Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w R., który wstąpił do sprawy w miejsce powoda J. C. na podstawie art. 133 § 1 zd. 1 Prawa upadłościowego” (art. 350 § 1 k.p.c.).

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w T.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 31 marca 2017 r. sygn. akt I C 1152/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik

Sygn. akt: I A Ca 1521/17

UZASADNIENIE

Powód J. C. w pozwie skierowanym przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. wniósł o uznanie za bezskuteczną umowy sprzedaży nieruchomości zawartej pomiędzy dłużnikiem (...)Spółki z o.o. z siedzibą w Ś. (która zmieniła nazwę na (...) spółka z o.o. – obecnie w upadłości), a (...) Sp. z o.o. - dotyczącej nieruchomości położonych w T., dla których Sąd Rejonowy w T. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste numer: (...), (...), (...) zawartej w dniu 30 grudnia 2013r. w formie aktu notarialnego rep. (...) nr (...) sporządzonego przed notariuszem w R. B. R., z uwagi na pokrzywdzenie powoda i celem ochrony jego wierzytelności stwierdzonej tytułami wykonawczymi: nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego wR.VI Wydział Gospodarczy z dnia 10.12.2014r., sygn. akt: VI GNc 408/14, wyrokiem Sądu Okręgowego w R. Wydział VI Gospodarczy z dnia 27 marca 2015r. sygn. akt VI GC 37/15, nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w R. z dnia 2 kwietnia 2015r., sygn. akt: V GNc 665/15, wyrokiem Sądu Okręgowego w R. VI Wydział Gospodarczy z dnia 30.03.2015r., sygn. akt: VI GC 63/15 zaopatrzonymi w klauzulę wykonalności oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Powód na uzasadnienie żądania pozwu wskazał, że w latach 2011- 2014 wykonywał na rzecz spółki (...)Sp. z o.o. roboty budowlane i z uwagi na brak zapłaty za świadczone usługi, wystąpił przeciwko spółce z powództwami o zapłatę i uzyskał tytuły wykonawcze. W oparciu o trzy z uzyskanych tytułów wykonawczych powód wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnej spółce, ale egzekucje te nie pozwoliły na zaspokojenie chociażby części roszczenia wierzyciela. Powód wskazał, że dłużna spółka(...)Sp. z o.o. celem udaremnienia zaspokojenia swoich wierzycieli dokonała czynności zmierzających do wyzbycia się swojego majątku, a działania te polegały między innymi na zawarciu w dniu 30.12.2014r. umowy sprzedaży nieruchomości ze spółką (...)sp z o.o., która to dotyczyła nieruchomości dłużnej spółki, dla których Sąd Rejonowy w T. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach: (...), (...), (...). W ocenie powoda powyższe umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 30 grudnia 2013r. powinny być uznane jako zmierzające do pokrzywdzenia wierzycieli. Nadto powód wskazał, że (...)Sp. z o.o. działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdyż spółka posiadała pełną wiedzę na temat swoich istniejących i mogących powstać zobowiązań. Niewątpliwie też w ocenie powoda, spółka (...)sp. z o.o. pozostawała w stałych stosunkach gospodarczych z dłużnikiem, w związku z czym miała świadomość celu podjętych przez obowiązaną działań, o czym świadczy fakt, że strony umowy posługiwały się takim samym adresem siedziby oraz prowadzą działalność gospodarczą o takim samym charakterze. Ponadto powód wskazał, że strony zawarły w dniu 30 września 2014r. umowę pożyczki na kwotę 1.000.000,00 zł oraz w dniu 29.10.2014r. umowę przeniesienia własności nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu. Wobec powyższego, powód wskazał na zasadność swoich żądań.

Pozwany (...) sp. z o.o. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany wskazał, że przepisy o skardze pauliańskiej nie chronią wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo tj. hipoteką na przedmiocie wchodzącym w skład majątku dłużnika. Pozwany podniósł, że zbycie przedmiotu zabezpieczonego hipoteką nie pociąga za sobą co do zasady pokrzywdzenia wierzyciela, w związku z czym powództwo skierowane przeciwko temu zbyciu powinno być oddalone ze względu na brak przesłanki z art. 527 k.c. Przedmiot transakcji z dnia 30.12.2013r. tj. nieruchomości położone w T., dla których Sąd Rejonowy w T., VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...) obciążone są obecnie hipotekami na wysokie kwoty, co powoduje, iż nawet gdyby doszło do uwzględnienia powództwa, nie doprowadzi to do zaspokojenia powoda z obciążonej nieruchomości. Ponadto pozwany wskazał, że pomiędzy czynnością prawną zbycia nieruchomości a niewypłacalnością dłużnika nie ma związku sine qua non.

Ponadto pozwany wskazał, że środki uzyskane z tytułu sprzedaży nieruchomości zostały wykorzystane w całości na zaspokojenie innych wierzycieli, tj. w tej jednostkowej sprawie na spłatę zadłużenia spółki (...) z o.o. wobec Banku (...) w J. oraz Banku (...)Oddział w R. z tytułu kredytu udzielonego na łączną kwotę 5.993.860,00 zł. Skutkiem powyższego, pozwany podniósł, że nie uzyskał korzyści majątkowej z tytułu zawarcia powyższej umowy, gdyż stan jego pasywów i aktywów nie uległ zmianie.

Ponadto pozwany wskazał, że wierzytelności powoda zostały stwierdzone prawomocnymi orzeczeniami sądu po dniu 30.12.2013r., i na datę zawierania umowy, wierzytelności te były wierzytelnościami spornymi między stronami oraz stanowiły wierzytelności przyszłe, stąd też zastosowanie w tej sytuacji powinien mieć art. 530 k.c. tj. koniecznym jest udowodnienie przez powoda nie tylko faktu, że dłużnik dokonując przedmiotowej czynności prawnej liczył się z tym, że może mieć w przyszłości wierzycieli, lecz również to, iż poprzez zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości, miał zamiar pokrzywdzenia wierzycieli. Pozwany wskazał zatem, iż nie można przyjąć, że dłużnik w chwili dokonywania przedmiotowej czynności działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, skoro nie wiedział, że powód będzie jego wierzycielem. Ponadto pozwany zarzucił brak wykazania przez powoda, że strony faktycznie pozostawały w stałych stosunkach gospodarczych, czego nie można domniemywać jedynie z faktu prowadzenia działalności gospodarczej pod jednym adresem.

