Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I Ns 12/18

POSTANOWIENIE

Dnia 17 maja 2018 r.

Sąd Rejonowy w Kutnie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – SSR Paweł Wrzesiński

Protokolant – st. sekr. sąd. Irena Anyszewska

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2018 r. w Kutnie

na rozprawie

sprawy z wniosku S. M. i M. K.

z udziałem B. O., H. G., W. G., W. A., W. D., G. M., W. K., A. K. i T. T.

o zasiedzenie

p o s t a n a w i a:

1.  stwierdzić, że I. K. (1) z domu M. córka J. i L. w udziale 1/2 (jedna druga) oraz S. M. syn J. i L. w udziale 1/2 (jedna druga) nabyli przez zasiedzenie z dniem 19 października 1981 r. w nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,28 ha położonej w obrębie (...)_5. (...)G., jednostka ewidencyjna gmina Ż., powiat (...), województwo (...), jak to zostało przedstawione na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzonych przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014:

a) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego S. G. (1),

b) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego I. O.,

c) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego J. A.,

2.  oddalić wniosek w pozostałym zakresie,

3.  stwierdzić, że wnioskodawcy i uczestnicy postępowania ponoszą koszty postepowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 12/18

UZASADNIENIE

Wnioskiem złożonym dnia 27 października 2010 r. wnioskodawcy I. K. (2) i S. M. wnieśli o stwierdzenie, że wnioskodawcy nabyli w drodze zasiedzenia z dniem 31 sierpnia 1999 r. własność nieruchomości stanowiącą działkę nr (...), obręb 9, położoną w G., gmina Ż., przy ul. (...) ( (...)), dla której nie została jeszcze założona księga wieczysta. W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazali, że przedmiotowa nieruchomość została zakupiona w 1918 roku przez dziadków wnioskodawców S. i B. małż. A., a po ich śmierci została odziedziczona przez matkę wnioskodawców L. M. (1). L. M. (1) wskazana jako ostatni posiadacz samoistny przedmiotowej nieruchomości zmarła w dniu 31 sierpnia 1979 r., zaś spadek po niej nabyli wnioskodawcy w częściach równych. Ponadto wnioskodawcy wskazali, że są posiadaczami samoistny nieruchomości nieprzerwanie od 31 sierpnia 1979 r.

/wniosek – k. 2/

Postanowieniem z dnia 2 września 2011 r. do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania wezwano B. O., H. G., W. G., W. A. oraz W. D..

/postanowienie z dnia 2 września 2011 r. – k. 32/

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2011 r. sąd na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie w sprawie. Następnie postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2012 r. postępowanie zostało podjęte i wezwano do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Z. K.. Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 22 czerwca 2012 r. sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania J. M. (1).

/postanowienie z dnia 30 grudnia 2011 r. – k. 54, postanowienie z dnia 13 kwietnia 2012 r. – k. 82, protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 138-142/

Pismem z dnia 14 września 2012 r. wnioskodawcy sprecyzowali wniosek, wskazując, że wnoszą o stwierdzenie, że wnioskodawcy I. K. (2) i S. M. nabyli z dniem 20 października 1981 r. w drodze zasiedzenia własność nieruchomości gruntowej położonej w G. gmina Ż. przy ul. (...) ( (...)) obręb 9 numer działki (...), dla której nie jest prowadzona księga wieczysta, po 31/80 części każde z nich, czyli ponad udziały przysługujące wnioskodawcom z tytułu dziedziczenia spadku po L. M. (1), dziedziczącej z kolei spadek po swoich rodzicach i właścicielach nieruchomości tj. B. i S. małż. A. (łącznie 18/80 części).

/pismo procesowe wnioskodawców z dnia 14 września 2012 r. – k. 153-156/

Wnioskodawczyni I. K. (2) zmarła w dniu 14 kwietnia 2013 r. W związku z tym postanowieniem z dnia 10 maja 2013 r. sąd na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie w przedmiotowej sprawie. Pismem z dnia 17 września 2013 r. wskazano, że następcą prawnym zmarłej jest syn M. K., który wstępuje jako strona do niniejszego postępowania. Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2014 r. sąd podjął zawieszone postępowanie z udziałem M. K. jako następcą prawnym zmarłej wnioskodawczyni I. K. (2).

/odpis aktu zgonu wnioskodawczyni – k. 208, postanowienie z dnia 10 maja 2013 r. – k 209, pismo procesowe z dnia 17 września 2013 r. – k. 219-220, postanowienie z dnia 17 stycznia 2014 r. – k. 228/

W dniu 1 września 2012 r. zmarła uczestniczka postępowania Z. K.. W związku z tym postanowieniem z dnia 24 czerwca 2014 r. sąd na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zawiesił postępowanie w przedmiotowej sprawie, jednocześnie podjął postępowanie w sprawie z udziałem W. K., A. K. i T. T. jako następcami prawnymi zmarłej uczestniczki postępowania Z. K..

/odpis aktu zgonu uczestniczki postępowania Z. K. – k. 289, postanowienie z dnia 24 czerwca 2014 r. – k. 290/

Uczestnicy postępowania B. O., Z. K., W. G., W. D., H. G., W. A., W. K., A. K. i T. T. przyłączyli się do wniosku o stwierdzenie zasiedzenia.

/pismo procesowe uczestnika postępowania B. O. z dnia 20.04.2012 r. – k. 88 i z dnia 26.03.2014 r. – k. 243, pismo procesowe uczestniczki postępowania Z. K. z dnia 25.04.2012 r. – k. 90-91, pismo procesowe uczestnika postępowania W. G. z dnia 25.04.2012 r. – k. 93, pismo procesowe uczestniczki postępowania W. D. z dnia 2.05.2012 r. – k. 96, pismo procesowe uczestniczki postępowania W. A. z dnia 2.05.2012 r. – k. 98, pismo procesowe uczestniczki postępowania H. G. z dnia 21.05.2012 r. – k. 102, protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 138-142, protokół rozprawy z dnia 22 lipca 2014 r. – k. 316-320/

Na rozprawie w dniu 17 maja 2018 r. wnioskodawcy wskazali, że zasiedzenie na rzecz I. K. (2) i S. M. po połowie ma obejmować udziały przysługujące pozostałym spadkobiercom po B. A. i S. A..

/protokół rozprawy z dnia 17 maja 2018 r. – k. 437-437v/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość gruntowa stanowiąca działkę nr (...), obręb 9, położona w G., gmina Ż., przy ul. (...) (poprzednio (...), dawna działka nr (...) o powierzchni 615 sążni kwadratowych) stanowiła pierwotnie własność A. M. (1). Następnie własność tejże nieruchomości nabyli M. i A. M. (2), na podstawie aktu notarialnego Repertorium (...), sporządzonego przed notariuszem A. G., notariuszem przy Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Warszawie.

/dowód: wypis aktu notarialnego Rep. Nr 776 – k. 66, 70-76, poświadczone tłumaczenie z języka rosyjskiego wypisu aktu notarialnego Rep. Nr 776 – k. 67-69, 50-53, wypis z rejestru gruntów i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzone przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014 – k. 263, pismo Starostwa Powiatowego w K. Wydziału Geodezji i (...) z dnia 20.09.2011 r. – k. 39, wypis z rejestru gruntów – k. 40, wypis i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 – k. 5/

Następnie na podstawie aktu notarialnego Rep. Nr 422 z dnia 13 listopada 1918 r. sporządzonego przed notariuszem R. B. pomiędzy M. i A. małż. M. a S. i B. małż. A., S. i B. małżonkowie A. nabyli własność zabudowanej działki ziemi wchodzącej w skład majątku (...) powiatu (...), G., na planie dołączonym pod N1 zbioru dokumentów księgi wieczystej powyższego majątku nr 43 zawierającej przestrzeni 615 kwadratowych sążeni.

/dowód: wypis aktu notarialnego Rep. Nr 422 – k. 262, 66/

Obecna działka nr (...) o powierzchni 0,28 ha położona w obrębie (...)_5. (...)G., jednostka ewidencyjna gmina Ż., powiat (...), województwo (...), jak to zostało przedstawione na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzonych przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014 przy ul. (...) (poprzednio (...)) odpowiada działce nr (...) o powierzchni 615 sążni kwadratowych wymienionej w akcie notarialnym Rep. Nr 422 z dnia 13 listopada 1918 r. Dla przedmiotowej nieruchomości nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów.

/dowód: wypis z rejestru gruntów i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzone przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014 – k. 263, pismo Starostwa Powiatowego w K. Wydziału Geodezji i (...) z dnia 20.09.2011 r. – k. 39, wypis z rejestru gruntów – k. 40, wypis i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 – k. 5, zaświadczenie V Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Kutnie – k. 6/

Nieruchomość była zabudowana domem piętrowym usytuowanym od strony drogi, połowa budynku znajdowała się na działce nr (...) stanowiącej własność S. i B. małż. A., a połowa na działce nr (...). S. i B. małż. A. mieszkali na tej nieruchomości, uprawiali ziemię, gospodarowali nią, sadzili ziemniaki, mieli drzewa i krzywy owocowe, uiszczali podatki, podejmowali wszystkie decyzje odnośnie swojej nieruchomości. Początkowo dwa pokoje na górze były przydzielone dla L. M. (1), jeden pokój na dole dla S. G. (1) i jeden pokój dla J. A.. S. G. (1) mieszkała tam krótko, jak w 1938 roku wyszła za mąż przeprowadziła się do Ż.. J. A. mieszkał dopóki się nie ożenił. L. i J. małż. M. zawarli związek małżeński w 1926 roku, cały czas mieszkali na tej nieruchomości.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318, przesłuchanie uczestniczki postępowania H. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. K. – k. 318v-319, przesłuchanie uczestniczki postępowania A. K. – k. 319-319v, przesłuchanie uczestniczki postępowania T. T. – k. 319v, wypis z rejestru gruntów i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzone przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014 – k. 263, dokumenty znajdujące się w załączonych aktach I Ns 612/12 Sądu Rejonowego w Kutnie: odpis aktu urodzenia S. G. (1) zd. A. – k. 9, odpis aktu małżeństwa S. G. (2) – k. 10, odpis aktu małżeństwa L. M. (1) – k. 11, odpis aktu małżeństwa I. O. – k. 12, odpis aktu urodzenia J. A. – k. 13, odpis aktu urodzenia L. M. (1) wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 17-18, odpis aktu urodzenia Z. A. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 19-20, odpis aktu urodzenia I. A. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 21-22/

S. i B. małż. A. mieli pięcioro dzieci: S. G. (1), Z. A., L. M. (1), I. O. i J. A..

/dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 7 grudnia 2012 r. wydane w sprawie I Ns 612/12 – k. 42 załączonych akt I Ns 612/12, k. 224, dokumenty znajdujące się w załączonych aktach I Ns 612/12 Sądu Rejonowego w Kutnie: odpis aktu urodzenia S. G. (1) zd. A. – k. 9, odpis aktu małżeństwa S. G. (2) – k. 10, odpis aktu małżeństwa L. M. (1) – k. 11, odpis aktu małżeństwa I. O. – k. 12, odpis aktu urodzenia J. A. – k. 13, odpis aktu urodzenia L. M. (1) wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 17-18, odpis aktu urodzenia Z. A. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 19-20, odpis aktu urodzenia I. A. wraz z tłumaczeniem przysięgłym – k. 21-22/

B. A. zmarła w dniu 25 sierpnia 1945 r. Spadek po B. A. na podstawie Kodeksu Napoleona nabyły dzieci: S. G. (1), Z. A., L. M. (1), I. O. i J. A. po 1/5 części każde z nich.

/dowód: odpis aktu zgonu B. A. – k. 8 załączonych akt I Ns 612/12, postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 7 grudnia 2012 r. wydane w sprawie I Ns 612/12 – k. 42 załączonych akt I Ns 612/12, k. 224/

Z. A. zmarł w dniu 8 maja 1946 r., miał jednego syna M. A., który zmarł przed jego śmiercią. Spadek po Z. A., synu S. i B., zmarłym w dniu 8 maja 1946 r., na podstawie Kodeksu Napoleona nabyli: ojciec S. A. w ¼ części oraz rodzeństwo: S. G. (3) z domu A., L. M. (2) z domu A., I. A. z domu A. i J. A. – każde z nich w 3/16 części.

/dowód: odpis aktu zgonu Z. A. – k. 39 załączonych akt I Ns 612/12, odpis prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w W. z dnia 24 maja 2016 r. wydanego w sprawie I Ns 605/15 – k. 436, zapewnienie spadkowe M. K. - protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2012 r. w sprawie I Ns 612/12 – k. 40 załączonych akt I Ns 612/12/

Po śmierci B. A. na nieruchomości nadal mieszkał S. A., a także L. i J. małż. M. oraz ich dzieci: I. K. (2) i S. M.. I. K. (2) wyszła za mąż i zamieszkała w P., a S. M. zamieszkał w Ł., w pierwszym związku małżeńskim pozostawał w latach 1954-1976, ponowny związek małżeński z G. M. zawarł w 1985 roku.

/dowód: zeznania świadka K. D. – k. 317-317v, przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania H. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318, przesłuchanie uczestnika postępowania W. G. – k. 318v/

S. A. zmarł w dniu 19 października 1951 r. Spadek po S. A. na podstawie ustawy nabyły dzieci S. G. (1), L. M. (1), I. O. i J. A. po ¼ części każde z nich.

/dowód: odpis aktu zgonu S. A. – k. 14 załączonych akt I Ns 612/12, prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 7 grudnia 2012 r. wydane w sprawie I Ns 612/12 – k. 42 załączonych akt I Ns 612/12, k. 224/

I. O. zmarła w dniu 5 listopada 1954 r. Spadek po I. O., córce S. i B. A., nabyli mąż J. O. w ¼ części oraz syn B. O. w ¾ części, z wyłączeniem udziału spadkodawczyni w majątku osobistym do chwili jej śmierci wspólnością ustawową, który nabył syn B. O. w całości. Spadek po J. O. zmarłym w dniu 29 kwietnia 1977 r. na podstawie ustawy nabyli żona S. O. i syn B. O. po ½ części każde z nich.

/dowód: postanowienie Sądu Powiatowego dla (...) W. z dnia 15 maja 1956 r. w sprawie I Ns II 383/56 – k. 326, postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z dnia 30 listopada 2000 r. w sprawie IV Ns 1472/00 – k. 314/

Po śmierci S. A. na nieruchomości cały czas mieszkali i zarządzali nią L. i J. małż. M.. Drugą połowę domu położoną na działce nr (...) zajmowała M. G., a po jej śmierci B. i Z. małż. K.. Jako sąsiedzi zgodnie użytkowali swoje nieruchomości, nie było między nimi sporów, wspólnie założyli elektryczność, remontowali schody, drzwi wejściowe, okna w korytarzu. J. M. (2) zmarł w 1957 roku. Do swojej śmierci to J. M. (2) dokonywał wszelkich remontów na działce nr (...), a po jego śmierci L. M. (1) zajmowała się nieruchomością, dokonywała remontów, co kilka lat wynajmowała dekarza, który reperował dach, doglądała nieruchomości również po swoim wyjeździe do dzieci, przyjeżdżała do G. na całe wakacje, często ze swoimi wnukami, odwiedzali ją członkowie rodziny. Nikt inny spoza rodziny nie zajmował się tą nieruchomością, ani nie rościł do niej praw, nie było żadnych kłótni ani sporów. Granice nieruchomości się nie zmieniały.

/dowód: zeznania świadka K. D. – k. 317-317v, przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318, przesłuchanie uczestniczki postępowania H. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. K. – k. 318v-319, przesłuchanie uczestniczki postępowania A. K. – k. 319-319v, przesłuchanie uczestniczki postępowania T. T. – k. 319v, wypis z rejestru gruntów i wyrys z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzone przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014 – k. 263, pismo Z. K. – k. 90, odpisy aktów stanu cywilnego – k. 265, 266

L. M. (1) uiszczała wszystkie należności publicznoprawne związane z własnością przedmiotowej nieruchomości, ponosiła koszty remontów domu.

/dowód: zeznania świadka K. D. – k. 317-317v, przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318, przesłuchanie uczestniczki postępowania H. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. K. – k. 318v-319, przesłuchanie uczestniczki postępowania A. K. – k. 319-319v, przesłuchanie uczestniczki postępowania T. T. – k. 319v, zaświadczenie Urzędu Gminy w Ż. z dnia 22.07.2009 r. o opłacaniu podatku od nieruchomości – k. 4, dokumenty potwierdzające uiszczanie podatku od nieruchomości, decyzje, dowody wpłat – k. 162-204v/

L. M. (1) zmarła w dniu 31 sierpnia 1979 r. w P.. Miała dwoje dzieci: córkę I. K. (2) oraz syna S. M.. Spadek po L. M. (1) córce S. i B. na podstawie ustawy nabyli córka I. K. (2) oraz syn S. M., każde z nich po ½ części.

/dowód: postanowienie Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 28 kwietnia 2010 r. w sprawie I Ns 288/10 – k. 3/

Po śmierci L. M. (1) nieruchomością zajmowały się jej dzieci: córka I. K. (2) oraz syn S. M., płacili podatki związane z nieruchomością. Z uwagi na fakt, że nie mieszkali w G., upoważnili mieszkającego niedaleko nieruchomości brata zmarłej matki J. A., aby opiekował się nieruchomością, przeprowadzał niezbędne remonty, uiszczał podatki od nieruchomości. J. A. był traktowany jako administrator nieruchomości.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318, przesłuchanie uczestniczki postępowania H. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. G. – k. 318v, przesłuchanie uczestnika postępowania W. K. – k. 318v-319, przesłuchanie uczestniczki postępowania A. K. – k. 319-319v, przesłuchanie uczestniczki postępowania T. T. – k. 319v, zaświadczenie Urzędu Gminy w Ż. z dnia 22.07.2009 r. o opłacaniu podatku od nieruchomości – k. 4, dokumenty potwierdzające uiszczanie podatku od nieruchomości, decyzje, dowody wpłat – k. 162-204v/

J. A. zmarł w 1999 r. Miał żonę W. A. oraz jedną córkę W. D..

/dowód: zapewnienie spadkowe M. K. - protokół rozprawy z dnia 30 listopada 2012 r. – k. 40 załączonych akt sprawy I Ns 612/12/

I. K. (2) i S. M. poprosili żonę zmarłego wuja J. W. A., gdyż mieszkała w Ż., w pobliżu nieruchomości, aby nadal płaciła podatki od nieruchomości z pieniędzy, które były jej przekazywane.

/dowód: przesłuchanie wnioskodawcy S. M. – k. 327v w zw. z k. 23-25, przesłuchanie uczestniczki postępowania W. D. – k. 317v-318/

S. G. (1) miała dwoje dzieci: W. G. oraz H. G.. Mąż S. G. (1) R. G. zmarł przed nią.

/oświadczenie uczestników postępowania W. G. i H. G. - protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2012 r. – k. 140/

I. K. (1) z domu M. córka J. i L. zmarła w dniu 14 kwietnia 2013 r. jako wdowa, jej mąż S. K. zmarł dnia 4 listopada 1982 r. Spadek po I. K. (2) nabył w całości syn M. K..

/dowód: odpis aktu zgonu I. K. (2) – k. 208, prawomocne postanowieniem Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 8 sierpnia 1983 r. w sprawie I Ns 1192/83/6 – k. 160, prawomocne postanowieniem Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 2 lipca 2013 r. w sprawie I Ns 312/13 – k. 223, odpis aktu małżeństwa – k. 264/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci przywołanych dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony, zeznań świadka, a także przesłuchania wnioskodawcy i uczestników postępowania, które co do zasady zasługiwały na miano wiarygodnych i w odpowiedniej części stanowiły podstawę poczynionych ustaleń faktycznych.

W sprawach o stwierdzenie zasiedzenia sąd orzeka w granicach dowodów zaofiarowanych przez uczestników, z ewentualną możliwością zastosowania art. 232 zdanie drugie w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Okoliczności przedmiotowej sprawy uzasadniały skorzystanie z tej możliwości w zakresie zobowiązania wnioskodawców do złożenia dokumentów wykazujących tożsamość nieruchomości objętej żądaniem wniosku z nieruchomością będącą przedmiotem nabycia aktem notarialnym Rep.(...) a także złożenia odpisu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po S. A. i B. A., jak również po Z. A., co pozwoliło poczynić ustalenia w zakresie wielkości udziałów przysługujących zstępnym właścicieli nieruchomości, czyli S. i B. małż. A..

