Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka (spr.)

Sędziowie: SO Beata Tymoszów

SR del. Justyna Dołhy

protokolant: protokolant sądowy stażysta Katarzyna Pawelec

przy udziale prokuratora Jerzego Kopcia

po rozpoznaniu dnia 23 lipca 2018 r.

sprawy A. F. zd. M., córki J. i H. ur. (...) w G.

oskarżonej o przestępstwo z art. 267c pkt 1 ustawy z dnia 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze

A. M. syna K. i M. ur. (...) w S.

oskarżonego o przestępstwo z art. 267c pkt 1 ustawy z dnia 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie

z dnia 9 czerwca 2017 r. sygn. akt III K 589/15

I. wyrok w zaskarżonej części zmienia w ten sposób, że:

- w odniesieniu do oskarżonej A. F. uchyla orzeczenia z pkt. 1 i 9 części dyspozytywnej tego wyroku i przyjmując w ramach zarzutu aktu oskarżenia, że oskarżona w okresie od 19 maja 2010r. do 4 stycznia 2015r. w W., będąc członkiem organu spółdzielni, pełniąc funkcję kolejno członka Zarządu, a następnie Prezesa Zarządu, wbrew przepisom ustawy Prawo Spółdzielcze, w tym wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 91 par 1 ustawy, poddania spółdzielni lustracji przynajmniej raz na trzy lata, nie poddała w terminie wynikającym z ustawy, Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. lustracji za lata 2007-2012, czym wypełniła znamiona występku z art. 267c pkt 1 ustawy Prawo spółdzielcze, na podstawie art. 66 § 1 kk i art. 67 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym w dniu 4 stycznia 2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk, postępowanie karne o ten czyn wobec A. F. warunkowo umarza na okres próby jednego roku;

- w odniesieniu do oskarżonego A. M. uchyla orzeczenia z pkt. 8 i 9 części dyspozytywnej tego wyroku i przyjmując w ramach zarzutu aktu oskarżenia, że oskarżony w okresie od 01 sierpnia 2011r do dnia 30 listopada 2013r będąc członkiem organu spółdzielni, pełniąc funkcje kolejno p.o. Prezesa Zarządu, a następnie członka zarządu i wiceprezesa zarządu wbrew przepisom ustawy prawo spółdzielcze, w tym wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 91 par 1 ustawy o obowiązku poddania spółdzielni lustracji przynajmniej raz na trzy lata, nie poddał w terminie wynikającym z ustawy Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. lustracji za lata 2008-2012 , czym wypełnił znamiona występku z art. 267c pkt 1 ustawy Prawo spółdzielcze, na podstawie art. 66 § 1 kk i art. 67 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym w dniu 30 listopada 2013r. w zw. z art. 4 § 1 kk, postępowanie karne o ten czyn wobec A. M. warunkowo umarza na okres próby jednego roku;

II. zasądza od oskarżonych A. F. i A. M. na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 100 złotych tytułem opłat za obie instancje oraz obciąża ich pozostałymi kosztami sądowymi za obie instancje w częściach na nich przypadających.

SSO Beata Tymoszów SSO Anna Zawadka SSR del. Justyna Dołhy

Sygn. akt VI Ka 1412/17

UZASADNIENIE

A. F. została oskarżona o to, że:

w okresie od 01.01.2010 r. do 04 stycznia 2015 r. w W. pełniąc funkcję kolejno członka Zarządu i Prezesa Zarządu nie poddała Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. przy ul. (...) poprzednio ul. (...) lok. (...) lustracji za lata 2007-2012, wbrew przepisom ustawy Prawo Spółdzielcze

tj. o czyn z art. 267c pkt 1 ustawy z dnia 16.09.1982r Prawo spółdzielcze

A. M. został oskarżony o to, że:

w okresie od 01 sierpnia 2011 r. do 30 listopada 2013 r. w W. pełniąc funkcję kolejno Prezesa Zarządu i członka zarządu nie poddał Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. przy ul. (...) poprzednio ul. (...) lok.(...) lustracji za lata 2007-2010, wbrew przepisom ustawy Prawo Spółdzielcze,

tj. o czyn z art. 267c pkt 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie wyrokiem z dnia 9 czerwca 2017r. sygn. akt III K 589/15

