Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dasiewicz-Kowalczyk (spr.)

: SSO Agnieszka Hreczańska-Cholewa

SSO Krzysztof Kremis

Protokolant: Wojciech Langer

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2018 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. F.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 5 września 2017 r.

sygn. akt XIV C 2947/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powódki K. F. 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty; zmienia go również w punkcie II w ten sposób, że zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 1967 zł zwrotu kosztów procesu; zmienia go także w punkcie III w ten sposób, że nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. w W. aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu 1399,10 zł brakujących wydatków na poczet opinii biegłych sądowych;

II.  odrzuca apelację powódki w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 1170 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

IV.  nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. w W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 168,37 zł zwrotu brakujących wydatków na poczet opinii biegłego sądowego.

SSO Małgorzata Dasiewicz-Kowalczyk SSO Agnieszka Hreczańska-Cholewa SSO Krzysztof Kremis

Sygnatura akt II Ca 2299/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 września 2017r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia Fabrycznej we Wrocławiu oddalił powództwo K. F. przeciwko (...) S.A. w W. o zapłatę (pkt I), zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę 1817 zł zwrotu kosztów procesu (pkt II), oraz nakazał powódce uiścić na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1398,70 zł tytułem brakujących kosztów postępowania sądowego (pkt III).

Rozstrzygnięcie swoje Sąd I instancji wydał w oparciu o następujące ustalenia faktyczne

Bezspornym jest iż w dniu 21 lutego 2013 roku miał miejsce nieszczęśliwy wypadek, w wyniku którego ucierpiała powódka K. F.. W wyniku badania lekarskiego przeprowadzonego przez specjalistę ortopedę oceniono uszczerbek na zdrowiu, jakim skutkowało powyższe wydarzenie, wskazując iż doszło do uszkodzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego i ich następstw, skutkujących ograniczeniem ruchomości, co stanowi trwały uszczerbek na zdrowiu na poziomie 1 procenta. Doszło również do uszkodzenia głowy, nie spowodowało ono jednak powstania trwałego uszczerbku na zdrowiu. Z uwagi na fakt posiadania przez powódkę ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków w (...) S.A. zgłosiła ona do wspomnianego podmiotu roszczenie o wypłatę odszkodowania. Świadczenie przyznane powódce z tego tytułu określono w wysokości 1.800,00 zł. W wyniku odwołania się przez powódkę od decyzji (...) S.A, strona pozwana zmieniła sposób określenia procentowego uszczerbku na zdrowiu powódki oraz wysokość świadczenia przyznanego jej z tego tytułu. Z uwagi na wynik przeprowadzonego przez lekarza orzecznika badania określono uszczerbek na zdrowiu powódki na poziomie 2 procent i przyznano jej świadczenie w wysokości 3.600,00 zł.

Uszczerbek na zdrowiu powódki K. F. w związku ze zdarzeniem z dnia 21 lutego 2013r wyniósł 2% poz 89a

