Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VI Ka 414/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Mierz

Sędziowie SO Piotr Mika (spr.)

SO Arkadiusz Łata

Protokolant Anna Badura

przy udziale Sławomira Zamorskiego Prokuratora Prokuratury RejonowejG. w G.

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2018 r.

sprawy D. K. (1) ur. (...) w L.

syna R. i B.

oskarżonego z art. 177 § 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk, art. 178a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 25 stycznia 2018 r. sygnatura akt IX K 1419/16

na mocy art. 437 kpk, 438 kpk, 624 § 1 kpk i art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 3 poprzez uzupełnienie opisu przypisanego oskarżonemu przestępstwa o wskazanie, że prowadził on pojazd mechaniczny w ruchu lądowym;

2.  w pozostałym zakresie utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy;

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego A. S. kwotę 1200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu wydatków na ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego od poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 414/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2018 roku w sprawie o sygnaturze akt IX K 1419/16 Sąd Rejonowy w Gliwicach:

1.  uznał oskarżonego D. K. (1) za winnego tego, że w dniu 7 lipca 2016 roku w K. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierując samochodem marki B. o nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości, przy stwierdzonym stężeniu alkoholu w wydychanym powietrzu 0,88 mg/l, nie dostosował prędkości do panujących warunków drogowych, utracił panowanie nad pojazdem i uderzył w prawidłowo zaparkowane pojazdy, w wyniku czego spowodował wypadek, na skutek którego pasażer A. S. doznał obrażeń ciała w postaci urazu czaszkowo – mózgowego, stłuczenia głowy z raną tłuczoną po stronie prawej, drobnego krwiaka podpajęczynówkowego okolicy czołowej prawej, złamania obojczyka prawego, urazu klatki piersiowej ze złamaniem żebra II po stronie prawej i VII po lewej stronie, stłuczenia segmentu 10 płuca prawego, niewydolności oddechowej, spastycznego niedowładu kończyn dolnych, które to obrażenia miały charakter ciężki i stanowiły chorobę realnie zagrażającą życiu w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.k., tj. przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. w zw z art. 178 § 1 k.k. i za to na mocy art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. przy zast. art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu, skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;

2.  na mocy art. 42 § 3 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie czynu, orzekł wobec oskarżonego za przestępstwo przypisane mu w pkt 1 części dyspozytywnej wyroku dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym;

3.  uznał oskarżonego D. K. (1) za winnego tego, że w dniu 7 lipca 2016 roku w K. prowadził pojazd mechaniczny – samochodów marki B. o nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości, przy stwierdzonym stężeniu alkoholu w wydychanym powietrzu 0,88 mg/l, czym wyczerpał dyspozycję art. 178a § 1 k.k. i za to na mocy art. 178a § 1 k.k. skazał go na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

4.  na mocy art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego za przestępstwo przypisane mu w pkt 2 części dyspozytywnej wyroku zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 /trzech/ lat;

5.  na mocy art. 43a § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 5.000,00 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

6.  na mocy art. 85 § 1 i 2 k.k. oraz art. 86 § 1 k.k. orzeczone wobec oskarżonego kary połączył i jako karę łączną orzekł wobec niego karę 2 lata pozbawienia wolności;

7.  na mocy art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres jego zatrzymania w sprawie od 8.07.2016 roku godz. 00: 30 do 9.07.2016 roku godz. 12:45;

8.  na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. oraz art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 90 § 2 k.k. orzeczone wobec oskarżonego zakazy prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym połączył i łącznie orzekł dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym;

9.  na mocy art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia w części szkody wyrządzonej przypisanym mu w punkcie 1 części dyspozytywnej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego A. S. kwoty 2.729,14 zł oraz obowiązek zadośćuczynienia pokrzywdzonemu A. S. za doznaną krzywdę w części, poprzez zapłatę na jego rzecz kwoty 70.000,00 złotych;

10.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego A. S. kwotę 6287,76 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego z tytułu ustanowienia przez niego pełnomocnika,

11.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, którymi w całości obciążył Skarb Państwa.

Apelacje od wyroku wywiedli: prokurator i obrońca oskarżonego.

Prokurator zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zarzucił orzeczeniu:

1.  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia - art. 413 § l pkt 4 i § 2 pkt l k.p.k. poprzez niepełny opis czynu zarzuconego w punkcie II aktu oskarżenia a następnie przypisanego przez Sąd oskarżonemu D. K. (2) w punkcie 3 zaskarżonego wyroku, a to pominięcie wskazania, że oskarżony prowadził pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, co w konsekwencji doprowadziło do dekompletacji znamion występku z art. 178a § l k.k.;

2.  rażącą niewspółmierność kary, a to wymierzenie oskarżonemu za czyn przypisany mu punkcie l zaskarżonego wyroku kary 2 lat pozbawienia wolności przy przecenieniu okoliczności łagodzącej, jaką było przyznanie się przez oskarżonego do zarzuconego czynu i wyrażenie skruchy oraz niedocenieniu okoliczności obciążających takich jak wysokie stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu, waga naruszonego obowiązku, umyślność naruszenia reguł bezpieczeństwa w ruchu lądowym oraz uprzednia karalność oskarżonego, podczas gdy stopień społecznej szkodliwości czynu przemawiał za orzeczeniem kary surowszej.

W oparciu o te zarzuty prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia:

1.  w punkcie 3 poprzez uzupełnienie opisu czynu przypisanego oskarżonemu o wskazanie, że podejrzany prowadził pojazd mechaniczny w mchu lądowym,

2.  w punkcie l poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 4 lat pozbawienia wolności w miejsce kary 2 lat pozbawienia wolności,

3.  w punkcie 6 poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 4 lat i l miesiąca pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i zarzucił orzeczeniu rażącą niewspółmierność kary oraz środka karnego w stosunku do zarzucanych czynów stawianych oskarżonemu poprzez wymierzenie mu kary bezwzględnej pozbawienia wolności w wymiarze lat dwóch oraz orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym – łącznie dożywotnio w sytuacji, gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przy niekwestionowanym stanie faktycznym wynika, iż Sąd mógł wymierzyć oskarżonemu za zarzucane mu czyny karę łagodniejszą, tj. karę zasadniczą pozbawienia wolności i zastosować instytucję warunkowego zawieszenia wykonania tej kary, a nadto zgodnie z treścią art. 42 § 3 k.k. Sąd mógł ustalić wyjątek od reguły orzekania w sytuacji oskarżonego dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i przyjąć, iż zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, takimi jak: młody wiek sprawcy, dotychczasowo niekaralność za podobne przestępstwo, pozytywna opinia z miejsca zamieszkania oraz pracy, a także okoliczność że pokrzywdzony był (jest) bliskim kolegą oskarżonego, razem spożywali alkohol feralnego dnia i razem podjęli decyzję o wypróbowaniu samochodu należącego do oskarżonego, a także fakt, iż oskarżony przyznał się do winy, wyraził skruchę oraz ubolewanie z powodu zaistniałego zdarzenia oraz przeprosił pokrzywdzonego.

Wskazując na powyższy zarzut obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu D. K. (1) kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania (jako kary łącznej) oraz orzeczenie mu na zasadzie art. 42 § 3 kk środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym łącznie na lat 10, bądź w wymiarze maksymalnym liczonym w latach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Za zasadną uznać należało apelacje prokuratora jedynie w części dotyczącej niekompletności znamion przypisanego oskarżonemu przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i z oczywistych względów z uwagi na naruszenie prawa procesowego tj. art. 413§ l pkt 4 i § 2 pkt l k.p.k. zaskarżony wyrok z mienić w punkcie 3 poprzez uzupełnienie opisu czynu o wskazanie, że oskarżony prowadził pojazd mechaniczny w ruchu lądowym.

W pozostałym zakresie apelacja prokuratora oraz apelacja obrońcy były bezzasadne.

Wymierzenie oskarżonemu za przypisany mu czyn z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. kary 2 lat pozbawienia wolności przy uwzględnieniu płynących z wyroku dla oskarżonego obciążeń finansowych wynikających z wysokości orzeczonego świadczenia pieniężnego jak też obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia uznać należy za rozstrzygnięcie niosące za sobą dolegliwość właściwie odzwierciedlającą stopień winy oskarżonego, stopień społecznej szkodliwości czynu, jak też zapewniającą realizację celów kary w zakresie zapobiegawczego oddziaływania na oskarżonego jak i prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Wymierzona kara w sposób istotny przekracza minimalne zagrożenie karą za przypisany oskarżonemu czyn, które to zagrożenie w chwili popełnienia czynu tj. w dniu 7 lipca 2016 roku wynosiło 1 rok pozbawienia wolności z uwagi na brzmienie art. 178 § 1 k.k. obowiązujące w okresie do 1 czerwca 2017 roku, które dla sprawców czynów m.in. z art. 177 k.k. przewidywało obowiązek wymierzenia kary w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę, gdy czyn z art. 177 § 2 k.k. zagrożony jest ustawowo karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

Sąd I instancji we właściwy sposób docenił okoliczności wyznaczające stopień społecznej szkodliwości czynu zgodnie z art. 115 § 2 k.k. tj.:

- rodzaj i charakter naruszonych dóbr, którymi były bezpieczeństwo w komunikacji i zdrowie pokrzywdzonego,

- rozmiary wyrządzonej pokrzywdzonemu szkody, w postaci ciężkich obrażeń ciała i choroby realnie zagrażającej życiu,

- sposób i okoliczności popełnienia czynu związane przede wszystkim z umyślnym naruszeniem reguł bezpieczeństwa przy równoczesnej akceptacji tego naruszenia przez pokrzywdzonego,

- wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków ciążących na osobie kierującej pojazdem w ruchu drogowym,

- brak zamiaru oraz motywację sprawcy, która w żaden sposób nie zasługiwała na zrozumienie,

- kardynalny charakter naruszonych reguł ostrożności i wysoki, wynikający w głównej mierze ze stopnia nietrzeźwości stopień ich naruszenia.

Innymi niż wyznaczające stopień społecznej szkodliwości czynu okolicznościami, które zgodnie z art. 53 k.k. właściwie zostały uwzględnione przez sąd I instancji przy wymiarze kary były:

- wysoki stopień winy wynikający z braku okoliczności utrudniającej oskarżonemu uniknięcia działania przestępczego,

- właściwości sprawcy, tj. przede wszystkim jego wiek i poziom wykształcenia, oraz jego warunki osobiste związane z posiadaniem rodziny, w tym pozostającej na jego utrzymaniu małoletniej córki,

- sposób życia przed popełnieniem przestępstwa oceniany zarówno przez pryzmat uprzedniej karalności za popełnienie czynów z art. 278 § 1 k.k., za które został prawomocnie skazany, ale także przez pryzmat tego, że utrzymuje rodzinę i wychowuje córkę, jest osobą posiadającą stała pracę, a w miejscu pracy ma dobrą opinię,

- zachowanie się oskarżonego po jego popełnieniu przestępstwa, w szczególności przyznanie się do winy, przeproszenie pokrzywdzonego i wyrażenie głębokiego ubolewania z powodu wyrządzenia mu krzywdy,

- zachowanie się pokrzywdzonego, który akceptował stwarzające zagrożenie dla jego życia i zdrowia przestępcze zachowanie oskarżonego.

Wskazane w obu apelacjach argumenty mające świadczyć zarówno o przecenieniu, jak i niedocenieniu okoliczności mających wpływ na wymiar kary w żadnym razie nie przekonują. Podane w uzasadnieniu apelacji obrońcy okoliczności w istotnym stopniu uwzględnione zostały przy wymiarze kary zważywszy na okoliczność, że czyn oskarżonego zagrożony był karą pozbawienia wolności w przedziale od 1 roku do 12 lat. Nagromadzenie istotnych okoliczności obciążających, w szczególności uprzedniej karalności oskarżonego i wysokiego poziomu jego nietrzeźwości w chwili czynu nie pozwalają na obniżenie kary do poziomu jeszcze bardziej zbliżonego do minimalnego zagrożenia. W żadnym wypadku nie mógłby zostać spełniony postulat obrońcy o wymierzenie kary pozbawienia wolności pozwalającej na warunkowe zawieszenie jej wykonania i to już tylko z tego powodu, że oskarżony w chwili popełnienia przestępstwa był osobą prawomocnie skazaną na karę pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 23 lutego 2015 roku w sprawie III K 1135/14, co stanowi negatywną przesłankę zastosowania wskazanego środka probacyjnego zgodnie z art. 69 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym już od 1 lipca 2015 roku.

Z drugiej strony, ani poziom stopnia społecznej szkodliwości czynu wynikający z wysokiego poziomu nietrzeźwości oskarżonego oraz skutków wypadku, ani też fakt uprzedniej karalności za przestępstwo całkowicie odmienne rodzajowo nie uzasadniają dostatecznie postulatów prokuratora o wymierzenie oskarżonemu kary 4 lat pozbawienia wolności.

W sprawie brak szczególnych okoliczność, które zgodnie z art. 42 § 3 k.k. mogłyby stanowić powód uznania, że zachodzi wyjątkowy wypadek świadczący za koniecznością odstąpienia od wymierzenia oskarżonemu dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym. Właściwości i warunki osobiste oskarżonego, czy też jego zachowanie po popełnieniu przestępstwa a w szczególności okoliczności towarzyszącego jego popełnieniu, tj. wspólne spożywanie alkoholu i wspólna decyzja o jeździe samochodem, jak też relacje przyjacielskie pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym nie sprawiają, że osoba oskarżonego pozwala rokować, że w przyszłości nie będzie stanowić zagrożenia w ruchu drogowym dla innych jego uczestników.

Z wyżej wskazanych przyczyn przy niestwierdzeniu uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy w pozostałym zakresie.

Rozmiar wynikających z zaskarżonego wyroku obowiązków finansowych ciążących na oskarżonym, perspektywa utraty pracy z uwagi na konieczność odbycia kary pozbawienia wolności, jak również ciążący na oskarżonym obowiązek alimentacyjny wobec małoletniej córki, były powodem uznania przez sąd II instancji, że pokrycie kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze byłoby dla oskarżonego i jego rodziny zbyt uciążliwe. Z tego powodu z obowiązku poniesienia tych kosztów oskarżony został zwolniony, obciążono nimi Skarb Państwa. Niezależnie jednak od tego przy braku podstaw prawnych do uwolnienia oskarżonego od tego obowiązku zasądzono od niego na rzecz oskarżyciela posiłkowego poniesionego przez tego ostatniego wydatki na ustanowienie pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym w wysokości wskazanej przez pełnomocnika i mieszczącej się w granicach wyznaczonych przepisami § 15 ust. 1 i 3 w zw. z § 11 ust. 2 pkt 4) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, tj. wysokości nieprzekraczającej sześciokrotnej stawki minimalnej wynoszącej 840 złotych.