Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w III Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Sztandar

Protokolant: Monika Nowicka, Bożena Wolfram

w obecności Prokuratora: Roberta Wiznera

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 roku

sprawy z wniosku pełnomocnika H. E. (1)

w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie

orzeka:

1.  na podstawie art. 552 §4 kpk zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim na rzecz H. E. (1):

- kwotę 24.000 (dwadzieścia cztery tysiące) złotych tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od 1 kwietnia 2017r. godz. 00:15 do 11 maja 2017r. godz. 15:45 w sprawie sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w P. z ustawowymi odsetkami od uprawomocnienia się wyroku,

- kwotę 2.153 (dwa tysiące sto pięćdziesiąt trzy) złote tytułem odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w okresie od 1 kwietnia 2017r. godz. 00:15 do 11 maja 2017r. godz. 15:45 w sprawie sygn. akt (...) Sądu Rejonowego w P. z ustawowymi odsetkami od uprawomocnienia się wyroku,

2. oddala wniosek w przedmiocie zadośćuczynienia w pozostałej części,

3. kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt III Ko 166/18

UZASADNIENIE

W dniu 5 lipca 2018 roku pełnomocnik H. E. (2) wystąpił do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z wnioskiem o zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie 27.847 zł. oraz kwoty 2.153 zł. tytułem odszkodowania w związku z niesłusznym tymczasowym aresztowaniem wnioskodawcy.

Na rozprawie wnioskodawca i jego pełnomocnik podtrzymali wniosek.

Prokurator wniósł o zasądzenie odszkodowania w kwocie 1.500 zł. oraz zadośćuczynienia w kwocie 5.000 zł.

(wniosek k. 2-5 , oświadczenia stron k. 106 ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

H. E. (2) został zatrzymany w dniu 1 kwietnia 2017 roku o godzinie 00:15 jako osoba podejrzewana o dokonanie rozboju na osobie Ł. P..

(protokół zatrzymania k. 46-47 ).

W dniu 2 kwietnia 2017 roku postawiono wnioskodawcy zarzut dokonania w dniu 31 marca 2017 roku w P. przy ul. (...) około godz. 23:20 w okolicy parku im. (...) rozboju wspólnie i w porozumieniu z kolegami K. C., D. N. i B. P. na pokrzywdzonym Ł. P. w ten sposób, że grożąc pokrzywdzonemu pobiciem i siłowym odebraniem rzeczy, zabrał mu zegarek marki D. o wartości 70 zł., a następnie wyrwał z rąk pokrzywdzonego tablet marki (...) o wartości 1.000 zł., a następnie gdy pokrzywdzony zażądał zwrotu zabranych rzeczy, dokonał jego pobicia, tj. o czyn z art. 280§1 kk.

(postanowienie o przedstawieniu zarzutów k. 63).

Sąd Rejonowy w P. postanowieniem z 3 kwietnia 2017 roku, sygn. akt (...) na podstawie art. 249§1 kpk, art. 258§1 pkt 2 kpk i art. 258§2 kpk zastosował wobec H. E. (2) tymczasowe aresztowanie na okres 3 miesięcy do dnia 30 czerwca 2017 roku, godz. 00:15. Na to postanowienie wniósł zażalenie wnioskodawca. Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z 26 kwietnia 2017 roku, sygn. akt (...) zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że skrócił okres stosowania tymczasowego aresztowania do dnia 15 maja 2017 roku, godz. 00:15.

(postanowienia k. 73-76, 78-80).

H. E. (2) w toku całego postępowania stanowczo nie przyznawał się do popełnienia zarzucanego czynu.

(wyjaśnienia H. E. (2) k. 51-53, 64-66, 70-72, 81-83, 84-86).

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, Prokuratura Rejonowa w P.postanowieniem z 11 maja 2017 roku, sygn. akt (...)uchyliła tymczasowe aresztowanie wobec H. E. (2) uznając, że zebrane w sprawie dowody nie wskazują na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez wnioskodawcę zarzucanego przestępstwa. H. E. (2) został zwolniony w dniu 11 maja 2017 roku o godzinie 15.45.

(postanowienie k. 87-90, zawiadomienie o zwolnieniu k. 91).

Wnioskodawca nie był karany.

(karta karna k. 54).

Prokuratura Rejonowa w P. postanowieniem z 22 czerwca 2017 roku umorzyła śledztwo przeciwko H. E. (2) podejrzanemu o popełnienie opisanego wyżej przestępstwa na podstawie art. 17§1 pkt 1 kpk wobec niepopełnienia przestępstwa.