Pozwany zarzucił, że powód nie wykazał również niewypłacalności dłużnika w stopniu uniemożliwiającym mu zaspokojenie wierzytelności. Pozwany wskazał, że dłużnik – spółka (...)Sp. z o.o. posiada majątek, z którego dłużnik mógłby się zaspokoić, co więcej sam powód ma wiedzę w tym przedmiocie, a majątek ten stanowią ruchomości w postaci części zamiennych służących do naprawy samochodów, znajdujące się w magazynie zlokalizowanym w K., na którym ustanowiony jest zastaw celem zabezpieczenia spłaty kredytu przez powoda.

Pozwany zaprzeczył również, jakoby umowa sprzedaży zawarta pomiędzy pozwanym, a (...)Sp. z o.o. była umową fikcyjną, celem stworzenia tytułu prawnego do przeniesienia własności nieruchomości i tym samym uniemożliwienie wierzycielom spółki zaspokojenia ich roszczeń z tego składnika majątku dłużnika. Podniósł również, iż niezrozumiałym dla niego jest wskazywanie przez powoda w pozwie transakcji umowy pożyczki z dnia 29.10.2014r., w sytuacji gdy nie stanowi ona przedmiotu niniejszego postępowania oraz żądania powoda.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 11września 2018r:

1/ uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda J. C. umowę sprzedaży z dnia 30 grudnia 2013 r. zawartą pomiędzy (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. (numer KRS (...) - noszącą nazwę (...) sp. z o.o. z siedzibą w R.), a (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. (numer KRS (...) – obecnie noszącą nazwę (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T.) przed notariuszem B. R. (Rep. (...) Nr (...)) - w zakresie w jakim dotyczy ona nieruchomości objętych księgami wieczystymi oznaczonymi numerami (...) (działka ewidencyjna numer (...)), (...) (działka ewidencyjna numer (...)), oraz (...) (działka ewidencyjna numer (...)  celem ochrony wierzytelności powoda J. C. przysługujących mu w stosunku do (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. (numer KRS (...) – obecnie noszącą nazwę (...) sp. z o.o. z siedzibą w R.) określonych w nakazie zapłaty Sądu Okręgowego w R. z dnia 10 grudnia 2014 roku, sygn. akt VI GNc 408/14, w wyroku Sądu Okręgowego w R. z dnia 27 marca 2015 roku, sygn. akt VI GC 37/15, w nakazie zapłaty Sądu Rejonowego w R. z dnia 2 kwietnia 2015 roku, sygn. akt V GNc 665/15, oraz w wyroku Sądu Okręgowego w R. z dnia 27 marca 2015 roku, sygn. akt VI GC 63/15;

2/ zasądził od strony pozwanej (...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na rzecz powoda J. C. kwotę 7.217,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3/ nakazał pobrać od strony pozwanej(...)spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Tarnowie kwotę 3.032,51 złotych tytułem brakującej części wydatków na opinię biegłego oraz kwotę 57.269,00 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. C. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wykonywaniu robót budowlanych mających na celu modernizację starych obiektów na salony samochodowe. W latach 2011, 2012, 2013 powód prowadził roboty budowlane dla spółki (...) Sp z o.o. (od dnia 12.01.2016r. spółka zmieniła nazwę na (...)sp z o.o., w dalszej treści uzasadnienia, spółka ta figuruje pod nazwą:(...)Sp z o.o.). Na początku współpracy,(...)sp z o.o. płaciła regularnie powodowi za wykonane prace. W późniejszym okresie płatności te jednakże ustały.

Powód miał trudności w zaspokojeniu bieżących zobowiązań wynikających z prac wykonywanych na rzecz(...)sp z o.o. Powód zaciągnął kredyt rewolwingowy w celu kontynuowania prowadzenia prac budowlanych dla (...) sp. z o.o., który powód otrzymał w czerwcu 2012r. Na zabezpieczenie kredytu udzielonego powodowi (...) Sp. z o.o. ustanowiła w dniu 29.06.2012r. zastaw na częściach samochodowych znajdujących się w magazynie (...) sp. z o.o. w Ś., na sumę zabezpieczenia w wysokości 1.629.011,98 zł. Łączna wartość stanów magazynów w Ś. na dzień 31.10.2014r. wynosi 43.180,73 zł.

W 2013r. powód odstąpił od wykonywania prac budowlanych, z uwagi na nieregulowanie płatności. Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 10 grudnia 2014r., sygn. akt: VI GNc 408/14 wydanym na skutek pozwu wniesionego przez J. C. przeciwko (...)Sp z o.o. Sąd Okręgowy wR.nakazał (...)Sp z o.o. zapłatę na rzecz powoda kwoty 61.500 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 29 czerwca 2013r., kwoty 61.500 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty, kwoty 61.500 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 6 lipca 2013r. do dnia zapłaty, kwoty 61.500 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 6 lipca 2013r. do dnia zapłaty, kwoty 488.834,74 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4 grudnia 2013r. do dnia zapłaty, kwoty 7.177,81 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 stycznia 2014r. do dnia zapłaty, kwoty 7.417,07 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 stycznia 2014r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2015r., sygn. akt: VI GC 37/15 Sąd Okręgowy wR.zasądził od (...) Sp z o.o. na rzecz powoda kwoty 98.106,72 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 9 grudnia 2012r., oraz kwotę 48.508,74 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 11 grudnia 2012r., do dnia zapłaty.

Nakazem zapłaty z dnia 2 kwietnia 2015r. sygn. akt: V GNc 665/15 wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w R. zasądził od(...)Sp z o.o. na rzecz powoda kwotę 18.514,39 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 11 lipca 2013r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z dnia 30 marca 2015r. sygn. akt: VI GC 63/15 Sąd Okręgowy w R.zasądził od (...)Sp z o.o. na rzecz J. C. kwotę 230.801,67 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 21 stycznia 2015r. do dnia zapłaty.

Wszystkie powyższe orzeczenia są prawomocne i wykonalne.

Powód wszczął trzy postępowania egzekucyjne przeciwko dłużnikowi w ramach uzyskanych tytułów egzekucyjnych.

