Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2018 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący SSR Jolanta Dzitowska

Protokolant st.sekr.sądowy Donata Romanowska

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2018r .w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa E. J.

przeciwko S. J.

o podwyższenie alimentów

i z powództwa wzajemnego S. J.

przeciwko E. J.

o obniżenie alimentów

1.  Oba powództwa oddala.

2.  Zwalnia pozwanego ( powoda wzajemnego) S. J. od kosztów sądowych.

3.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata L. R. Kancelaria w G. kwotę 147,60 ( sto czterdzieści siedem 60/100)zł w tym VAT w kwocie 27,60zł, tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powódki (pozwanej wzajemnej) z urzędu.

4.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata I. S. Kancelaria w G. kwotę (...) ( jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć)zł, w tym VAT w kwocie 276zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego (powoda wzajemnego) z urzędu.

Jolanta Dzitowska

UZASADNIENIE

E. J. w pozwie przeciwko S. J. wniosła o podwyższenie alimentów zasądzonych na jej rzecz w sprawie Sądu Rejonowego w Giżycku sygn. akt III RC 193/07 w wysokości 300 zł miesięcznie, do kwoty po 600 zł miesięcznie. W uzasadnieniu pozwu podała, że z powodu utraty stałego zasiłku nie posiada środków do życia, nie ma możliwości podjęcia stałej ani dorywczej pracy, a pozwany nie płaci zasądzonej kwoty. S. J. dotąd wpłacał przez ostatnie dwa lata w toku egzekucji kwoty po 254 zł miesięcznie na jej rzecz. Powódka podała nadto, że pozwany pracuje dorywczo i jest na rencie. E. J. w uzupełnieniu pozwu załączyła zaświadczenie wystawione przez Powiatowy Urząd Pracy w G. stwierdzające, iż jest osobą bezrobotną od dnia 27 grudnia 2013r. i nie posiada prawa do zasiłku dla bezrobotnych, a także orzeczenie Powiatowego Zespołu ds. (...) z dnia 23 stycznia 2007r. którym zaliczono ją na stałe do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności o charakterze trwałym. Dołączyła też orzeczenie o odmowie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia 08 lutego 2018r.

S. J. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie wniósł powództwo wzajemne o obniżenie kwoty alimentów na rzecz E. J. do wysokości po 100 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wraz z pozwem wzajemnym podniósł, iż jego miesięczny dochód wynosi 604 zł z tytułu zasiłku z opieki społecznej przyznanego na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności. Jest to jego jedyne źródło utrzymania. Zaprzeczył temu, że pracuje dorywczo. Jest po operacji biodra, zaś drugie biodro zakwalifikowane jest do operacji w 2019r. Posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 21 września 2017r. Choruje na nieokreślone organiczne zaburzenia osobowości i zachowania, padaczkę nieokreśloną, nadciśnienie, hipercholesterolemię, chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, rozrost gruczołu krokowego, otyłość, osteofity krawędziowe trzonów kręgowych. Z otrzymywanego zasiłku pokrywa co miesiąc między innymi opłaty za energię elektryczną, wywóz śmieci, wodę i ścieki w kwocie ok. 68 zł, koszt zakupu lekarstw w kwocie ok. 60 zł oraz koszt opału w kwocie ok. 100 zł. Wydatki te wynoszą około 230 zł miesięcznie. Oprócz tego ponosi koszt zakupu butli gazu i dodatkowych leków. Korzysta z pomocy żywieniowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz pomocy rodziny.

Pozwany - powód wzajemny nadmienił, że płaci powódce alimenty w kwocie 254 zł lub w zbliżonej wysokości regularnie od 8 lat. Zdarzało się, że płacił E. J. ponad 4.000 zł miesięcznie. Powódka zamieszkuje z konkubentem, z którym wspólnie wychowują ich syna. Po opłaceniu alimentów i opłat nie pozostają mu praktycznie żadne środki do życia.

S. J. do odpowiedzi na pozew wraz z pozwem wzajemnym załączył decyzję GOPS o przyznaniu mu zasiłku stałego od dnia 1 września 2017r. do dnia 30 września 2021r. w kwocie 604 zł miesięcznie, a także orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 21 września 2017r. którym zaliczono go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Na rozprawie w dniu 07 września 2018r. strony podtrzymały wyrażone stanowiska (k.36). Na kolejnym terminie rozprawy pełnomocnik pozwanego – powoda wzajemnego S. J. domagał się orzeczenia ustania obowiązku alimentacyjnego pozwanego – powoda wzajemnego z uwagi na jego sytuację materialną (k. 56).