Należy zauważyć, że postępowanie w sprawach o stwierdzenie zasiedzenia służy realizacji indywidualnych interesów poszczególnych podmiotów prawa cywilnego, dlatego jest ono wszczynane tylko na wniosek, do zgłoszenia którego uprawniony jest zainteresowany, czyli każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania (art. 609 § 1 w zw. z art. 510 § 1 k.p.c.).

Wniosek powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tą zmianą, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych (art. 511 § 1 k.p.c.). Wniosek powinien zawierać dokładnie oznaczone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie. Oznaczenie żądania powinno natomiast zawierać określenie przedmiotu zasiedzenia oraz osoby lub osób będących nabywcami prawa, a określenie przedmiotu zasiedzenia – wskazanie rodzaju prawa, którego nabycia domaga się wnioskodawca, i dokładny opis rzeczy, której nabycie ma dotyczyć. Tak określone żądanie może być przez wnioskodawcę zmienione, w tym także w odniesieniu do osoby lub osób będących nabywcami prawa, w postępowaniu nieprocesowym bowiem stosuje się odpowiednio art. 193 § 1 k.p.c. Zmiana żądania jest jednak skuteczna tylko wtedy, gdy wnioskodawca nadal pozostanie osobą zainteresowaną w rozumieniu art. 609 § 1 k.p.c.

Wnioskodawcy w toku sprawy zmodyfikowali żądanie wniosku, wskazując, że zasiedzenie ma obejmować udziały przysługujące pozostałym spadkobiercom po B. A. i S. A. na rzecz spadkobierców L. M. (1) tj. I. K. (2) i S. M. po połowie, czyli po 31/80 części każde z nich.

Należy zauważyć, że L. M. (1) nabyła spadek nie tylko po swoich rodzicach będących właścicielami nieruchomości, czyli po B. A. i S. A., ale także po swoim bracie Z. A., podobnie zresztą jak pozostali zstępni B. A. i S. A., czyli S. G. (1), I. O. i J. A., którym w konsekwencji z tytułu dziedziczenia przysługiwały udziały po 1/4 części.

Żądanie wniosku odnosiło się ostatecznie do udziałów we współwłasności wskazanej nieruchomości należących do pozostałych, poza L. M. (1), zstępnych B. A. i S. A., w sumie po 31/80 części na rzecz każdego z następców prawnych L. M. (1).

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwalał przyjąć, że wnioskodawcy wykazali wskazane we wniosku twierdzenia, w szczególności dotyczy to twierdzenia przejęcia przez L. M. (1) udziałów we współwłasności nieruchomości należących do pozostałych zstępnych B. A. i S. A., co po śmierci S. A. odbywało się w sposób wyraźnie dostrzegalny przez pozostałych współwłaścicieli i stan ten był przez nich akceptowany. Dotyczy to także posiadania wykonywanego następnie przez następców prawnych L. M. (1). Nikt inny z członków rodziny, ani osób trzecich, na przestrzeni lat nie zgłaszał roszczeń odnośnie nieruchomości będącej przedmiotem wniosku.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotowy wniosek zasługiwał na uwzględnienie wobec wykazania niezbędnych przesłanek warunkujących stwierdzenie nabycia prawa własności nieruchomości w drodze zasiedzenia jedynie w zakresie udziałów we współwłasności nieruchomości należących do pozostałych zstępnych B. A. i S. A. tj. S. G. (1), I. O. i J. A..

Zasiedzenie nie może stanowić podstawy do nabycia własności przez osobę, której prawo własności do nieruchomości już przysługuje. Zatem wniosek w pozostałym zakresie obejmującym przysługujące wnioskodawcom jako następcom prawnym L. M. (1) przysługujące jej udziały w nieruchomości (po B. A., Z. A. i S. A.) podlegał oddaleniu.

Nie ulega wątpliwości, że można zasiedzieć nie tylko samą nieruchomość, ale i udział w nieruchomości, jednakże na skutek zasiedzenia nie jest możliwa modyfikacja istniejących udziałów we współwłasności.

Dopuszczalność modyfikacji wysokości udziałów we współwłasności przez zasiedzenie jest jednym z bardziej kontrowersyjnych problemów, jakie wiążą się z kwestią zasiedzenia udziału we współwłasności.

W doktrynie wielokrotnie wskazywano, że nie jest możliwa modyfikacja wysokości udziałów we współwłasności w drodze zasiedzenia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1973 r., I CR 413/73, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 r., III CSK 229/08, niepubl.).

Nabycie prawa własności nieruchomości w całości bądź udziału we współwłasności takiej nieruchomości w drodze zasiedzenia możliwe jest tylko w przypadku zaistnienia wszystkich przesłanek warunkujących możliwość stwierdzenia nabycia prawa własności poprzez zasiedzenie. Ubiegający się o stwierdzenie nabycia prawa własności w drodze zasiedzenia musi wykazać, że wszystkie prawne przesłanki warunkujące nabycie prawa własności w ten właśnie sposób zostały spełnione, może tego dokonać wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (art. 6 k.c.). Z drugiej strony dotychczasowy właściciel czy współwłaściciel w taki sam sposób może bronić się przed utratą praw do nieruchomości.

Zgodnie z art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Do przypadków zasiedzenia, które nastąpiło przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321), tj. przed 1 października 1990 r., będą miały zastosowanie dziesięcioletnie i dwudziestoletnie okresy posiadania przewidziane w art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed tą datą. Nowela ta wprowadziła zasadę, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed 1 październikiem 1990 r., zastosowanie mają przepisy nowe, czyli dłuższe okresy posiadania (art. 9). Jeśli chodzi o zasiedzenie nieruchomości, które zarówno przed zmianą przepisów, jak i po zmianie mogły być przedmiotem zasiedzenia, to o ile do zasiedzenia doszło przed wejściem w życie wskazanej ustawy nowelizującej, do takich przypadków zastosowanie mają przepisy poprzednie, czyli dziesięcioletni i dwudziestoletni okres posiadania samoistnego. Jeżeli zaś wedle przepisów poprzednio obowiązujących do zasiedzenia nie doszło, do takich przypadków zastosowanie mają nowe przepisy.

Z kolei do oceny przesłanek rozpoczęcia biegu zasiedzenia i jego kontynuowania jeszcze przed wprowadzeniem Kodeksu cywilnego sięgnąć należy odpowiednio do Kodeksu Napoleona oraz dekretu z dnia 11 października 1946 r. Prawo rzeczowe (Dz. U. Nr 57, poz. 319).

W stosunku do zasiedzenia związanego z posiadaniem nieruchomości, którego rozpoczęcie wnioskodawcy łączą z okresem sprzed wejścia w życie Kodeksu cywilnego, a które kończy się po wejściu w życie Kodeksu cywilnego, ocena przesłanek nabycia własności przez zasiedzenie powinna uwzględniać przepisy dekretu z dnia 11 października 1946 r. Prawo rzeczowe oraz art. XLI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94).

W odniesieniu do terminu zasiedzenia w art. XLI § 2 przewidziana została możliwość stosowania przepisów dotychczasowych, jeżeli zasiedzenie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 1965 r. nastąpiłoby wcześniej według tych przepisów, niż upływ krótszego terminu, liczonego od wejścia w życie kodeksu.

Z art. LII przepisów wprowadzających Prawo rzeczowe i art. XLVIII przepisów wprowadzających Kodeks cywilny wynika, że posiadanie istniejące w dniu wejścia w życie przepisów Prawa rzeczowego i Kodeksu cywilnego od tego dnia podlega przepisom tych ustaw. Posiadanie nieruchomości przez nabywcę nielegitymującego się ważnym tytułem objęcia nieruchomości w posiadanie i władania nią jak właściciel, traktowane jest jako posiadanie w złej wierze zarówno na gruncie Prawa rzeczowego, jak i Kodeksu cywilnego. Wskazać należy, że zgodnie z art. 50 § 2 Prawa rzeczowego posiadającemu nieruchomość przez okres 30 lat nie przypisywało się złej wiary. Art. 172 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 1990 r. przewidywał 20 letni termin do nabycia własności nieruchomości przez posiadacza, który nie uzyskał posiadania w dobrej wierze. Określenie terminu wymaganego do zasiedzenia powinno nastąpić w niniejszej sprawie w oparciu o przepisy obowiązujące przed wejściem w życie Kodeksu cywilnego, stosownie do art. XLI § 2 przepisów wprowadzających Kodeks cywilny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 8 sierpnia 2012 r., I CSK 387/12, niepubl.).

Za dobrą wiarę przyjmuje się sytuację, w której posiadacz pozostaje w błędnym, lecz uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że przysługuje mu prawo własności. Co do zasady bowiem posiadacz określonej rzeczy winien wiedzieć, jakim prawem do tej rzeczy dysponuje. Istnieją jednak okoliczności, w których uzasadnione może okazać się przekonanie posiadacza, że jest właścicielem danej rzeczy, pomimo że tak w rzeczywistości nie jest. Tylko w takich sytuacjach można twierdzić, że posiadacz był w dobrej wierze. Nie uzasadnia bowiem dobrej wiary sytuacja, w której posiadacz powinien wiedzieć, że nie jest właścicielem danej rzeczy. W złej wierze jest ten kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności nie przysługuje jemu, lecz innej osobie.

Posiadaczowi zgodnie z art. 7 k.c. przysługuje domniemanie istnienia dobrej wiary, jednakże jest to domniemanie wzruszalne i za pomocą wszelkich dostępnych środków dowodowych można je obalić. Ponadto, zgodnie z przytoczoną wyżej wypracowaną w orzecznictwie definicją dobrej wiary, jest nią sytuacja wyjątkowa uzasadniona usprawiedliwionymi okolicznościami. Dla przyznania posiadaczowi przymiotu posiadania w dobrej wierze nie wystarcza jego przekonanie, że jest właścicielem określonej nieruchomości, że posiada ją w sposób nienaruszający praw innych osób, ale musi to być przekonanie uzasadnione wyjątkowymi usprawiedliwionymi okolicznościami, w których okoliczności te dają logiczne i merytoryczne uzasadnienie do twierdzenia, że posiadacz pozostawał w błędnym przekonaniu co do prawa własności. Złą wiarę należy przypisać osobie, która bądź to wie, że nie przysługuje jej określone prawo, bądź też nie wie o tym, ale brak jest uzasadnionych podstaw do usprawiedliwienia tej niewiedzy. We wszystkich tych stanach faktycznych, gdzie nie ma mowy o dobrej wierze posiadacza, własność nieruchomości przez zasiedzenie nabywa się z upływem dłuższego okresu posiadania. Należy także wskazać, że do oceny, czy posiadacz był w dobrej bądź w złej wierze, decydujący jest moment wejścia w posiadanie nieruchomości. Zatem fakt, że posiadacz w trakcie zasiadywania nieruchomości, tj. już po objęciu posiadania dowiedział się o tym, że nie jest właścicielem nieruchomości, nie wpływa na jego złą wiarę.

Nie ulega wątpliwości, że L. M. (1), jak również jej następcy prawni wiedzieli, że nie są wyłącznym właścicielem nieruchomości, zatem w rachubę mogą wchodzić tylko okresy samoistnego posiadania w złej wierze.

Posiadanie prowadzące do zasiedzenia musi mieć charakter posiadania samoistnego. Samoistne posiadanie nieruchomości zdefiniowane w art. 336 k.c., które prowadzi do zasiedzenia jej własności, może odnosić się do pełnego prawa albo też jego idealnej części. Zgodnie z treścią art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel, a więc z zamiarem władania dla siebie. Rzecz jasna nie chodzi tu o bycie właścicielem, ale o taki sposób władania rzeczą, który sprawia uzasadnione przekonanie, w szczególności wobec otoczenia, że posiadacz jest właścicielem rzeczy. Ponadto istotą samoistnego posiadania jest własne wewnętrzne przekonanie posiadacza i jego uzewnętrzniona wola traktowania siebie jak właściciela. Posiadacz musi więc posiadać nieruchomość z zamiarem posiadania jej dla siebie, a nie dla innej osoby. Dlatego wyklucza możliwość zasiedzenia posiadanie o charakterze zależnym, czyli takim, które polega na tym, że posiadacz włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, dzierżawca, najemca, biorący rzecz w użyczenie bądź posiadający inne prawo, z którym łączy się władztwo nad cudzą rzeczą. Wola władania nieruchomością dla siebie polega na tym, że posiadacz chce i może wykonywać takie czynności, które wobec otoczenia będą wskazywały na to, że posiadacz jest właścicielem rzeczy albo przynajmniej traktuje ją w taki sposób jakby stanowiła jego własność. Zatem z posiadaniem samoistnym mamy do czynienia wtedy, gdy po stronie władającego istnieje możność rzeczywistego władania faktycznego nieruchomością w takim zakresie, jaki odpowiada zakresowi uprawnień właściciela, jak i manifestowania w sposób dostrzegalny dla otoczenia działania we własnym imieniu (zob. uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, OSNC 2008, nr 5, poz. 43, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNC 1987, z. 9, poz. 138, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 300/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2002 r., I CKN 1009/00, niepubl.).

Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten kto rzeczą faktycznie włada jest jej posiadaczem samoistnym, domniemanie to ma charakter wzruszalny. Do nabycia prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie prowadzi jedynie nieprzerwane posiadanie nieruchomości przez określony czas, zatem władanie musi mieć charakter ciągły. Przepis art. 340 k.c. formułuje domniemanie ciągłości posiadania.

Jeśli władanie nieruchomością przez posiadacza wynika ze stosunku współwłasności, to w razie zgłoszenia przez niego wniosku o stwierdzenie zasiedzenia udziału należącego do innego współwłaściciela, który nie korzysta z nieruchomości, powinien on udowodnić zmianę, rozszerzenie zakresu swego posiadania i uzewnętrznić tę zmianę wobec współwłaściciela, do którego należał ten udział, a także wobec pozostałych współwłaścicieli. Obowiązek ten aktualizuje się w razie zmiany charakteru posiadania i władania nieruchomością przez jednego ze współwłaścicieli z zamiarem władania dla siebie (cum animo rem sibi habendi) także w zakresie idealnego udziału należącego do innego współwłaściciela (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08, LEX 577171, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2002 r. I CKN 1009/00, LEX 75269).

Oczywistym jest, że na współwłaścicielu zmieniającym charakter swego posiadania nieruchomości wobec idealnego udziału należącego do innego współwłaściciela spoczywa ciężar udowodnienia, że w określonym czasie posiadając nieruchomość wykonywał nie tylko prawo do przysługującego mu udziału we współwłasności, ale również w zakresie pozostałych udziałów był posiadaczem samoistnym.

Okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy wskazują, że z chwilą objęcia nieruchomości w samoistne wyłączne posiadanie po śmierci S. A. przez L. M. (1), a następnie jej następców prawnych, odbywało się to również w zakresie udziałów, które przysługiwały pozostałym zstępnym B. i S. małż. A.. L. M. (1) i jej następcy prawni samodzielnie podejmowali w stosunku do tej nieruchomości działania o charakterze właścicielskim, w swoich działaniach nie byli ograniczani przez inne osoby, władali tą nieruchomością wyłącznie dla siebie.

Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że w sytuacji, gdy jeden ze spadkobierców posiada wyłącznie we własnym imieniu rzecz, która była wcześniej w posiadaniu spadkodawcy, bieg zasiedzenia na korzyść tego współspadkobiercy rozpoczyna się w momencie otwarcia spadku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., III CKN 35/97, OSNC 1997, nr 10, poz. 150). Taka sytuacja niewątpliwie powstała po śmierci S. A., gdyż po jego śmierci nieruchomość będąca przedmiotem wniosku pozostawała w wyłącznym posiadaniu L. M. (1) jako jednego z ze spadkobierców.

L. M. (1) objęła w posiadanie nieruchomość stanowiącą przedmiot niniejszego wniosku po śmierci S. A. tj. w dniu 19 października 1951 r., zatem trzydziestoletni okres nieprzerwanego posiadania przedmiotowej nieruchomości upłynął z dniem 19 października 1981 r. W momencie upływu terminu zasiedzenia nie żyła już jednak L. M. (1), która zmarła dnia 31 sierpnia 1979 r. Zachodzi zatem sytuacja, gdzie L. M. (1) posiadała samoistnie nieruchomość, jednak przez okres niewystarczający do stwierdzenia zasiedzenia na jej rzecz.

W niniejszej sprawie istniała jednak możliwość doliczenia przez następców prawnych L. M. (1) na podstawie art. 176 k.c. okresu jej posiadania. Z chwilą śmierci przechodzą bowiem na spadkobierców wszystkie skutki prawne, jakie wiążą się z posiadaniem. Skutek ten nie jest zależny od tego, czy spadkobiercy objęli w faktyczne władztwo znajdującą się w posiadaniu spadkodawcy rzecz. Zgodnie bowiem z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem dziedziczenie posiadania polega bowiem na przejściu z mocy prawa wszystkich skutków prawnych, jakie wynikały z wcześniejszego posiadania przez spadkodawcę. Ciągłość „zaliczalnego" posiadania jest następstwem sukcesji generalnej znamionującej dziedziczenie. Natomiast w przypadku przeniesienia posiadania (art. 176 § 1 k.c.) doliczenie czasu posiadania poprzednika następuje w wyniku sukcesji szczególnej. W praktyce najczęściej wystąpi sytuacja, w której samoistny posiadacz pozostawi po sobie kilku następców, co w praktyce prowadzić będzie do zasiedzenia udziału we współwłasności. W sytuacji, gdy żaden ze współposiadaczy nie zawładnął rzeczą we własnym imieniu, zachowując się jak wyłączny właściciel i wolę taką manifestując wobec osób trzecich, okres posiadania spadkodawcy może być doliczony tylko w takim zakresie, w jakim posiadacz jest spadkobiercą. Jedną z cech posiadania samoistnego jest faktyczne władztwo nad rzeczą w takim zakresie, do jakiego jest uprawniony właściciel. Jeżeli zatem spadkodawca byłby właścicielem rzeczy w momencie śmierci, jego spadkobiercy staliby się współwłaścicielami w częściach wynikających z dziedziczenia. Wymieniona cecha posiadania samoistnego determinuje określenie udziałów w nieruchomości nabytej przez zasiedzenie w tym kierunku, że udziały te kształtują się tak, jak gdyby źródłem współwłasności były przepisy o dziedziczeniu. Należy przy tym mieć na względzie zakres zaliczalnego posiadania oraz prawo spadkowe obowiązujące w miejscu i czasie otwarcia spadku (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1968 r., III CZP 100/67, OSNCP 1968, nr 8-9, poz. 134, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1987 r., III CRN 96/87, OSNCP 1988, nr 11, poz. 157 i z dnia 13 lipca 1993 r., II CRN 90/93, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2009 r., IV CSK 341/2008, niepubl.).

W sytuacji, gdy żaden ze współspadkobierców nie posiada rzeczy w sposób wyłączny, zachowując się jak wyłączny jej właściciel, wówczas każdy ze współposiadaczy może doliczyć czas posiadania spadkodawcy do swego czasu posiadania. Spadkobierca może zatem żądać stwierdzenia zasiedzenia na swoją rzecz w takiej części, w jakiej dziedziczy po spadkodawcy.

Żaden ze spadkobierców L. M. (1) nie posiadał nieruchomości w sposób wyłączny, zatem okres posiadania spadkodawcy może być doliczony tylko w takim zakresie, w jakim posiadacz jest spadkobiercą, a zatem w udziałach po 1/2.

Z tych względów w oparciu o przywołane przepisy sąd stwierdził, że I. K. (1) z domu M. córka J. i L. w udziale 1/2 (jedna druga) oraz S. M. syn J. i L. w udziale 1/2 (jedna druga) nabyli przez zasiedzenie z dniem 19 października 1981 r. w nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 0,28 ha położonej w obrębie (...)_5. (...)G., jednostka ewidencyjna gmina Ż., powiat (...), województwo (...), jak to zostało przedstawione na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z operatu ewidencyjnego nr 408-10/88 sporządzonych przez Starostwo Powiatowe w K. dnia 8 kwietnia 2014 r. za nr GP.II. (...). (...).2014: a) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego S. G. (1), b) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego I. O., c) własność udziału 1/4 (jedna czwarta) części we współwłasności tej nieruchomości przypadającego J. A..

Wniosek w pozostałym zakresie obejmującym przysługujące wnioskodawcom jako następcom prawnym L. M. (1) przysługujące jej udziały w nieruchomości z tytułu dziedziczenia spadku po B. A., Z. A. i S. A. podlegał oddaleniu.

W zakresie rozliczenia kosztów niniejszego postępowania należało zastosować ogólną regułę rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego wyrażoną w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.