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd wskazał, iż powódka, była ubezpieczona u strony pozwanej w ramach umowy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, przy czym szczegółowy zakres i zasady odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń zostały określone w Ogólnych warunkach jednostkowego i rodzinnego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków ustalonych uchwałą Zarządu (...) Spółki Akcyjnej nr (...) ze zmianami oraz załączniku do tych warunków w postaci Tabeli Norm Oceny Procentowej Trwałego Uszczerbku na Zdrowiu, stanowiących integralną część powyższej umowy. Powyższa okoliczność wskazuje na istnienie odpowiedzialności strony pozwanej, polegającej na wypłacie określonego świadczenia stronie powodowej, której to odpowiedzialności strony nie kwestionowały. Sąd wskazał, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci przedłożonej dokumentacji oraz opinii biegłego sądowego wskazują na to, że powódka w dniu 21 lutego 2013 r. uległa wypadkowi w wyniku którego doświadczyła uszkodzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego i ich następstw, skutkujących ograniczeniem ruchomości. Odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń ogranicza się do następstw nieszczęśliwych wypadków, powodujących trwały uszczerbek na zdrowiu, przy czym wyłącznie w granicach wskaźników procentowych wyznaczonych w Tabeli norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu. W zakresie określenia trwałego uszczerbku na zdrowiu doznanego przez powódkę na podstawie powyższej tabeli norm, Sąd oparł się na ustaleniach biegłego sądowego. Jak wynika z opinii biegłego sądowego, uraz doznany przez powódkę odpowiada następstwom określonym w pozycji 89 a Tabeli norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu – uszkodzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego i ich następstwa.. Biegły sądowy uznał, że uraz doznany przez powódkę wskutek przedmiotowego wypadku przy pracy uzasadnia przypisanie jej poniesienie uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze 2%. Sąd uznał powyższą opinię biegłego sądowego z zakresu neurologii za przydatną w sprawie, gdyż została sporządzona w sposób rzetelny, profesjonalny i wraz z opinią uzupełniającą w całości wyjaśniała istniejące w sprawie zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. W związku z tym, że powódka doznała wskutek przedmiotowego wypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 2%, strona pozwana obowiązana była do wypłacenia jej świadczenia w kwocie 3.600 zł odpowiadającej dwukrotności kwoty 1.800 zł przysługującej za każdy 1% trwałego uszczerbku na zdrowiu, zgodnie z obowiązującą strony umową ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków. Z uwagi na to, że strona pozwana wypłaciła powódce świadczenie w takiej właśnie wysokości, roszczenie w kwocie przewyższającej świadczenie wypłacone należy uznać za niezasadne i pozew oddalić. Sąd wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie sporna pozostała tylko wysokość uszczerbku poniesionego przez powódkę. Sąd, po rozważeniu wszelkich rzutujących na to zagadnienie dowodów przyznał przymiot wiarygodności treści opinii biegłej lek. med. A. D. Ponadto Sąd wskazał, iż oparł się również na treści opinii neurochirurga biegłego lek. med. J. C.. Potwierdził on uszczerbek na zdrowiu w wysokości 1 %. Ponadto biegły sądowy w opini uzupełniajacej z dnia 6 kwietnia 2017r wskazł, że ustalony u powódki procent trwałego uszczerbku na zdrowiu nie jest orzeczony obok uszczerbku ocenionego przez biegłego ortopedę i należy traktować to jako zgodność opinii biegłego sądowego lekarza neurochirurga i ortopedy, że procentowy trwały uszczerbek na zdrowiu powódki związany z wypadkiem z dnia 21 lutego 2013 r. wynosi 1 % . I dlatego też w zakresie opinii sporządzonej przez biegłego ortopedę dr n. med. M. J., Sąd odmówił oparcia swojego rozstrzygnięcia na jej treści. Wnioski bowiem płynące z jej treści nie znajdują potwierdzenia w innych przedstawionych w sprawie dowodach, pozostając w znacznej sprzeczności co do wysokości uszczerbku określonej przez pozostałych opiniujących w sprawie biegłych. Sąd nie uwzględnił również przedkładanych przez powódkę decyzji pochodzących od ubezpieczyciela (...) S.A., stwierdził bowiem, iż sposób określania procentowego uszczerbku na zdrowiu obowiązujący u innego podmiotu nie wiąże w sprawie. Za zasadnicze źródło twierdzeń o danym uszczerbku przyjął, bowiem opinie biegłych lekarzy sądowych opiniujących w sprawie.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparto o art. 98 k.p.c. Rozstrzygnięcie o nieuiszczonych kosztach sądowych zapadło w oparciu o treść przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła powódka zaskarżając je w całości i wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji pozostawiając kwestię rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu Sądowi I instancji. W przypadku uznania przez Sąd Okręgowy iż apelacja zasługuje na uwzględnienie a przeprowadzone postepowanie dowodowe umożliwia wydanie orzeczenia zmieniającego treść wyroku Sądu I instancji powódka wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 9.000 zł jak w treści pozwu i pisma procesowego powódki z dnia 6 kwietnia 2017r. rozszerzającego powództwo do kwoty 9.000 zł oraz należnymi odsetkami liczonymi od dnia 19 sierpnia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty. Powódka wniosła nadto o zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego na rzecz powódki, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje.

W apelacji powódka zarzuciła:

1.  naruszenie prawa procesowego:

a)  przepisu art. 233§1 kpc w zw. z art. 278 §1 kpc w zw. z art. 285§1 kpc poprzez nie wyprowadzenie faktu iż powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości co najmniej 5% w sytuacji, gdy wprost wynika to ze zgromadzonego w toku procesu materiału dowodowego a to jest opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J. z dnia 10 września 2014r. a także przygotowanej przez biegłego opinii uzupełniającej z dnia 17 listopada 2014r.

