Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Zenon Stankiewicz

Sędziowie: SO Anita Jarząbek - Bocian

SO Anna Zawadka (spr.)

protokolant: p.o. protokolant sądowy Eryk Nersisyan

przy udziale prokuratora Teresy Pakieły

po rozpoznaniu dnia 25 lipca 2018 r.

sprawy I. D. syna T. i B., ur. (...) w P.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt II K 635/17

utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. H. kwotę 147,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w instancji odwoławczej oraz podatek VAT; zwalnia skazanego od uiszczenia wydatków w postępowaniu odwoławczym, obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO Anna Zawadka SSO Zenon Stankiewicz SSO Anita Jarząbek – Bocian

Sygn. akt : VI Ka 580/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim z dnia 14 lutego 2018 roku w sprawie II K 635/17 I. D. połączono kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego wyrokami opisanymi w pkt. 2, 3 i 5 wyroku łącznego i wymierzono mu karę łączną w wymiarze 6 lat i 4 miesięcy. W zakresie połączenia kar orzeczonych wyrokami opisanymi w pkt 1 i 4 wyroku postępowanie zostało umorzone na podstawie art. 572 k.p.k.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca skazanego zaskarżając wyrok w całości na korzyść skazanego i zarzucając mu:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego art. 89 § 1b kk poprzez dokonanie obliczenia kar pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania w sprawie II K 880/13 w sposób niezgodny z brzmieniem tego przepisu.

2.  rażącą niewspółmierność kary poprzez orzeczenie jej bez zastosowania zasady absorpcji w sytuacji gdy skazany jest młodym człowiekiem, odbywając karę pozbawienia wolności nie sprawia problemów wychowawczych, bierze udział w programie resocjalizacyjnym i 25- krotnie był nagradzany regulaminowo.

Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zastosowanie wobec skazanego przy wymierzaniu kary zasady absorpcji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego okazała się niezasadna.

Poprzedzając zasadniczą część rozważań stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy dokonał prawidłowej oceny w zakresie warunków formalnych koniecznych do wydania wyroku łącznego w oparciu o art. 85 kk i art. 86 § 1 kk, słusznie wskazując, iż na mocy art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku, w odniesieniu do skazanego winy być stosowane przepisy w brzmieniu sprzed nowelizacji Kodeksu Karnego i Kodeksu Postępowania Karnego, jaka nastąpiła z dniem 01 lipca 2015 roku.

Na wstępie trzeba zauważyć, że Sąd Rejonowy właściwie umorzył postępowanie co do wydania wyroku łącznego w odniesieniu do wyroków skazujących w sprawach o sygn. akt II K 346/10 i VI K 1024/13.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do wydania wyroku łącznego i połączenia kar wymierzonych skazanemu I. D. wyrokami opisanymi w pkt. 2, 3 i 5 komparycji zaskarżonego wyroku. Słusznie również Sąd I instancji uznał, iż w pozostałym zakresie brak było podstaw do wydania wyroku łącznego, zasadnie więc Sąd meriti postępowanie w tym zakresie umorzył.

Ustaleń w zakresie identyfikacji realnego zbiegu przestępstw przypisanych wyrokami jednostkowymi które zapadły w stosunku do skazanego I. D. nie kwestionuje zresztą sam obrońca skazanego. Stanowisko apelacji koncentruje się natomiast na zakwestionowaniu wymiaru orzeczonej kary łącznej. Kara ta, w ocenie obrońcy skazanego, jest zbyt surowa, albowiem winna zostać ukształtowana przy zastosowaniu zasady absorpcji, a nie przyjętej przez Sąd zasady asperacji.

Przechodząc do badania zasadności pierwszego z zarzutów apelacji wskazać należy, iż zgodnie z art. 89 § 1b k.k. rozmiar kary łącznej pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym w wyroku łącznym wydanym po 1 lipca 2015r. obejmującą co najmniej jedną karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczoną przed tą datą, powinien być- w myśl art. 19 ust 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy-Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw- kształtowany według reguły redukcyjnej określonej w tym przepisie (vide wyrok SN z dnia 11 października 2016r. V KK 103/16). Rację ma więc skarżący podnosząc, że suma wszystkich kar pozbawienia wolności podlegających łączeniu nie wynosi 7 lat i 6 miesięcy, lecz 6 lat i 8 miesięcy. Dolną granicę kary łącznej wyznacza zawsze najwyższa z kar wymierzonych za jedno z pozostających w zbiegu przestępstw, a górną granicę kary łącznej tworzą dwa kryteria: suma kar orzeczonych za poszczególne przestępstwa oraz wskazany wyraźnie w ustawie maksymalny wymiar kar poszczególnego rodzaju. Przepis art. 89 § 1b k.k. zawiera bowiem normę, regulującą techniczny aspekt dokonania "przeliczenia" kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczonej wyrokiem jednostkowym na karę pozbawienia wolności w postaci bezwzględnej, co dopiero umożliwia określanie granic kary łącznej w wyroku łącznym.