(postanowienie k. 6-7 ).

W dniu 23 czerwca 2017 roku akt oskarżenia w sprawie rozboju na osobie Ł. P. skierowano wobec B. P., K. C. i D. N..

(akt oskarżenia k. 92-100).

H. E. (2) przed zatrzymaniem był zatrudniony na podstawie umowy zlecenia w firmie (...) Sp. z o.o. w P. jako konsultant telefoniczny. Za okres od stycznia 2017 roku do kwietnia 2017 roku osiągnął następujące dochody: styczeń - kwotę 588,43 zł., luty – kwotę 742,70 zł., marzec – kwotę 823,88 zł.

Pracę tę utracił ze względu na zatrzymanie w tej sprawie i tymczasowe aresztowanie. Po opuszczeniu Aresztu Śledczego pracodawca nie chciał go ponownie zatrudnić.

( zaświadczenie o zatrudnieniu k.10, potwierdzenia przelewów k.11-13, zeznania wnioskodawcy k. 106-107).

H. E. (2) przed zatrzymaniem zamieszkiwał z babcią i dziadkiem, z którymi prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Po opuszczeniu Aresztu powrócił do nich. Początkowo odczuwał lęki przed wychodzeniem z domu. Nasiliły się jego dolegliwości w związku z epilepsją urazową, na którą chorował już wcześniej. Stracił dziewczynę, a znajomi śmiali się z niego i mówili, że jest kryminalistą. W dniu 20 lipca 2017 roku wyjechał do Ł., gdzie podjął pracę w klubie jako pomocnik barmana. Pracował tam do 30 września 2017 roku, po czym wrócił do P.. W dalszym ciągu szukał pracy. Przez około półtora miesiąca pracował w magazynach w W.. Aktualnie mieszka i pracuje w H..

(zeznania wnioskodawcy k. 106-107).

Sąd dokonał ustaleń dotyczących zatrzymania i tymczasowego aresztowania H. E. (2) na podstawie dokumentów i orzeczeń wymienionych szczegółowo powyżej oraz protokołu przesłuchania wnioskodawcy, które uznał za wiarygodne i nie budzące żadnych zastrzeżeń.

Sąd Okręgowy zważył :

Podstawę dla dochodzonych przez wnioskodawcę roszczeń stanowi art. 552§4 kpk, w myśl którego odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Stan faktyczny sprawy wskazuje, że tymczasowe aresztowanie H. E. (2) było niewątpliwie niesłuszne, ponieważ śledztwo w przedmiotowej sprawie zakończyło się umorzeniem z uwagi na fakt niepopełnienia przestępstwa przez wnioskodawcę.

W sprawie nie zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 553§1, 2 i 3 kpk.

Wnioskodawca domaga się zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 27.847zł.

Sąd uwzględnił jego żądanie w znacznej części, a oceniając kwestię wysokości zadośćuczynienia, kierował się zasadami zawartymi w przepisach kodeksu cywilnego a także zasadami wypracowanymi przez orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą z tymczasowego aresztowania lub zatrzymania, którą stanowią negatywne przeżycia psychiczne wiążące się z faktem pozbawienia wolności oraz faktem utraty przez taką osobę dobrego imienia.

W myśl art. 445§1 kc zadośćuczynienie winno być odpowiednie, co oznacza, że z natury rzeczy ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. Jego wysokość wyznaczają dwie granice. Z jednej strony zadośćuczynienie powinno przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, a z drugiej, nie może być wysokością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy i powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia.

(postanowienie SN z 22.01.2013r., VKK 231/12, wyrok SA w Poznaniu z 21. 11. 2012r. II Aka 228/12, wyrok SA we Wrocławiu z 25.07.2012r., IIAKa 201/12, wyrok SA w Rzeszowie z 09.10.2012r., IIAKa 91/12).

Sąd ustalając skalę krzywdy doznanej przez wnioskodawcę niesłusznym tymczasowym aresztowaniem rozważył całokształt okoliczności dotyczących czasu trwania izolacji, rodzaju zarzutu, sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia, skutków w sferze psychiki, utraty autorytetu w środowisku a także trybu życia przed zatrzymaniem.

Przy tej ocenie Sąd uwzględnił fakt, że H. E. (2) przed zatrzymaniem wiódł normalne spokojne życie, pracował i przestrzegał porządku prawnego. W aktach brak jest jakichkolwiek dowodów na to aby przed zatrzymaniem jego postępowanie było naganne.

