Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1930/17

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 17 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że:

- S. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 2 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 1 sierpnia 2012 roku do 31 sierpnia 2012 roku, od 4 września 2012 roku do 28 września 2012 roku, od 12 października 2012 roku do 31 października 2012 roku, od 6 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku, od 3 grudnia 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku, od 3 stycznia 2013 roku do 31 stycznia 2013 roku, od 1 lutego 2013 roku do 28 lutego 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Grupa Budowlana (...) oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- A. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 22 kwietnia 2013 roku do 26 kwietnia 2013 roku, od 6 maja 2013 roku do 20 maja 2013 roku, od 4 czerwca 2013 roku do 28 czerwca 2013 roku, od 22 lipca 2013 roku do 30 lipca 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Grupa Budowlana (...) oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- G. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 18 czerwca 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku, od 23 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 4 września 2012 roku do 29 września 2012 roku, od 22 października 2012 roku do 31 października 2012 roku, od 10 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Grupa Budowlana (...) oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- M. W. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 18 maja 2012 roku do 31 maja 2012 roku, od 23 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 16 sierpnia 2012 roku do 31 sierpnia 2012 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Grupa Budowlana (...) oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- M. W. (2) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 22 kwietnia 2013 roku do 30 kwietnia 2013 roku, od 6 maja 2013 roku do 14 maja 2013 roku jako zleceniobiorca u płatnika składek Grupa Budowlana (...) oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że płatnik składek GRUPA BUDOWLANA (...) ma zawartą umowę na utrzymanie terenów zieleni miejskiej w rejonie C.D.. W ramach umowy spółka wykonuje prace ogrodnicze, całoroczne utrzymanie porządku, czystości terenów zieleni, alejek i placów. Płatnik zawierał umowy o dzieło pomiędzy GRUPA BUDOWLANA (...), a S. S. , A. S. , G. S., M. W. (1), M. W. (2). Przedmiotem umów było skoszenie i uprzątnięcie trawy parku, sprzątnięcie śmieci z koszy i trawników, zgrabienie trawy i usunięcie śmieci, zgrabienie trawy i usunięcie śmieci, usunięcie zanieczyszczeń z koszy i alejek, usunięcie zanieczyszczeń z koszy i alejek, usunięcie trawy i chwastów, zgrabienie, skoszenie trawy, zgrabienie opadłych liści, wygrabienie i usunięcie liści, usunięcie śmieci z koszy – usunięcie śmieci z koszy, wymiana połamanych desek w ławkach, pomalowanie i wymiana uszkodzonych desek, umycie ławek, tablic, posadzenie krzewów w parku, usunięcie uschniętych drzew, usunięcie śmieci z koszy, zmycie graffiti, usunięcie samosiewek,

Umowy zawierane przez płatnika są co do zasady na okresy miesięczne, ale też kilkudniowe i zawierane w następnych miesiącach na kolejne okresy. W rezultacie powtarzają się od kilku do kilkunastu miesięcy. Polegają na wykonaniu pewnych powtarzający się czynności, bez możliwości osiągnięcia rezultatu, co wskazuje na ciągłość świadczenia pracy. wynagrodzenia wykonującemu umowy cywilnoprawne w okresie objętym kontrolą tj. (...) były wypłacane w miesiącu po zakończeniu umowy na podstawie wystawionych rachunków do umów stosownie do wykonanej pracy. Wskazane czynności, które swoim charakterem obejmowały zakres działania wykonującego te umowy oraz wykonywanie usług.

Z zapisów w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że S. S., A. S., M. W. (1), M. W. (2) nie posiadał innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. G. S. w okresie od 15 marca 2013 roku do 30 listopada 2013 roku posiadał inny tytuł do ubezpieczeń społecznych u innego płatnika składek Zakład (...) z wynagrodzeniem niższym od minimalnego wynagrodzenia tj. 750 zł.

Po przeprowadzeniu analizy powyższych umów cywilnoprawnych oraz złożonych przez płatnika wyjaśnień wynika, że zawarte przez płatnika umowy i dokonywanie określonych czynności przez osobę ją realizującą. Czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. Elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy o świadczenie pracy w charakterze nie mieszczącym w definicji umowy o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tymi samymi wykonawcami, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi. Ponadto dla umów o działo charakterystyczna jest swoboda wykonawcy co do miejsca i czasu wykonania dzieła. Natomiast w niniejszej sprawie usługodawcy wykonują usługi w ściśle określonych miejscach. W/w czynności są wykonywane w wyniku i w celu realizacji zamówienia przez Płatnika. Prace są wykonywane w imieniu i na rzecz płatnika i w tej sytuacji nie można uznać, iż ubezpieczony ponosi odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła, w związku z czym nie mają charakteru umów o dzieło.

W związku z powyższym ZUS uznał, że ubezpieczeni nie wykonywali na rzecz Grupa Budowlana (...) umów o dzieło, lecz wykonywali umowy zlecenie.