Sąd I instancji w przedstawionych rozważaniach zawartych w uzasadnieniu wyroku zupełnie pominął ustalenia zawarte w opinii uzupełniającej z dnia 17 listopada 2014r. która wprost wskazała iż zgodnie z Tabelą Norm Oceny Procentowej Trwałego Uszczerbku na Zdrowiu (...) biegły sądowy ocenił trwały uszczerbek na zdrowiu powódki z pozycji 89a na poziomie 5%. Sąd nie odniósł się w żadnym stopniu w uzasadnieniu wydanego wyroku do wniosków wypływających z powyższych opinii a w szczególności do wniosków wskazanych w opinii uzupełniającej.

b)  przepisu art. 328§2 kpc poprzez nieuzasadnienie w sposób niebudzący wątpliwości w treści uzasadnienia wyroku przyczyn odmowy wiarygodności dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J., w sytuacji gdy z treści uzasadnienia postanowienia z dnia 21 listopada 2014r. wprost wynika, iż opinia ta została przygotowana zgodnie ze zleceniem Sądu a Sąd uznał ją za przydatną do rozstrzygnięcia sprawy. Podobnie zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 28 stycznia 2015r. pozytywnie została oceniona przygotowana przez biegłego opinia uzupełniająca jako przydatna do rozstrzygnięcia sprawy.

c)  przepisu art. 233§1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie. Sąd I instancji dokonał dowolnej zdaniem powódki oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w tym w szczególności przygotowanych w toku procesu sześciu opinii specjalnych przez biegłych sądowych. Dwóch przygotowanych przez biegłego z zakresu ortopedii, dwóch przez biegłą z zakresu neurologii oraz dwóch przez biegłego z zakresu neurochirurgii. Sąd dokonując dowolnej oceny przygotowanych w sprawie opinii biegłych w sposób nieuzasadniony odmówił wiarygodności opinii przygotowanej przez biegłego z zakresu ortopedii. Ponadto Sąd pominął ustalenia przedstawione przez biegłego w opinii uzupełniającej, w której biegły wprost wskazał iż trwały uszczerbek na zdrowiu powódki w oparciu Tabelę Norm Oceny Procentowej Trwałego Uszczerbku na Zdrowiu (...) zgodnie z poz. 89a w/w tabeli wynosi 5% i pozostaje w związku przyczynowo skutkowym ze zdarzeniem z dnia 21 lutego 2013r.

W uzasadnieniu apelacji powódka wskazała, iż wniosła o zasądzenie kwoty 9.000 zł jaka odpowiada 7% trwałemu uszczerbkowi na zdrowiu. W celu ustalenia trwałego uszczerbku na zdrowiu powódka wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu neurologii i ortopedii. Sąd dopuścił dowód z w/w opinii. Pierwsze z zakresu ortopedii określiła 5% trwały uszczerbek na zdrowiu powódki. Biegła neurolog ustaliła 2% trwałego uszczerbku na zdrowiu, dokonując tego w oparciu o rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18.12.2002r. Każdy biegły ustalił uszczerbek na zdrowiu w ramach swojej specjalności. W oparciu o te opinii powódka rozszerzyła powództwo do 9.000 zł. Sąd I instancji zlecił przygotowanie trzeciej opinii biegłemu z zakresu neurochirurgii, który określił trwały uszczerbek na 1%, następnie w sposób niezrozumiały przy rozstrzyganiu opinię ortopedy pominął. Za niezrozumiałe zdaniem powódki należy uznać wyjaśnienie Sądu I instancji, że opinia neurochirurga zastępuje w zakresie uszczerbku na zdrowiu powódki opinię biegłego z zakresu ortopedii.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy na podstawie zgromadzonego przed Sądem I instancji oraz Sądem II instancji ustalił dodatkowo:

Powódka wskutek przebytego urazu doznała skręcenia kręgosłupa odcinka szyjnego z uszkodzeniem aparatu więzadłowo torebkowego. Wypadek w którym uczestniczyła powódka skutkuje do chwili obecnej bólami i zawrotami głowy, bólami kręgosłupa szyjnego z ograniczeniem ruchomości biernej i czynnej, parastezjami kończyn górnych, szczególnie prawej, w zakresie unerwienia przez nerw łokciowy. Powódka w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 21 lutego 2013r. doznała 5% trwałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z pozycją 89a Tabeli Norm Oceny Procentowej Trwałego Uszczerbku na Zdrowiu (...). Podstawą przyjęcia takiego uszczerbku jest wysoce ograniczony zakres ruchomości stwierdzony podczas badania ortopedycznego. Powódka doznała skręcenia kręgosłupa szyjnego. Zakres prawidłowej ruchomości kręgosłupa wynosi między 35-40 stopni, u powódki stwierdzono znaczne ograniczenie do 20 stopni. Prawidłowy wyprost mieści się między 35-45 stopni, u powódki stwierdzono 25 stopni. Zgięcie do boku w prawo i lewo prawidłowo wynosi 45 stopni, u powódki wynosi do 35 stopni w prawą stronę i 30 stopni w lewą stronę. Rotacja w wyproście u powódki wynosi 35 stopni a norma jest od 60 do 80. Doznane przez powódkę skręcenie kręgosłupa szyjnego i wskazane przy tym znaczne ograniczenia stanowiąc poważne uszkodzenie kwalifikując uraz powódki na 5 % trwałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z tabelą Norm (...).

dowód:

- opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J. z 10 września 2014r., (k.65 akt);

- opinia pisemna uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J. z 17 listopada 2014r. (k. 85 akt);

- ustna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J. z dnia 27 marca 2018r. (k. 250 akt).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie w zakresie kwoty 5400 zł wraz z odsetkami zgodnie z żądaniem pozwu, w pozostałym zaś zakresie podlegała odrzuceniu.

Zgodnie z treścią art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Wynikający z powyższego przepisu zakaz odnosi się zarówno do samego żądania zgłoszonego w pozwie (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.) i obejmuje aspekt ilościowy i jakościowy, jak i podstawy faktycznej (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). W rozpatrywanej sprawie powódka w pozwie domagała się zasądzenia kwoty 5400 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 19 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty. Sąd Rejonowy w przedmiocie też takiego roszczenia rozstrzygnął. Wbrew twierdzeniom apelacji w toku postępowania pierwszoinstancyjnego nie doszło na żadnym jego etapie do rozszerzenia żądania pozwu do kwoty 9.000 zł. Analiza akt sprawy nie wspiera twierdzeń apelującej w tym zakresie, co więcej i dowodu złożenia pisma rozszerzającego powództwa powódka mimo zobowiązania Sądu nie złożyła, otrzymaniu takiego zaprzeczyła też i strona pozwana. W świetle powyższego apelacja wywodzona ponad kwotę 5400 zł, w jakim to Sąd Rejonowy w ogóle nie rozstrzygał związany żądaniem pozwu, jako niedopuszczalna (skoro wywiedziona od nieistniejącego rozstrzygnięcia) podlegała odrzuceniu zgodnie z art. 370 kpc w zw. z art. 373 kpc, co znalazło wyraz w punkcie II sentencji.

W pozostałym zakresie apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Sąd II instancji rozważając cały zebrany w sprawie materiał dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny - w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed Sądem Rejonowym oraz Sądem Okręgowym dowodów – w następstwie, czego, uznał, iż Sąd I instancji dokonał błędnej oceny w przedmiocie żądania, z którym wystąpiła powódka. Sąd ten, bowiem poczynił niepełne ustalenia faktyczne (z pominięciem części zgromadzonych dowodów), jak też następnie błędnie je ocenił, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku wymagającego zmiany, zgodnie z częściowo trafnymi argumentami skarżącej i odmiennego rozstrzygnięcia, co do istoty sprawy.

W rozpatrywanej sprawie powódka dochodziła od strony pozwanej zapłaty kwoty 5400 zł wraz z ustawowymi odsetkami na podstawie zawartej umowy w ramach jednostkowego i rodzinnego ubezpieczenia następstwa nieszczęśliwych wypadków, wskazując na trwały uszczerbek na zdrowiu (uraz skrętny kręgosłupa szyjnego) będący wynikiem nieszczęśliwego wypadku. Powódka wywodziła, iż doznany przez nią trwały uszczerbek na zdrowiu wynosi 5%, a nie 2% jak przyjęła strona pozwana i w jakim świadczenie wypłaciła, tym samym domaga się zapłaty w pozostałym zakresie (za dalsze 3% liczone po 1800 zł za każdy procent). Żądanie to w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym również przed Sądem II instancji – zasługiwało na akceptację