Jedno z postępowań egzekucyjnych prowadzi komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla K.w K. J. Z.. Postępowanie to nie przyniosło rezultatów. W jego toku okazało, że egzekucję z nieruchomości dłużnika prowadzi również Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w K. i nie przyniosła ona rezultatów.

Dwa postępowania egzekucyjne z wniosku powoda przeciwko(...)sp. z o.o. prowadzi komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w R. M. D.. W toku tych postępowań nie doszło do wyegzekwowania żadnej kwoty na rzecz powoda, dokonane zajęcia nie przyniosły rezultatów. Komornik prowadził egzekucję z rachunków bankowych, ale z uwagi na brak środków, niemożliwe było wyegzekwowanie należności. Wobec (...) Sp z o.o. prowadzone jest też szereg egzekucji komorniczych przez innych wierzycieli, w tym przez Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w R.. Zajęcia dokonane przez komornika w toczącym się postępowaniu dotyczyły nieruchomości (...) Sp z o.o., dla których Sąd Rejonowy wR.prowadzi księgi wieczyste o numerach: (...), (...), (...), (...). Z tych nieruchomości egzekucje prowadzi również inny komornik, a także są one obciążone hipotekami.

W toku prowadzonych postępowań egzekucyjnych komornicy nie wyegzekwowali na rzecz powoda żadnej kwoty z tytułu przysługującej mu należności. Wobec (...)Sp z o.o. prowadzonych jest szereg postępowań egzekucyjnych.

W dniu 27 listopada 2014r. powód wystawił notę odsetkową przeciwko (...) Sp. z o.o.

W dniu 30 grudnia 2013r. R. K. i S. O. działający w imieniu spółki (...)Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. zawarli umowę sprzedaży nieruchomości, dla których Sąd Rejonowy w T. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste o numerach (...), na którą składa się działka (...) na którą składa się działka nr (...) na którą składa się działka nr (...) na którą składa się działka nr(...) Na mocy tej umowy (...) Sp. z o.o. sprzedała spółce (...)Spółka z o.o. nieruchomości objęte wymienionymi księgami wieczystymi, stanowiące działki o numerach: (...) za cenę 5.854.000,00 zł. Za spółkę (...)sp z o.o. działał W. S.. Uzyskane przez spółkę (...) Sp z o.o. środki z tytułu umowy sprzedaży zostały przeznaczone w całości na zaspokojenie zadłużenia tej spółki wynikającego z kredytu inwestycyjnego zaciągniętego w bankach (...) S.A. Oddział (...)w R. oraz w Banku (...) w J., które to banki były wierzycielami solidarnymi dłużnika – spółki(...)Sp z o.o.

Wspólnikiem spółki (...)Sp. z o.o. (aktualnie (...) Sp. z o.o.) w okresie od 9 listopada 2006r. do 23.10.2014r. był M. M.. W skład zarządu w tym okresie wchodzili R. K. (od 2 października 2002r.) jako Prezes Zarządu, Ł. R. (od 27 września 2012r. do 04 kwietnia 2014r.), S. O. (od 27 września 2012r.)

Spółka (...)Sp. z o.o. z siedzibą w Ś. zbyła część posiadanych nieruchomości na rzecz innych podmiotów w latach 2013 – 2014r. W dniu 6.12.2013r. umową sprzedaży zawartą w akcie notarialnym Rep (...) Nr (...) (...)Sp. z o.o. zbyła na rzecz spółki (...)Sp z o.o. nieruchomości objęte księgami wieczystymi o numerach (...) w zakresie działki (...) w zakresie działki (...) oraz nieruchomość (...) za kwotę 13.750.000,00 zł. Kolejną umową sprzedaży z dnia 6.12.2013r. zawartą w akcie notarialnym o numerze Rep (...)Nr (...) (...)Sp z o.o. zbyła na rzecz (...)Sp z o.o. nieruchomości objęte księgą wieczystą numer (...) dotyczące działek (...)za kwotę 16.912.500,00 zł. W dniu 11.04.2013r.(...)Sp z o.o. zawarła umowę sprzedaży (Rep (...) Nr (...)) ze spółką(...)Sp z o.o., na mocy której zbyła nieruchomości objęte księgami wieczystymi o numerach (...) (działka (...) działka (...)) za kwotę 11.500.000,00 zł.

(...) Sp. z o.o. na podstawie umowy z dnia 5.11.2014r. Rep (...) Nr (...)przeniosła na (...)Sp. z o.o. własność nieruchomości objętej księga wieczystą (...) w zamian za zwolnienie z długu.

Spółka(...)Sp. z o.o., spółka (...)Sp. z o.o. , spółka (...)Sp. z o.o. powstały w dniu 26 marca 2013r. Spółka (...)Sp. z o.o. powstała w dniu 25.02.2013r. W skład organów spółki (...) Sp. z o.o. wchodziła J. M. (wspólnik) oraz J. S. (prezes zarządu). W skład organów spółki (...)Sp z o.o. wchodzili P. M. (wspólnik), S. O. (Prezes Zarządu). W skład organów spółki (...)Sp z o.o. wchodzi E. M. (1) (wspólnik i prezes zarządu). M. M. jest mężem E. M. (1) od 2009r. Dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS (...)Sp z o.o. (karta 229-233), odpisy aktualne z rejestru przedsiębiorców KRS (karta 234-239, 354-365), zeznania świadka E. M. (1) (karta 397v i nagranie),

W chwili zbywania nieruchomości przez spółkę (...) Sp z o.o. istniało już zadłużenie tej spółki wobec powoda. Dowód: nakaz zapłaty SO w R. z 10.10.2014r. VI GNc 408/14 (karta 17-18), wyrok SO w R. z 27.03.2015r. VI GC 37/15 (karta 19), nakaz zapłaty SR w R. z 2.02.2015r. VI GNc 665/15 (karta 20), wyrok SO w R.z 30.03.2015r.VI GC 63/15 (karta 21-22), zeznania świadka M. M. (karta 396v i nagranie),

Wartość rynkowa trzech z czterech zbytych dnia 30 grudnia 2013r. na rzecz strony pozwanej nieruchomości stanowiących działki ewidencyjne nr(...)zabudowanych budynkiem handlowo – usługowym – salonu sprzedaży samochodów wraz z zapleczem serwisowym o łącznej powierzchni użytkowej 2.159,09 m ^{( 2)} według stanu i poziomu cen aktualnego na dzień 30.12.2013r. wynosi 8.098.000,00 zł. Nieruchomość położona w T. oznaczona numerem działki (...), zabudowana obiektem stacji paliw i urządzeniami związanymi z jej funkcjonowaniem została sprzedana przez (...)Sp z o.o. za cenę 2.300.000,00 zł. Dowód: opinia biegłego w zakresie szacowania nieruchomości mgr A. B. wraz z załącznikami (karta 409-485), ustna opinia biegłego mgr A. B. (karta 577 i nagranie), umowa sprzedaży działki (...)(karta 328-346)

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie powołanych powyżej i zalegających w aktach sprawy dokumentów dopuszczonych w charakterze dowodu przez Sąd, a także na podstawie zeznań świadków oraz przesłuchania stron.

Dokumenty dające podstawę dla poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd uznał za autentyczne i wiarygodne. Ich treść i forma nie budziły zastrzeżeń i wątpliwości uczestników postępowania, nie ujawniły się też takie okoliczności, które należałoby brać pod uwagę z urzędu, a które podważałyby wiarygodność tych dowodów i godziły w ich moc dowodową od strony materialnej czy formalnej.

Sąd w całości obdarzył walorem wiarygodności opinię biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości mgr A. B.. Sąd podzielił w całości wnioski wynikające z opinii biegłego. Opinie, zarówno podstawowa jak i ustna uzupełniająca – wbrew twierdzeniom strony pozwanej zawartych w piśmie zawierającym zarzuty – są wyczerpujące i należycie uzasadnione. Zawarte w nich wnioski odnośnie wyceny nieruchomości stanowiących przedmiot niniejszego postępowania są należycie uzasadnione. Biegły nie unikał też ustosunkowania się do zgłaszanych przez pozwanego zarzutów, gdyż w sposób bardzo szczegółowy i wyczerpujący odniósł się z osobna do każdego z podniesionych przez niego zarzutów w ustnej opinii uzupełniającej, częściowo niektóre z nich uwzględniając i korygując wyliczenia z opinii podstawowej. Przytaczaną przez biegłego argumentację cechuje logika, rzeczowość, jasność, uwzględnianie możliwie najszerszego spektrum istotnych dla prezentowanych ocen okoliczności i czynników. Ponadto biegły w sposób jasny udzielił odpowiedzi na pytania szczegółowe Sądu zawarte w tezie dowodowej. W ocenie Sądu, po wszechstronnym przeanalizowaniu opinii biegłego i skonfrontowaniu jej z pozostałym materiałem dowodowym, Sąd uznał, iż nie ma podstaw do odmówienia jej wiarygodności. Cechuje się ona bowiem fachowością i zrozumiałością oraz w pełni odpowiada tezie zleconej przez Sąd. Z powyższych względów brak jest podstaw do kwestionowania wartości dowodowej opinii tego biegłego.

Sąd w trakcie postępowania przesłuchał świadków M. M., E. M. (1), D. C. i Ł. R.. Wskazał, że wszyscy świadkowie powołani przez stronę pozwaną zasłaniali się wręcz ostentacyjnie niepamięcią lub brakiem wiedzy o interesach prowadzonych pomiędzy powodem a spółką(...)Sp. z o.o. Fakt ten zadziwił Sąd, gdyż osoby wskazane w charakterze świadków pełniły najważniejsze funkcje w organach kilku spółek, na rzecz których (...)Sp. z o.o. sprzedała część nieruchomości. Ponadto świadkowie M. M. oraz E. M. (1) są małżeństwem, co w ocenie Sądu pozwala na wniosek, że oboje znali sytuację majątkową założonych spółek. Zdaje się zatem, że fakt przeprowadzania transakcji handlowych za kilka milionów złotych powinien zostać przez nich zapamiętany, nie tylko na niwie zawodowej, ale też prywatnej. Biorąc bowiem pod uwagę wykazane w rejestrze przedsiębiorców składy osobowe spółek (...) Sp. z o.o., (...)Sp z o.o.,(...)Sp. z o.o. czy (...)Sp. z o.o., można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że w skład każdej z nich wchodzili członkowie tej samej rodziny. Sąd nie uznał zatem twierdzeń świadków o braku wiedzy w zakresie powiązań finansowych spółek za wiarygodne. Ponadto Sąd nie uznał za wiarygodne twierdzeń świadka M. M. i Ł. R. dotyczących kondycji finansowej spółki (...) Sp. z o.o. Świadkowie Ci bowiem wskazywali, że spółka ta wyprzedała jedynie część majątku – około 10-15%. Takie twierdzenie nijak nie przystaje do wykazanych w dokumentach zalegających w sprawie egzekucji komorniczych prowadzonych przez kilku komorników, w tym również przez organy skarbowe na wielomilionowe kwoty zadłużenia. Nie sposób zatem przyjąć, że spółka (...)Sp. z o.o. pozostaje nadal właścicielem licznego majątku, który pozwoliłby na jej normalne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym i realizowanie bieżących i zaległych należności. Z kolei twierdzenia dotyczące przyczyn wyodrębnienia mniejszych spółek ze spółki (...) Sp. z o.o., są irrelewantne dla toku niniejszego postępowania, ale potwierdzają one faktycznie twierdzenia powoda dotyczące wzajemnych powiązań pomiędzy wskazanymi powyżej spółkami.

Zeznania świadka E. M. (1) nie wniosły nic istotnego do sprawy, oprócz faktycznego potwierdzenia, że pomiędzy członkami organów poszczególnych spółek istnieją zależności rodzinne. Zeznania świadka D. C. Sąd uznał a wiarygodne w całości. Znajdują one bowiem potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, szczególnie w przedłożonej dokumentacji.

Pomocniczo w postępowaniu wykorzystano również zeznania powoda J. C., która opisał okoliczności w jakich doszło do powstania zadłużenia oraz podejmowane przez niego działania, w ramach których chciał on się zaspokoić z majątku spółki (...) Sp. z o.o. twierdzenia powoda znajdują też odzwierciedlenie w przedłożonym materiale dowodowym. Z kolei zeznania W. S. działającego za pozwaną spółkę, nie wniosły żadnych nowych informacji do sprawy, stąd też Sąd pominął je przy czynieniu ustaleń faktycznych.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie, gdyż zostały spełnione przesłanki skargi paulińskiej określone w art. 527 k.c. które szeroko omówił.

Na marginesie rozważań Sąd nie przychylił się również do stanowiska powoda wskazującego na niemożność objęcia skargą pauliańską wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, uznając, że taki wniosek byłby uprawniony jedynie w sytuacji, gdyby wierzytelność chroniona była zabezpieczona hipoteką ustanowioną na rzecz strony wychodzącej ze skargą pauliańską. Ratio legis takiego uregulowania wynika bowiem z faktu, że w przypadku nawet zbycia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, zabezpieczenie hipoteczne trwa nadal, w razie zbycia przez dłużnika przedmiotu obciążonego hipoteką kwestia możliwości zaspokojenia się wierzyciela z majątku dłużnika, zgodnie z regułą odpowiedzialności osobistej dłużnika za zobowiązania, nie ma co do zasady znaczenia. Mimo bowiem zbycia przedmiotu obciążonego hipoteką, hipoteka trwa nadal, i wierzyciel hipoteczny może się z tego przedmiotu zaspokoić, choć przedmiot ten wchodzi już w skład majątku innej osoby (art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W konsekwencji przyjmuje się, że zbycie przez dłużnika przedmiotu obciążonego hipoteką nie pociąga za sobą co do zasady pokrzywdzenia wierzyciela, co wyłącza faktycznie możliwość wystąpienia ze skargą pauliańską. Tak jednak nie jest oczywiście w tej sytuacji, gdzie co prawda na nieruchomościach będących przedmiotem sprawy hipoteki co prawda istnieją, ale nie na rzecz powoda, zatem fakt ich istnienia w żaden sposób nie przyczynia się do możliwości jego zaspokojenia się z tych nieruchomości, lub w ogóle jakiegokolwiek majątku dłużnika.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. , a o opłacie sądowej i wydatkach w myśl art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego wyroku – w całości - wniósł pozwany, zarzucając:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 527 § 1 i § 2 k.c. poprzez:

- zaniechanie określenia w sentencji zaskarżonego orzeczenia wysokości wierzytelności powoda, której ochronie ma służyć skarga paulińska,

- niezasadne przyjęcie, że na skutek dokonania zaskarżonej czynności prawnej umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 30 grudnia 2013 r. - doszło do pokrzywdzenia powoda będącego wierzycielem spółki(...)Sp. z o.o. w Ś. (obecnie (...) Sp. z o.o. w R.) oraz niewypłacalności dłużnika w stopniu wyższym, niż był przed dokonaniem czynności,

- przyjęcie, że w wyniku zaskarżonej czynności prawnej (umowy sprzedaży nieruchomości) zapłata ceny poprzez przekazanie kwoty na spłatę kredytu rewolwingowego nie doprowadziła do uzyskania ekwiwalentu pieniężnego a wierzyciel mógłby skierować egzekucję do tej nieruchomości, podczas gdy zbywana nieruchomość w chwili sprzedaży obciążona była licznymi hipotekami na rzecz Banków,

- przyjęcie, że na nieruchomościach będących przedmiotem sprawy hipoteki co prawda istnieją, ale fakt ich istnienia w żaden sposób nie przyczynia się do możliwości zaspokojenia się powoda z tych nieruchomości, podczas gdy wysokość hipotek jest wyższa od wartości nieruchomości,

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 530 k.c. poprzez przyjęcie, że zasądzone na rzecz J. C. poniżej wymienione kwoty (nie) stanowią wierzytelności przyszłych, a to objęte wyrokiem Sądu Okręgowego w R. z dnia 30 marca 2015 r. syg. akt VI GC 63/15 , kwota 230.801,67 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 stycznia 2015 r. oraz zasądzone na rzecz J. C. przez Sąd Okręgowy w R.nakazem zapłaty syg. akt VI GNc 408/14 kwota 7.177,81 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 stycznia 2014 r. i kwota 7.417,07 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 12 stycznia 2014 r.- pomimo, że odsetki od zasądzonych kwot obejmują okres po sprzedaży nieruchomości a powód nie wykazał że osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała, natomiast transakcja była odpłatna, 3/ naruszenie przepisów postępowania, a to:

- art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolną ocenę materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków M. M., Ł. R. oraz E. M. (2) i wyprowadzenie wniosków z nich niewymkajacych, sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym, polegających na stwierdzeniu, iż dłużnik dokonując zaskarżonej czynności prawnej działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela i już w chwili zawarcia umowy pozostawał w złej kondycji finansowej oraz przyjęciu, iż spółka pozwana została utworzona w celu przeniesienia na nią majątku oraz pominięciu zeznań W. S. - Prezesa Zarządu Spółki jako nie wnoszących żadnych nowych informacji do sprawy, bez bliższego wyjaśnienia tego stanowiska Sądu, w sytuacji gdy W. S. złożył obszerne zeznania na temat okoliczności transakcji a zawłaszcza stwierdzenia, że nie miał wiedzy jakie ewentualne zobowiązania istnieją pomiędzy J. C. a(...)spółka z o.o. ,a w konsekwencji uznanie przez Sąd za bezskuteczną względem powoda umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 30 grudnia 2013 r;

- art. 244 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwana Spółka powstała w 2013 r. tuż przed podpisaniem umowy sprzedaży nieruchomości, gdy faktycznie spółka w 2013 r. została wpisana do KRS, natomiast powstała w roku 1991 i była wcześniej wpisana w rejestrze RHB;

4/ naruszenie przepisów art. 527 k.c. oraz art. 227 k.p.c. i art. 232 k.p.c. - poprzez nieprzeprowadzenie przez Sąd dowodu w postaci ustalenia wartości nieruchomości na datę orzekania i przyjęcie wartości nieruchomości na dzień dokonania transakcji sprzedaży.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, na podstawie art. 368 § 1 pkt 5 w zw. z art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Tarnowie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania.

Powód wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

W toku postępowania apelacyjnego, na podstawie art. 133 Prawa upadłościowego wstąpił do sprawy w miejsce powoda Syndyk masy upadłości dłużnika powoda, czyli „(...)” spółki z o.o. w R.. Upadłość dłużnika ogłosił Sąd Rejonowy wR.– Wydział V Gospodarczy postanowieniem z dnia 17 maja 2017r wyznaczając syndykiem A. P. (k.750-752 akt).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjmuje za swoje oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego i materialnego.

Na wstępie wskazać należy, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 §1 k.p.c.) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody, a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji ma miejsce wyjątkowo (art. 381 k.p.c.).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów (III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz.55), której nadano moc zasady prawnej, sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego. Innymi słowy, jeśli apelujący zarzutów tego rodzaju nie zgłosi, zagadnienie naruszenia przepisów procesowych pozostawać musi poza sferą zainteresowania Sądu (za wyjątkiem tych przepisów, które przełożyć się mogą na stwierdzenie nieważności postępowania, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca).

Wstąpienie Syndyka masy upadłości „(...)” spółki z o.o. czyli dłużnika powoda do sprawy w miejsce powoda ma podstawę prawną w art. 133 § 1 Prawa upadłościowego. Wstąpienie to nie wymagało zgody stron. Syndyk podtrzymał stanowisko powoda.

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy wskazać, że prawidłowe zastosowanie prawa materialnego jest uzależnione od poczynienia prawidłowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy. Temu służy postępowanie dowodowe zgodnie z którym na podstawie art.6 k.c. i 232 k.p.c. strony zobowiązane są przedstawić sądowi rozpoznającemu sprawę dowody na poparcie swych twierdzeń.

1a/. Niezasadny jest zarzut naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 527 § 1 i § 2 k.c. poprzez - zaniechanie określenia w sentencji zaskarżonego orzeczenia wysokości wierzytelności powoda, której ochronie ma służyć skarga pauliańska. Należy zwrócić uwagę, że zarzut dotyczy samej wysokości wierzytelności, a nie braku jej wskazania, czy skonkretyzowania. W ocenie Sądu Apelacyjnego wskazanie wierzytelności podlegającej ochronie w ramach skargi paulińskiej poprzez odwołanie się do treści konkretnych orzeczeń sądowych zasądzających kwoty główne wraz z odsetkami od pierwszego dnia opóźnienia do dnia zapłaty (która nie nastąpiła) oraz koszty procesu (tytułów egzekucyjnych) spełnia warunek wskazania wierzytelności. Tytuły te zaopatrzone w klauzulę wykonalności są tytułami wykonawczymi, którymi dysponuje komornik. Do zadań komornika należy między innymi zsumowanie nalezno0ści ubocznych (odsetek i kosztów) w celu wyliczenia ostatecznej sumy podlegającej egzekucji. Orzeczenia sądowe są dokumentami urzędowymi korzystającymi z domniemania prawdziwości, a jako dowody w sprawie są znane również pozwanemu.

W myśl utrwalonego orzecznictwa sądowego, nie ma rzeczowej potrzeby kapitalizowania odsetek, ani sumowania innych należności objetych danym orzeczeniem sądowym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Wydział I Cywilny z dnia 21.02.2013 r., sygn. akt I ACa 22/13, Lex). Zważywszy, że kwota główna została zasądzona wraz z odsetkami na przyszłość, aż do dnia zapłaty ostateczna wysokość wierzytelności powoda nie jest znana, a jej limitowanie np. na datę wniesienia pozwu byłoby krzywdzące dla powoda i nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa.

W sposób oczywisty bezzasadny jest zarzut braku pokrzywdzenia wierzyciela, a to z tego powodu, że cała kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości z dnia 30.12.2013 r. została przeznaczona na spłatę wierzycieli spółki(...)sp. z o.o., tj. Banku (...) SA. oraz B.w J.. Pozwana podkreśla przy tym, że czynność prawna zmniejszająca majątek nie może zostać uznana za krzywdzącą wierzyciela, jeżeli dłużnik w zamian za swoje oświadczenie uzyskał ekwiwalent, który wykorzystał na zaspokojenie innych wierzycieli.

Apelujący pomija, że przede wszystkim, że sprzedaż przedmiotowych nieruchomości nastąpiła po istotnie zaniżonej cenie. Wszak strony umowy ustaliły wartość nieruchomości jako kwotę 5 854 000,00 zł natomiast biegły sądowy wycenił je bez wyposażenia na kwotę 8 098 000 zł. Różnica tych kwot wynosi zatem znacznie ponad 2 miliony złotych. Równie istotna jest okoliczność odroczenia o rok terminu zapłaty za zbyte nieruchomości. Takie odroczenie terminu płatności prowadzi do sytuacji, w której przez rok zbywca nie prowadzi działalności na zbytych nieruchomościach, a zatem nie osiąga z tego tytułu dochodów, a jednocześnie nie otrzymuje zapłaty z tytułu ich sprzedaży. Prawo nie przewiduje uznania za bezskuteczne w części czynności prawnej, zatem jest to wystarczająca podstawa do uwzględnienia żądania w całości.

Nadto należy zwrócić uwagę, że dłużnik nie przeznaczył ekwiwalentu jaki uzyskał w zamian za swoje świadczenie na zaspokojenie wymagalnych wierzytelności lecz przekazał go wybiórczo wybranym wierzycielom. Sąd Najwyższy wskazuje w sposób jednoznaczny, iż dłużnik co do zasady ma prawo wyboru wierzyciela, którego chce zaspokoić, jednakże, gdy dłużnik dokonał wyboru wierzyciela w sposób arbitralny, prowadzący do jego uprzywilejowania kosztem pozostałych wierzycieli (Por. wyrok Sądu Najwyższego z dn.23.11.2005 r., sygn. akt: II CK 225/05).

Pełnomocnik pozwanego wyjaśnił na rozprawie, że cała cena uzyskana ze sprzedaży nieruchomości została przeznaczona na spłatę wierzytelności dwóch banków wskutek czego wykreślono hipoteki wpisane na tych nieruchomościach.

To z kolei oznacza, że wszystkie obecnie figurujące hipoteki na tych nieruchomościach powstały już po ich nabyciu przez pozwanego. Jak zasadnie podnosi, to powód z odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych dla zbytych nieruchomości, wynika, że obciążające je hipoteki zostały ustanowione w październiku 2014 roku, a umowa sprzedaży przedmiotowych nieruchomości zawarta została w dniu 30.12.2013 r.

