Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowy E. H.

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2018 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. S. i E. S.

przeciwko E. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie

z dnia 4 lipca 2017 r., sygnatura akt I C 820/14/N

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie V w ten sposób, że zasądza od powódek na rzecz pozwanej kwoty po 265,87 zł (dwieście sześćdziesiąt pięć złotych 87/100) tytułem zwrotu koszów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz każdej z powódek kwoty po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Joanna Czernecka SSO Anna Nowak SSO Barbara Kursa

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 1 lutego 2018 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 387§ 2 ¹k.p.c. niniejsze uzasadnienia zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa albowiem sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń.

Sąd I instancji nie naruszył art. 359§1 k.p.c. ani art.481 k.p.c., nie można podzielić poglądu pozwanej, jakoby odsetki od uwzględnionego roszczenia o zachowek należało liczyć zawsze do dnia wyrokowania. Roszczenie o zachowek jest roszczeniem bezterminowym, do którego zastosowanie ma art. 455 k.c., a więc odsetki ustawowe za opóźnienie należą się od daty wezwania zobowiązanego do zapłaty zachowku.Roszczenie o zachowek powstaje z chwilą stwierdzenia nabycia spadku. Zachowek jest długiem pieniężnym, a przepisy nie określają terminu jego wymagalności. Ustalenie wysokości zachowku na podstawie cen obowiązujących w chwili wyrokowania (uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, zasada prawna, z 26 marca 1985 r., III CZP 75/84, OSNC 1985, Nr 10, poz. 147) nie przesądza o tym, że w każdym przypadku, od tej daty dopiero będą przysługiwały odsetki na rzecz uprawnionego. Zważyć należy, że konkretyzacja kwoty należnej tytułem zachowku nie jest zbieżna z kwestią wymagalności roszczenia.

Sąd Okręgowy w składzie orzekającym podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2013 r. II CSK 403/12 (LEX nr 1314389) zgodnie, z którym "Termin, od którego zobowiązany z tytułu zachowku popadł w stan opóźnienia - warunkujący zasądzenie odsetek ustawowych - należy ustalić indywidualnie z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy. O stanie opóźnienia można mówić wówczas, gdy zobowiązany znał już wszystkie obiektywnie istniejące okoliczności pozwalające mu racjonalnie ocenić zasadność i wysokość zgłoszonego roszczenia z tytułu zachowku. Może to nastąpić także w dacie poprzedzającej chwilę wyrokowania.

W niniejszej sprawie pozwana w chwili wezwania do zapłaty znała wszystkie okoliczności pozwalające jej na obiektywną i racjonalną ocenę wysokości roszczenia. Pozwana w chwili wezwania jej przez powoda do zapłaty należności wynikającej z zachowku z pewnością winna zdawać sobie sprawę, co do zasadności roszczenia w tym względzie i dokonać weryfikacji okoliczności tego dotyczących. Substrat zachowków był lub winien być pozwanej znany (okoliczności w tym przedmiocie nie zmieniły się przez czas procesu), podobnie jak uprawnienie powodów do wysokości udziału spadkowego. W tej sytuacji, pozwana miała warunki do weryfikacji zasadność dochodzonego przez powodów roszczenia i uiszczenia kwoty zachowku, w części która dotyczyła substratu zachowku nie kwestionowanego przez nią. Przedmiotem spadku było jedynie mieszkanie, którego orientacyjną wartość pozwana mogła ustalić choćby na podstawie ogólnie dostępnych w prasie i Internecie informacji o cenach mieszkań. Zatem w sprawie zaistniały takie okoliczności, które pozwalały dochodzenie przez powoda odsetek od należności za okres poprzedzający wydanie w sprawie wyroku.

Odnośnie zastosowania art. 101 k.p.c. to powołany przez apelującego przepis żadną miarą zastosowania mieć nie może bowiem statuuje on zasadę zawinienia będącą wyjątkiem od reguły odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98) i łączy jej realizację ze spełnieniem uprzednio i kumulatywnie wskazanych w omawianym przepisie obu przesłanek przez stronę pozwaną. Uznanie powództwa uzasadniające w myśl art. 101 k.p.c. żądanie przyznania na rzecz pozwanego kosztów procesu powinno być stanowcze, kategoryczne i bezwarunkowe. Pozwany nie powinien dać przy tym powodu do wytoczenia powództwa i powinien uznać przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. W nin. sprawie takie okoliczności nie zachodziły albowiem pozwana nie uznała powództwa, a wnosiła o jego oddalenie, nie spełniła także świadczenia.

Zasadna jest apelacja natomiast w części dotyczącej rozliczenia kosztów postępowania. Artykuł 100 nie wymaga arytmetycznie dokładnego rozdzielenia kosztów procesu według stosunku części uwzględnionej do oddalonej, ale stawia słuszność jako zasadnicze kryterium rozłożenia kosztów (wyrok SN z dnia 21 lutego 2002 r., I PKN 932/00, OSNP 2004, nr 4, poz. 63 oraz postanowienie SN z dnia 6 czerwca 2012 r., IV CZ 4/12, IC 2013, nr 10, s. 46). Przy czym wzajemne zniesienie kosztów powinno następować, gdy w wyniku operacji wzajemnego rozliczenia poniesionych kosztów powstała różnica zbliża się do zera. Mając na uwadze, że w zakresie zwrotu kosztów procesu powstały koszty związane z reprezentowaniem stron przez profesjonalnych pełnomocników, po stronie powodowej zaistniało współuczestnictwo procesowe formalne to przy rozłożeniu stosunkowym kosztów w proporcji przegrany do wygrany czyli 61% do 39% to powódki powinny zwrócić pozwanej kwotę 531,74 zł. Pełnomocnik pozwanej na rozprawie odwoławczej sprecyzował wniosek, że żąda zasądzenia po połowie kosztów od każdej z powódek, a zatem kwotę tą podzielono na pół i zasądzono od powódek na rzecz pozwanej.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386§1 k.p.c. częściowo uwzględniono apelacje w zakresie kosztów, a w pozostałej części na podstawie art. 385 k.p.c. apelacje oddalono.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Decydujące zatem znaczenie ma wynik procesu, a nie jego poszczególnych etapów, czy kwestii związanych z zażaleniami. Sąd rozstrzyga o żądaniu pozwu w zakresie roszczenia, a żądanie w zakresie kosztów jest akcesoryjne względem roszczenia. Zatem w nin. sprawie powódki należało uznać za wygrywające w całości odnośnie żądania głównego. Po stronie powodowej wystąpiło współuczestnictwo formalne, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do obniżenia wynagrodzenia pełnomocnikowi powódek. Zatem wynagrodzenie to obliczono zgodnie z § 2 pkt 3 w zw. z §10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie

SSO Joanna Czernecka SSO Anna Nowak SSO Barbara Kursa