1.  Oskarżoną A. F., w ramach zarzucanego jej czynu uznał za winną tego, że w okresie od 19 maja 2010 r. do 04 stycznia 2015 r. w W., będąc członkiem organu spółdzielni, pełniąc funkcję kolejno członka Zarządu, a następnie Prezesa Zarządu, wbrew przepisom ustawy Prawo Spółdzielcze, w tym wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 91 par 1 ustawy, poddania spółdzielni lustracji przynajmniej raz na trzy lata, nie poddała w terminie wynikającym z ustawy, Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. lustracji za lata 2007-2012, i za to na podstawie art. 267c pkt 1 ustawy Prawo Spółdzielcze skazał ją i wymierzył jej karę 80 (osiemdziesiąt) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych;

2.  Oskarżonego A. M., w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego, że w okresie od 01 sierpnia 2011r do dnia 30 listopada 2013r będąc członkiem organu spółdzielni, pełniąc funkcje kolejno p.o. Prezesa Zarządu, a następnie członka zarządu i wiceprezesa zarządu wbrew przepisom ustawy prawo spółdzielcze, w tym wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 91 par 1 ustawy o obowiązku poddania spółdzielni lustracji przynajmniej raz na trzy lata, nie poddał w terminie wynikającym z ustawy Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)” z siedzibą w W. lustracji za lata 2008-2012 i za to na podstawie art. 267c pkt 1 ustawy prawo spółdzielcze skazał go i wymierzył mu karę 50 (pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych;

3.  Na podstawie art. 627 par 1 k.p.k. zasądził od oskarżonych koszty sądowe i zobowiązuje ich do zapłaty kwoty:

- A. F. kwoty 516,70 zł (pięćset szesnaście złotych i 70/100), w tym opłatę w wysokości 480 złotych,

- A. M. kwoty 286,70 (dwieście osiemdziesiąt sześć 80/100), w tym opłata w wysokości 250 (dwieście pięćdziesiąt) złotych.

Apelacje od wyroku wnieśli oskarżeni A. F. i A. M..

Oskarżony A. M. zaskarżył wyrok w całości na swoją korzyść. Na podstawie art. 438 pkt 3 kpk wyrokowi temu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mających wpływ na treść wyroku:

1.  poprzez ustalenie, że brak skruchy i wyrażenia żalu stanowi element uzasadniający negatywną prognozę kryminologiczną, a takie ustalenie legło u podstawy niezastosowania wobec oskarżonego warunkowego umorzenia postępowania, podczas gdy wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, stan faktyczny ustalony w niniejszej sprawie nie budził wątpliwości sądu, nigdy wcześniej nie byłem karany, właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będę przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełnię przestępstwa i w tej sytuacji poprawność ustaleń faktycznych implikuje wniosek o konieczności zastosowania wobec mnie warunkowego umorzenia postępowania,

2.  poprzez ustalenie, że wyrażenie przeze mnie braku żalu („nie żałuję”) za zaangażowanie się w społeczną pracę na rzecz mieszkańców spółdzielni w jednym z najtrudniejszych czasów funkcjonowania spółdzielni, co w konsekwencji wiązało się z poniesieniem przeze mnie strat wizerunkowych, czasowych i finansowych, zostało mylnie zinterpretowane jako brak wyrażenia skruchy za nie poddanie Spółdzielni lustracji,

3.  poprzez ustalenie, że byłem zobowiązany do przeprowadzenia lustracji spółdzielni za wszelką cenę, także w sytuacji gdy wydatek na lustrację spowodowałby konieczność wstrzymania części opłat z tytułu zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkańców takich jak media, pilne naprawy cieknących dachów, czy inne usługi niezbędne do przetrwania i przeprowadzenia spółdzielni przez trudny okres restrukturyzacji (przez długi czas spółdzielnia regulowała większe faktury na raty wskutek braku płynności finansowej), gdy naczelnym celem było zapobieżenie niewypłacalności spółdzielni i w konsekwencji jej upadłości, w sytuacji gdy razem z pozostałymi członkami zarządu dokonaliśmy oceny dobra chronionego prawem i działaliśmy w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, jakim jest spółdzielnia (w której sami mieszkamy), przy czym niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawiało (w tamtych warunkach) wartość niższą od dobra ratowanego w odczuciu zarówno moim jak i innych członków zarządu spółdzielni, co uzasadniało konieczność zastosowania w stanie faktycznym niniejszej sprawy art. 26 § 1 k.k.