Bezspornym było w sprawie, iż powódka w dniu 21 lutego 2013r.. uległa nieszczęśliwemu wypadkowi (zdarzenie drogowe), w jakiej to dacie łączyła ja ze stroną pozwaną umowa ubezpieczenia, w tym na wypadek trwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem. Spór między stronami sprowadzał się wyłącznie do ustalenia wysokości doznanego przez powódkę trwałego uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem, a tym samym wysokość należnego powódce odszkodowania. Zgodnie z przepisem art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Jednocześnie wedle regulacji art. 809 §1 kc ubezpieczyciel zobowiązany jest potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia. Źródłem powstania stosunku prawnego ubezpieczenia jest zatem umowa zawarta między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym. Do zawartej przez strony umowy ubezpieczenia zastosowanie znalazły (co zgodnie twierdziły strony) obowiązujące u strony pozwanej Ogólne warunki jednostkowego i rodzinnego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków wraz ze stanowiącą jej załącznik tabelą norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ogólne warunki umów są tzw. wzorcem kwalifikowanym i wiążą strony dlatego, że stały się składnikiem umowy ubezpieczeniowej przez odwołanie się do nich. Ustalone przez zakład ubezpieczeń ogólne warunki ubezpieczenia określają m.in. prawa i obowiązki stron umowy, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń (art. 12a ustawy z 22 maja 2003r. o działalności ubezpieczeniowej obowiązującej w dacie związania stron umową, a obecnie art. 16 ustawy z dnia 11 września 2015r o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej). Zgodnie z warunkami ubezpieczenia określonymi dla umowy ubezpieczenia wiążącej strony i będącej podstawą roszczenia powódki zakres ubezpieczenia obejmował wystąpienie u ubezpieczonego trwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego nieszczęśliwym wypadkiem (§5 i 6 owu). Trwały zaś uszczerbek na zdrowiu zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia to to trwałe, nie rokujące poprawy uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia §4 pkt 32). Przy ustalaniu stopnia (procentu) trwałego uszczerbku na zdrowiu stosuje się Tabelę norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu, stanowiącą załącznik do ogólnych warunków ubezpieczenia (§42 owu). Zgodne były przy tym twierdzenia stron postępowania, iż za każdy 1% trwałego uszczerbku na zdrowiu w świetle umowy stron należne było świadczenie w wysokości 1800 zł. Roszczenie powódki wywiedzione w oparciu o umowę ubezpieczenia winno być niewątpliwie rozpatrywane przy uwzględnieniu treści łączącej strony umowy ubezpieczenia oraz wysokości trwałego uszczerbku na zdrowiu ustalonego w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy. Nie stało się to do końca udziałem Sądu I instancji. Rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie wymagało w pierwszym rzędzie ustalenia czy powódka doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem i w jakiej wysokości, uwzględniając tabelę norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu. Są to niewątpliwie okoliczności, których ocena wymaga wiadomości specjalnych, a w konsekwencji, po myśli art. 278 § 1 k.p.c., mogły zostać ustalone wyłącznie przy pomocy dowodu z opinii biegłych sądowych. W rozpoznawanej sprawie dowód taki został przeprowadzony przez Sąd Rejonowy, niemniej nietrafnie oceniony bowiem bez uwzględnienia wszystkich kryteriów określonych w art. 233§1 kpc. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny już zebranego w sprawie materiału jeżeli wymaga to wiadomości specjalnych. Podlega, jak inne dowody, ocenie według powołanego wyżej przepisu, lecz odróżniają ją szczególne kryteria dokonania tej oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Sąd I instancji całkowicie dowolnie i wybiórczo określone opinie pominął w swych ustaleniach i rozstrzygnięciu, nie odwołując się przy tym w ogóle do wskazanych wyżej kryteriów z punktu widzenia których oceny opinii winien dokonywać.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy na początku dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu neurologii oraz opinii biegłego ortopedy. Każdy z biegłych opracował pierwotnie opinię posługując się wyłącznie rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania – który to akt prawny nie miał w niniejszej sprawie zastosowania, bowiem źródłem roszczenia powódki była umowa. Ostatecznie jednak biegli wydali opinie (uzupełniające) z uwzględnieniem tabeli norm oceny procentowej trwałego uszczerbku na zdrowiu obowiązującej w (...), treści tych opinii Sąd Rejonowy do końca jednak nie rozważył, uwzględniając je wybiorczo i dopuszczając dowód z kolejnej opinii biegłego sądowego z zakresu neurochirurgii, ku czemu podstaw, w świetle dotychczasowych opinii i ich treści, oraz charakteru wywiedzionych do nich zarzutów – Sąd Okręgowy w ogóle nie widział, bowiem w pełni wystarczającym pozostawało uzupełnienie opinii z zakresu ortopedii. Sąd Najwyższy wyroku z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73 (LEX nr 7404) wskazał, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, gdyż korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla którejś strony. W powoływaniu kolejnych biegłych nie ma dowolności. U podstaw takiej decyzji powinny leżeć racjonalne argumenty . W świetle art. 286 k.p.c. sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności. Wielokrotnie też Sąd Najwyższy stwierdzał, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. W okolicznościach sprawy treść pisemnej opinii z zakresu ortopedii nie zawierała istotnych braków, wyjaśniając istotne dla sprawy okoliczności (określono wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z Tabelą (...)), a jedynie uzasadnienie wniosków w opinii uzupełniającej było niepełne dla strony pozwanej, jakich to zarzutów (uwzględniając ich podstawy) najpewniej by nie podniosła, gdyby biegły nie dokonał oceny wysokości uszczerbku dwutorowo wg rozporządzenia i Tabeli (...). Pokreślić tu trzeba, iż również biegła neurolog tożsamy procent uszczerbku przyjęła w oparciu o dwie wskazane wyżej podstawy, czego nie negowała ani strona pozwana, ani Sąd Rejonowy nie miał żadnych zastrzeżeń, opierając się właśnie na tej opinii, mimo, iż w swej treść trwałego uszczerbku na zdrowiu nawet nie stwierdza, a uczynił to dopiero biegły neurochirurg określając go na 1%. Biegła sądowa z zakresu neurologii A. D. posługując się pierwotnie rozporządzeniem (...) z 18 grudnia 2002r. (a przewidującym zarówno długotrwały jak i trwały uszczerbek na zdrowiu) wskazała, iż z punktu widzenia neurologicznego powódka doznała 2% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Posługując się prawidłowo tabelą norm (...) w drugiej opinii uzupełniającej potrzymała powyższe, wskazując iż powódka doznała 2% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu z pozycji J 89a. W opinii biegłej sądowej brak zatem w ogóle twierdzeń o trwałym uszczerbku powódki z neurologicznego punktu widzenia, jaki w świetle umowy warunkował odpowiedzialność strony pozwanej zgodnie z umową. Sąd powyższe pominął (jak i strona pozwana), przyjmując, iż uszczerbek ten jest prawidłowy jako zbieżny z tym ustalonym przez samego ubezpieczyciela. Tyle, że ubezpieczyciel dokonał ogólnego ustalenia uszczerbku trwałego u powódki (po badaniu przez lekarza orzecznika ortopedę i chirurga), co winno stać się również udziałem Sądu Rejonowego. Powyższe zatem stanowisko biegłego z zakresu neurologii winno być uwzględnione przez Sąd w zestawieniu z pozostałym materiałem dowodowym, z zatem sporządzoną opinią z zakresu ortopedii, którą Sąd Rejonowy w sposób bezpodstawny całkowicie pominął tylko dlatego, iż określony nią uszczerbek nie był zbieżny z tym ustalonym przez neurologa i ubezpieczyciela, a ostatecznie i z tym ustalonym przez neurochirurga. Fakt, iż jedna z opinii jest zbieżna ze stanowiskiem strony pozwanej nie premiuje jej znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Podstawą dla pominięcia opinii nie może również stanowić ustalony inny stopień uszczerbku na zdrowiu, skoro każdy z biegłych opracowuje opinię w ramach swojej specjalności. Okoliczność, iż neurologicznie uszczerbku trwałego nie stwierdzono, nie znaczy iż taki u powódki nie zaistniał z ortopedycznego punktu widzenia. Biegły sądowy z zakresu ortopedii M. J., posługując się Tabelą norm (...) trwały uszczerbek na zdrowiu powódki określił na 5% z pozycji 89a Tabeli (stan po skręceniu kręgosłupa szyjnego). Jedyny w istocie zarzut tyczący się rzeczonej opinii a wywiedziony przez stronę pozwaną opierał się na tym, iż biegły ocenił stopień trwałego uszczerbku u powódki tak samo na podstawie tabeli (...) i tej stanowiącej załącznik rozporządzenia z 18 grudnia 2002r. określając go na poziomie 1/3 wymiaru z rozporządzenia (5% z możliwych 15%) a maksymalnym wg tabeli (...) (5%), tym samym zdaniem strony pozwanej budzi to wątpliwości, co do prawidłowości określenia wysokości uszczerbku, efektem czego strona pozwana wnioskowała przede wszystkim o opinię uzupełniającą ortopedy lub dopuszczenie dowodu z opinii neurochirurga.