W niniejszej sprawie, w zakresie orzeczenia zawartego w pkt. 2 dyspozytywnej części zaskarżonego wyroku, było więc dopuszczalne wymierzenie skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w granicach od 5 lat do 6 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności. Wbrew jednak twierdzeniom skarżącego powyższe uchybienie nie miało wpływu na treść orzeczenia, albowiem Sąd Rejonowy wymierzył karę łączną pozbawienia wolności poniżej górnego limitu.

Sąd Rejonowy uznał w tym zakresie, iż sprawiedliwą karą dla skazanego I. D. będzie kara 6 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu Odwoławczego kara łączna pozbawienia wolności w takiej wysokości nie jest karą zbyt surową.

Jak podkreśla się w orzecznictwie „kara łączna to szczególna kara wymierzana niejako "na nowo" i jako taka stanowić musi syntetyczną całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego reakcją na popełnione czyny i jako taka nie może i nie powinna być postrzegana jako instytucja mająca działać na korzyść skazanego, ale jako instytucja gwarantująca racjonalną politykę karania w stosunku do sprawcy wielości - pozostających w realnym zbiegu – przestępstw” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt II AKa 511/13). Jakkolwiek, zgodnie z art. 86 § 1 k.k., przy orzekaniu kary łącznej możliwe jest zastosowanie zarówno zasady pełnej absorpcji, jak i zasady pełnej kumulacji, to jednak należy pamiętać, że zastosowanie każdej z tych zasad jest rozstrzygnięciem skrajnym, które może być stosowane wyjątkowo i wymaga wnikliwego umotywowania. Kara łączna, jako swoiste podsumowanie działalności przestępnej sprawcy musi być postrzegana jako instytucja gwarantująca racjonalność karania w stosunku do sprawcy wielu przestępstw. Popełnienie przez sprawcę dwóch lub więcej przestępstw jest elementem prognostycznym, przemawiającym za wymierzeniem kary łącznej surowszej od wynikającej z zastosowania absorpcji. Zważyć należy, iż „wymiar kary łącznej opiera się na stopniu związku podmiotowo-przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi przestępstwami. Związek przedmiotowy wynika z tożsamości pokrzywdzonych, ilości i rodzaju naruszonych dóbr prawnych, sposobu działania sprawcy, bliskości czasowej poszczególnych przestępstw. W związku podmiotowym chodzi o pobudki jakimi kierował się sprawca, podobieństwo rodzajów winy, zamiarów” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 października 2013 r., sygn. akt II AKa 157/13).

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, wszystkie przytoczone powyższej poglądy na istotę kary łącznej zostały przez Sąd I instancji wzięte pod uwagę podczas ustalania wymiaru orzeczonej w pkt. 2 zaskarżonego wyroku kary łącznej pozbawienia wolności. Czyny za które I. D. został skazany wyrokami z pkt. 2, 3 i 5 komparycji zaskarżonego wyroku, to występki: z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 7 kwietnia 2013 r., z art. 278 § 1 k.k. popełniony w nocy z 19 na 20 lutego 2013r. , art 278 § 1 k.k. popełniony w dniach 27-28 lutego 2013r. , art. 278 § 1 k.k. popełniony w dniach 27-28 lutego 2013r. , art. 291 § 1 k.k. popełniony w dniach 21-22 lutego 2013r. , art. 291 § 1 k.k. popełniony w dniu 2 marca 2013r.

Analizując okoliczności popełnienia wskazanych czynów przyznać rację Sądowi I instancji, który wskazał na istnienie związku przedmiotowo-podmiotowego pomiędzy poszczególnymi z wymienionych czynów. Czyny te wprawdzie zostały skierowane w większości przeciwko temu samemu dobru prawnemu tj. mieniu i zostały popełnione w bezpośredniej bliskości czasowej. Tym niemniej jeden z czynów był skierowany także przeciwko życiu lub zdrowiu. Natomiast wszystkie czyny zostały popełnione w odstępie 1 miesiąca w sytuacji gdy najdłuższy odstęp czasowy pomiędzy czynami z pkt 2 i 3 wynosił półtora miesiąca, a okres ten należy uznać za bliski odstęp czasowy. Warto również spojrzeć na sprawę przez pryzmat całości działalności przestępnej skazanego, który popełniał przestępstwa regularnie, na przestrzeni półtora miesiąca, a przed popełnieniem kolejnych przestępstw nie ustrzegły go wydawane w stosunku do niego kolejne wyroki skazujące. Wskazana okoliczność umacnia Sąd Odwoławczy w przekonaniu, iż skazany wykazał rażąco lekceważący stosunek do obowiązujących norm prawnych.

Wbrew twierdzeniom obrońcy skazanego, przy ustalaniu wymiaru kary łącznej pozbawienia wolności, Sąd meriti nie pominął również okoliczności świadczących na korzyść skazanego. Za odstąpieniem od zastosowania w sprawie zasady kumulacji, przemawia w zasadzie jedynie bliska więź podmiotowo-przedmiotowa pomiędzy poszczególnymi czynami, które zostały popełnione z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej czyli zachodzi tożsamość motywacji. Wbrew zarzutom skarżącego za przyjęciem zasady absorpcji nie przemawia wzgląd na prewencję indywidualną, czy prognoza penitencjarna i społeczno –kryminologiczna.

Skazany odbywa karę w Zakładzie Karnym w P., a jego zachowanie oceniono wcześniej jako zmienne. W trakcie odbywania kary stwarzał problemy natury wychowawczej i porządkowej, był siedmiokrotnie karany dyscyplinarnie i wypowiadał się mało krytycznie wobec swoich zachowań nie dostrzegając w tym nic złego.

Z aktualnej opinii Dyrektora Zakładu Karnego w P. z dnia 10.07.2018r. wynika, że zachowanie skazanego w warunkach izolacji jest zmienne z tendencją do poprawnego. Dwukrotnie odbywał karę w warunkach zakładu karnego typu półotwartego, ale nie sprawdził się w warunkach zwiększonych uprawnień i zmniejszonej izolacji. W obu przypadkach został zdegradowany za to, że zażywał środek narkotyczny. W warunkach zakładu karnego typu zamkniętego skazany typowych problemów natury wychowawczej nie sprawia. Jak dotąd był kilkadziesiąt razy nagradzany regulaminowo głównie za wykonywane prace nieodpłatne. Jednak dziewięciokrotnie wnioskowano o wymierzenie kary dyscyplinarnej, ukarany sześciokrotnie. Do dziś mało krytyczny w ocenie własnego postępowania. Aktualnie zachowanie skazanego jest stabilne i nie budzi zastrzeżeń. Stara się przestrzegać ustalonego w jednostce porządku i dyscypliny. W grupie współosadzonych funkcjonuje prawidłowo. W stosunku do przełożonych regulaminowy. Dwukrotnie był zatrudniony nieodpłatnie w zakładzie karnym. Nie deklaruje przynależności do podkultury przestępczej, nie stosowano wobec niego środków przymusu bezpośredniego, nie zanotowano przejawów agresji bądź autoagresji. W 2017r. ukończył program readaptacji społecznej skazanych z zakresu profilaktyki uzależnień, z zaangażowaniem realizował zlecone w ramach zajęć zadania oraz przejawiał zainteresowanie ich problematyką. Skazany uczestniczy też w programie z zakresu przeciwdziałania agresji i przemocy Treningu Zastępowania Agresji (ART.) W przeszłości karę pozbawienia wolności odbywał w systemie programowanego oddziaływania, z którego zrezygnował w 2016r. Aktualnie od lutego 2018r. ponownie odbywa karę w systemie programowanego oddziaływania. Zadania w ramach IPO realizuje na bieżąco, w stopniu umiarkowanym.

