Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w W.

przeciwko W. M. (1) i D. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu

z dnia 8 maja 2017 r. sygn. akt I C 204/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanych na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Jerzy Bess SSA Teresa Rak SSA Grzegorz Krężołek

Sygn. akt: I ACa1210 /17

UZASADNIENIE

Uwzględniając w całości żądanie strony powodowej - Banku (...) SA , skierowane przeciwko D. i W. M. (1) o zapłatę części zobowiązania kredytowego wynikającego z umowy zawartej przez strony w dniu 27 listopada 2007r , Sąd Okręgowy w Nowym Sączu , wyrokiem z dnia 8 maja 2017r :

- zasądził od pozwanych na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 109 265, 71 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości nie wyższej aniżeli dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym od

- kwoty 103 523, 83 zł od dnia 5 grudnia 2016r i

- odsetkami ustawowymi od kwoty 5 741, 88 zł od dnia 5 grudnia 2016r [ pkt I ] , oraz

- zasądził od pozwanych na rzecz strony przeciwnej solidarnie sumę 10 884, 69 zł tytułem kosztów procesu [ pkt II detencji wyroku.

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Pozwani W. M. (1) i D. M., w dniu 27 listopada 2007 r. zawarli ze stroną powodową (...) Bankiem (...) Spółka Akcyjna, umowę kredytu mieszkaniowego Własny K. hipoteczny nr (...).

Zgodnie z §(...)i § (...) umowy (...) SA zobowiązał się postawić do dyspozycji pozwanym kwotę 120 000 zł na budowę domu mieszkalno-usługowego w R. z przeznaczeniem na potrzeby własne, przelewem na wskazany przez pozwanych rachunek bankowy.

W myśl §(...)umowy (...) SA pobierał odsetki od kredytu według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, której wysokość była ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Na dzień zawarcia umowy stawka referencyjna wynosiła 5,47%, marża wynosiła 1,13 p.p., a oprocentowanie kredytu wynosiło 6,60% w stosunku rocznym ((...)).

Z § (...) umowy wynikało, iż kredytobiorcy korzystali z karencji w spłacie kredytu w okresie do 1 maja 2008 r. i w tym okresie zobowiązani byli do spłaty jedynie należnych odsetek. Po okresie karencji od 1 czerwca 2008 r. zobowiązywali się spłacać zadłużenie z tytułu kredytu i odsetki w tzw. ratach annuitetowych.

Strony ustaliły ( § (...) ), iż niespłacenie przez kredytobiorcę części lub całości raty w terminie umownym spowoduje, że należność z tytułu zaległej spłaty jest zadłużeniem przeterminowanym. Brak środków na rachunku przeznaczonym do spłaty w pierwszym dniu miesiąca skutkuje niespłaceniem raty lub zadłużenia.

W takiej sytuacji (...) SA zawiadamia kredytobiorcę o kwocie zaległej i kolejnej raty wysyłając przypomnienie w formie pisemnej, a koszt przypomnienia miał obciążać pozwanych.

Zgodnie zaś z § 19 ust. 4 umowy, za każdy dzień utrzymywania się zadłużenia przeterminowanego (...) SA mógł pobierać odsetki według obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy procentowej dla kredytów przeterminowanych i kredytów postawionych w stan natychmiastowej wymagalności, ustalonej uchwałą Zarządu (...) SA. Jednocześnie stopa procentowa dla kredytów przeterminowanych nie mogła być wyższa niż czterokrotność kredytu lombardowego NBP.

(...) SA do wypowiedzenia umowy kredytu, określone zostało w § (...) umowy, zgodnie z którym bank mógł wypowiedzieć umowę w części dotyczącej warunków spłaty, w przypadku niedokonania spłaty dwóch kolejnych spłat w terminach określonych przez (...) SA, naruszenia przez kredytobiorcę postanowień umowy, bądź wykorzystania kredytu niezgodnie z przeznaczeniem.

O wypowiedzeniu umowy pozwani jako kredytobiorcy mieli być powiadomieni listem poleconym lub przez doręczenie do rąk własnych, które miało zawierać wyznaczony termin spłaty. Okres wypowiedzenia miał wynosić 30 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka zwykła w kwocie 120 000 zł i hipoteka kaucyjna do kwoty 30 000 zł ustanowione na nieruchomości należącej do pozwanego W. M. (1), dla której Sąd Rejonowy w G. prowadzi KW nr (...) (§12 ust. 1).

