Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Lech

Protokolant: sekretarz sądowy Daria Mazerant

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim,

na rozprawie

sprawy z powództwa L. O.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w P.

o odszkodowanie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda L. O. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej kwotę 5.400,00 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1160/17

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w dniu 29 sierpnia 2017 roku powód L. O. wnosił o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa –Dyrektora Aresztu Śledczego w P. kwoty 100.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia orzeczenia wyroku do dnia zapłaty za niezapewnienie prawidłowej opieki stomatologicznej w Areszcie Śledczym co naraziło powoda na cierpienia. Ponadto wnosił o zasądzenie kosztów procesu na jego rzecz.

( k. 3-3v.,)

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 września 2017 roku pozwany Skarb Państwa– Areszt Śledczy w P. , zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu na rzecz pozwanego z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany przeczy twierdzeniom zawartym w pozwie, uważając żądania powoda za bezzasadne, powód nie wykazał jakie dobra osobiste zostały naruszone i nie podał w jaki sposób doszło do naruszenia tych dóbr osobistych .

Pozwany kwestionuje żądanie pozwu co do zasady, jak i co do wysokości.

Analiza okoliczności faktycznych sprawy wskazuje, że powództwo jest bezzasadne, brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych i prawnych do uznania, że powód doznał szkody, za którą odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa Areszt Śledczy w P.. Powód nie wykazał istnienia szkody, normalnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem (zaniechaniem działania) funkcjonariuszy pozwanego Aresztu Śledczego , a szkodą przez niego poniesioną .

Co do stanu opieki medycznej wskazać należy, że obowiązkiem więziennej służby zdrowia jest jedynie zachowanie osób pozbawionych wolności przy życiu i w nie pogorszonym zdrowiu. Powód w czasie pobytu w Areszcie Śledczym miał zapewnioną właściwą, zgodną z przepisami i zasadami sztuki medycznej opiekę lekarską, w tym konsultacje specjalistyczne. Opieka była realizowana zgodnie z rozporządzeniem w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności z dnia 14 czerwca 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 738), które określa szczegółowe warunki, zakres i tryb udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności, przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności utworzonych i nadzorowanych przez Ministra Sprawiedliwości.

( k.21-36 )

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 kwietnia 2017 roku powód został przetransportowany do Aresztu Śledczego w P..

W Areszcie Śledczym w P. powód przebywał od 4 kwietnia 2017 roku do 27 października 2017 roku. Odbywa karę pozbawienia wolności już ponad 12 lat .

Obecnie powód przebywa w Areszcie Śledczym w P..

(dowód: protokół z dnia 8 lutego 2018 roku Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P., przesłuchanie powoda w drodze pomocy sądowej k.94,95 )

L. O. zapisał się do stomatologa dnia 18 kwietnia 2017 roku bez zgłaszania dolegliwości bólowych.

Powód został przyjęty do stomatologa dnia 1 sierpnia 2017 roku według kolejności zgłaszających się do lekarza. Podczas wizyty osadzony nie zgłaszał dolegliwości bólowych, a jedynie wrażliwość zęba 1+. Powód podnosił drażliwość zęba , np. przy skrajnych temperaturach, nie uskarżał się na ból zęba. Badaniem stwierdzono odłamanie brzegu siecznego.

Osadzony zapytał, czy posiadają materiał światłoutwardzalny i czy w związku z tym można nadlać ząb odpłatnie. Poinformowano osadzonego o procedurze korzystania z usług lekarza wolnościowego i lekarz stomatolog zaproponował nadlanie brzegu siecznego materiałem chemoutwardzalnym –B. N. bez gwarancji utrzymania wypełnienia.

Powód zrezygnował z zabiegu, zalecono dodatkowe używanie pasty E. lub S. F. na wrażliwe zęby. Gabinet stomatologiczny jest wyposażony dostatecznie we wszystkie środki i materiały przysługujące do leczenia zębów. Podobne wpisy w dokumentacji medycznej w/w osadzonego dotyczące w/w zęba znajdują się od 2011 roku i zostały dokonane w innych jednostkach penitencjarnych .

Ubytek zęba nie pogorszył stanu zdrowia powoda .

