Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 września 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR (del.) Elżbieta Sadowska-Augustyniak

Protokolant st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) SA z siedzibą w L.

z udziałem T. K.

o ustalenie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 30 kwietnia 2018 roku, sygn. akt I Ns 457/14

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od T. K. na rzecz (...) SA z siedzibą w L. 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 354/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 30 kwietnia 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt

I Ns 457/14, Sąd Rejonowy w Sieradzu ustanowił na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział (...) w Ł. na nieruchomości położonej w miejscowości D. (obręb (...)), gmina S., stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...) służebność przesyłu polegającą na:

a. obowiązku znoszenia w przyszłości przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej istnienia kablowej linii energetycznej,

b. prawie korzystania przez każdoczesnego właściciela urządzeń energetycznych (linii) z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, przebudowy istniejącej linii energetycznej wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej odpowiednim sprzętem przez pracowników (...) S.A. z siedzibą w L. oraz przez wszystkie podmioty i osoby, którymi (...) S.A. z siedzibą w L. posługuje się w związku z prowadzoną przez siebie działalnością – dla projektowanej linii energetycznej kablowej niskiego napięcie 0,4 kV, ograniczona punktami numer (...) zaznaczonymi przez biegłego geodetę B. Z. na mapie z dnia 14 sierpnia 2015 r., zaewidencjonowanej w powiatowym zasobie geodezyjnym Starosty (...) w dniu 03 września 2015 r. pod nr P. (...) (...), stanowiącej integralną część postanowienia (pkt 1);

zasądzając od wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w L. Oddział (...) w Ł. na rzecz uczestnika T. K. kwotę 2 052,00 złote tytułem jednorazowego wynagrodzenia w związku z przedmiotowym obciążeniem nieruchomości (pkt 2).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Uczestnik postępowania T. K. jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w D., gminie S., stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 5,2200 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Sieradzu VI Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta Kw Nr (...) (...).

Wnioskodawca zawarł w dniu 20 września 2010 r. umowę o przyłączenie nr (...), której wykonanie będzie się wiązać z koniecznością posadowienia na działce numer (...) linii kablowej niskiego napięcia 0,4 kV typu (...) 4*120mm ².

Działka numer (...) jest działką siedliskową, położoną bezpośrednio przy drodze gminnej do wsi D.. Nieruchomość ma charakter rolny i takie jest jej przeznaczenie także w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy S., zatwierdzonym Uchwałą Rady Gminy Nr (...) z dnia 28 czerwca 2015 r. Na działce tej znajduje się budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, garaże, chlewnia, stodoła z oborą. Działka ma kształt prostokąta o szerokości około 100 metrów i długości 300 metrów. Planowana linia kablowa niskiego napięcia ma być usytuowana wzdłuż zachodniej granicy działki na długości 300 m. Linia powodować będzie częściowe ograniczenia w racjonalnym zagospodarowaniu nieruchomości o charakterze rolnym, polegające na zakazie sadzenia drzew na strefie ochronnej kabla.

Szerokość pasa ziemi nad linią kablową nN 0,4 kV wraz ze strefą ochroną będzie wynosiła 2,038 m. Projektowana linia elektroenergetyczna wymaga umożliwienia dojazdu dla sprzętu wnioskodawcy. Zakres obszarowej służebności przesyłu, przy uwzględnieniu prawidłowego korzystania z tych urządzeń i z uwzględnieniem stref ochronnych wynosi ostatecznie 0,0528 ha i przebiega przez punkty(...), zaznaczone na mapie z dnia 14 sierpnia 2015 r., zaewidencjonowanej w powiatowym zasobie geodezyjnym Starosty (...) w dniu 3 września 2015 r, pod nr P. (...).(...).

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za służebność przesyłu na działce nr (...) dla kablowej linii energetycznej 04, kV, w pasie służebności przesyłu o powierzchni 0,0528 ha wynosi 1 368,00 złotych, a wartość szkody w postaci obniżenia wartości nieruchomości - 684,00 złote.

Wnioskodawca oraz uczestnik postępowania prowadzili negocjacje, w toku których ustalono przebieg służebności, jak i wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Pismem z dnia 21 czerwca 2013 r wnioskodawca wezwał uczestnika do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu w formie aktu notarialnego, wyznaczając miejsce i czas zawarcia umowy. Uczestnik nie stanął do aktu.

W ocenie Sądu Rejonowego, zostały w sprawie spełnione przesłanki uwzględnienia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, bowiem jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., a jednocześnie niemożliwe jest jej ustanowienie w drodze umowy (art. 305 ² § 1 k.c.).