Zgodnie z uchwałą Zarządu (...) SA z dnia 21 sierpnia 2007 r. nr (...) , w sprawie oprocentowania środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych i kredytów udzielanych przez (...) Bank (...) SA klientom rynku detalicznego oraz Komunikatu nr (...) (...) SA z dnia 4 marca 2015 r. , stopa procentowa dla kredytów przeterminowanych wynosiła 10,00% w stosunku rocznym

Powodowy bank , w dniu 27 listopada 2007 r, postawił do dyspozycji pozwanych kwotę 120 000 zł

Od 1 czerwca 2008 r. Pozwani zaczęli spłaca tak odsetki jak i kapitał .

Pismami z dnia 24 marca 2014 r. i 4 maja 2015 r. strona powodowa zwracała się do małżonków M. z informacją o istniejącym zadłużeniu i o tym, że niespłacenie zaległości spowoduje postawienie całości zadłużenia w stan wykonalności.

W dniu 23 maja 2016 r. bank oświadczył wobec pozwanych , iż wypowiada im umowę kredytu, w części dotyczącej warunków spłaty , z powodu braku spłaty rat wymagalnych.

Strona powodowa poinformowała również, że z upływem okresu 30 dni cała kwota kredytu stanie się wymagalna.

Pisma zostały pozwanym doręczone w dniach 7 czerwca/ dla pozwanego / i 8 czerwca 2016 r./ dla pozwanej /

Na dzień wezwania wymagalne zadłużenie pozwanych wobec (...) SA wynosiło 2721,25 zł.

W kolejnym wezwaniu , z dnia14 listopada 2016 r., (...) SA zwrócił się do kredytobiorców o zapłatę całości zadłużenia, tj. sumy 108 670,10 zł, na którą składały się kwoty: 103 523,83 zł kapitału, 5131,27 zł odsetek i 15 zł prowizji i opłat.

Wezwanie doręczone zostało skutecznie 21 i 22 listopada 2016 r.

Poinformował w nim także kontrahentów , że jest możliwości zawarcia porozumienia lub ugody, w których zostaną ustalone warunki spłaty zadłużenia. Z takiej możliwości D.i W. M. nie skorzystali.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że 5 grudnia 2016 r strona powodowa wystawiła wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), z którego wynika, że przysługuje jej wymagalna wierzytelność względem pozwanych na łączną kwotę 109 265,71 zł.

Na kwotę tę składało się zadłużenie z tytułu:

- należności głównej ( kapitału niespłaconego kredytu ) w wysokości 103 523,83 zł

- odsetek w wysokości 5726,88 zł naliczonych od dnia 1 listopada 2015 r. do dnia 12 lipca 2016 r. w wysokości Wibor 3M+1,13 % marży kredytowej oraz od dnia 1 listopada 2015 r. do dnia 4 grudnia 2016 r. w wysokości 10 %

- opłaty w wysokości 15 zł.

W ramach oceny prawnej roszczenia zgłoszonego w pozwie , uznając je za uzasadnione w całości , w pierwszej kolejności , po powołaniu faktów dotyczących warunków na jakich pomiędzy stronami została zawarta umowa kredytowa z 27 listopada 2007r oraz w jakich warunkach faktycznych doszło do wypowiedzenia przez bank dotychczasowych warunków jego spłaty przez kredytobiorców , akcentując , że okoliczności tych małżonkowie M. nie kwestionowali , podobnie jak historii operacji w ramach obsługi kredytu , negując jedynie istnienie podstaw i sposób naliczenia przez drugą stronę odsetek umownych od zaległości kredytowej,

w pierwszej kolejności rozważył zagadnienie charakteru dowodowego wyciągu z ksiąg banku , którym posłużyła się strona pozwana dla wykazania rozmiaru ilościowego zgłoszonego w pozwie roszczenia.

W bardzo skrupulatnym i szczegółowym wywodzie , ocenił , że jakkolwiek wyciąg ten jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 kpc , tym nie mniej Sąd mógł , oceniając go tak, jak każdy inny dowód uznać za wiarygodny i na jego podstawie poczynić doniosłe dla rozstrzygnięcia ustalenia.

To pozwani , twierdząc , że dane wskazane w tym dokumencie określającej rozmiar ich zobowiązania kredytowego wobec banku, nie są podane prawidłowo, a jego skala jest inna [ niższa ] powinni tego dowieść. Nie próbowali nawet tego czynić, poprzestając na samej negacji roszczenia banku i to tylko w zakresie istnienia podstaw i sposobu naliczenia odsetek umownych.