Podnosząc powyższe zarzuty oskarżony wnosił o:

• 1.  uchylenie wyroku i warunkowe umorzenie postępowania na podstawie art. 66 § 1 kk ewentualnie

  2.  uchylenie wyroku i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 26 § 1 k.k.

Oskarżona A. F. zaskarżyła wyrok w całości na swoją korzyść. Na podstawie art. 438 pkt 3 kpk zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mających wpływ na treść wyroku:

1.  poprzez ustalenie, że brak skruchy i wyrażenia żalu stanowi element uzasadniający negatywną prognozę kryminologiczną, a takie ustalenie legło u podstawy niezastosowania wobec niej warunkowego umorzenia postępowania, podczas gdy wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, stan faktyczny ustalony w niniejszej sprawie nie budził wątpliwości sądu, nigdy wcześniej nie była karana, właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegać porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa i w tej sytuacji poprawność ustaleń faktycznych implikuje wniosek o konieczności zastosowania wobec niej warunkowego umorzenia postępowania;

2.  poprzez ustalenie, że była zobowiązana do przeprowadzenia lustracji spółdzielni nawet w sytuacji, gdy pokrycie jej kosztu doprowadziłoby do niewypłacalności spółdzielni i w konsekwencji do ogłoszenia upadłości, w sytuacji gdy dokonała oceny dobra chronionego prawem i działała w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem jakim jest spółdzielnia, przy czym niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawiało wartość niższą od dobra ratowanego w odczuciu zarówno jej, jak i innych członków spółdzielni, co uzasadniało konieczność zastosowania w stanie faktycznym niniejszej sprawy art. 26 § 1 kk

Podnosząc powyższe zarzuty oskarżona wnosiła o:

1.  uchylenie wyroku i warunkowe umorzenie postępowania na podstawie art. 66 § 1 kk ewentualnie,

2.  uchylenie wyroku i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 26 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacje oskarżonych A. F. i A. M. zasługują na częściowe uwzględnienie, aczkolwiek nie zasługiwały na uwzględnienie zawarte w obu apelacjach wnioski o uchylenie wyroku i umorzenie postępowania na podstawie art.17 § 1 pkt 2 kpk w zw. z art. 26 § 1 k.k.

Na wstępie wskazać należy, iż obie apelacje podnoszą identyczne zarzuty w pkt 1 i 3 apelacji oskarżonego A. M. oraz 1 i 2 apelacji oskarżonej A. F., dlatego Sąd Odwoławczy odniesie się do nich łącznie.

Kontrola instancyjna zaskarżonego rozstrzygnięcia wykazała, że Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie i wyjaśnił na rozprawie wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, całość tych okoliczności wnikliwie i wszechstronnie rozważył, uwzględniając przy tym zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy, doświadczenia życiowego i na tej podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz nie dostrzegając wątpliwości, o których mowa w art. 5 § 2 kpk, wyprowadził trafny wniosek, w zakresie winy oskarżonych. Ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy nie zawierają błędów faktycznych i logicznych. Sąd ten dokonując ustaleń w zakresie faktów uwzględnił zarówno okoliczności przemawiające na korzyść oskarżonych, jak i na jego niekorzyść. Ustalając stan faktyczny i dokonując w tym zakresie oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonych, jak i zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, a także złożonych dokumentów, stanowisko w tym przedmiocie należycie i przekonująco uzasadnił. Szczegółowo przedstawił też w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku tok swojego rozumowania, precyzyjnie wskazując powody, dla których uznał, że oskarżeni A. F. i A. M. dopuścili się przypisanych im czynów.

W konsekwencji należało uznać, że ustalony przez Sąd merytoryczny stan faktyczny znajduje oparcie w prawidłowo dokonanej analizie i ocenie całokształtu materiału dowodowego przeprowadzonego na rozprawie. Tymczasem analiza treści obu apelacji podnoszących w części ten sam zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w istocie nie dostarcza żadnych argumentów, które mogłyby dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę dowodową i jej wynik podważyć.

Konfrontując zarzut odwoławczy dotyczący błędu w ustaleniach faktycznych opisany w pkt 3 apelacji oskarżonego A. M. i w pkt 2 apelacji A. F., które to zarzuty są identyczne, a sprowadzają się do braku zastosowania przez Sąd Rejonowy kontratypu stanu wyższej konieczności, stwierdzić trzeba, że nie znajduje on potwierdzenia.

Na wstępie należy przypomnieć, iż stan wyższej konieczności, zarówno wyłączający bezprawność, jak i wyłączający winę, polega na podjęciu czynu zmierzającego do uchylenia niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, przy czym podjęty czyn narusza inne dobro chronione prawem i realizuje ustawowe znamiona czynu zabronionego. W konstrukcji stanu wyższej konieczności zasadnicze znaczenie mają zasady subsydiarności i proporcjonalności. Zasada subsydiarności wyraża się w treści przepisu sformułowaniem " jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć ". Oznacza ona, że działanie w stanie wyższej konieczności jest możliwe tylko wtedy, kiedy jest to niezbędne. Jeżeli istnieje jakikolwiek inny sposób uniknięcia lub uchylenia niebezpieczeństwa, należy z niego skorzystać / por. wszakże zastrzeżenia Wilka, Stan wyższej konieczności przy przestępstwach..., s. 44, i Lachowskiego, Stan..., s. 138/. Również wtedy, kiedy niezbędne jest działanie w stanie wyższej konieczności, należy zachować swoiście rozumianą subsydiarność. Jeżeli istnieje kilka możliwych sposobów działania w ramach stanu wyższej konieczności, należy wybrać ten, który spowoduje możliwie najmniejszą szkodę / Zoll (w:) Zoll I, s. 481; por. też Chełmicki - Tyszkiewicz, Bezrobocie..., s. 3 i n./. Zasada proporcjonalności obowiązuje w obu postaciach stanu wyższej konieczności, jednak występuje w nim w różnym kształcie. Właśnie on stanowi podstawę rozróżnienia stanu wyższej konieczności wyłączającego bezprawność i wyłączającego winę. Proporcjonalność w obu wypadkach da się sprowadzić do wymogu istnienia określonego stosunku między wartością dobra ratowanego i poświęconego.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy stwierdzić, iż działanie oskarżonych A. F. i A. M. nie było tego typu zachowaniem, które uzasadniałoby uznanie, iż działali oni w stanie wyższej konieczności. Wbrew twierdzeniom oskarżonych wydatek na lustrację nie spowodowałby konieczności wstrzymania części opłat z tytułu zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkańców takich jak media i inne pilne opłaty. Analiza znajdujących się w aktach sprawy dokumentów nie wskazuje aby Spółdzielnia Mieszkaniowa „(...)” znajdowała się w stanie grożącej jej upadłości. Oboje oskarżeni podnoszą, że świadomie godzili się na niewykonanie lustracji w spółdzielni, aby nie zwiększać kosztów, których wzrost mógłby przyczynić się do upadłości spółdzielni. Tymczasem koszt przeprowadzenia lustracji wynosił ok. 10.000 zł. W sytuacji gdy Protokół z przeprowadzonej w okresie od dnia 26.01.2015r. do dnia 27.03.2015r. lustracji wskazuje, iż kondycja finansowa SM „(...)” w latach 2007-2013 została oceniona jako dobra (k.204-228), to zarzuty podniesione w obu apelacjach dotyczące grożącej upadłości spółdzielni, należy uznać za chybione. Wbrew zatem argumentom podniesionym w obu apelacjach w dacie popełnienia obu czynów nie zachodziło bezpośrednie niebezpieczeństwo w postaci upadłości spółdzielni, które wymagałoby od oskarżonych podjęcia takich działań jak przesunięcie terminu obowiązkowej lustracji, aby uniknąć zwiększania kosztów. Z danych wskazanych w protokole przez lustratora mgr. J. M. (44v strona protokołu- k.225v) wynika, że Spółdzielnia dysponowała wolnymi środkami finansowymi na dzień 31.12.2010r. w wysokości 213 070,91 zł, na dzień 31.12.2011r. w wysokości 94 779,16 zł, na dzień 31.12.2012r. w wysokości 15 625,21 zł, na dzień 31.12.2013r. w wysokości 133 157,93 zł. Wprawdzie w zakresie kosztów i przychodów w gospodarce zasobami mieszkaniowymi Spółdzielnia corocznie od 2007r. do 2013r. uzyskiwała nadwyżkę kosztów nad przychodami, co wymagało podjęcia działań celem niwelowania powstałych niedoborów, jednak poziom występujących zaległości kształtował się na poziomie porównywalnym do przeciętnego wskaźnika występującego w spółdzielczości mieszkaniowej. Powyższe potwierdza ocena polustracyjna z dnia 24.04.2015r. sporządzona przez Związek Rewizyjny Spółdzielni Mieszkaniowych RP (k.362-374). W ocenie Związku sytuacja finansowa Spółdzielni wymagała podjęcia zdecydowanych działań mających na celu poprawę sytuacji finansowo-ekonomicznej jednostki i zapobieżenie powstania zagrożenia kontynuacji działalności w przyszłości. Jednak nie był to stan grożącej upadłości. Wydatek rzędu 10.000 zł stanowiący koszt lustracji nie mógł doprowadzić do stanu grożącej upadłości w sytuacji gdy wskaźniki płynności ogólnej, jako relacja majątku obrotowego do zobowiązań krótkoterminowych w latach 2007-2013 świadczą o dobrej kondycji finansowej Spółdzielni. Niewątpliwie kondycję finansową Spółdzielni osłabiały istniejące zadłużenia w opłatach eksploatacyjnych. Natomiast oskarżeni mogli wykorzystać dodatkowe przychody finansowe w postaci odsetek bankowych od środków umieszczonych na lokatach bankowych wymienionych w protokole lustracji (k.226). Tymczasem świadomie (co sami przyznają) naruszyli obowiązek dokonywania lustracji spółdzielni wynikający z art. 91 Prawa spółdzielczego, chcąc uniknąć jak twierdzą dodatkowych kosztów. Lustracja w zasadzie powinna być dokonywana co trzy lata (w okresie likwidacji spółdzielni oraz w okresie budowy budynków mieszkalnych, oraz rozliczania kosztów budowy w spółdzielniach mieszkaniowych corocznie), a polega ona na badaniu całości działalności spółdzielni z punktu widzenia legalności, gospodarności oraz rzetelności. Przedmiotem lustracji jest działalność spółdzielni jako takiej, w istocie rzeczy jednak sprowadza się ona do kontroli działalności organów spółdzielni. Przez to lustracja chroni interesy spółdzielni przed nieprawidłowym działaniem jej organów, pośrednio zatem także interesy członków spółdzielni. Poza sporem pozostaje także kwestia, iż to na zarządzie spółdzielni ciąży obowiązek terminowego poddania spółdzielni lustracji tj. zlecenie jej przeprowadzenia związkowi rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielni.

Reasumując, zatem tę cześć rozważań wskazać należy, że dokonana przez Sąd meriti ocena zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, w zakresie, w jakim dał on podstawy do przypisania oskarżonym A. F. i A. M. winy, nie ma charakteru dowolności, a tym samym nie doszło w sprawie do naruszenia zasady, leżącej u podstaw prawidłowego wyrokowania, czyli swobodnej oceny dowodów (art. 7 kpk). Ustalenia faktyczne, jakie na podstawie zgromadzonych dowodów poczynił w tym zakresie Sąd pierwszej instancji, Sąd Odwoławczy ocenia, jako prawdziwe i dowodom tym odpowiadające (z poniższymi jednak uwagami). Sąd ten nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania, ani nie popełnił błędu w ustaleniach faktycznych, przeprowadził niezbędne dla prawidłowego wyrokowania dowody i tak zgromadzony materiał dowodowy ocenił w sposób wszechstronny oraz pozbawiony błędów natury faktycznej, czy też logicznej. Przeprowadzone dowody nie wskazują aby oskarżeni działali w stanie wyższej konieczności odkładając w czasie obowiązek przeprowadzenia lustracji spółdzielni aż do dnia 5 stycznia 2015r. Brak więc podstaw do stwierdzenia negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 2 kpk skutkującej umorzeniem postępowania.

Natomiast zarzuty podniesione w pkt 1 obu apelacjach oraz w pkt 2 apelacji oskarżonego A. M. zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że w myśl art. 66 § 1 k.k. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd odwoławczy doszedł do wniosku o istnieniu podstaw do zastosowania wobec oskarżonych powyższej instytucji wbrew ustaleniom poczynionym przez Sąd Rejonowy, który wskazał, że oskarżeni nie zasługują na dobrodziejstwo warunkowego umorzenia postępowania chociażby z uwagi na prezentowaną postawę tj. brak skruchy, żalu i zrozumienia swojego negatywnego i właściwie celowego, umyślnego, przestępczego działania. Rację mają jednak skarżący podnosząc, że Sąd Rejonowy nie dostrzega, iż w realiach rozpoznawanej sprawy zarówno stopień winy jak i stopień społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonym czynów nie są znaczne. Jednocześnie prześledzenie wywodów w tym przedmiocie przy uwzględnieniu zasady wartościowania poszczególnych okoliczności w oparciu o konkretną sprawę prowadzi do odmiennego stanowiska, niż zajęte przez Sąd Rejonowy.

Faktem, nie budzącym wątpliwości jest, iż działanie oskarżonych nie spowodowało szkody, gdyż brakujące dwie lustracje pełne (w 2010r i 2013r.) obejmujące całokształt działalności Spółdzielni w okresie od 01.01.2007r. do 31.12.2013r. zostały w końcu przeprowadzone w formie jednej lustracji na podstawie umowy z dnia 05.01.2015r. ze Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Mieszkaniowych RP. Ponadto przeprowadzona w dniach 26.01.2015r. -27.03.2015r. lustracja nie wykazała poważnych uchybień w działalności spółdzielni z punktu widzenia legalności, gospodarności oraz rzetelności. Natomiast zalecenia polustracyjne (w pkt 1-19) Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych RP zawierają m.in. polecenie bezwzględnego przestrzegania terminowości przeprowadzania badań lustracyjnych określonej w art. 91 § 1 ustawy Prawo spółdzielcze (k.363-374).

Należy zgodzić się ze skarżącymi, że ich wina nie budzi wątpliwości, skoro sami przyznają się do świadomego przesunięcia w czasie (odwlekania) obowiązkowej lustracji spółdzielni. Natomiast motywacja ochrony finansów spółdzielni zasługuje na częściowe uwzględnienie. W świetle protokołu z lustracji oraz zaleceń polustracyjnych sytuacja finansowa spółdzielni rzeczywiście była nienajlepsza jeśli weźmie się pod uwagę wyniki bilansu oraz rachunek zysków i strat za lata 2012-2013. Zadłużenia w opłatach eksploatacyjnych miało tendencję rosnącą do 2012r., ale w 2013r. zostało ograniczone, poprzez restukturyzację zadłużenia. Niestety wysokość opłat eksploatacyjnych nie zapewniała równowagi finansowej w gospodarce zasobami mieszkaniowymi w kolejnych latach objętych lustracją. W ostatnim punkcie zalecono więc dokonanie szczegółowej analizy sytuacji finansowo-ekonomicznej jednostki w celu zapobieżenia powstania zagrożenia kontynuowania działalności w przyszłości. Spełniona tym samym jest pierwsza z podstawowych przesłanek do warunkowego umorzenia postępowania.

W kontekście powyższych wywodów stwierdzić jednocześnie należy, iż społeczna szkodliwość czynów przypisanych obu oskarżonym nie jest znaczna. Nie deprecjonując istoty naruszonego dobra, bowiem Sąd Okręgowy dostrzega, iż lustracja chroni interesy spółdzielni przed nieprawidłowym działaniem jej organów, pośrednio zatem także interesy członków spółdzielni, ustawa penalizuje bowiem zachowania członków organów spółdzielni niespełniających ciążących na nich ustawowo obowiązków związanych z lustracją spółdzielni, to jednak w realiach niniejszej sprawy należy odnotować, iż nie doszło do wyrządzenia żadnej szkody. Analiza pozostałych elementów wymienionych w treści art. 115 § 2 k.k. pozwala sformułować wniosek o spełnieniu przesłanki warunkującej dopuszczalność zastosowania instytucji z art. 66 § 1 k.k.