Jak zauważył Sąd pierwszej instancji, na wysokość wynagrodzenia ma wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej. Należy wziąć pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej. Kwota wynagrodzenia została ustalona w oparciu o opinię biegłej z zakresu szacowania nieruchomości B. M., która to opinia została na żądanie uczestnika uzupełniona ustnie i biegła w przekonujący sposób odniosła się do wszystkich zarzutów, uzasadniając wnioski postawione w opinii pierwotnej. Wyjaśniła ponadto wszelkie wątpliwości, które powstały przy interpretacji tej opinii. Biegła ustaliła wartość służebności przesyłu, uwzględniając faktycznie zajęty przez przedsiębiorstwo energetyczne obszar oraz obliczając obniżenie wartości nieruchomości w związku z posadowieniem urządzeń przesyłowych.

Uczestnik postępowania T. K. wniósł apelację od wskazanego postanowienia, zaskarżając je w zakresie punktu 2. i 3. i zarzucając:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 140 k.c. poprzez pominięcie stopnia ograniczenia właściciela nieruchomości co do sposobu korzystania z nieruchomości teraz i w przyszłości oraz możliwości uzyskania korzyści, co doprowadziło do ustalenia jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu jedynie na poziomie 2 052,00 złotych;

- art. 305 ¹ § 1 k.c. polegające na pomięciu istoty służebności przesyłu, która w zaistniałym stanie faktycznym w znacznym stopniu ogranicza możliwość korzystania z nieruchomości (władztwo właściciela) na powierzchni koniecznej dla jej wykonywania, co doprowadziło do wadliwego ustalenia wysokości wynagrodzenia na poziomie 2 052,00 złotych;

- art. 305 k.c. poprzez uznanie, iż kwota 2 052,00 złotych tytułem wynagrodzenia jest „odpowiednia” w rozumieniu tego przepisu, w kontekście okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, podczas gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwalał na ustalenie wynagrodzenia na wyższym poziomie z uwzględnieniem wszystkich niezbędnych okoliczności;

art. 305 § 2 k.c. polegające na pominięciu, że odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno odzwierciedlać zakres korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe z nieruchomości oraz stanowić ekwiwalent korzyści, których właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem, biorąc pod uwagę charakter nieruchomości, położenie, rodzaj, rozmiar, kształt, jej społeczno - gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, utratę pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości, jej zagospodarowania, zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy oraz pozbawienia władztwa nad nią, sposób przebiegu urządzeń a nadto trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie oraz uciążliwość ustanowionego prawa.

Skarżący domagał się zmiany postanowienia Sądu pierwszej instancji o oddaleniu wniosku dowodowego dotyczącego powołania innego biegłego do spraw szacowania nieruchomości, czy też dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej i dopuszczenia przez Sąd wnioskowanego dowodu.

W oparciu o wskazane zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw szacowania nieruchomości, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji lub zmianę postanowienia i oddalenie wniosku.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia podniesiono, że obecnie działka wykorzystywana jest rolniczo. Biegły w swojej opinii nie wziął pod uwagę, że produkcja rolna wiąże się nie tylko z obsiewem pól, ale możliwe jest także posadowienie na nieruchomości budynków i urządzeń związanych z produkcją rolną (np. szklarnie, kurniki, silosy). Powierzchnia 528 m ² jest więc w takim przypadku wyłączona z możliwości produkcji rolnej. Trudno w takiej sytuacji mówić o jakimkolwiek współkorzystaniu z nieruchomości zajętej pod linię energetyczną.

Inną ważną okolicznością zupełnie pominiętą przez biegłego i przez Sąd jest fakt, że przedmiotowa nieruchomość położona jest w bardzo atrakcyjnym miejscu. Znajduje się ona pod miastem, w miejscowości K., w pobliżu drogi wojewódzkiej i węzła S8. Jest doskonale skomunikowana z S.. Tereny te, w tym także działki sąsiadujące z nieruchomością T. K., wykorzystywane są obecnie coraz intensywniej pod zabudowę jednorodzinną. W przypadku zmiany charakteru działki szkody poniesione przez właściciela nieruchomości (brak możliwości zabudowy i czerpania z przedmiotowej nieruchomości pożytków) na skutek wybudowania urządzeń przesyłowych będą bardzo duże. Ustanowienie służebności przesyłu wyłączy więc taką powierzchnię nie tylko spod zabudowy mieszkalnej, ale także np. budowy ogrodzenia, małej architektury, czy drogi dojazdowej.