W wyniku przeprowadzonej rozprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. J. i E. J. związek małżeński zawarli 26 kwietnia 1986r. w G. (d: odpis zupełny aktu małżeństwa k. 4 akt SO w Suwałkach sygn. akt I C 537/96).

Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Suwałkach z dnia 1 grudnia 1997r. sygn. akt I C 537/96 rozwiązano przez rozwód małżeństwo wymienionych – z winy pozwanego S. J.. Nadto zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 70 zł miesięcznie tytułem alimentów, z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności poszczególnych rat, do dnia 15 każdego miesiąca (d: wyrok SO w Suwałkach oraz wyrok SA w Białymstoku k. 142 – 142v i 163 – 163v akt sprawy SO w Suwałkach sygn. akt I C 537/96).

Ostatnia korekta wysokości obowiązku alimentacyjnego obciążającego S. J. wobec E. J. miała miejsce w 2007r. W toku sprawy tutejszego Sądu o sygn. akt III RC 193/07 strony na rozprawie zawarły ugodę, w której pozwany zobowiązał się łożyć tytułem podwyższonych alimentów na rzecz byłej żony kwotę po 300 zł miesięcznie, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w terminie płatności każdej z rat, poczynając od dnia 1 lipca 2007r. S. J. w czasie tego postępowania pobierał z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. świadczenie stałe w wysokości 444 zł (d: zaświadczenie k. 6 oraz protokół k. 7 akt sprawy SR w Giżycku sygn. akt III RC 193/07).

Aktualnie powódka – pozwana wzajemnie E. J. pozostaje osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Posiada orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności o charakterze trwałym wydane na stałe. Choruje na schizofrenię. Utrzymuje się z zapomogi otrzymywanej z opieki społecznej w różnych kwotach, około po 150 zł miesięcznie. Posiada mieszkanie własnościowe, a otrzymywane środki z opieki społecznej pokrywają koszty związane z jego utrzymaniem. Nie posiada innego majątku. Ma 18 - letniego syna, który uczy się w szkole zawodowej o kierunku budowlanym i jest w ostatniej klasie. Syn powódki – pozwanej wzajemnie otrzymuje wynagrodzenie za płatne praktyki w kwocie ok. 200 zł. E. J. ponosi miesięcznie koszty zakupu lekarstw w wysokości 100 zł, energii elektrycznej w wysokości 100 zł, wody w kwocie 100 zł oraz czynszu w kwocie 350 zł. Nie otrzymuje pomocy od rodziny lub innych osób. Otrzymuje dary żywnościowe z opieki społecznej na święta, a także z Kościoła. Do sierpnia tego roku pozostawała w konkubinacie z ojcem jej syna. Konkubent powódki – pozwanej wzajemnej zmarł. Ich syn nie otrzymał renty po ojcu (wyjaśnienia E. J. k. 36, d: zaświadczenie k. 5, orzeczenia k. 6 i 7, zeznania E. J. k. 56v – 57).

Pozwany – powód wzajemny S. J. nie posiada nikogo na utrzymaniu. Mieszka sam w domu swojej siostry, który otrzymała od matki w darowiźnie. S. J. przysługuje nieodpłatne prawo korzystania z domu mieszkalnego i budynku gospodarczego oraz wstępu na działkę. Obciąża go obowiązek opłat za media, z którego się wywiązuje. Jest to koszt 250 złotych miesięcznie. Nie posiada majątku. Pozwany – powód wzajemny utrzymuje się z renty socjalnej w kwocie 604 zł. Ponosi koszty zakupu lekarstw w kwocie 100 zł miesięcznie. Korzysta z pomocy opieki społecznej w postaci darów żywnościowych. Cierpi na nieokreślone organiczne zaburzenia osobowości i zachowania, padaczkę nieokreśloną, nadciśnienie, hipercholesterolemię, chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, rozrost gruczołu krokowego, otyłość, osteofity krawędziowe trzonów kręgowych. Posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Pozwany – powód wzajemny został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na czas do końca września 2021r. Przeszedł operację biodra, zaś na dzień 08 kwietnia 2019r. ma wyznaczony zabieg drugiego biodra. Dotychczas alimenty na rzecz powódki – pozwanej wzajemnie realizowane były w toku postępowania egzekucyjnego. S. J. posiada zaległość alimentycjną (odpowiedź na pozew wraz z pozwem wzajemnym k. 13 – 16, wyjaśnienie S. J. k. 36 – 36v, d: decyzja k. 17 – 18, orzeczenie k. 19 – 19v, rachunki k. 20, faktury k. 21 – 23, zaświadczenie k. 24, informacje k. 25, 26, zaświadczenie k. 26, zaświadczenie k. 27 – 30, zeznania S. J. k. 56v).