Fakt nagłego zatrzymania w godzinach nocnych, a następnie tymczasowego aresztowania niewątpliwie spowodował u niego poczucie krzywdy związanej z narzuconym mu reżimem związanym z pozbawieniem wolności. W warunkach izolacji przebywał przez okres około półtora miesiąca, tj. od 1 kwietnia 2017 roku do 11 maja 2017 roku. W tym czasie nie miał kontaktu z osobami dla niego najbliższymi. Źle znosił pobyt w Areszcie, ponieważ znalazł się tam po raz pierwszy. Nigdy wcześniej nie był karany. Bezspornym jest, że wieść o tymczasowym aresztowaniu szybko rozeszła się w jego środowisku. Później, mimo zwolnienia, znajomi wyśmiewali się z niego i w dalszym ciągu byli przekonani o jego winie. Z powodu tymczasowego aresztowania rozstał się ze swoją dziewczyną. Stracił także pracę i przez pewien okres czasu nie mógł znaleźć innej pracy. W dalszym ciągu zamieszkiwał z dziadkami, którzy wspierali go finansowo. Początkowo, po odzyskaniu wolności, odczuwał lęki przed wychodzeniem z domu. Nasiliły się również jego dolegliwości w związku z epilepsją urazową, na którą chorował już wcześniej.

Mając na uwadze opisane wyżej okoliczności Sąd uznał, że kwota 24.000 zł. przyznana tytułem zadośćuczynienia jest odpowiednia, uwzględnia całokształt okoliczności dotyczących wnioskodawcy oraz jest utrzymana w rozsądnych granicach, dostosowanych do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie. Jest to kwota adekwatna do stopnia krzywdy wnioskodawcy wywołanej tymczasowym aresztowaniem. Jednocześnie Sąd uznał, że przyznanie zadośćuczynienia w kwocie wyższej, zgodnej z żądaniem wnioskodawcy stanowiłoby kwotę już wygórowaną.

Analizując okoliczności sprawy Sąd uznał za zasadny wniosek odnośnie zasądzenia odszkodowania w kwocie 2.153 zł.

Odszkodowanie ma charakter kompensacyjny i jego celem jest wyrównanie stanu majątkowego jaki zaistniałby, gdyby niekorzystne dla wnioskodawcy okoliczności w postaci tymczasowego aresztowania lub zatrzymania nie nastąpiły.

Stan faktyczny sprawy wskazuje, że w chwili zatrzymania wnioskodawca pracował w firmie (...) Sp. z o.o. w P. na podstawie umowy zlecenia jako konsultant telefoniczny. Za pracę wykonywaną w miesiącach: styczeń, luty i marzec otrzymał łączne wynagrodzenie w kwocie 2.153 zł., co daje średnią kwotę miesięczną w wysokości 717 zł. Wnioskodawca wykonywałby w dalszym ciągu pracę, gdyby nie fakt jego zatrzymania i tymczasowego aresztowania. Na podstawie umowy zlecenia pracę miał świadczyć do 30 czerwca 2017 roku.

W przypadku utraty pracy na skutek pozbawienia wolności, odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa dotycząca utraconych zarobków od momentu odzyskania wolności obejmuje również dalszy czas, w którym wnioskodawca podejmuje wszelkie działania zmierzające do podjęcia innej pracy, choćby nawet warunki wynagrodzenia były gorsze aniżeli poprzednie. H. E. (2) znalazł nową pracę w lipcu 2017 roku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd zasądził na rzecz wnioskodawcy żądaną kwotę 2.153 zł., tj. kwotę obejmującą okres od momentu utraty pracy na skutek zatrzymania w dniu 1 kwietnia 2017 roku do czasu podjęcia nowej pracy.

Łączna kwota odszkodowania 2.153 zł. stanowi więc sumę średniego miesięcznego wynagrodzenia netto (717 zł.), którą wnioskodawca otrzymałby za miesiące kwiecień – czerwiec 2017 roku.

Sąd ustalając wysokość odszkodowania, przyjął w obliczeniach kwotę wynagrodzenia netto, ponieważ przyznane odszkodowanie, w przeciwieństwie do wynagrodzenia, nie podlega obowiązkowi podatkowemu, co oznacza, że wysokość utraconego zarobku nie może być określona w oparciu o te elementy wynagrodzenia, które w rzeczywistości nie są wypłacane pracownikowi tj. zaliczki na podatek dochodowy i składka na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z art. 554 § 4 kpk obciążył kosztami procesu Skarb Państwa.