Wnioskodawca domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że w świetle art. 305 ¹ k.c., służebność przesyłu postrzega się jako czynną, bo jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych mu do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii, płynów, czy świadczeniu usług polegających na odbiorze ścieków i zapewnieniu łączności. W praktyce oznacza to upoważnienie do wejścia przez przedsiębiorcę (jego pracowników, podwykonawców) na obciążony grunt, zajęcia go na czas budowy urządzeń, ich trwałego osadzenia na nim, a następnie upoważnienie do wchodzenia na grunt w celu podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych. Uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych wyżej działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia. Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z niej i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp.

Z istoty służebności przesyłu nie wynikają zaś innego rodzaju ograniczenia właściciela nieruchomości obciążonej w jego uprawnieniach związanych ze sposobem wykonywania władztwa nad nią, a w szczególności takie, które odpowiadałyby przewidzianemu w art. 285 § 1 k.c. pozbawieniu możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań.

Na wysokość przyznanego wynagrodzenia ma wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela gruntu. Słusznie przyjął Sąd Rejonowy, że rozstrzygając w tej materii Sąd winien wziąć pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej. Zakres służebności i wysokość wynagrodzenia nie mogą być oderwane od wszelkich cech konkretnej nieruchomości. Jak wynika z niekwestionowanych przez skarżącego ustaleń Sądu pierwszej instancji, obciążana nieruchomość jest działką siedliskową, położoną bezpośrednio przy drodze gminnej do wsi D.. Ma charakter rolny i takie jest jej przeznaczenie także w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy S.. Została już zagospodarowana; znajduje się na niej budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, garaże, chlewnia, stodoła z oborą. Ma kształt prostokąta o szerokości około 100 metrów i długości 300 metrów. Planowana linia kablowa niskiego napięcia ma być zaś usytuowana wzdłuż zachodniej granicy działki. W pełni zatem należy zgodzić się z Sądem Rejonowym, że w zasadzie jedyne realne ograniczenie, które będzie powodować posadowienie linii wyraża się zakazem sadzenia drzew na strefie ochronnej kabla.

Przebieg pod ziemią kablowej linii energetycznej nie ogranicza właściciela w możliwości prowadzenia upraw, natomiast posadowienie budynków przy samej granicy wykluczają przepisy Prawa budowalnego. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (§ 12), jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż:

1) 4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy;

2) 3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Wbrew twierdzeniom apelującego, nie ma przeszkód do wzniesienia na obszarze objętym służebnością ogrodzenia oraz wyznaczenia drogi dojazdowej.

Nawet gdyby doszło w przyszłości do podziału działki i łączyłoby się to ze zmianą charakteru wydzielonych nieruchomości z rolnych na budowlane, ustanowienie służebność nie wpływa na możliwość zabudowy. Szerokość działki - 100 m pozwala na dość swobodne rozmieszczenie budynków o różnym charakterze. Warto również zaznaczyć, że podział wiązałby się z koniecznością obciążenia wydzielanych działek służebnościami drogi koniecznej z uwagi na brak dostępu do drogi publicznej i naturalne byłoby umiejscowienie stosownego obszaru tej służebności wzdłuż granicy, a zatem na tożsamym obszarze do tego, który obejmuje służebność w sprawie przedmiotowej.

W świetle powyższych okoliczności, przyjęcie przez biegłą współczynnika współkorzystania - k na poziomie 0,5 należy uznać za w pełni prawidłowe.

Jaką właściwą ocenić należy także przyjętą wartości nieruchomości. W tym zakresie najistotniejsze jest aktualne przeznaczenie działki. Nieruchomość na dzień orzekania miała charakter rolny i znajduje się na obszarze wiejskim. Jak wskazała biegłem B. M. w swej ustnej opinii, w sąsiedztwie zabudowa jest rozproszona. Nie ma tam zwartych terenów budownictwa jednorodzinnego. Zbyt daleko idące jest twierdzenie, że w kierunku nieruchomości rozwija się zabudowa miasta S.. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy S. dla tego terenu nie przewidziano zabudowy.

Podsumowując, twierdzenia apelującego w odniesieniu do opisu nieruchomości i ograniczeń, jakie powoduje ustanowienie służebności przesyłu nie znajdują pokrycia w realiach niniejszej sprawy, a ustalone przez Sad wynagrodzenie spełnia kryterium „odpowiedniości”, o jakim mowa w art. 305 ² § 1 k.c. Tym samym stwierdzić należy, że nie doszło do naruszenia przez Sąd wskazywanych przez skarżącego przepisów prawa materialnego.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r. (Dz. U. z 2015r., poz. 1804) , zasądzając od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 360 złotych, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika.