Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny II Wydział Karny w Rzeszowie

na posiedzeniu w składzie :

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla miasta Rzeszów

– Witolda Maćkowskiego

po rozpoznaniu sprawy J. K.

podejrzanego o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

z powodu zażalenia obrońcy podejrzanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 9 października 2018 r., sygn. akt II Kp 603/18

o nieuwzględnieniu wniosku o wydanie listu żelaznego

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

p o s t a n a w i a:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 9 października 2018 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie, na podstawie art. 281 k.p.k., nie uwzględnił wniosku podejrzanego J. K. o wydanie listu żelaznego.

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Sąd ten wskazał, że wobec podejrzanego aktualne jest postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, a w związku z tym brak jest możliwości jednoczesnego zastosowania instytucji będącej przeciwieństwem izolacyjnego środka zapobiegawczego.

Od tego orzeczenia zażalenie wywiódł obrońca podejrzanego, w którym podniósł zarzut obrazy przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na jego treść, tj. art. 281 § 1 k.p.k., polegającą na przyjęciu, że niedopuszczalne jest wydanie listu żelaznego wobec podejrzanego w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, bez uchylenia tego środka zapobiegawczego, a tym samym niewzięcie pod uwagę przez Sąd I instancji okoliczności niniejszej sprawy, jak również niedokonanie wyboru pomiędzy konkurencyjnymi ze sobą środkami.

W oparciu o tak skonstruowany zarzut obrońca podejrzanego wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wydanie wobec podejrzanego J. K. listu, ewentualnie,

2.  uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy podejrzanego skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Z treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że powodem odmowy wydania listu żelaznego w realiach omawianej sprawy był fakt uprzedniego wydania postanowienia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego. Sąd Okręgowy nie badając przesłanek merytorycznych warunkujących wydanie listu żelaznego, uznał, że przedmiotowa instytucja nie może zostać wobec podejrzanego zastosowana, a podejrzany w pierwszej kolejności winien uzyskać orzeczenie o uchyleniu tymczasowego aresztowania.

Sąd Apelacyjny ma świadomość, że dotychczasowe orzecznictwo sądów, jak i doktryna również prezentowały taki pogląd, tj. wykluczały dopuszczalność wydania listu żelaznego w sytuacji wydania postanowienia o tymczasowym aresztowania. Niemniej jednak nie sposób nie dostrzec, że w ostatnim okresie czasu w judykaturze sądów apelacyjnych pojawiła się linia orzecznicza, zgodnie z którą obecny stan prawny nie wyklucza możliwości zastosowania instytucji listu żelaznego w sytuacji wydania postanowienia w przedmiocie zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego, z tym jednak zastrzeżeniem, że środek ten nie może być wykonywany w chwili procedowania w przedmiocie wydania listu żelaznego (tak SA w Katowicach w postanowieniu z dnia 14 lutego 2018 r., II AKz 118/18, Prok. I Pr. 2018/10/35; SA w Lublinie w postanowieniu z dnia 30 maja 2018 r., II AKz 321/18, LEX nr 2499253; SA w Białymstoku w postanowieniu z dnia 2 sierpnia 2018 r., II AKz 299/18, LEX nr 2531897).

Sąd Apelacyjny orzekający w niniejszym składzie również podziela to stanowisko, jak i argumentację zawartą w uzasadnieniach wskazanych wyżej orzeczeń.

W doktrynie zauważa się, że wydanie listu żelaznego powinno nastąpić przede wszystkim wówczas, gdy w interesie publicznym leży wyjaśnienie sprawy, a miejsce pobytu podejrzanego za granicą nie jest znane lub też jest znane, lecz wydanie takiej osoby przez państwo obce jest albo niemożliwe (ze względu na brak umowy ekstradycyjnej lub pobyt na terenie państwa poza Unią Europejską, którego ma obywatelstwo), albo też powodowałoby znaczne trudności (D. Świecki (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom I., Komentarz do art. 281 t. 5 i 6).

Przy rozważaniu zasadności wydania listu żelaznego nie jest istotna przyczyna nieobecności podejrzanego w kraju; powody takiego stanu mogą być różne i nie mają znaczenia. Także w przypadku celowej ucieczki z kraju z uwagi na toczące się postępowanie karne nie ma przeszkód do zastosowania przedmiotowej instytucji (postanowienie SA w Katowicach z 5.05.2017 r., II AKz 280/17, LEX nr 2333244). Należy mieć również na względzie, że wydanie listu żelaznego minimalizuje koszty ponoszone przez organy procesowe w związku z poszukiwaniami ukrywającego się podejrzanego (czy to krajowymi, czy międzynarodowymi), a także te wynikające z samego pobytu w jednostce penitencjarnej.

W tym miejscu należy odwołać się także do argumentacji zaprezentowanej w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach, iż ograniczenie dopuszczalności wydania listu żelaznego jedynie do tych sytuacji, w których wobec podejrzanego (oskarżonego) nie zastosowano izolacyjnego środka zapobiegawczego, redukuje możliwość procesowego wykorzystania przedmiotowej instytucji do przypadków marginalnych.

Uwzględnienie argumentacji Sądu Okręgowego nakładałaby na podejrzanego i jego obrońcę konieczność przeprowadzenia skutecznych pertraktacji procesowych z organem dysponującym tymczasowo aresztowanym w celu uchylenia postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania. W tej zaś sytuacji zaś instytucja listu żelaznego znalazłaby zastosowanie jedynie sporadycznie.

Przyjęcie koncepcji, skutkującej dopuszczalnością stosowania listu żelaznego w szerszym niż obecnie zakresie, pozwoliłoby, w zależności od konkretnej konfiguracji procesowej, na ograniczenie stosowania instytucji tymczasowego aresztowania w sprawach, w których przeważającym jego powodem jest konieczność wykonania określonych czynności procesowych, w których udział podejrzanego przebywającego za granicą jest niezbędny.

Przenosząc te uwagi na realia omawianej sprawy zauważyć należy, że nieobecność podejrzanego J. K., uniemożliwiła dotychczas zakończenie toczącego się przeciwko niemu dochodzenia, wszczętego dnia 25 stycznia 2013 r. Działania podejrzanego, w tym ukrywanie się przed organami ścigania, było główną tego przyczyną. Obecnie podejrzany wyraża wolę uczestnictwa w postępowaniu przygotowawczym, a następnie także sądowym, o ile zostanie wniesiony akt oskarżenia.

Wprawdzie zastosowanie instytucji z art. 281 k.p.k. jest fakultatywne, jednakże w ocenie Sądu Apelacyjnego ponownie należy rozważyć zasadność wydania listu żelaznego w przedmiotowej sprawie przez pryzmat interesu wymiaru sprawiedliwości oraz zapewnienia prawidłowego toku postępowania i realizacji zasad karnoprocesowych.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny uznał, iż wniosek obrońcy w przedmiocie wydania listu żelaznego odpowiada warunkom formalnym, a tym samym wymaga on merytorycznego rozpoznania. W związku z tym zaskarżone postanowienie należało uchylić, a sprawę przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien sprawdzić wszystkie okoliczności faktyczne, istotne z punktu widzenia rozstrzyganej kwestii, w tym w kontekście charakteru i ciężaru stawianych podejrzanemu zarzutów. Koniecznym wydaje się również rozważenie, czy zastosowanie listu żelaznego nie ułatwi prowadzenia dalszego postępowania, w szczególności w także w przypadku uzależnienia jego wydania od złożenia poręczenia majątkowego.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak na wstępie.