(dowód: notatka służbowa w sprawie L. O. k. 37, kserokopia dokumentacji medycznej dotycząca powoda k.39-42, nagranie audio-vidoe z dnia 14 września 2018 roku zeznania świadka A. J. 00:02:08- 00:08:32 k.118 v., 119, 120 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania powoda w zakresie w jakim zeznał, że pomimo tego, iż uskarżał się na ból zęba w kwietniu 2017 roku dopiero zgodnie z grafikiem przyjęć trafił na wizytę u stomatologa w sierpniu 2017 roku. Nie są wiarygodne zeznania powoda jakoby nie udzielono mu właściwej pomocy medycznej i odczuwał w dalszym ciągu dolegliwości bólowe zęba od sierpnia 2017 roku do listopada 2017 roku. Dopiero w listopadzie 2017 roku w Areszcie w P. udzielono mu prawidłowej pomocy stomatologicznej. Jak wynika z zeznań świadka: A. J. i załączonej do akt sprawy notatki służbowej w sprawie L. O., powód zapisał się do stomatologa dnia 18 kwietnia 2017 roku bez zgłaszania dolegliwości bólowych. Powód został przyjęty do stomatologa dnia 1 sierpnia 2017 roku według kolejności zgłaszających się do lekarza. Podczas wizyty osadzony nie zgłaszał dolegliwości bólowych, a jedynie wrażliwość zęba 1+. Badaniem stwierdzono odłamanie brzegu siecznego. Niewiarygodne są zeznania powoda jakoby nie zapewniono mu właściwych warunków odbywania kary w Areszcie Śledczym, a mianowicie cela, która została mu przydzielona do odbywania kary pozbawienia wolności nie była w sposób właściwy ogrzewana, panowała w niej niska temperatura. Niewiarygodne są także zeznania powoda jakoby był nękany i nękanie to polega na tym, że wkraczają do celi funkcjonariusze policji i jest rozbierany do naga, ma zakładane kajdany na ręce i nogi, jest przeszukiwany, ma utrudnione widzenia z rodziną, nie zostają wysyłane wszystkie jego listy, które są cenzurowane. Dowódcy zmian często ubliżają powodowi przy apelach, zachowują się agresywnie, wyłączają dopływ energii elektrycznej .

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną żądania powoda stanowią : art. 417 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. i 445 § 1 k.c.

Zgodnie z powołanym przepisem, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Z powyższego wynika, że przesłankami odpowiedzialności z art. 417 k.c. jest szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy tymi zdarzeniami.

Pojęcie "szkody" nie zostało zdefiniowane. Na podstawie reguł języka potocznego, a także niektórych przepisów przyjmuje się, że określenie to odnosi się do wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. To zastrzeżenie pozwala odróżnić szkody od uszczerbków, które nastąpiły na mocy decyzji samego zainteresowanego podmiotu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.02.2006 r. III CZP 8/06 OSNC 2006/7-8/123).

Przez "działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem" należy rozumieć niezgodność z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa, czyli Konstytucją ustawami,ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami, a ciężar wykazania tej niezgodności spoczywa na poszkodowanym (por. wyrok SN z 02.10.2007 r. II CSK 269/07 LEX nr 315849).

Związek przyczynowy jest kategorią obiektywną i należy go pojmować jako obiektywne powiązane ze sobą zjawiska nazwanego "przyczyną" ze zjawiskiem określonym jako "skutek". Ustawodawca wprowadzając w art. 361 § 1 k.c. dla potrzeb odpowiedzialności cywilnej ograniczenie odpowiedzialności tylko za normalne (typowe, występujące zazwyczaj) następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła, nie wprowadza pojęcia związku przyczynowego w rozumieniu prawnym, odmiennego od istniejącego w rzeczywistości. Ogranicza tylko odpowiedzialność do wskazanych w przepisie normalnych (adekwatnych) następstw. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego jest determinowane określonymi okolicznościami faktycznymi konkretnej sprawy i dlatego istnienie związku przyczynowego bada się w okolicznościach faktycznych określonej sprawy (por. wyrok SN z 08.12.2005 r. III CK 298/05 LEX nr 172174).

W myśl przepisów kodeksu cywilnego (art.444k.c. i 445 k.c.) zadośćuczynienie pieniężne może być przyznane poszkodowanemu m.in. w wypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 k.c.).

W praktyce spowodowanie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia jest najczęstszą podstawą żądania zadośćuczynienia za krzywdę. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości), cierpienia psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia w postaci np. zeszpecenia, niemożności uprawiania działalności artystycznej, naukowej, wyłączenia z normalnego życia itp.).

Należy także mieć na uwadze art.23 k.c. w którym zawarta jest ogólna zasada, iż dobra osobiste wymienione w nim przykładowo pozostają pod ochroną prawa cywilnego.

Dochodzenie zadośćuczynienia wymaga wykazania przez powoda naruszenia lub zagrożenia dobra osobistego – art.24 ust.1 k.c.

W ocenie pozwanego brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do naruszenia lub zagrożenia jakiegokolwiek dobra osobistego powoda. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2002 roku VCKN 1095/00, OSNC 2003/11/153 )

Należy podnieść, iż o naruszeniu dobra osobistego w pojęciu art.23 i 24 k.c. można mówić gdy uszczuplenie dobra ma charakter bezprawny.