Pozwany nie podniósł twierdzeń ani nie przedstawił dowodów na okoliczność jakimi hipotekami i na jakie kwoty były obciążone przedmiotowe nieruchomości na dzień sprzedaży, a jakie powstały później i jaka jest faktyczna wysokość. Nadto w uczciwym obrocie dłużnicy spłacają zabezpieczane wierzytelności co powoduje stopniowe wygaszanie hipotek. Również na tę okoliczność brak jakichkolwiek dowodów. Dodatkowych skutkiem tej bierności pozwanego jest niemożliwość ustalenia rynkowej wartości tych nieruchomości na dzień orzekania, co czyni zarzut braku dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii biegłego bezzasadnym już z tej przyczyny.

Jedynie w akcie notarialnym przenoszącym własność objętych niniejszym procesem nieruchomości wskazano kwotę hipoteki wynikającej z kredytu numer (...) jako 11 900 000 zł, natomiast jak wynika z przedłożonego przez pozwaną i znajdującego się w aktach sprawy zaświadczenia banku (...) S.A. z dnia 20.01.2016 r. kredyt ten został spłacony kwotą 4 276 658,40 zł. Z kolei kwota hipoteki Banku (...) w J. została w treści aktu notarialnego wskazana jako 4 250 000,00 zł, a z wyżej wskazanego zaświadczenia wynika, że spłacono go kwotą 1710 753,38 zł. W związku z powyższym, skoro rzeczywista kwota hipotek w momencie zbycia wynosiła ok. 6.000.000 złotych, a w dodatku obciążała jeszcze inne poza objętymi powództwem nieruchomości, to nie sposób uznać, że wierzyciel nie mógłby uzyskać zaspokojenia roszczenia z nieruchomości spornych. Nieruchomości te zostały bowiem przez biegłego sądowego wycenione na około 8 milionów złotych, przy czym wycena ta nie objęła ich wyposażenia.

Sam fakt figurowania hipotek na nabytych w wyniku czynności prawnej zdziałanej z pokrzywdzeniem wierzycieli na sumy przekraczające potencjalną wartość nieruchomości na dzień orzekania nie stanowi przeszkody – z przyczyn wskazanych wyżej - do uwzględnienia powództwa. Należy dodać, że istnienie innych długów pozwanego (nawet zabezpieczonych hipotecznie) nie oznacza automatycznie braku możliwości zaspokojenia się wierzyciela dysponującego tytułem egzekucyjnym i gotowym wszcząć egzekucję. Inne długi mogły być niewymagalne, nie mówiąc o możliwości przyłączenia się przez innych wierzycieli do egzekucji, do czego potrzebny jest tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny np. wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Sama hipoteka stanowi tylko formę zabezpieczenia właściwej wierzytelności i nie daje jeszcze podstawy do uczestniczenia w egzekucji wszczętej przez innego wierzyciela. Prawidłowe wykonywanie umowytelności) (spłacanie zabezpieczonych wierz powoduje, że wierzyciel hipoteczny nigdy nie skorzysta z hipoteki, zatem nie ma ona realnego znaczenia dla stopnia zaspokojenia się pozostałych wierzycieli z zabezpieczonej wierzytelności przez wierzyciela egzekwującego nie dysponującego zabezpieczeniem hipotecznym.

Jeśli zatem dłużnik posiadający wiele długów wyzbywa się nieruchomości (co z reguły przemawia za pokrzywdzeniem wierzycieli), to w procesie pauliańskim nie wystarczy, aby dłużnik twierdzący, że wyzbycie się nieruchomości nie szkodzi wierzycielom, powołał się na sam fakt wpisania hipotek na dzień dokonania czynności i na dzień orzekania, ale musi wykazać to swoje twierdzenie (art. 6 k.c.), przez wykazanie, że wierzytelności zabezpieczone hipotekami były w konkretnej dacie wymagalne, a wierzyciele mogli w niedługim czasie uzyskać tytuły wykonawcze i przyłączyć się do egzekucji powoda.

Z art. 1025 § 1 k.p.c. wynika, że zarówno wierzytelności zabezpieczone hipoteką (pkt 5) jak i wierzytelności podatkowe (pkt 7) wyprzedzają należności wierzycieli, którzy prowadzą egzekucję (pkt 9). Nie można jednak pomijać kluczowego przepis dotyczącego skutków wyroku uwzględniającego powództwo wierzyciela uznanie za bezskuteczną czynności prawnej zdziałanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, a to art. 532 k.c. oraz pełna treść art. 1025 § 1 pkt 5 k.p.c. Przepis art. 1025 § 1 pkt 5 k.p.c. co najmniej zrównuje wierzytelności zabezpieczone hipoteką z wierzytelnościami korzystającymi z ustawowego pierwszeństwa. Takie ustawowe pierwszeństwo przewiduje właśnie art. 532 k.c., stanowiąc, że wierzyciel względem którego czynność prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed „wierzycielami” osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły. Należy zwrócić uwagę, że przepis ten expresis verbis nie ogranicza pierwszeństwa wierzyciela paulińskiego do dłużników osobistych, których wierzytelności nie posiadają zabezpieczenia hipotecznego. Zatem w świetle art. 1025 k.p.c. nie tylko wierzytelności podatkowe Skarbu Państwa nie zabezpieczone hipoteką wpisaną do księgi wieczystej, nie wyprzedzają wierzytelności powoda, ale również wierzytelności hipoteczne innych podmiotów. Wierzytelności zabezpieczone hipoteką oraz wierzytelność powoda, korzystająca z ustawowego pierwszeństwa (art. 532 k.c.) należą do w systematyce art. 1025 k.c. do kategorii piątej (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2011r, IV CSK 99/11, Lex nr 940760.