Rozważając bliżej tę właśnie kwestię i zarzutu tego nie podzielając, w pierwszej kolejności Sąd wskazał , że zgodnie z postanowieniami umowy kredytu , w przypadku niezapłacenia przez kredytobiorcę dwóch kolejnych rat kredytu, (...) SA uprawniony był do wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia.

Małżonkowie M. zaprzestali spłaty rat w grudniu 2015 r

Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu, w zakresie warunków spłaty zobowiązania przez kredytobiorców strona powodowa złożyła w dniu 23 maja 2016 r., zatem z zachowaniem dwumiesięcznego terminu od braku wpłat.

Z uwagi na datę odbioru oświadczenia przez pozwanych, wypowiedzenie umowy stało się skuteczne z dniem 7 lipca 2016 r. – wobec pozwanego i z dniem 8 lipca 2016 r. – wobec pozwanej.

Jak argumentował dalej Sąd, na żądaną kwotę odsetek składają się zarówno odsetki umowne od kapitału, jak i odsetki karne.

Odsetki umowne bank naliczał w oparciu o WIBOR 3M + 1,13 p.p. marży kredytowej (tj. łącznie 6,60%), natomiast odsetki karne wynosiły 10% w stosunku rocznym.

Wysokość naliczanych odsetek od kapitału znajduje odzwierciedlenie w zawartej przez strony umowie kredytowej, a także w powołanej w umowie uchwale Zarządu.

Zgodnie bowiem z § (...) umowy kredytu ( k. 3/2 ) (...) SA pobierał odsetki od kredytu według zmiennej stopy procentowej, której wysokość jest ustalana jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Z §(...)umowy wynikało, że na dzień zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 6,60% w stosunku rocznym, w tym 5,47 p.p. stawki referencyjnej oraz 1,13 p.p. marży.

Zgodnie zaś z przedłożoną przez stronę powodową uchwałą Zarządu (...) SA , oprocentowanie kredytów na finansowanie nieruchomości według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym dla kredytów Własny K. równie było WIBOR 3M + marża (zgodnie z załącznikiem nr (...) do uchwały, § (...) i Tabelą nr (...)).

Z kolei oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego wynika z tego samego załącznika do uchwały, gdzie w Tabeli nr 11 oraz Komunikacie nr 1, do której odsyła ta Tabela , wskazane zostało, iż oprocentowanie kredytu przeterminowanego wynosi 10% w stosunku rocznym.

W tym kontekście Sąd zwrócił uwagę , że zarzut pozwanych o wadliwym naliczaniu przez drugą stronę odsetek [ umownych ] za okres po ustaniu umowy na skutek wypowiedzenia jej przez bank opiera się na błędnym założeniu albowiem po tej dacie strona pozwana takich odsetek już nie naliczała. Po tym terminie, naliczane nieprzerwanie były jedynie odsetki karne od przeterminowanego zadłużenia.

Dla tego uprawnienia banku fakt wypowiedzenia pozostaje bez znaczenia albowiem wypowiedzeniu ulegają bowiem wyłącznie warunki spłaty kredytu, a nie umowa kredytowa jako taka.

Strony wciąż związane są zatem postanowieniami umownymi, dotyczącymi naliczania odsetek karnych i postępowania z zadłużeniem przeterminowanym, tj. postawionym w stan wymagalności wobec uprzedniego wypowiedzenia warunków spłaty, zobowiązaniem kredytowym .

Odmawiając trafności tego zarzutu pozwanych , kolejną część motywów prawnych rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy poświęcił weryfikacji zasadności ustalonej przez bank wysokości odsetek karnych.

W bardzo szczegółowym i poprawnym merytorycznie wywodzie, Sąd Okręgowy doszedł do konkluzji , że wysokość tych odsetek została , w świetle obowiązujących uregulowań kodeksu cywilnego określona poprawnie. W szczególności wysokość tych odsetek nie przekraczała wysokości dopuszczalnego poziomie odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnieniami , w zależności od tego do jakich okresów ich naliczania, w ramach zobowiązania stron , je odnosić

Gdy chodzi o odsetki umowne, w ocenie Sądu strona powodowa miała prawo naliczać je zgodnie z § (...)według zastrzeżonej w umowie stopy procentowej do dnia wypowiedzenia umowy,[ którego to terminu nie przekroczyła].