Przesłanka bezprawności jest konieczna do udzielenia powodowi ochrony. Działaniem bezprawnym jest działanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego.

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, iż powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa ­Aresztu Śledczego w P..

Powód nie wykazał istnienia szkody, normalnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem (zaniechaniem działania) funkcjonariuszy pozwanego Aresztu Śledczego, a szkodą przez niego poniesioną .

Podkreślić należy, iż powód nie wykazał na czym miałaby polegać doznana przez niego szkoda.

Ubytek zęba nie pogorszył stanu zdrowia powoda. Powód zrezygnował z zabiegu nadlania brzegu siecznego materiałem chemoutwardzalnym –B. N. bez gwarancji utrzymania wypełnienia, zalecono dodatkowe używanie pasty E. lub S. F. na wrażliwe zęby. Gabinet stomatologiczny jest wyposażony dostatecznie we wszystkie środki i materiały przysługujące do leczenia zębów.

Co do stanu opieki medycznej wskazać należy, że obowiązkiem więziennej służby zdrowia jest jedynie zachowanie osób pozbawionych wolności przy życiu i w nie pogorszonym zdrowiu. Powód w czasie pobytu w Areszcie Śledczym miał zapewnioną właściwą, zgodną z przepisami i zasadami sztuki medycznej opiekę lekarską, w tym konsultacje specjalistyczne. Opieka była realizowana zgodnie z rozporządzeniem w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności z dnia 14 czerwca 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 738), które określa szczegółowe warunki, zakres i tryb udzielania świadczeń zdrowotnych osobom pozbawionym wolności, przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności utworzonych i nadzorowanych przez Ministra Sprawiedliwości.

Należy stwierdzić, że same twierdzenia powoda nie są wystarczające do wykazania odpowiedzialności pozwanego. Za takim stanowiskiem pozwanego przemawia wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.11.2001 r. sygn. akt I PKN 660/00. Sąd stwierdził, że: „Samo twierdzenie strony pozwanej nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art 227 kpc) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (art 232 kpc i art. 6 kc w zw. z art 300 kp). {...}”. - Wokanda 2002/7-8/44.

Rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych Sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne. Dowód, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 k.c. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne - tak: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 czerwca 2004 r., V CK 609/03, LEX nr 109404.

W celu zgodnego z prawem wykonywania kary pozbawienia wolności, w szczególności przestrzeganiem praw osadzonych w zakresie warunków socjalno-bytowych (art. 102 k.k.w.), jest sprawowany przez Sąd penitencjarny lub sędziego penitencjarnego nadzór penitencjarny w trybie przepisów k.k.w.

Sąd cywilny nie może zatem badać legalności czy prawidłowości wykonywania kary pozbawienia wolności. Takie uprawnienia przysługują sądowi penitencjarnemu. Powód nie wykazał aby składał jakiekolwiek skargi i zażalenia do sądu penitencjarnego, w szczególności takie które mogłyby być rozpoznane w trybie art. 7 k.k.w. oraz art. 34 k.k.w.

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie pozwala na stwierdzenie, że odbywanie przez powoda kary pozbawienia wolności miało miejsce w warunkach naruszających prawa człowieka, a w szczególności jego godność i zasady humanitarnego traktowania. Jest także oczywiste, że działaniom organów postępowania wykonawczego (w rozumieniu k.k.w.) podejmowanym w stosunku do powoda nie towarzyszył zamiar poniżenia i upokorzenia. Nie wykazał również by niezapewniono mu prawidłowej opieki stomatologicznej co naraziło go na cierpienia .

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. in fine ten czyjego dobro osobiste zostało naruszone może na zasadach przewidzianych w kodeksie żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Na zasadach określonych w kodeksie tj. w art. 6 k.c. (cyt.: „Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. ”.) i (art. 232 k.p.c. zd. 1 - cyt. ,,Strony są obowiązane wskazywać dowody dła stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne’’) oznacza, że w zakresie ochrony majątkowej ciężar dowodu wykazania przesłanek odpowiedzialności spoczywa na powodzie czego powód nie uczynił .

Wobec tego, iż brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych i prawnych do uznania, że powód doznał szkody, za którą odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa Areszt Śledczy w P. sąd oddalił powództwo jako niezasadne w świetle art. 417 § 1 kc.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Skoro powód przegrał proces winien on zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na poniesione przez powoda koszty procesu składa się kwota 5.400 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, ustalona na podstawie § 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 r., poz. 1800) .

Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c., ponieważ powód wystąpił z roszczeniem nieudowodnionym, a tym samym od początku powinien liczyć się z ryzykiem przegrania procesu.