Wskazuje Sąd Okręgowy, iż zgodnie z art. 285 § 1 k.p.c. biegły zobowiązany jest uzasadnić swoją diagnozę . W uzasadnieniu opinii biegłego winny się zatem znaleźć wszelkie informacje, które są potrzebne sądowi, jako wiadomości specjalistyczne, konieczne do ustalenia stanu faktycznego, a więc także umożliwiające weryfikację danych podanych przez biegłego, poprzez np. załączone dokumenty (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r. II CSK 369/11 ). Trzeba pamiętać, iż opinia biegłego, jak każdy dowód nie wiąże Sądu i podlega jego własnej ocenie z zastosowaniem art. 233§1 kpc. Sąd nie może przeto ograniczyć się do powołania się na wniosek końcowy zawarty w opinii biegłego i uznania jej za nie budzącą zastrzeżeń, lecz obowiązany jest sprawdzić przesłanki, którymi kierował się biegły, jak również skontrolować prawidłowość rozumowania biegłego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 12 listopada 1970 r., I PR 350/69). W świetle zatem (ograniczonej) treści opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu ortopedii zestawionej z charakterem zarzutów strony pozwanej, celowym pozostawało (zgodnie z pierwotnym wnioskiem strony pozwanej) jedynie uzupełnienie opinii ( czego Sąd Rejonowy zaniechał), a nie jej całkowite pominięcie i dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, w tym innej specjalności (neurochirurga).

Trzeba wskazać, iż postępowanie apelacyjne ma charakter kontrolny, ale jest także kontynuacją postępowania przed Sądem I instancji i zmierza do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy. Przyjęta koncepcja apelacji pełnej zakłada więc możliwość, a niekiedy konieczność prowadzenia przez Sąd II instancji postępowania dowodowego. Nakłada na Sąd II instancji powinność dokonania samodzielnej oceny dowodów zgromadzonych przez Sąd I instancji oraz przeprowadzonych przed Sądem odwoławczym, a także ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2016 r. IV CSK 285/15). Wobec powyższego Sąd Okręgowy usunął wadliwości w zakresie postępowania dowodowego, które stały się udziałem Sądu I instancji, dopuszczając dowód z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z zakresu ortopedii M. J.. W oparciu o rzeczona opinię w powiązaniu z opiniami pisemnymi sporządzonymi w sprawie Sąd Okręgowy ustalił, iż powódka wskutek przebytego urazu doznała skręcenia kręgosłupa odcinka szyjnego z uszkodzeniem aparatu więzadłowo torebkowego. Wypadek w którym uczestniczyła powódka skutkuje do chwili obecnej bólami i zawrotami głowy, bólami kręgosłupa szyjnego z ograniczeniem ruchomości biernej i czynnej, parastezjami kończyn górnych, szczególnie prawej, w zakresie unerwienia przez nerw łokciowy. Powódka w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 21 lutego 2013r. doznała przy tym 5% trwałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z pozycją 89a Tabeli Norm Oceny Procentowej Trwałego Uszczerbku na Zdrowiu (...). Podstawą przyjęcia takiego uszczerbku jest wysoce ograniczony zakres ruchomości stwierdzony podczas badania ortopedycznego. Zakres prawidłowej ruchomości kręgosłupa wynosi między 35-40 stopni, u powódki stwierdzono ograniczenie do 20 stopni, a zatem w znacznym stopniu. Prawidłowy wyprost mieści się między 35-45 stopni, u powódki stwierdzono jedynie 25 stopni. Zgięcie do boku w prawo i lewo prawidłowo wynosi 45 stopni, u powódki wynosi do 35 stopni w prawą stronę i 30 stopni w lewą stronę. Rotacja w wyproście u powódki wynosi 35 stopni, a norma wynosi od 60 do 80. Doznane przez powódkę skręcenie kręgosłupa szyjnego i wskazane przy tym znaczne ograniczenia stanowiąc poważne uszkodzenie kwalifikując uraz powódki na 5 % trwałego uszczerbku na zdrowiu zgodnie z tabelą Norm (...). Uraz powódki zakwalifikowano zatem z pozycji (...) i uczynił to w ramach swych kompetencji biegły ortopeda.

Opinie pisemne biegłego sądowego M. J. wraz z uzupełniającą je ustną opinią nie rodziły żadnych zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Sąd nie może dokonywać oceny materiału dowodowego wymagającego wiedzy specjalistycznej z pominięciem sporządzonej w sposób prawidłowy opinii biegłych czy niezgodnie z wnioskami płynącymi z takiej opinii. Zauważyć trzeba, iż żadna ze stron, w tym przede wszystkim strona pozwana nie zgłosiła zastrzeżeń do stanowiska biegłego przedstawionego w ustnej opinii uzupełniającej, tym samym wcześniejsze zastrzeżenia ubezpieczyciela należało uznać za rozwiane. Wnioski zawarte w opinii biegłego ortopedy są uzasadnione, a opinia jest wiarygodna, miarodajna i wyczerpująca. Opinia stanowi źródło wiadomości specjalnych, niezbędnych i wystarczających do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy niniejszej. Opinia ta (jej treść) nie uzasadniały zatem dopuszczania dowodów z opinii kolejnego biegłego, tym bardziej odmiennej specjalności (neurochirurga) o którego wnioskowała strona pozwana. Fakt jednak ostatecznego przeprowadzenia dowodu z tej opinii przez Sąd Rejonowy nie mógł zostać pominięty w sprawie, nie rodząc jednak podstaw do dyskwalifikacji opinii z zakresu ortopedii. Okoliczność, iż każdy z biegłych z tożsamej pozycji Tabeli (89a) określił inaczej wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu (ortopeda 5%, neurochirurg 1%), nie podważa wzajemnie tych opinia (a tym bardziej opinii ortopedy wbrew ocenie Sądu Rejonowego), zważywszy iż każdy z biegłych uczynił to w ramach swojej (innej) specjalności. Przyjęcie jedynie tożsamego punktu z tabeli dla określenia wysokości uszczerbków wykluczało ich sumowanie, a zasadnym było przyjęcie uszczerbku określonego na najwyższym poziomie a zatem 5%.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznając zasadność żądania pozwu w zakresie kwoty 5400 zł zmienił w tym zakresie wyrok Sądu Rejonowego, zasądzając jednocześnie na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od tej kwoty od 19 sierpnia 2013r. zgodnie z żądaniem pozwu, przy uwzględnieniu art. 481 kc w zw. z art. 817§1 kc.

Zmiana rozstrzygnięcia, co do istoty sprawy skutkować musiała zmianą orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego zawartego w punkcie II (koszty procesu) i pkt III (koszty sądowe) zaskarżonego wyroku.

Powódka wygrała ostatecznie sprawę w całości co do wywiedzionego pozwem roszczenia, zasadnym zatem było włożenie na stronę pozwaną jako przegrywającą obowiązku zwrotu wszystkich kosztów zgodnie z art. 98 kpc. Co za tym idzie Sąd Okręgowy zmieniając pkt II zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 1967 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które złożyła się opłata od pozwu (270 zł), kwota 480 zł wydatkowana przez powódkę na poczet dowodu z opinii biegłego sądowego, kwota 1200 zł kosztów zastępstwa procesowego (§6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu) oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Jednocześnie zmieniając pkt III wyroku stronę pozwaną jako przegrywająca obciążono obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia Fabrycznej we Wrocławiu kwoty 1399,10 zł tytułem brakujących wydatków na poczet opinii biegłych sądowych, w zakresie nie znalazły pokrycia w uiszczonych prze strony zaliczkach ( art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc). Kwota ta różni się w niewielkim zakresie od tej przyjętej przez Sąd Rejonowy (1398,70 zł), co wynika wyłącznie z błędnego zliczenia przez Sąd I instancji należności biegłych ponad kwotę zaliczkowaną. Zauważa przy tym Sąd Okręgowy, iż w przedmiotowej sprawie zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych wyniosły łącznie 1080 zł (600 zł strony pozwanej i 480 zł powódki), z kolei całość wynagrodzenia biegłych w sprawie zamykała się łącznie kwotą 2479,10 zł, tym samym brakowało 1399,10 zł. Uiszczone zaliczki nie dawały zatem pokrycia całości wydatków, tym samym fakt, iż biegłym wypłacono wynagrodzenie z pominięciem części zaliczki powódki (z jakiej wydatkowano jedynie 45,04 zł), nie zmienia faktu, iż rzeczona zaliczka (w niewykorzystanej dotychczas kwocie 434,96 zł) na cel ten zostanie zadysponowana (przeksięgowana) wobec brakujących wciąż kosztów sądowych (w zakresie wydatków tymczasowo zrealizowanych przez Skarb Państwa), stanowiąc tym samym ostatecznie poniesiony przez powódkę koszt procesu uwzględniony w pkt II wyroku , nie wliczany jednocześnie do kwoty obciążającej stronę pozwaną w zakresie brakujących wydatków w pkt III wyroku.

W tym stanie rzeczy Sąd II instancji na podstawie art. 386§1 kpc uznając apelację za uzasadnioną orzekł jak w punkcie I sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego (pkt III sentencji) znalazło oparcie w przepisie art. 98 kpc. Powódka wygrała apelację w całości w zakresie kwoty 5400 zł jakiej tyczyło się zadanie pozwu i w granicach tylko której wyrokował tak Sąd I i II instancji, co uzasadniało uznanie jej za wygrywającą i obciążenie strony pozwanej całością kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz powódki, o których zasądzenie reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła (art. 109 kpc). Na koszty te złożyły się opłata od apelacji (270 zł ) oraz koszty zastępstwa procesowego w stawce zgodnej § 2 pkt 4 w zw. z §1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W pkt IV wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc obciążył stronę pozwaną jako przegrywającą kwotą 168,37 zł brakujących wydatków na poczet dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii, a przeprowadzonego przed Sąd II instancji, w jakim to zakresie koszt ten wydatkowany został tymczasowo przez Skarb Państwa.