Oznacza to, że przy podziale ceny uzyskanej z egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości uczestniczyć będą zarówno powód jak i inni wierzyciele tej samej kategorii (jeśli będą dysponować tytułem wykonawczym). Nastąpi to z uwzględnieniem reguły przewidzianej w art. 1026 k.p.c. Zastosowanie tego ostatniego przepisu nie gwarantuje wierzycielom hipotecznym pierwszeństwa egzekucyjnego, tj. nie oznacza, że w razie egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości zaspokojona zostanie jedynie należność wierzycieli hipotecznych. Przepis art. 1026 § 1 k.p.c. wiąże się z treścią art. 1025 k.p.c. W doktrynie prawnej został wyrażany pogląd, że w takiej sytuacji - stosownie do treści art. 532 k.c. - pierwszeństwo przed innym wierzycielami uprzywilejowanymi (w tym przed wierzycielem hipotecznym osoby trzeciej) przysługuje wierzycielowi pauliańskiemu (por. Andrzej Janiak: Komentarz do art. 532 k.p.c, Lex 2014, nr 168023). Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę pogląd ten podziela. Jednak nawet częściowa możliwość zaspokojenia powoda z przedmiotowej nieruchomości nie wyklucza związku przyczynowego pomiędzy zbyciem nieruchomości przez dłużników, a pokrzywdzeniem wierzycieli.

Zupełnie chybiony jest zarzut pozwanego, iż wierzytelności powoda są w części tzw. wierzytelnościami przyszłymi, z uwagi na powstanie prawomocnych tytułów egzekucyjnych już po dacie sprzedaży nieruchomości. Wierzytelności powoda dotyczą wynagrodzenia za wykonane prace budowlane przed dniem zawarcia zaskarżonych umów, co jest bezsporne. Odstąpienie od tej umowy miało przed tą datą, co dodatkowo wskazuje na wcześniejsze wykonanie robót i powstanie wymagalnych roszczeń. Daty powstania roszczenia nie należy mylić z datą jego wymagalności a tym bardziej z datą od której zasądzono odsetki za opóźnienie w jego zapłacie.

Nieskuteczny okazał się zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut przekroczenia zasad sędziowskiej oceny dowodów wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Nie wystarczy zatem przedstawić własnej wersji okoliczności faktycznych. Pozwana odnosi swój zarzut w szczególności do zeznań świadków - M. M., Ł. R. oraz E. M. (1) twierdząc, że Sąd na podstawie dowodu z zeznań świadków poczynił ustalenia sprzeczne z treścią tychże zeznań. Ocena Sądu I Instancji jest prawidłowo, a wersja przedstawiana przez pozwanego i tych świadków co do sytuacji finansowej dłużnika w chwili zbywania przedmiotowych nieruchomości, jej motywów oraz relacji dłużnika z nabywcą nie jest bardziej wiarygodna, niż ta którą przyjął Sąd Okręgowy.

Dobrej kondycji finansowej spółki w chwili sprzedaży, przeczą przedłożone przez powoda dokumenty, a następnie wyniki postępowań egzekucyjnych. Należy zgodzić się z powodem, że zobowiązania na kwoty kilkudziesięciu milionów złotych nie powstały z dnia na dzień. Wierzytelności powoda objęte tytułami wykonawczymi powstawały już od 2011 roku, z kolei dla przykładu już w 2014 roku Urząd Skarbowy posiadał wierzytelność przysługującą od spółki (...) sp. z o.o. Skoro zaś spółka zaprzestała spłacania bieżących zobowiązań już nawet w 2011 roku, to tym bardziej nie ulega wątpliwości, iż była w złej kondycji finansowej końcem 2013 roku.

Pozwany i jego świadkowie podnosili, że wydzielanie „spółek córek” i przenoszenie na nie majątku wynikało stąd, że takie warunki przedstawiły poszczególne marki samochodów. Jednakże pozwany nie przedstawił nigdy na tę okoliczność żadnego dowodu, czy to w postaci umowy z konkretną marką samochodów, czy chociażby korespondencji świadczącej o takim żądaniu.

Nadto, nawet jeżeli twierdzenia pozwanej w tym zakresie byłyby prawdziwe, to wciąż nie przesądza to o braku pokrzywdzenia wierzyciela, czy o braku braku bezpośredniego i wyłącznego zamiaru pokrzywdzenia wierzyciela, ponieważ odnosi się ona do wierzycieli przyszłych.

Nie obala ustalenia, że spółka (...)sp. z o.o. została utworzona przez „osoby powiązane z właścicielami spółki (...) sp. z o.o.", z uwagi na to, że pozwana spółka istnieje już od 1991 roku. Data rejestracji spółki nie może być rozstrzygająca, skoro udziały w spółce z o.o. są zbywalne. Jak wynika z odpisu KRS, pozwana spółka w obecnym składzie wspólników działa od wskazanej przez powoda daty, to jest od dnia 25.02.2013r. Z kolei w dniu 18.07.2013r., a zatem zaledwie 5 miesięcy przed nabyciem nieruchomości od (...) sp. z o.o. całość udziałów objęła J. M., żona M. M., który przez 10 lat pozostawał wspólnikiem spółki (...) sp. z o.o. Poza tym, nawet wcześniejsze założenie spółki nie wykluczałoby wbrew tezie pozwanej jej ścisłego powiązania ze spółką (...) sp. z o.o. Świadek W. S. potwierdził fakt wydzielenia organizacyjnego i majątkowego pozwanej spółki z majątku dłużnika i przejęcie przez nią działalności z terenu T. wraz pracownikami. Takie przekształcenie organizacyjne przy uwzględnieniu powiązań wspólników (żona-mąż) jest równoznaczne z pojęciem „osoby bliskiej” w rozumieniu art. 527 § 3 k.c. interpretowane odpowiednio w odniesieniu do osób prawnych. Odpowiada też - a nawet przekracza pojęcie „stałych stosunków gospodarczych”, o których stanowi art. 527 § 4 k.c.

Nie można też pominąć, że dłużnik w tym samym okresie czasu wyzbył się kilku innych nieruchomości sprzedając je na rzecz innych spółek, również powiązanych z nim, gdyż utworzonych przez tą samą grupę właścicieli. Również składy osobowe organów spółek świadczą o tym, że osoby będące ich wspólnikami są wzajemnie powiązane nie tylko biznesowo, ale równie rodzinnie, co tym bardzie w ocenie Sądu uzasadnia stwierdzenie przesłanki działania z pokrzywdzeniem wierzycieli oraz świadomości takiego działania po stronie pozwanej.

W pozostałym zakresie Sąd podziela argumentację Sądu Okręgowego popartą szeroko orzecznictwem sądowym i poglądami doktryny prawnej.

Mając na względzie powyższe argumenty Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto w oparciu zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy na podstawie art. 98 k.p.c , 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1805).

SSA Paweł Czepiel SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik