami gospodarczymi, co też zostało potwierdzone w innych postępowaniach toczących się zarówno przed Sądem Rejonowym jak i Sądem Okręgowym w K.;

b/ to właśnie Powód wybiórczo traktuje ważność zapisów porozumienia z dnia 26 czerwca 2013 roku, bowiem w odniesieniu do zapisów wygodnych dla Powoda uznaje moc wiążącą porozumienia, a z drugiej zaś strony stwierdza, że porozumienie stanowiło wytyczne jak strony mają dalej postępować, przy czym nie przeszkadza mu fakt, że w dniu 22 listopada 2013 roku nabył od(...)spółki wymienione w pkt. (...)tegoż porozumienia po cenach nominalnych. Świadczy to o wybiórczym traktowaniu postanowień Porozumienia, wygodnym wyłącznie dla Powoda;

c/ W. K. (1) oraz dłużnik ((...)) wykonali porozumienie z 26 czerwca 2013 roku i umowami z 22 listopada 2013 roku zostały zbyte na rzecz Powoda udziały oraz ogół praw i obowiązków w spółkach wymienionych w tymże porozumieniu;

d/ w związku ze zbyciem udziałów ogółu praw i obowiązków w spółkach wymienionych w porozumieniu z dnia 26 czerwca 2013 roku W. K. (1), a tym samym także (...), uzyskują potwierdzenie zwrotu pożyczki udzielonej mu przez Powoda i zapewnianie zwolnienia spod hipoteki nieruchomości prywatnej przy ulicy (...) w K.;

3/ naruszenie przepisów prawa procesowego poprzez:

a/ naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zakresu swobodnej oceny dowodów i wyciągnięcie wniosków niedających się pogodzić ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego, polegające na przyjęciu, że postępowanie dowodowe nie wykazało wygaśnięcia obowiązku zwrotu pożyczki udzielonej przez Powoda spółce (...);

b/ naruszenie art. 233 kpc polegające na niedokonaniu wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak również poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób dowolny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, skutkujące błędnym przyjęciem, iż:

- w dniu 26 czerwca 2013 roku strony ustaliły jedynie zbiór wskazówek czy kierunków i przede wszystkim ustalenia zawarte w porozumieniu powinny być interpretowane całościowo, a skoro powyższa okoliczność stanowiła dla Sądu I Instancji kluczowe ustalenie stanu faktycznego, to nie sposób twierdzić, że sprzedaż udziałów w spółkach wymienionych w punkcie (...) notatki miała prowadzić do bezwarunkowego zwolnienia(...)przez Powoda z pożyczki, a tym samym wygaśnięcia zobowiązania strony pozwanej z tytułu udzielonej pożyczki, podczas gdy:

a/ materiał dowodowy w sprawie potwierdza, że spółka (...)wykonała porozumienie z 26 czerwca 2013 roku i umowami z 22 listopada 2013 roku sprzedała Powodowi udziały oraz ogół praw i obowiązków spółkach wymienionych w punkcie (...);

b/ wykładnia językowa i funkcjonalna zapisów punktu (...) notatki porozumienia z dnia 26 czerwca 2013 roku jednoznacznie potwierdza, iż w związku ze sprzedażą udziałów w spółkach wymienionych w punkcie (...), (...)otrzyma bezwarunkowo potwierdzenie zwrotu pożyczki udzielonej przez powoda i zapewnienie zwolnienia spod hipoteki nieruchomości przy ul. (...) w K.;

c/ art. 328 § 2 kpc poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku i brak wskazania przyczyn, dla których Sąd Okręgowy odmówił wyjaśnienia, jakiej wykładni dokonał przy analizie punktu (...) i punktu (...) porozumienia z dnia 26 czerwca 2013 roku, w szczególności co było powodem, że pomimo wykonania jedynego warunku z punktu (...) Porozumienia punktu(...) porozumienia Sąd uznał, że spółka (...)nie posiada legitymacji do domagania się uzyskania od L. K. zwolnienia z pożyczki uzyskania zgody na zwolnienie prywatnej nieruchomości W. K. (1) przy ulicy (...) w K. spod obciążenia hipotecznego.

4/ naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a/ art. 6 kc poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż w niniejszej sprawie to spółka pozwana winna była wykazać, że do automatycznego zwolnienia z długu wynikającego z umowy pożyczki doszło automatycznie w chwili, w której przeniesione zostały udziały w spółkach wymienionych w punkcie (...) notatki, a teza ta jest sprzeczna z punktem (...) przedmiotowej notatki, podczas gdy prawidłowo wykładania powinna prowadzić do ustalenia przez Sąd, że obalenie tej tezy winno spoczywać na Powodzie, nie zaś na stronie pozwanej, skoro punkt(...)porozumienia jako jedyny warunek zwolnienia z długu podaje, iż w związku ze sprzedażą udziałów w spółkach wymienionych w pkt. (...), spółka (...) zostaje zwolniona z Umowy pożyczki oraz W. K. (1) uzyska zgodę od L. K. na zwolnienie prywatnej nieruchomości przy ulicy (...) w K. spod obciążenia hipotecznego;

b/ art. 65 kc w zw. art. 74 § 3 kc w z art. 247 kpc poprzez nieprawidłową wykładnię polegającą na przeprowadzeniu dowodu z treści notatki z dnia 26 czerwca 2013 roku przeciw jego osnowie, podczas gdy przeprowadzenie dowodów ze świadków i z przesłuchania stron jest wyłącznie dopuszczalne na podstawie art. 247 KPC, lecz tylko co do osnowy treści oświadczenia, a tym samym Sąd dopuścił się rażącego naruszenia prawa, albowiem regulacje prawne wyłączają w takim przypadku możliwość przeprowadzenia dowodu ze świadków i z przesłuchania stron na okoliczność tych elementów czynności, które nie zostały formalnie wyrażone, gdyż oznaczałoby to obejście przepisów, po drugie - wykładnia może dotyczyć tekstu dokumentu, nie jak przyjął Sąd okoliczności związanych ze wskazówkami bądź kierunkami jakie strony przyjęły w rozliczeniu wzajemnych przedsięwzięć deweloperskich;

c/ art. 123 § 1 kc w zw. z 124 kc poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż czynności podjęte przed wnioskiem o zawezwanie do ugody stanowiły niewłaściwe uznanie długu, a tym samym nie upłynął termin 3 lata przedawnienia, podczas gdy, żadne z wymienionych w uzasadnieniu wyroku czynności W. K. (1) lub (...) nie stanowiła uznania długu, co sprawia, że wniosek o zawezwanie do ugody uznać trzeba za spóźniony, co w konsekwencji doprowadziło do wadliwego przyjęcia, iż podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia jest nieuzasadniony;

d/ art. 453 kc poprzez niezastosowanie;

e/ art. 508 kc poprzez niezastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji pozwanej, zważył, co następuje:

Brak podstaw prawnych do uwzględnienia apelacji.

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i trafnie zastosował przepisy prawa procesowego oraz prawa materialnego (poza brakiem wyraźnego zakwalifikowania notatki z 26 czerwca 2013r jako umowy prawa cywilnego).

Wbrew zarzutom apelacji Sąd nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania ani doświadczenia życiowego, a jedynie wykazanie takich okoliczności mogłoby stanowić o skutecznym postawieniu naruszenia wskazanego wyżej przepisu (por. orz. SN z 6.11.1998 II CKN 4/98). Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wa­dze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, przedstawianie własnej wizji stanu faktycznego opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów. Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest bowiem podstawowym atrybutem i zadaniem sądu orzekającego wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości na podstawie własnego przekonania sę­dziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 16.02.1996 II CRN 173/95).

Odnośnie apelacji strony pozwanej należy podnieść, że jej zarzuty stanowią w istocie polemikę ze swobodną oceną dowodów przeprowadzoną przez sąd I instancji, której to ocenie nie można nic zarzucić, skoro ocena ta nie wykracza poza ramy zakreślone w art. 233 k.p.c. i koncentrują się na próbie przeforsowania własnego stanowiska. Sąd był uprawniony dać wiarę wskazanym dowodom.

Sąd Apelacyjny podziela wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że ocena wiarygodności dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze stronami, świadkami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań pomiędzy podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Przede wszystkim chybiony jest zarzut, iż Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie wyjaśnił czy notatka z dnia 26 czerwca 2013 r. była dla stron wiążąca, a także nie wyjaśnił, czy sprzedaż spółek wymienionych w jej pkt.(...) sama w sobie doprowadziła do wygaśnięcia obowiązku zwrotu pożyczki udzielonej przez L. K.. W dalszej części apelacji pozwany wiążę ten zarzut z naruszeniem art. 328 § 2 kpc. Zarzuty te nie są uzasadnione, gdyż w uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wykazał dlaczego pozwany nie mógł uzyskać zwolnienia z długu wynikającego z umowy pożyczki – gdyż sam nie wykonał zobowiązań nałożonych na niego w tej notatce. Oznacza to, że w istocie Sąd traktował tę notatkę jako wiążące porozumienie czyli umowę prawa cywilnego, którą należy interpretować całościowo.

W wyniku takiej całościowej analizy treści tej umowy i sposobu jej wykonania przez strony Sąd trafnie doszedł do przekonania, że brak podstaw do wniosku, aby samo przeniesienie udziałów we wskazanych spółkach, w tym (...) sp. z o.o. skutkowało automatycznym zwolnieniem pozwanego z zobowiązania spłaty reszty przedmiotowej pożyczki. Z tym stanowiskiem Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny zgadza się w całości, a kwestia ta stanowi istotę sporu. Sformułowanie w jednym z akapitów, że przedmiotowa notatka stanowi jedynie zbiór wskazówek i kierunków działania należy traktować jako pewnego rodzaju niezręczność redakcyjną wynikającą z faktu, że notatka ta obejmowała oprócz treści ściśle prawnych również opis planowanych działań faktycznych.

Strony zawarły w dniu 26.06.2013r tzw. umowę nienazwaną prawa cywilnego mającą na celu całościowe rozwiązanie spraw związanych z realizacją inwestycji pod nazwą (...) i nakładającą w pierwszym rzędzie na strony szereg obowiązków, a po ich wykonaniu, zakończeniu inwestycji i sfinalizowaniu spraw udziałowych we wskazanych spółkach gratyfikacje – również dla strony pozwanej i jej prezesa W. K. w postaci zwolnienia z długu, a nieruchomości przeze – zwolnienie z hipoteki. Potwierdza to przede wszystkim treść samej notatki (k.167-168 akt). Jej wykładnia dokonana przez Sąd Okręgowy nie budzi wątpliwości w świetle zasad wykładni umów wskazanych w art. 65 § 2 k.p.c. Nawet wykładnia ściśle gramatyczna, którą stosuje powód nie potwierdza jego stanowiska, gdyż niedopuszczalne jest wykładanie takich samych i podobnych sformułowań zawartych w poszczególnych punktach tej samej umowy w sposób odmienny i wnioskować o zgodnym zamiarze stron i celu umowy tylko z literalnego zapisu jednego z punktów. W pkt (...) dokonano zapisu: W związku ze sprzedażą udziałów w spółkach (...), W. K., A. U.) uzyskają:

„-(...)potwierdzenie zwrotu pożyczki udzielonej przez J. K. (S.) i zapewnienie zwolnienia spod hipoteki nieruchomości przy ul. (...),

- kwotę 6.000.000 zł

- dwa lokale mieszkalne na K.- 2 pokojowe

- lokal mieszkalny na (...) 2 pokojowy, (...), 49,12 m2

- lokal handlowy, który powstanie na (...)

- comiesięczną kwotę 8.000 zł brutto płatną do czasu zapłaty 6.000.000 zł zaliczaną na jej poczet.”

Taką samą formę czasu przyszłego dokonanego użyto w poprzedzających punktach np. w pkt (...) „(...)(..) sprzedają swoje udziały”, w pkt (...): „(...) sprzedaje swoje udziały (..), w (...): J. (L.) K. przekazuje kwotę 3.000.000 zł (wartość udziału w (...)) (…), w pkt (...) : „(...)” przekazuje kwotę 3.000.000 zł na budowę (...) ”. Nie ulega jednak wątpliwości i powód temu nie przeczy, że stronom chodziło o czynności faktyczne i zdarzenia prawne mające dopiero nastąpić, które strony zobowiązały się wykonać w przyszłości, a nie że już wystąpiły, albo że ich skutki nastąpią automatycznie w wyniku jednej z nich. Celem stron było całościowe rozliczenie wspólnej inwestycji i narosłych sporów, a zwieńczeniem miała być sprzedaż udziałów we wskazanych spółkach i zwolnienie nieruchomości W. K. z hipoteki. Zatem przyjmując jednolitą wykładnię porozumienia z 26.06.2013r należy przyjąć, że w następstwie zawarcia umów sprzedaży udziałów (jako zwieńczenia wykonania zobowiązań z pkt (...)), po stronie powoda powstałoby zobowiązanie do złożenia oświadczenia o zwolnieniu z długu i zapewnienia zwolnienia nieruchomości z hipoteki.

Jednak z ustaleń faktycznych sprawy wynika, że pozwany nie wykonał własnych zobowiązań, w szczególności nie przekazał niezwłocznie kwoty 3.000.000 zł pilnie potrzebnej do kontynuowania inwestycji i złamał porozumienie doprowadzając do wyzbycia się majątku przez kierowaną przez niego o spółkę. Nadto całą inwestycję obciążył hipoteką, a kupno udziałów przez powoda miała na celu jedynie wkreślenie tej hipoteki uniemożliwiającej zakończenie inwestycji. Skoro sprzedaż udziałów na którą powołuje się pozwany miała zupełnie inną przyczynę niż to zakładano w umowie z dnia 26.06.2013r, to już z tej przyczyny pozwany nie może z tego faktu wywodzić zakładanego pierwotnie skutku prawnego, nawet gdyby umowa przewidywała automatyzm skutku.

Przyjętą interpretację umowy potwierdzają zeznania świadków (również wnioskowanych przez pozwanego), okoliczność, że pozwany nie wykonał wszystkich z przewidzianych w notatce ustaleń ( i niedomagał się innych praw wynikających z tego porozumienia jak również przez długi czas nie kwestionował swojego zobowiązania.

Z materiału dowodowego nie wynika, aby pozwany po dniu 26 czerwca 2013 r. realizował np. roszczenie o:

a/ zapłatę 6.000.000 złotych;

b/ przeniesienie własności dwóch dwupokojowych lokali mieszkalnych w inwestycji
realizowanej na(...);

c/ przeniesienie własności lokalu mieszkalnego o numerze (...) w inwestycji realizowanej
przy ul. (...);

d/ przeniesienie własności lokalu handlowego na ul. (...), choć uprawnienie do powyższych praw majątkowych zostały zapisane w tym samym punkcie(...). Wydaje się więc, że sam pozwany doszedł do przekonania, że porozumienie z dnia 26.03.2013r upadło wobec jego niewykonania (w sposób w jaki zakładano) przez strony w tym samego pozwanego.

Istota sporu sprowadza się do wykładni porozumienia stwierdzonego notatką z 26.06.2013r a nie oceny dowodu w ramach art. 233 § 1 k.p.c. Potwierdza to, także formułowany przez pozwanego zarzut rzekomego nierozpoznania istoty sprawy z powołaniem się na brak ustalenia wiążącego charakteru notatki, co jest oczywiście bezzasadne. Sam pozwany przyznaje w innym miejscu apelacji, że Sąd przesądził charakter spornego dokumentu niezgodnie z tezą powoda.

Przedstawione przez pozwanego zarzuty sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego stanowią wyłącznie polemikę z ustaleniami Sądu, podobnie jak zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Nie przekonujące są zarzuty pozwanego jakoby sądy w prawomocnych orzeczeniach przesądziły kwestię zwolnienia pozwanego z zobowiązań wynikających z umowy. Pozwany nie przytoczył fragmentu sentencji, czy nawet uzasadnienia wyroku, który miałby potwierdzać tę wątpliwą tezę.

Zarzut naruszenia art. 6 k.c. jest bezzasadny jeżeli zważy się, że samo przeniesienie udziałów spółek wymienionych w pkt.(...) notatki nie mogło prowadzić do zwolnienia pozwanego z długu. W konsekwencji pozwany nie wykazał, że doszło do zwolnienia pozwanego z długu.

Ograniczeń dowodowych wynikających z art. 74 § 1 k.c. nie stosuje się w sporach pomiędzy przedsiębiorcami na mocy art. 74 § 4 k.c., a zatem w niniejszej sprawie, w której obu stronom przysługuje taki status.

Z kolei w zakresie naruszenia art. 247 k.p.c. należy wskazać, że w doktrynie i judykaturze zgodnie przyjmuje się, że zakres zastosowania zakazów dowodowych przewidzianych w art. 247 k.p.c. nie obejmuje dowodzenia zmierzającego do dokonania wykładni oświadczeń woli zawartych w dokumencie (por. wyr. SN 21.1.2009 r., III CSK 195/08, Legalis) - a w niniejszej sprawie świadkowie i strony wyjaśniali jaka byłą intencja spisania notatki z dnia 26 czerwca 2013 r. oraz jakie miały być jej skutki. W takim wypadku przyjmuje się, że dowody te nie są skierowane przeciwko osnowie dokumentu, a jedynie mają posłużyć ustaleniu woli stron w drodze wykładni. Na podstawie art. 65 § 2 k.c. możliwa i dopuszczalna jest sytuacja, w której właściwy sens umowy ustalony przy zastosowaniu wskazanych w nim dyrektyw będzie odbiegał od jej jasnego znaczenia w świetle reguł językowych (zob. np. wyrok SN z 4.2.2011r., III CSK 196/10, V CSK 108/08, Legalis; wyr. SN z 19.2.2003 r.,).

Chybiony jest zarzut nauszenia art. 123 § 1 i art. 124 k.c. Pozwany nie wyjaśnia, dlaczego jego zdaniem wymienione w uzasadnieniu na str. 13 czynności nie stanowiły niewłaściwego uznania długu. Jak wynika z ustaleń, pozwany:

a/ dokonywał spłaty pożyczki aż do 27 grudnia 2012 r. - w którym to dniu zapłacił Powodowi kwotę 59.797,50 złotych przelewem zatytułowanym „częściowy zwrot pożyczki",

b/ ponownie uznał swój dług w piśmie z 9 października 2013 r.,

c/ ujął wierzytelność Powoda w sprawozdaniu finansowym Pozwanego za rok 2013, które zostało podpisane przez Prezesa Zarządu W. K. (2) w dniu 10 czerwca 2014 r,

d/ w swoich zeznaniach składanych w sprawie Prezes Zarządu W. K. (1) potwierdził, że uznawał istnienie tego długu aż do listopada 2013 r.

Dodatkowo zaś W. K. (1) jako prezes zarządu potwierdził istnienie długu z tytułu umowy w notatce z dnia 26 czerwca 2013 r., (skoro warunkiem wzajemnych rozliczeń stron miało być właśnie zwolnienie pozwanego z tego długu), zaś powód wnioskiem z dnia 27 kwietnia 2015 r. zawezwał pozwanego do próby ugodowej.

Nadto bezsporne w sprawie jest, że do 27 grudnia 2012 r. pożyczka była spłacana przez pozwanego. W myśl poglądów doktryny prawnej: „Przykładami działań zobowiązanego kwalifikowanymi jako uznanie niewłaściwe są m.in. prośba o rozłożenie zadłużenia na raty (zob. wyr. SN z 19.9.2002r., II CKN 1312/00, OSNC 2003, Nr 12, poz. 168), spłata części zadłużenia (w tym odsetek), ustanowienie zabezpieczenia (w tym przez osobę trzecią), dokonanie potrącenia." Zatem pomiędzy ostatnią spłatą dokonaną przez Pozwanego, która traktowana musi być jako uznanie długu - tj. 27 grudnia 2012r., a złożeniem wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w dniu 27 kwietnia 2015 r. nie minęły 3 lata.

Brak podstaw do uwzględnienia zarzutów naruszenia art. 453 k.c. oraz 508 k.c. Pozwany nie udowodnił, aby w sprawie doszło do zastępczego wykonania świadczenia lub zwolnienia pozwanego z długu, zaś z materiału dowodowego sprawy, z którego wynika, że tylko całościowe wykonanie ustaleń umowy z dnia 26 czerwca 2013 r. mogło prowadzić do aktualizacji żądania pozwanego do zwolnienia go z długu wynikającego z umowy.

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z zasadą wyniku sporu na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) w aktualnym brzmieniu.

SSA Paweł Czepiel SSA Regina Kurek SSA Józef Wąsik