Sąd zważył, co następuje :

Małżonkowie są obowiązani do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym – art. 23 i art. 27 kr i o.

W przypadku orzeczenia rozwodu, zgodnie z treścią art. 60 § 2 kr i o jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych po rozwodzie stanowi niejako kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego. Sąd Najwyższy (wytyczne z 16 grudnia 1987r. – Uchwała SN IIICZP 91/86) podkreślił, że "obowiązek ten jest skutkiem małżeństwa i jego trwanie po rozwodzie jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat życia" (Komentarz do art. 60 kr i o H. Dolecki i in. t.2, Lex/el.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że alimenty zasądzono od pozwanego – powoda wzajemnego na rzecz powódki – pozwanej wzajemnie już w wyroku rozwodowym, zaś analizując aktualną sytuację byłych małżonków stwierdzić należy, że na skutek rozpadu rodziny stron, nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji materialnej E. J..

Kobieta będąc w małżeństwie z pozwanym – powodem wzajemnym pozostawała na jego utrzymaniu (uzasadnienie k. 144-146 akt Sądu Okręgowego w Suwałkach I C 537/96). Aktualnie musi utrzymywać się sama.

Alimenty od pozwanego w wysokości 300 zł przy dzisiejszych cenach, w małym stopniu wystarczą na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej. Koszty utrzymania E. J. w ciągu ponad 10 lat jakie upłynęły od ostatniego ustalenia wysokości alimentów, niewątpliwie wzrosły. Mowa tu przede wszystkim o wzroście kosztów utrzymania mieszkania, mediów oraz wzroście cen podstawowych artykułów codziennego użytku, który wynika z inflacji. Nie ma w tym zakresie potrzeby szczegółowego wyliczania zwiększenia poszczególnych wydatków. Na uwadze należy mieć jednakże okoliczność, że pozwany jest osobą częściowo niezdolną do pracy, chorą i utrzymującą się z renty socjalnej w kwocie 604 zł. Jego sytuacja majątkowa od czasu ostatniego orzekania przez Sąd o wysokości obowiązku alimentacyjnego i podwyższenia alimentów do kwoty 300 złotych miesięcznie, nie uległa poprawie. Wciąż utrzymuje się jedynie ze środków pochodzących z pomocy społecznej i ma ograniczone możliwości wykonywania pracy zarobkowej. W ocenie Sadu dochody pozwanego nie pozwalają, aby podwyższyć dotychczasowe świadczenie w kwocie 300 zł. Zaznaczyć należy, że w toku postępowania strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów wskazujących na to, że S. J. pracuje dorywczo. W tej sytuacji okoliczności tej nie można uznać za udowodnioną. Żądana kwota alimentów w wysokości 600 zł stanowiłaby zatem prawie całość dochodów pozwanego – powoda wzajemnego.

Jednocześnie nie ma podstaw do tego, by ustalony ugodą stron w 2007r. obowiązek alimentacyjny obciążający S. J. obniżyć. Sytuacja stron od czasu ostatniego orzekania w przedmiocie należnych E. J. alimentów zasadniczo nie zmieniła się. Wprawdzie jak wskazano wyżej w okresie tym nastąpił wzrost cen produktów i usług, lecz w równym stopniu dotyka on obie strony. S. J. w drodze ugody zgodził się na płacenie na rzecz E. J. alimentów w kwocie 300 zł, zaś w toku niniejszego postępowania nie wykazał, aby jego sytuacja życiowa uzasadniała obniżenie alimentów do kwoty po 100 zł miesięcznie.

Zważyć należało, że pozwany – powód wzajemny S. J. nie wniósł skutecznie o uchylenie alimentów, gdyż nie uczynił tego w formie pisemnej (k. 58). Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Wymieniony żądał obniżenia obowiązku alimentacyjnego a nie jego uchylenia, zatem Sąd ograniczył się do rozważenia, czy istnieją ku temu przesłanki ( wyrok SN z 12.02.2002 r., I CKN 902/99, LEX nr 54357).

Sąd oddalił w tej sytuacji oba powództwa.

Mając na względzie ustaloną sytuację majątkową i zarobkową pozwanego – powoda wzajemnego, a także okoliczność, iż obciąża go w dalszym ciągu obowiązek alimentacyjny, Sąd zwolnił S. J. od ponoszenia kosztów sądowych.

Nadto Sąd zasądził wynagrodzenie adwokata powódki – pozwanej wzajemnie ustanowionego z urzędu zgodnie z przedłożonym spisem kosztów, zaś wynagrodzenie adwokata pozwanego – powoda wzajemnego stosownie do §4 ust. 1 pkt 9 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r. (Dz. U. z 2015r. poz. 1800 ze zm.).