Płynące z opinii wnioski co do osoby skazanego, zostały wzięte przez Sąd I instancji pod rozwagę, a także wpłynęły na decyzję o zastosowaniu w sprawie zasady asperacji. Okoliczność, iż zachowanie skazanego w warunkach izolacji oceniane zostało jako zmienne i przeciętne, nie może stanowić, pomimo postulatu skarżącej, przesłanki dla przyjęcia pozytywnej prognozy społeczno-kryminologicznej i zastosowania w sprawie zasady absorpcji. Słuszność ma Sąd I instancji, wskazujący, iż fakt tożsamości podejmowanych przez skazanego zachowań przestępczych świadczy o utrwalonej tendencji do wchodzenia w konflikt z prawem i znacznym stopniu demoralizacji skazanego. Nawet regulaminowe zachowanie podczas odbywania kary i dążenie do poprawy zachowania oraz deklarowana przez skazanego chęć pracy nad sobą, nie niweluje demoralizacji okazywanej na wolności, ani nie stanowi przeciwwagi dla ciężaru popełnionych przestępstw. Warto w tym miejscu powołać się na podnoszony w orzecznictwie pogląd, iż „zachowanie skazanego w czasie wymierzania kary łącznej może mieć znaczenie dla wymiaru kary, ale okoliczności tej nie można nadawać nadmiernego znaczenia, przeważającego słuszność kary wynikającą ze stopnia związku zbiegających się przestępstw, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 września 2013 r., sygn. akt II AKa 142/13). Zasadę pełnej absorpcji stosuje się w wymiarze kary łącznej zupełnie wyjątkowo, gdy związek podmiotowo-przedmiotowy zbiegających się przestępstw jest tak ścisły, że upodabnia je do jednego przestępstwa, jak w przypadku pomijalnego zbiegu przestępstw lub ciągu przestępstw, a taka sytuacja w tej sprawie nie miała miejsca.

Odnośnie więc zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd I instancji istotnych w sprawie okoliczności tj. warunków osobistych skazanego, postawy skazanego, dążenia do poprawy zachowania, celów zapobiegawczych i wychowawczych kary, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, a także nieuwzględnienia przez sąd w należyty sposób i we właściwym stopniu prognozy społeczno-kryminologicznej, zachowania skazanego po popełnieniu przestępstw i zachowania skazanego po wydaniu wyroków, w tym także okoliczności pozytywnych i świadczących o pracy nad sobą skazanego, należy uznać te zarzuty za chybione.

Deklaracja zmiany zachowania przez skazanego nie jest okolicznością decydującą odnośnie wymiaru kary łącznej i nie mieści się bezpośrednio w zasadach i regułach wymierzania kary łącznej wynikających z art. 53 § 1 k.k. oraz wyprowadzanych z art. 86 § 1 k.k. związków podmiotowo-przedmiotowych między zbiegającymi się przestępstwami. Jedynie pośrednio postawę skazanego i umiarkowanie krytyczny stosunek do popełnionych przestępstw można lokować w dyrektywie prewencji indywidualnej (por. postanowienie SN z 20-03-2013r. III KK 397/12). W przypadku skazanego trudno jednak prognozować na ile fakt dążenia do poprawy zachowania wpłynie na rzeczywiste zachowanie skazanego w przyszłości zwłaszcza, że zachowanie skazanego jest zmienne, a I. D. jest pozbawiony dystansu do swojego zachowania i nie potrafi wyciągać wniosków z negatywnych konsekwencji własnych postaw i zachowań.

W tej kwestii tutejszy Sąd przychyla się do stanowiska Sądu Rejonowego, iż biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób życia skazanego nie sposób było przyjąć skrajnie pozytywnej prognozy kryminologicznej. W chwili obecnej trudno ocenić na ile wytrwale skazany deklaruje zmianę swojej postawy i czy będzie przestrzegał porządku prawnego w przyszłości. Kara łączna orzeczona według zasady pełnej absorpcji stanowiłaby zbyt daleko idące dobrodziejstwo dla skazanego.

Z powyższych względów Sąd Odwoławczy nie znalazł podstaw do złagodzenia kary łącznej pozbawienia wolności , która została wymierzona na zasadzie asperacji.

Rozstrzygnięcie to jest wyważone i należycie uwzględnia wszelkie okoliczności, rzutujące na wymiar kary, czemu Sąd dał wyraz w pisemnych motywach orzeczenia.

Rozstrzygnięcie o zwolnieniu skazanego od kosztów postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy wydał w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. Wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu przyznano na podstawie norm przepisanych.

W związku z powyższymi okoliczności, orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.

SSO Anna Zawadka SSO Zenon Stankiewicz SSO Anita Jarząbek- Bocian