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 98 §1 i 3 kpc oraz wynikająca z niej zasada odpowiedzialności za wynik sprawy.

W apelacji od tego orzeczenia pozwani , zaskarżając je w całości , domagali się w pierwszej kolejności jego zmiany i oddalenia powództwa oraz obciążenia banku kosztami procesu i postępowania przed Sądem II instancji.

Jako wniosek ewentualny sformułowali żądanie wydania rozstrzygnięcia kasatoryjnego i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy małżonków M. został oparty tylko na zarzucie prawno - matarialnym - naruszenia art. 481 §1 i 2 kc .

Jego realizacji skarżący upatrywali w aprobacie Sądu Okręgowego dla roszczenia zgłoszonego przez bank, przy przyjęciu wadliwego poglądu , że stronie pozwanej od zaległości kredytowej skarżących należały się odsetki umowne także za okres po wypowiedzeniu umowy. Ich zdaniem należne od tej daty mogłyby być jedynie odsetki ustawowe za opóźnienie .

Ten błąd banku przełożył się także na niepoprawne określenie należności głównej dochodzonej pozwem , przez jej zawyżenie skoro jej elementem , ich zdaniem, była [także ] należność wynikająca z niepoprawnie skapitalizowanych odsetek.

Wada ta , niezasadnie nie dostrzeżona przez Sąd Okręgowy powoduje, w ich ocenie, że doszło do nierozpoznania istoty sprawy , co usprawiedliwia wniosek o wydanie przez Sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego

Skarżący podnosili także , że pomimo ich stanowiska w ramach którego zwracali uwagę na nieprawidłowość , prowadzącą do lichwiarskiego , jak twierdzili , sposobu wyliczenia przez pozwany bank należności , którą mieliby być obciążeniu , Sąd Okręgowy nie poczynił w tym zakresie jakikolwiek ustaleń ani nie doprowadził do poprawnego określenia wysokości tego zobowiązania.

W odpowiedzi na apelacje strona pozwana domagała się jej oddalenia, jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia pozwanych kosztami postepowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy D. i W. M. (1) nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Skarżący , mimo , że są w postępowaniu , także na etapie odwoławczym , profesjonalnie zastąpieni nie formułują żadnych zarzutów natury procesowej , w tym takich za pomocą których podważaliby sposób przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy oceny dowodów oraz sformułowania , na jej podstawie, wniosków w zakresie ustaleń faktycznych doniosłych dla treści wyroku.

Jakkolwiek w jednym zdaniu, zawartym w motywach apelacji wskazują na to , że Sąd Okręgowy nie poczynił jednoznacznych i prawidłowych ustaleń , które miałyby posłużyć poprawnemu określeniu wysokości zobowiązania skarżących wobec banku, dla którego podstawą była umowa kredytowa z 27 listopada 2007r ale w istocie nie można tego stwierdzenia identyfikować z zarzutem niepoprawności ustaleń ale z negacją bierności Sądu w zakresie czynienia [ z urzędu ] ustaleń odnoszących się do rzeczywistego rozmiaru ilościowego tego zobowiązania małżonków M..

W konsekwencji poprawnym jest wniosek , że należy to stwierdzenie traktować jako element postulatu apelacyjnego uchylenia zaskarżonego wyroku w warunkach nierozpoznania istoty sprawy.

Z podanych przyczyn uznając , że skarżący nie negowali ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji , jako niewadliwe i kompletne , Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne.

Wskazany wyżej zarzut nierozpoznania istoty sprawy nie może być uznany za trafny.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury i doktryny prawa cywilnego procesowego, podzielanym przez skład Sądu Apelacyjnego rozpoznającego sprawę , o takiej sytuacji można mówić jedynie wówczas , gdy Sąd rozstrzygający spór stron , nie zbada merytorycznej podstawy dochodzonego roszczenia , nie wniknie w całokształt okoliczności faktycznych doniosłych dla rozstrzygnięcia lub te zaniecha rozważenia materialnej zasadności zarzutów , którym pozwany bronił się przed zgłoszonym w pozwie żądaniem.

/ por. bliżej w tej materii, powołane jedynie dla przykładu , uwagi T. W. w komentarzu do kodeksu postępowania cywilnego t II s. 120- 121 , Wydawnictwo (...)r.