Uzasadnionym jest także przyjęcie pozytywnej prognozy kryminologicznej wobec oskarżonego A. M. i oskarżonej A. F., co znajduje potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym. Składa się na nią łączna ocena postawy oskarżonych, ich właściwości, dotychczasowego sposobu życia jak i zachowania po naruszeniu normy prawnej. Oskarżony A. M. jest osobą niekaraną, prowadzi ustabilizowany tryb życia, od 1999r. jest pracownikiem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i pracuje przy rozdysponowywaniu środków publicznych. W trudnej finansowej sytuacji Spółdzielni Mieszkaniowej, której był członkiem zaangażował się w społeczną pracę na rzecz mieszkańców spółdzielni poświęcając swój czas wolny. Został oddelegowany przez Radę Nadzorczą Spółdzielni do pełnienia funkcji p.o. prezesa zarządu do czasu powołania nowego prezesa tj. od 01.08.2011r. do 15.09.2011r. Natomiast funkcję wiceprezesa zarządu pełnił od 25.06.2012r. i przestał pełnić na własną prośbę z dniem 30 listopada 2013r. Jak słusznie wskazał skarżący postawa oskarżonego A. M. wskazuje, że od początku rozumiał on naganność swojego czynu, podawał jedynie okoliczności usprawiedliwiające swoje zachowanie. Należy także mieć na względzie to, że oskarżony posiada pozytywną opinię w miejscu zamieszkania i nie są prowadzone wobec niego żadne inne postępowania karne. W ocenę postawy oskarżonego A. M. jako zasługującej na zastosowanie wobec niego warunkowego umorzenia postępowania wpisuje się także jego przekonanie, że podejmując wraz z pozostałymi członkami zarządu decyzje kolegialnie kierował się dobrem spółdzielni, a nie własnym interesem. Wbrew jednak argumentom oskarżony formalnie nie przyznał się do winy, aczkolwiek oczywistym jest, iż przyznanie się do winy jest prawem oskarżonego i nie stanowi przesłanki niezbędnej do zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności podzielić należy argumentację skarżącego, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania oskarżony będzie przestrzegać porządku prawnego, tj. w szczególności nie popełni nowego przestępstwa, a to zaistniałe miało faktycznie w jego życiu charakter całkowicie incydentalnego.

Natomiast oskarżona A. F., która została członkiem zarządu od dnia 14.07.2009r., a powołana na funkcję prezesa zarządu z dniem 15.09.2011r. pełniła ją aż do 7 sierpnia 2015r., czyli do swojej rezygnacji. Przez większą część tego okresu nie pobierała z tego tytułu żadnego wynagrodzenia, pracując na rzecz społeczności Pro bono, poświęcając swój czas wolny i życie rodzinne. Oskarżona jest osobą niekaraną, ma wyższe wykształcenie, jest licencjonowanym zarządcą nieruchomości i posiada pozytywną opinię w miejscu zamieszkania. Ze złożonych wyjaśnień wynika, że rozumie naganność swojego postępowania, aczkolwiek stara się usprawiedliwić opóźnienie w przeprowadzeniu lustracji, potrzebą ograniczenia wydatków do minimum ze względu na trudną sytuację finansową spółdzielni.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że postawa oskarżonej oraz jej właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia pozwalają na zastosowanie w sprawie środka probacyjnego jakim jest warunkowe umorzenie postępowania. Ten środek, zdaniem Sądu Odwoławczego, winien pozwolić oskarżonej na zrozumienie naganności swego postępowania i skłonić ją do trwałej zmiany postawy, do osiągnięcia którego to celu – obecnie - nie jest konieczne wymierzenie jej kary.

Sąd Odwoławczy warunkowo umarzając postępowanie karne ustalił okres próby na okres jednego roku. Oskarżeni w tym czasie pozostaną pod kontrolą organów wymiaru sprawiedliwości i będą poddani weryfikacji trafności wystosowanej wobec nich pozytywnej prognozy kryminologicznej.

Konsekwencją tego stanu rzeczy było - przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk w brzmieniu sprzed 01 lipca 2015r. - uchylenie zaskarżonego wyroku i na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 kk warunkowe umorzenie na okres roku postępowania karnego wobec oskarżonych A. F. i A. M. o zarzucane im czyny z art. 267c pkt 1 ustawy Prawo spółdzielcze. Podnieść w tym miejscu trzeba, iż powołane przez Sąd Okręgowy brzmienie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 k.k. wynika stąd, iż w przypadku zmian legislacyjnych w zakresie prawa materialnego - następuje konieczne uruchomienie reguł intertemporalnych wynikających z art. 4 § 1 kk, które w rozpoznawanym przypadku doprowadziły do ustalenia właśnie przepisów w przywołanym brzmieniu, jako względniejszych dla podsądnych.

O kosztach sądowych w sprawie Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art. 629 kpk i art. 636 § 1 kpk obciążając oskarżonych opłatą w wysokości 100 zł za obie instancje oraz pozostałymi kosztami sądowymi w częściach na nich przypadających, których wysokość nie przekracza ich możliwości majątkowych potwierdzonych informacją o dochodach.

W tym stanie rzecz Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

SSO Beata Tymoszów SSO Anna Zawadka SSR (del.) Justyna Dołhy