/decyzje w aktach ZUS/

Odwołania od powyższych decyzji w dniu 23 stycznia 2015 roku złożyła Grupa Budowlana (...) Spółka z o.o. reprezentowana przez radcę prawnego. Decyzję tę spółka zaskarżyła w całości i zarzuciła jej:

- naruszenie prawa materialnego art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i ust. 3, art. 13 pkt 2, art. 18 ust. 1 i ust. 3, art. 20 ust. 1, art. 22 ust. 1, art. 36, art. 47 ust. 1 pkt 3, ust. 3, ust. 3b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a także art. 81 ust. 1, ust. 5, art. 82 ust. 1 art. 85 ust. 4, art. 87 ust. 1, art. 109 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez ich błędne zastosowanie do umów zawartych przez Grupę Budowlaną (...) Sp. z o.o.,

- naruszenie prawa materialnego art. 627 k.p.c. poprzez niezastosowanie tego przepisu mimo spełnienia przez umowy zawarte z zainteresowanymi przesłanek umowy o dzieło,

- błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez dokonanie kwalifikacji umów zawartych z zainteresowanymi jako umów zlecenia zamiast umów o dzieło mimo spełnienia przesłanek umów o dzieło.

W konsekwencji wniósł o uchylenie zaskarżonych decyzji w całości i zasądzenie na rzecz odwołującego się kosztów procesowych według norm przepisanych.

/odwołanie k. 2 – 6, odwołanie k. 2 – 6 w aktach VIII U 330/15, odwołanie k. 2 – 6 w aktach VIII U 331/15, odwołanie k. 2 – 6 w aktach VIII U 332/15, odwołanie k. 2 – 6 w aktach VIII U 333/15/

W odpowiedziach na odwołania ZUS wniósł o ich oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k. 13 – 14, odpowiedź na odwołanie k. 9 – 10 w aktach VIII U 330/15, odpowiedź na odwołanie k. 9 – 10 w aktach VIII U 331/15, odpowiedź na odwołanie k. 9 – 10 w aktach VIII U 332/15, odpowiedź na odwołanie k. 9 – 10 w aktach VIII U 333/15/

Sąd połączył sprawy o sygn. akt VIII U 330/15, VIII U 331/15, VIII U 332/15, VIII U 333/15 ze sprawą o sygn. akt VIII U 329/15, prowadząc dalej sprawy pod numerem sprawy o sygn. akt VIII U 329/15.

/zarządzenie k. 12 w aktach VIII U 330/15, zarządzenie k. 12 w aktach VIII U 331/15, zarządzenie k. 12 w aktach VIII U 332/15, zarządzenie k. 12 w aktach VIII U 333/15/

Sąd dopuścił do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanych G. S., A. S., S. S., M. W. (1) i M. W. (2) .

/postanowienie k. 31/

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy
i (...), w sprawie o sygn. akt VIII U 329/15, w punkcie pierwszym sentencji wyroku oddalił odwołania, zaś w punkcie drugim sentencji wyroku zasądził od Grupy Budowlani (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. kwotę 1.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/wyrok Sądu Okręgowego z dnia 17 lutego 2016 roku k. 66/

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją z dnia 6 kwietnia 2016 roku odwołujący Grupa Budowlana (...) Spółka z o. o. w Ł. w całości, zarzucając mu m. in. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego,
a w konsekwencji naruszenie art. 233 § 1 k. p. c., jak również naruszenie przepisów prawa materialnego.

Wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, uwzględnienie odwołań od decyzji i uchylenie zaskarżonych decyzji w całości oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesowych z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, iż Sąd dokonał błędnej kwalifikacji zawartych umów jako umów zlecenia, a nie umów o dzieło, mimo braku dowodów wskazujących, że umowy te wykazywały się cechami umów zlecenia.

/apelacja k. 87 – 92/

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w kwocie 1860 zł.

/odpowiedź na apelację k. 118 – 119/

Wyrokiem z dnia 10 lipca 2017 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy
i (...), w sprawie o sygn. akt III AUa 770/16, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wyroku wskazano, że ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, a także zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalają na merytoryczne rozstrzygnięcie sporu. Wskazano, iż Sąd pierwszej instancji dokonał kwalifikacji zawartych umów
z zainteresowanymi, jako umów o świadczenie usług, mimo braku poczynienia ustaleń faktycznych wskazujących, że umowy te wykazywały się cechami charakterystycznymi dla tego rodzaju umowy.

/wyrok z dnia 10 lipca 2017 roku k. 133, uzasadnienie wyroku k. 134 – 141v/

Na rozprawie z dnia 24 sierpnia 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie.

/stanowisko strony e – protokół rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 roku – 00:02:45 – 00:02:51- płyta CD – k. 393/

W głosie do protokołu z dnia 30 sierpnia 2018 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego:

- za I instancję w kwocie 1200 zł tj. w związku z odwołaniem od decyzji dotyczącej S. S. - 600 zł, G. S. - 180 zł, A. S. - 180 zł, M. W. (1) - 180 zł i M. W. (2) - 60 zł;

- za II instancję w kwocie 1860 zł tj. w związku z odwołaniem od decyzji dotyczącej S. S. - 900 zł, G. S. - 240 zł, A. S. - 240 zł, M. W. (1) - 240 zł i M. W. (2) - 240 zł. Zatem jest to łącznie kwota 3060 zł.

/pismo 30 sierpnia 2018 roku k. 394 - 498 - 397v/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Grupa Budowlana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 23 października 2012 roku Przedmiotem działalności spółki jest realizacja projektów budowlanych związanych z wnoszeniem budynków, działalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenów zieleni, pozostałe sprzątanie.

/wypis z KRS k. 7 – 9/

W dniach od 20 marca 2014 roku do 2 kwietnia 2014 roku u płatnika składek przeprowadzono kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, w wyniku czego sporządzono protokół kontroli.

/okoliczność bezsporna/

Spółka (...) była głównym wykonawcą usług o charakterze ogrodniczym i porządkowym dla Miasta Ł.. Spółka zawarła umowę o podwykonawstwo
z płatnikiem składek. W ramach tej umowy, płatnik składek miał zająć się pracami takimi jak: koszenie trawników, malowanie ławek i koszy na śmieci, grabienie liści, naprawianie placów zabaw. Współpraca wyglądała następująco: Miasto Ł. w konkretnym miesiącu zlecało prace do wykonania, np. malowanie ławek w określonej ilości, następnie umowa
z podwykonawcą była rozliczana na podstawie zleceń otrzymanych od Miasta Ł..
Do wykonania zlecano jedynie prace czysto techniczne i porządkowe. Jeżeli należało pomalować ławki to należało nałożyć kolor farby taki sam jak dotychczas stosowany – nie było w tym zakresie żadnej swobody. Podobnie wyglądało wykonywanie innych zleceń, takich jak zakładanie i urządzanie rabatów i klombów oraz sadzenie roślin – rozliczenie następowało na podstawie metrów kwadratowych i ilości roślin, które były posadzone. Wybór był konsultowany z inspektorem Urzędu Miasta co do wzoru oraz rodzaju roślin oraz kolorów. W razie stwierdzenia przy odbiorze wad w wykonaniu prac wykonawca ( (...) sp. z oo) mógł odmówić ich odbioru i rozliczenia w danym miesiącu, zlecając wykonanie ich w następnym miesiącu, zastrzegając sobie prawo do naliczania kar umownych określonych umową. Podwykonawca ( Grupa Budowlana (...) sp. z oo) udzielał 24 miesięcznej gwarancji na malowanie ławek , koszy do śmieci i impregnację palisad.

/zeznania świadka J. K. e – protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 31 – 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:20:18 - 00:29:15 w płyta CD k. 290, zeznania wnioskodawcy W. W. (1) e – protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 roku 00:07:09 – 00:22:42 płyta CD k. 365, kserokopia umowy – k. 205 - 210/

Płatnik składek w celu realizacji umowy zawierał umowy z zainteresowanymi G. S., A. S., S. S., M. W. (1) i M. W. (2) , którym nadał nazwę umów o dzieło. Ich praca polegała m.in. na sprzątaniu parków, wywożeniu śmieci, malowaniu ławek oraz koszeniu trawy.

/niesporne, umowy – akta ZUS, zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290/

Pomiędzy S. S., a płatnikiem składek Grupą Budowlaną (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez W. W. (1) zawarto 8 umów, które strony nazwały „umowami o dzieło” na okresy od 2 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 1 sierpnia 2012 roku do 31 sierpnia 2012 roku, od 4 września 2012 roku do 28 września 2012 roku, od 12 października 2012 roku do 31 października 2012 roku, od 6 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku, od 3 grudnia 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku, od 3 stycznia 2013 roku do 31 stycznia 2013 roku, od 1 lutego 2013 roku do 28 lutego 2013 roku. Przedmiotem w/w umów było: zgrabienie trawy i usunięcie śmieci z parków S., Słowackiego, skweru (...), usunięcie zanieczyszczeń z koszy i alejek w parkach im. Słowackiego, S., Legionów, usunięcie trawy i chwastów krawężników w parkach L., R., Słowackiego, S., skweru (...), zgrabienie liści w parkach im. Legionów, w parku S.. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie płatne w ciągu 14 dni od złożenia rachunku.

/umowy k. 11 – 29 akt ZUS S. S., rachunki k. 11 – 29 akt ZUS S. S./

Pomiędzy A. S., a płatnikiem składek Grupą Budowlaną (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez W. W. (1) zawarto 4 umowy, które strony nazwały „umowami o dzieło” na okresy od 22 kwietnia 2013 roku do 26 kwietnia 2013 roku, od 6 maja 2013 roku do 20 maja 2013 roku, od 4 czerwca 2013 roku do 28 czerwca 2013 roku, od 22 lipca 2013 roku do 30 lipca 2013 roku. Przedmiotem w/w umów było: wymiana połamanych desek w ławkach parkowych w parku S., pomalowanie i wymiana uszkodzonych desek w ławkach – parki Ł.C., zebranie i wywiezienie śmieci z terenu parku i opróżnienie koszy, wymienienie worków w parku im. R., Placu (...). Wykonawca jest zobowiązany do wykonania dzieła osobiście, przy zachowaniu należytej staranności. Ewentualne powierzenie wykonania dzieła w całości lub w części innej osobie wymaga zgody zamawiającego wyrażonej na piśmie pod rygorem nieważności. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie płatne w ciągu 14 dni od złożenia rachunku lub od zakończenia wykonania dzieła bądź 10 dnia następnego miesiąca .

/umowy k. 9 – 15 akt ZUS A. S., rachunki k. 9 - 11 akt ZUS A. S./

Pomiędzy G. S., a płatnikiem składek Grupą Budowlaną (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez W. W. (1) zawarto 5 umów, które strony nazwały „umowami o dzieło” na okresy od 18 czerwca 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku, od 23 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 4 września 2012 roku do 29 września 2012 roku, od 22 października 2012 roku do 31 października 2012 roku, od 10 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku. Przedmiotem w/w umów było: usunięcie połamanych gałęzi z parku (...) i (...), usunięcie ławek, stolików i tablic informacyjnych na skwerze (...), posadzeniu 200 szt. Krzewów w parku im. Legionów w Ł., usunięcie śmieci z koszy, usunięcie graffiti i naprawa (wymiana) połamanych listew w parku D., usunięcie 2 sztuk usuniętych drzew w parku im. L. wyfrezowanie pni. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie płatne w ciągu 14 dni od złożenia rachunku.

/umowy k. 9 – 17 akt ZUS G. S., rachunki k. 9 - 17 akt ZUS G. S./

Pomiędzy M. W. (1), a płatnikiem składek Grupą Budowlaną (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez W. W. (1) zawarto 3 umowy, które strony nazwały „umowami o dzieło” na okresy od 18 maja 2012 roku do 31 maja 2012 roku, od 23 lipca 2012 roku do 31 lipca 2012 roku, od 16 sierpnia 2012 roku do 31 sierpnia 2012 roku Przedmiotem w/w umów było: skoszenie i uprzątnięcie trawy z terenu zieleni miejskiej Ł.C., park im. Słowackiego, umycie ławek w parku, zmycie graffiti w parkach. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie płatne w ciągu 14 dni od złożenia rachunku.

/umowy k. 11 – 15 akt ZUS M. W. (1), rachunki k. 11 – 15 akt ZUS M. W. (1), zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290/

Pomiędzy M. W. (2), a płatnikiem składek Grupą Budowlaną (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez W. W. (1) zawarto 2 umowy, które strony nazwały „umowami o dzieło” na okresy od 22 kwietnia 2013 roku do 30 kwietnia 2013 roku, od 6 maja 2013 roku do 14 maja 2013 roku. Przedmiotem w/w umów było: usunięcie samosiewek z parku im. Legionów, zebranie śmieci, opróżnienie koszty oraz oczyszczenie zbiornika wodnego z pływających śmieci w parku R.. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie płatne w ciągu 14 dni od złożenia rachunku.

/umowy k. 9 – 11 akt ZUS M. W. (2), rachunki k. 9 – 11 akt ZUS M. W. (2), zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225/

Z tytułu powyższych umów płatnik składek nie zgłosił zainteresowanych G. S., A. S., S. S., M. W. (1) i M. W. (2) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a także nie dokonał wyrejestrowania ubezpieczonych z ubezpieczeń społecznych od następnego dnia po wygaśnięciu umów.

/okoliczność bezsporna/

Z zapisów w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że S. S., A. S., M. W. (1), M. W. (2) nie posiadali innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. G. S. w okresie od 15 marca 2013 roku do 30 listopada 2013 roku posiadał inny tytuł do ubezpieczeń społecznych u innego płatnika składek Zakład (...) z wynagrodzeniem niższym od minimalnego wynagrodzenia tj. 750 zł.

/okoliczność bezsporna/

Przy wykonywaniu obowiązków zainteresowani podlegali brygadziście i byli zobowiązani do wykonania prac, jakie zostały im powierzone przez przełożonego. Brygadzista organizował pracę wszystkich osób obecnych na miejscu. Brygadzista rozwoził zainteresowanych do pracy, tj. do konkretnego miejsca. Gdy został posprzątany jeden park to zainteresowani byli przewożeni do kolejnego. Zainteresowani przyjeżdżali do bazy, przy ul. (...), codziennie na tą samą godzinę razem z innymi osobami, z którymi sprzątali w parku. Przełożony decydował, w którym parku będą wykonywane prace. Zainteresowani byli rozwożeni do miejsca wykonywania prac samochodem służbowym, a o zadaniach do wykonania dowiadywali się sukcesywnie. Przy podpisywaniu umowy nie było wiadomo w jakich parkach będą wykonywane prace – zainteresowani dowiadywali się o tym z krótkim, ok. tygodniowym, a czasami dziennym wyprzedzeniem. W bazie zainteresowani zostawiali także swoje ubrania i przebierali się do pracy. Jeżeli mieszkali przy terenie zielonym, który mieli sprzątać czasami sami dochodzili na miejsce pracy.

Przewidziane były odpowiednie terminy na wykonanie prac. Następnie jakość wykonania pracy była weryfikowana przez upoważnione osoby. Odbiory prac były wykonywane na podstawie wizji w terenie przez spółkę (...) oraz przez Urząd Miasta. Prace poszczególnych zainteresowanych nie były odbierane protokolarnie. Odbiór prac odbywał się pomiędzy Grupą Budowlaną (...) a (...) sp. z oo.Sprawdzano czy praca została wykonana prawidłowo oraz czy zgadza się ilość wykonanych prac, np. czy liście w terenie zostały wygrabione, ponieważ płacono od metra. Jeżeli stwierdzono braki to dokonywano stosownych poprawek, np. niedokładnie pomalowana ławka czy nierówno skoszony trawnik.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka I. M. (1) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:23:22 - 00:41:43 płyta CD k. 225, zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290, zeznania wnioskodawcy W. W. (1) e – protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 roku 00:07:09 – 00:22:42 płyta CD k. 36, protokoły odbioru robót k. 275 -286/

Praca wykonywana była w kilkuosobowych grupach. W ramach jednej umowy o dzieło wykonywano zarówno prace wskazane w umowie, jak również inne prace polecone do wykonania przez przełożonego. Zainteresowani zajmowali się wybieraniem śmieci z koszy, zbieraniem śmieci oraz połamanych gałęzi, sypaniem piachem, gdy padał śnieg oraz odgarnianiem śniegu, koszeniem trawy, grabieniem liści, malowaniem ławek, piaskownic, docinaniem desek do ławek oraz ogólnymi porządkowymi pracami. Nie było konkretnego podziału czynności, zgodnie z którym część osób wykonywała jedynie określone czynności – każdy robił wszystko. Prace były również powtarzalne. Od wykonujących prace zależało, czy będą wymieniać się czynnościami.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka I. M. (1) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:23:22 - 00:41:43 płyta CD k. 225, zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290/

Aby wykonywać powyżej wskazane prace pracownicy nie musieli posiadać żadnych kwalifikacji ani szczególnych uprawnień.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290, zeznania świadka J. K. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:20:18 - 00:29:15 w płyta CD k. 290, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290/

Pracownicy za wykonaną pracę otrzymywali wynagrodzenie na podstawie stawki godzinowej wynoszącej od 6 do 10 zł za godzinę pracy. Brygadzista oraz kierownik prowadzili ewidencję czasu pracy oraz listę obecności. Pracownicy także samodzielnie prowadzili ewidencję liczby przepracowanych godzin oraz przekazywali te informację przełożonym. Jeżeli ktoś nie przyszedł do pracy to nie były przewidziane z tego tytułu żadne konsekwencje – za ten okres nie otrzymywano wynagrodzenia. Zainteresowani starali się przychodzić do pracy codziennie. Pracowali od godziny 7.00 lub 8.00 do godziny 16.00 a czasem zdarzało się, że również w soboty w wymiarze 5 - 7 godzin.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290/

Pracownicy wykonywali swoje czynności osobiście, nie mieli możliwości powierzenia swoich czynności innej osobie.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290/

Zdarzało się, że umowa była podpisywana w trakcie pracy, a także w trakcie wypłaty wynagrodzenia. Wysokość wynagrodzenia zależała od ilości przepracowanych godzin. Nie była to stała kwota wynagrodzenia. M. W. (2) i M. W. (1) wykonywali też inne prace niż wynikały z umowy.

/ zeznania świadka Ł. F. e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:21- płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290,zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 33/

Przy wykonywaniu obowiązków pracownicy otrzymywali niezbędny sprzęt (tj. kosy, dmuchawy, paliwo, kosiarki) od płatnika składek, jak również odblaskowe kamizelki, bluzy, buty i rękawice ochronne. Praca w odblaskowych kamizelkach była wymagana przez Urząd Miasta. Brygadzista przywoził sprzęt na miejsce pracy, a następnie go zabierał.

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka I. M. (1) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:23:22 - 00:41:43 płyta CD k. 225, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290, zeznania wnioskodawcy W. W. (1) e – protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 roku 00:07:09 – 00:22:42 płyta CD k. 365, zeznania wnioskodawcy W. W. (1) e – protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 roku 00:07:09 – 00:22:42 płyta CD k. 365/

Za wykonaną prace zainteresowani nie wystawiali rachunków, ale podpisywali już gotowe druki przygotowane przez I. M. (1). Wypłata wynagrodzenia odbywała się w siedzibie wnioskodawcy w Ł. przy ul. (...) przez I. M. (1).

/zeznania zainteresowanego M. W. (2) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:58:30 - 00:59:04 w zw. z wyjaśnieniami 00:03:55 – 00:20:47 płyta CD k. 225, zeznania świadka I. M. (1) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:23:22 - 00:41:43 płyta CD k. 225, zeznania zainteresowanego M. W. (1) protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2015 roku k. 32 oraz e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:44:44 - 00:45:48 w zw. z wyjaśnieniami 00:05:33 – 00:17:04 płyta CD k. 290, zeznania świadka A. N. e – protokół rozprawy z dnia 6 marca 2018 roku 00:31:41 - 00:43:07 w płyta CD k. 290/

Płatnik składek zdecydował się na zawieranie z pracownikami głównie umów o dzieło, ponieważ zależało mu aby prace były zrealizowane. Decyzję o tym, iż zawierane były umowy o dzieło podjął prezes zarządu W. W. (1). Wypisywaniem umów o dzieło oraz sporządzaniem rachunków do umów o dzieło zajmowała się I. M. (1). Płatnik nie byłby w stanie określić na podstawie umowy, jakie czynności robiły dane osoby.

/zeznania świadka I. M. (1) e – protokół rozprawy z dnia 12 stycznia 2018 roku 00:23:22 - 00:41:43 płyta CD k. 225, zeznania wnioskodawcy W. W. (1) e – protokół rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 roku 00:07:09 – 00:22:42 płyta CD k. 365/

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego, jak również na podstawie zeznań zainteresowanych, tj. M. W. (2) i M. W. (1) oraz na podstawie zeznań świadków A. N., Ł. F. oraz J. K.. Zainteresowani oraz świadkowie A. N. oraz Ł. F. byli osobami, które wykonywały prace porządkowe i ogrodnicze na podstawie umów o dzieło na rzecz płatnika składek. Zeznania te były logiczne, spójne i niesprzeczne, tym samym stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Zeznania zainteresowanych oraz świadków A. N. i Ł. F. były zgodne w zakresie jakim wskazywali oni na fakt, że praca była wykonywana codziennie, osobiście, w godzinach od 8.00 do 16.00 a również gdy była potrzeba to i w soboty, że wynagrodzenie było ustalone w stawce godzinowej, że w swojej pracy byli podporządkowani brygadziście, który rozdzielał pracę oraz kierowniczce, która kontrolowała ilość i jakość wykonanych robót. Wprawdzie zainteresowani oraz świadkowie nie byli w stanie podać pełnych danych kierownika, ale jednomyślnie wskazywali, że taka osoba była. Co oznacza, że faktycznie nadzór nad ich pracą był sprawowany. Wiarygodności zeznań zainteresowanych czy wskazanych świadków nie może pozbawić fakt, że wysokość wynagrodzenia wyliczona na podstawie ilości przepracowanych godzin nie koniecznie zgadzała się z kwotą wypłaconą przez płatnika składek tj. z rachunkami. Należy pamiętać, że pracownicy mieli ustaloną różną stawkę za daną czynność zatem gdy wykonywali różne czynności to i wynagrodzenie różnie się kształtowało. Nadto rachunki załączone do umów o dzieło nie były wypełniane przez pracowników, ale przez kierownika biura i administracji I. M. (1), która wskazywała tę samą kwotę co w umowie, nie zaś z faktycznych wyliczeń wskazanych przez pracownika. Zatem nie wykluczone, że pewne rozbieżności między kwotą wyliczoną przez pracowników a płatnikiem składek mogła zaistnieć. Brak list płac, czy ewidencji przepracowanych godzin nie przesądza o braku prawdziwości zeznań świadków i zainteresowanych, bowiem w interesie odwołującego nie była archiwizacja tego rodzaju dokumentów i ich przedstawienie w związku z prezentowym stanowiskiem procesowym.

Sąd Okręgowy oparł się także na zeznaniach świadka J. K. prezesa zarządu firmy (...), który roboty zlecone przez Urząd Miasta w Ł. powierzył do wykonania podwykonawcy tj. płatnikowi składek. Świadek wskazał, że nie stawiał wnioskodawcy żadnych warunków co do wykonania zleconych prac wymagał jedynie ich zrealizowania w terminie i w zakresie określonej kwoty. Jednak nie posiadał już żadnej wiedzy w jaki sposób podwykonawca zlecone zadania realizuje tj. na jakiej podstawie prawnej zatrudniał pracowników i w jakich godzinach tę pracę oni świadczyli. W związku z tym jego wiedza ograniczała się jedynie do relacji łączących wykonawcę z podwykonawcą. Nie posiadał już żadnych danych co do osób zatrudnionych przez płatnika składek, ponieważ ten aspekt nie wchodził w zakres ich współpracy.

Jednocześnie Sąd Okręgowy przy ustalaniu stanu faktycznego w sprawie oparł się również na zeznaniach wnioskodawcy W. W. (1) oraz pracownika płatnika składek I. M. (1), w zakresie ograniczonym do okoliczności nawiązania współpracy ze spółką (...), zakresu wykonywanych prac oraz przyczyn nawiązania z zainteresowanymi umów o dzieło. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy odmówił wiary wskazanym powyżej dowodom z zeznań, gdyż stały one w opozycji do treści zeznań pozostałych świadków oraz zainteresowanych. Przede wszystkim Sąd Okręgowy odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy W. W. (1) w zakresie w jakim zaprzeczał on, aby podstawą ustalenia wynagrodzenia były stawki godzinowe, brak było osób nadzorujących pracę, na podstawie zawartych umów o dzieło wykonywane były wyłącznie prace wskazane w umowie. Zeznania te pozostają bowiem w całkowitej sprzeczności z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a przede wszystkim z zeznaniami świadków i zainteresowanych, czyli osób wykonujących czynności na rzecz wnioskodawcy w ramach zawieranych umów o dzieło. Także zeznania świadka I. M. (2) w pewnym zakresie nie posiadały przymiotu wiarygodności tj. w zakresie w jakim wskazywała ona na brak wynagrodzenia w oparciu o stawkę godzinową, co jak już wskazano powyżej stoi w sprzeczności z pozostałym wiarygodnym materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy pominął zeznania świadka M. W. (3), ponieważ w spornym okresie nie była ona pracownikiem u płatnika składek a także z zeznania świadka A. P., ponieważ nie pamiętał czy zawierał jakiekolwiek umowy z wnioskodawcą i nie pamięta aby na jego rzecz wykonywał jakieś czynności zatem nie posiadali oni wiedzy na temat realizacji umów o dzieło zawartych z zainteresowanymi w sprawie.

Sąd przesłuchał dwóch zainteresowanych z uwagi na to, że tylko oni stawili się w charakterze strony. Pozostali wzywani do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania pod rygorem pominięcia tego dowodu, nie stawili się. Skoro jednak przedmiotowo umowy wszystkich ubezpieczonych były związane z wykonywaniem szeroko pojętych prac porządkowych i pielęgnacyjnych w parkach, Sąd przyjął, iż sposób realizacji tych umów nie odbiegał od tego przedstawionego przez świadków i pozostałych ubezpieczonych, skoro pracowali w grupach.

Sąd pominął dowód z zeznań świadków G. i W. na podstawie art. 242 kpc.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie są zasadne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1778) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

W myśl art. 9 ust. 1a w/w ustawy, ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkowstwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania
ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie
w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (minimalna płaca) podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt 1e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (t. j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1938) obowiązującej od dnia 1 października 2004 roku osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 w/w ustawy dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowym.

Z mocy art. 13 pkt 2 zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Z kolei w myśl art. 9 ust. 4a zleceniobiorcy, mający ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli
w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi,
iż podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Należy podkreślić, iż stosownie do art. 353 1 k. c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jakie odwołujący się płatnik składek Grupa Budowlana (...) zawierał z zainteresowanymi G. S., A. S., S. S., M. W. (1) i M. W. (2) . Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a które stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k. c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k. c.). W doktrynie panuje pogląd, że przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k. c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art. 750 k. c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Zawierając taką umowę strony winny dokładnie określić dzieło, które ma powstać w następstwie jej wykonania. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku, zatem wystarczy, że swoją pracę wykonuje się sumiennie . Wykonywanie umowy nie musi prowadzić do osiągnięcia określonego, zindywidualizowanego rezultatu, osiągnięcie go nie należy do obowiązków zleceniobiorcy i jeśli nawet mimo starannego wykonywania pracy nie zostanie on uzyskany, nie stanowi to nienależytego wykonania zobowiązania ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5, por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, II AUa 106/12, lex nr 1312028, por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2012 r., II UK 70/12, LEX nr 1318380).

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną, jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522).

Nazwa umowy z wyeksponowaniem terminologii służącej podkreśleniu, że ma ona charakter dzieła, nie przesądza samodzielnie o rodzaju umowy w oderwaniu od oceny rzeczywistego jej przedmiotu oraz okoliczności jej wykonywania. Decydująca jest bowiem rzeczywista istota umowy determinowana jej treścią, zgodnym zamiarem stron i celem, a nie jej nazwa, która niejednokrotnie nie oddaje natury łączącej strony stosunku prawnego (po r. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 czerwca 2013 r. sygn. III AUa 13/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r. sygn. III CSK 216/12).

W ocenie Sądu kwestionowane umowy są faktycznie umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a nie umowami o dzieło.

Do obowiązków zainteresowanych należało m.in. wykonywanie prac porządkowych, ogrodniczych w parkach na obszarze Ł.C. – koszenie trawy w parkach, grabienie liści, odśnieżanie alejek w parkach, wycinanie drzew, sprzątanie śmieci, opróżnienie koszy w parkach.

Zainteresowani wykonywali więc czynności powtarzalne, niewymagające żadnych kwalifikacji. Mogłaby je wykonać każda zdolna do pracy osoba. Dlatego nie można mówić, iż zainteresowani zostali zatrudnieni ze względu na swoje szczególne właściwości lub zdolności. W rezultacie pracy zainteresowanych z pewnością nie powstało dzieło ani też żaden wyodrębniony przedmiot, co stanowi niezbędny element umowy o dzieło.

Dzieło zaś nie musi mieć cech indywidualności w takiej mierze jak utwór, nie zawsze musi być tworem jedynym i niepowtarzalnym, chronionym prawem autorskim i wymagającym od jego autora posiadania specjalnych umiejętności. Tym niemniej musi być wyrazem kreatywności, umiejętności, myśli technicznej i powinno być przedmiotem zindywidualizowanym już w samej umowie ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2013 r., III AUa 146/13, Lex nr 1422410).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem trudno jest uznać za umowę o dzieło, umowę której istota sprowadza się do koszenia trawników. Koszenie trawnika jest czynnością cykliczną przy właściwym pielęgnowaniu koniecznym jest ponawianie tego koszenia co 1-2 tygodnie, w zależności od natężenia opadów i temperatury. Trudno mówić, iż po skoszeniu trawnika powstaje coś trwałego, dającego się wyodrębnić. Nie ma też z punktu widzenia obrotu znaczenia fakt, czy trawnik jest skoszony czy nie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 28 stycznia 2014 r., III AUa 898/13, Lex nr 1423320).

Podobne stanowisko wyraził Sad Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 21 stycznia 2014 roku w sprawie III AUa 813/13 (Lex nr 142316) i wskazał, że przycięcie krzewów do kształtu kuli i stożka nie sposób zakwalifikować jako wykonanie umowy o dzieło. Wprawdzie przy przycinaniu krzewów należy się wykazać pewną umiejętnością, jednakże wytworem takiej czynności nie jest określone dzieło.

Praca osoby odpowiadającej za bieżące prace porządkowe na danym terenie, bez dostatecznie zindywidualizowanego dzieła, nie dają podstaw do kwalifikacji zawieranych umów jako umów o dzieło. /tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 12.05.2016 r, III AUa 699/15). Porządkowanie pola, sadzenie roślin, pielenie, cięcie żywopłotu i krzewów w pewnym przedziale czasowym nie może zostać zakwalifikowane jako umowa o dzieło z uwagi na ciągłość czynności i brak ich wyraźnie twórczego charakteru./wyrok SA w Gdańsku z dnia 22.06.2016 r III AUa 285/16/.

Umowy z zainteresowanymi były zawierane najczęściej na okresy miesięczne i wynagrodzenie było wypłacane miesięcznie. Ponadto, bezsprzecznie zainteresowani otrzymywali wynagrodzenie na podstawie stawki godzinowej. Tym samym, przeczy to istotnym cechom umowy o dzieło dotyczącym kwestii wynagrodzenia za dzieło. Ustalenie wysokości wynagrodzenia na podstawie ilości przepracowanych godzin jest bowiem charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług. Wymaga podkreślenia, iż zainteresowani nie mieli żadnej swobody w zakresie miejsca i czasu wykonania dzieła. Wykonywali ją osobiście. Codziennie stawiali się w określonym miejscu oraz o tej samej godzinie, a następnie z bazy byli kierowani do konkretnego miejsca, gdzie zlecane im były konkretne czynności do wykonania. Ponadto, ich praca była podporządkowana i kontrolowana przez przełożonych, tj. brygadzistę oraz kierowniczkę, którzy organizowali ich pracę i wskazywali konkretne czynności, które należało wykonać. Także okoliczność wykonywania tych samych prac w grupie kilkuosobowej świadczy o tym, iż celem zawartych umów nie było osiągnięcie określonego rezultatu w postaci dzieła lecz świadczenie usług o charakterze porządkowym i ogrodniczym. Tym bardziej, że do wykonania powyższych prac zainteresowani otrzymywali od płatnika składek niezbędne narzędzia pracy oraz odzież ochronną, rękawice i buty. Również wykonywane prace przez zainteresowanych nie były zbieżne z pracami określonymi w treści umowy o dzieło, ponieważ o pracach jakie należało wykonać dowiadywali się oni sukcesywnie, tak samo jak o miejscu świadczenia pracy. Zainteresowani nie mieli również żadnej swobody oraz wpływu na rezultat, który zgodnie z umową mieli osiągnąć, skoro przy malowaniu ławek czy sadzeniu roślin kierowali się ściśle otrzymanymi wytycznymi co do koloru farby czy wyboru roślin. Świadczy to o tym, iż w wyniku ich prac nie powstało żadne zindywidualizowane dzieło, lecz ich praca miała charakter powtarzający się oraz nakierowany na staranne działanie, a nie osiągnięcie określonego rezultatu. Ponadto, prace były wykonywane na zlecenie oraz na rzecz płatnika składek, dlatego nie można uznać, iż zainteresowani ponosili odpowiedzialność za istnienie wad fizycznych dzieła.

W momencie zawierania umów strony były w stanie jedynie określić rodzaj prac, a nie konkretnie co będą robić. O tym decydowały aktualne potrzeby płatnika. Trudno więc mówić o skonkretyzowanym już w umowie dziele. Nadto nawet płatnik przyznał, że nie byłby wstanie określić, jakie konkretnie prace wykonywał konkretny ubezpieczony, co przeczy tezie odwołującego się o powstałym trwałym, wyodrębnionym dziele.

Odnosząc się do pozostałych argumentów strony odwołującej się, Sąd pragnie przede wszystkim wskazać, że zasada swobody umów podlega ograniczeniom a ubezpieczenia społeczne posiadają cechę przymusu. To znaczy, że pracodawca nie może, wedle swojej woli czy nawet wedle woli zatrudnionego, decydować o uczestnictwie w systemie ubezpieczeń społecznych. Ustawodawca celowo objął umowy zlecenia obowiązkiem składkowym w celu zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej zleceniobiorcom, której nie można wyłączyć nawet w wyniku zgodnej woli stron umowy zlecenia.

W świetle wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005 r., I UK 104/05, opubl. w (...) z (...), który Sąd Okręgowy w pełni podziela „Przepisy prawa ubezpieczenia społecznego mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego. Nie mogą być interpretowane rozszerzająco, zwłaszcza przy zastosowaniu wykładni aksjologicznej.“ Zatem przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych decydują o konieczności odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umów rzeczywiście zawartych i wykonywanych. O charakterze zatrudnienia decyduje nie tylko treść umowy, ale przede wszystkim sposób jej wykonywania. Zatem sama wola stron nie przesądza o kwalifikacji umowy, lecz ustalenia faktyczne.

Decyzje ZUS są zatem prawidłowe, ustalenia faktyczne wskazują, iż zainteresowani faktycznie wykonywali czynności zgodne z treścią zawartych umów. W uznaniu Sądu nie ulega zatem wątpliwości, że kwestionowane umowy noszą cechy umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k. c.), a nie umowy o dzieło. I z tego względu podlegają obowiązkowi składkowemu.

Z tych względów, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołania w pkt 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 wyroku. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił, w oparciu o § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. 2013 r., poz. 490), zgodnie z wnioskiem według wykazu, na kwotę 1200 zł (S. S. – 600 zł, G. S. – 180 zł, A. S. – 180 zł, M. W. (1) – 180 zł, M. W. (2) – 60 zł) odwołanie wniesione w dniu 23 stycznia 2015 roku. Z kolei za postępowanie apelacyjne na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 roku, poz. 1804 - w wersji obowiązującej od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 26 października 2016 roku) na kwotę 1860 zł (S. S. – 900 zł, G. S. – 240 zł, A. S. – 240 zł, M. W. (1) – 240 zł, M. W. (2) – 240 zł) apelacji wniesiono w dniu 6 kwietnia 2016 roku.