W rozstrzyganej sprawie taka sytuacja w sposób oczywisty nie zachodzi , a Sąd I instancji , we wręcz drobiazgowo przygotowanych motywach, odniósł się nie tylko do materialnej podstawy żądania banku ale dokonał szczegółowej weryfikacji wszystkich zarzutów małżonków M. - ostatecznie oceniając je za niezasadne.

Wyklucza to podzielenie postulatu wydania przez Sąd II instancji rozstrzygnięcia kasatoryjnego jako usprawiedliwionego.

Nie mają także racji kredytobiorcy , podnosząc zarzut naruszenia przez Sąd Okregowy art. 481 §1 i 2 kc

Biorąc pod rozwagę to, w jaki sposób motywują go , wskazać trzeba , iż zgodnie z ustaleniami poczynionymi w sprawie strona powodowa prawidłowo dokonała naliczenia odsetek od zaległego zobowiązania kredytobiorców, czyniąc to , w odniesieniu do odsetek umownych jedynie do daty w której wypowiedzenie umowy kredytowej stało się skuteczne.

Po tej dacie odsetki takie nie były już naliczane, w odróżnieniu od odsetek karnych, należnych od przeterminowanego zadłużenia.

Fakty te wynikają z dokumentu prywatnego w postaci wystawionego przez bank wyciągu z ksiąg bankowych , którego wiarygodności apelujący skutecznie nie podważyli, a Sąd Okręgowy , w warunkach nie przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, uznał za w pełni wiarygodny.

Dla podważenia tego jego waloru nie wystarczy bowiem , jak czynili małżonkowie M. wcześniej i czynią w ramach motywów stawianego zarzutu twierdzić , że odsetki umowne zostały nieprawidłowo naliczone [ co miało także ich zdaniem decydować o wadliwym określeniu wysokości należności głównej w tym dokumencie ] ale koniecznym było zidentyfikowanie przyczyny podnoszonej nieprawidłowości i jej udowodnienie.

Środkiem ku temu , ponieważ wymagało to wiadomości specjalnych , było przeprowadzenie opinii biegłego. Takiej opinii pozwani nie wnioskowali. Wobec tego ich, ponawiana także na etapie postępowania odwoławczego teza o wadliwości wyliczeń rozmiaru świadczenia , które ich , wobec powodowego banku obciąża , pozostaje jedynie gołosłowną depozycją.

Wniosek ten jest tym bardziej usprawiedliwiony gdy zważyć , że kredytobiorcy - na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Okręgowy w motywach kontrolowanego orzeczenia - w postępowaniu rozpoznawczym nie wskazywali na czym ów błąd wyliczeń polegał.

W uzasadnieniu apelacji wadę tę wprawdzie opisują wiążąc [ z nieoprawnym ] naliczaniem przez bank odsetek umownych od niespłaconego kredytu, także po dacie w której wypowiedzenie stało się skuteczne ale nie tylko nie próbują tej niepoprawności dowodzić ale także , a może przede wszystkim , nie poodnoszą równocześnie zarzutu dotyczącego ustaleń faktycznych , w ramach których Sąd I instancji skonstatował , że ich naliczania, po tej dacie, strona powodowa nie dokonywała.

Nie podniesienie innych - rzeczowych argumentów , mających wspierać wskazany zarzut pozwala Sądowi Apelacyjnemu aby poprzestał na stwierdzeniu , że podziela dalsze wnioski prawne Sądu Okręgowego , zawarte w motywach zaskarżonego wyroku prowadzące do merytorycznej konkluzji , iż sposób w jaki bank wyliczył należne mu od pozwanych świadczenie dochodzone pozwem nie narusza art. 481 kc.

Powtarzanie tej samej w istocie argumentacji nie byłoby bowiem celowe

Z podanych przyczyn , w uznaniu apelacji za nieuzasadnioną , Sąd II instancji orzekł o jej oddaleniu , na podstawie art. 385 kpc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego była norma art. 98 §1 i 3 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc.

Kwota jaka z tego tytułu jest należna stronie powodowej solidarnie pod małżonków M. , pozostając pochodną wartości przedmiotu zaskarżenia oraz wyczerpując się w wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika (...) SA , będącego radcą prawnym, została ustalona na podstawie §2 pkt 6 w zw z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 [ DzU z 2015 poz. 1804 ze zm]

SSA Jerzy Bess SSA Teresa Rak SSA Grzegorz Krężołek