Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2018 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Lidia Grzelak

Protokolant st., sekr. sąd. Jolanta Dziki

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2018 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Płocku

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

z udziałem G. K.

o stwierdzenie nieważności czynności prawnej

I ustala, że umowa sprzedaży energii elektrycznej nr (...) US zawarta dnia 17 lipca 2015 r. pomiędzy G. K. a pozwanym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( poprzednio (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ) jest nieważna;

II nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 30,00 zł ( trzydzieści złotych ) tytułem opłaty sądowej od pozwu.

Sygn. akt I C 240/18

UZASADNIENIE

Powód Prokurator Prokuratury Okręgowej w Płocku, działający na rzecz G. K., w pozwie z dnia 1 lutego 2018 r. ( data stempla operatora pocztowego ) skierowanym do tut. Sądu wniósł o ustalenie, że nieważna jest czynność prawna, stanowiąca umowę sprzedaży energii elektrycznej zawarta w dniu 17 lipca 2015 r. pomiędzy G. K. a (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( poprzednio (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ) z powodu podstępnego wprowadzenia jej w błąd co do treści zawartej czynności prawnej oraz sprzeczności tej umowy z zasadami współżycia społecznego. Wnosił ponadto o obciążenie pozwanego kosztami procesu.

Uczestniczka postępowania G. K., na rzecz której działa powód Prokurator Prokuratury Okręgowej w Płocku, przyłączyła się do jego stanowiska.

Pismem procesowym z dnia 9 lipca 2018 r. pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. uznał powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 lipca 2015 r. do mieszkania G. K. przyszedł mężczyzna, który zaproponował jej zmianę umowy dotyczącej sprzedaży energii elektrycznej, zapewniając, że podpisanie spowoduje obniżenie rachunków z tytułu świadczonej usługi dostawy energii elektrycznej. G. K. podpisała umowę. Umowa została zawarta na okres 48 miesięcy. W wypadku wypowiedzenia umowy przez odbiorcę przed upływem 48 miesięcy od jej zawarcia, sprzedawca może obciążyć odbiorcę opłatą jednorazową w wysokości i na zasadach określonych w umowie tj. w stawce 11,00 zł za każdy miesiąc o jaki umowa została skrócona. Umowa ulegała przedłużeniu na kolejne 36 miesięcy, chyba że odbiorca na 45 dniu przed upływem terminu umowy, na jaki została zawarta, złoży oświadczenie o braku zgody na przekształcenie umowy na dalszy czas określony na 36 miesięcy. Przedstawiciel firmy zapewnił ją, że egzemplarz umowy otrzyma pocztą wraz z rachunkiem za energię elektryczną. G. K. w chwili podpisywania umowy pozostawała w błędnym przekonaniu, że jedynym skutkiem umowy będzie obniżenie rachunków za dostawę energii elektrycznej. O zmianie operatora świadczącego usługę na (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. dowiedziała się dopiero po otrzymaniu pierwszej faktury VAT do zapłaty. W dniu 4 kwietnia 2016 r. G. K. złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. W dniu 5 maja 2016 r. G. K. złożyła wypowiedzenie umowy z dnia 17 lipca 2015 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. obciążył wówczas G. K. jednorazową opłatą ( karą umowną ) w wysokości 418,00 zł za rozwiązanie umowy przed upływem terminu na jaki została zawarta ( umowa wraz z załącznikami k. 9 - 14, oświadczenie k. 15, wypowiedzenie umowy k. 16, informacja (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. k. 17 ).

Prokuratura Okręgowa w Płocku prowadzi w sprawie V Ds. 168/15 śledztwo w sprawie usiłowania doprowadzenia oraz doprowadzenia w latach 2014 - 2018 w P., C., P., W. i innych miastach i miejscowościach na terenie całego kraju, do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wielu osób fizycznych przez wprowadzenie ich w błąd co do faktu zawarcia umowy z firmami m. in. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( obecnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ) lub poprzez podrabianie podpisów osób pokrzywdzonych na umowach sporządzonych z tymi spółkami, tj. o przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk, art. 286 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk. Śledztwem objętych jest ponad 8000 osób pokrzywdzonych; często są to osoby w podeszłym wieku, cierpiące na różne dolegliwości zdrowotne. W toku prowadzonego śledztwa ustalono, że firmy zawierały umowy agencyjne z podwykonawcami tj. podmiotami gospodarczymi, które występując w ich imieniu pozyskiwały klientów dla ich usług. Następnie firmy agencyjne udzielał pełnomocnictw osobom fizycznym, które na podstawie stosownych umów agencyjnych i pełnomocnictw zawierały umowy z indywidualnymi odbiorcami. Z ustaleń śledztwa wynika, że pełnomocnicy firm agencyjnych zawierając umowy z osobami fizycznymi na rzecz tych firm, wprowadzali nabywców w błąd co do treści i rodzaju podpisywanych dokumentów, w ten sposób, że podstępnie przedkładali im do podpisu formularze umów lub podrabiali ich czytelne podpisy na powyższych formularzach. Jedną z osób, z którymi została zawarta umowa wbrew ich woli była G. K., która, gdy zrozumiała właściwie stan rzeczy, o zdarzeniu zawiadomiła organy ścigania ( informacja Prokuratury Okręgowej w Płocku k. 21 - 22 ).

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. obecnie nosi nazwę (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, których prawdziwość nie budzi wątpliwości Sądu. Sąd miał na uwadze, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. nie kwestionował prawdziwości dowodów w postaci dokumentów i uznał powództwo.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Niniejszy proces toczy się z powództwa Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Płocku, działającego na rzecz G. K. ( art. 55 kpc ). Przedmiotem pozwu jest żądanie ustalenia, że nieważna jest czynność prawna, stanowiąca umowę sprzedaży energii elektrycznej nr (...) US zawarta w dniu 17 lipca 2015 r. pomiędzy G. K. a (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( poprzednio (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ) z powodu podstępnego wprowadzenia jej w błąd co do treści zawartej czynności prawnej oraz sprzeczności tej umowy z zasadami współżycia społecznego. Zawarcie umowy nastąpiło w C., w mieszkaniu G. K.. Powód wskazał, że G. K. nie zrozumiała konsekwencji wynikających z podpisanych przez nią dokumentów, przy uwzględnieniu jest wieku i stanu zdrowia, oraz zachowaniu przedstawiciela pozwanego, który chcąc pozyskać nowego klienta, wskazał jej jedynie pozytywne aspekty oferty. G. K. podpisała umowę jedynie dlatego, że uzyskała od przedstawiciela firmy zapewnienie, że jedyną konsekwencją umowy będzie obniżenie przyszłych rachunków z tytułu sprzedaży energii elektrycznej. G. K. działała pod wpływem zapewnień przedstawiciela firmy, działającego w celu skłonienia jej do złożenia określonego oświadczenia woli, w mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie rzeczy.

Powód Prokurator Prokuratury Okręgowej w Płocku w uzasadnieniu pozwu podkreślił, a Sąd pogląd ten w pełni podziela, że sposób działania przedstawiciela pozwanego w momencie zawierania umowy z G. K. pozostawał w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz w zasadami "dobrych praktyk rynkowych" pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami oraz zasadami regulującymi swobodę umów, w tym swobodę wyboru kontrahenta. Żądanie zapłaty przez G. K. na rzecz pozwanego kwoty 418,00 zł z tytułu „opłaty jednorazowej” za wypowiedzenie umowy przed terminem na jaki została zawarta, przy uwzględnieniu okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy tj. nierzetelnego i podstępnego działania przedstawiciela pozwanego, stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego, jak również jest sprzeczne ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa w rozumieniu art. 5 kc, zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Korzystanie z możliwości nałożenia jednorazowej opłaty za wypowiedzenie umowy przed upływem terminu, na jaki została zawarta, w sytuacji, gdy do zawarcia umowy doszło w sposób niewłaściwy, z naruszeniem prawa konsumenta do uzyskania rzetelnej informacji o jego prawach i obowiązkach, uznać należy za rażąco naruszające interes konsumenta.

Zgodnie z art. 58 § 2 kc, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Generalnie zasady współżycia społecznego odnoszą się one do takich dóbr, jak rodzina, ochrona intymnych zachowań seksualnych, szeroko rozumiana wolność i godność człowieka, równość stron, słuszność kontraktowa oraz ochrona osoby trzeciej. Zasady współżycia społecznego, podobnie jak zbliżona do nich znaczeniowo klauzula dobrych obyczajów, ma na celu umożliwienie oceny danej sytuacji w sposób elastyczny, uwzględniający okoliczności konkretnej sprawy, a jednocześnie oderwany od sztywnych kryteriów opartych na prawie pozytywnym. Niemniej jednak zasady współżycia społecznego są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie.

Sąd miał nadto na uwadze, że pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. uznał powództwo pismem procesowym z dnia 9 lipca 2018 r.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 213 § 2 kpc, sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Uznanie zatem powództwa jest aktem dyspozycyjności materialnej pozwanego, który za zasadne uznaje zarówno roszczenie powoda, jak i przyznaje uzasadniające je przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne, a w konsekwencji godzi się na wydanie wyroku uwzględniającego żądanie pozwu ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1983 r. w sprawie III CRN 188/83, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2011 r. w sprawie III CSK 127/10 ).

Sąd jest związany uznaniem. Konsekwencją uznania przez pozwanego powództwa jest konieczność uwzględnienia przez sąd powództwa w zakresie, w jakim pozwany uznał powództwo bez potrzeby przeprowadzania w tym zakresie postępowania dowodowego. Uznanie powództwa przez pozwanego nie wiąże sądu orzekającego, o tyle, że wydając orzeczenie w sprawie jest on obowiązany dokonać oceny uznania powództwa pod kątem istnienia przesłanek negatywnych określonych w art. 213 § 2 kpc - sprzeczność z prawem, z zasadami współżycia społecznego lub zamiar obejścia prawa ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2016 r. w sprawie I CSK 285/15 ).

W związku z powyższym Sąd uwzględnił powództwo i ustalił, że umowa sprzedaży energii elektrycznej nr (...) US zawarta dnia 17 lipca 2015 r. pomiędzy G. K. a pozwanym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( poprzednio (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ) jest nieważna.

Sąd obciążył pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej od pozwu w kwocie 30,00 zł stosownie do przepisu art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 kpc.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.