Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2018r.

Sąd Rejonowy w Giżycku III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący SSR Bożena Makowczenko

Protokolant st.sekr.sąd. Zofia Mórawska

po rozpoznaniu w dniu 29 października 2018r . w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko M. S.

o alimenty

1.Zasądza od pozwanego M. S. na rzecz powódki J. S. tytułem alimentów kwotę po 500,00 (pięćset) złotych miesięcznie płatną do dnia 10-ego każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia 12 kwietnia 2018r.
2.W pozostałej części powództwo oddala.

3. Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300,00 zł (trzysta) tytułem opłaty sądowej, od której powódka była zwolniona z mocy ustawy.

4. Zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 900,00 zł (dziewięćset) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

5.Wyrokowi w pkt 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Bożena Makowczenko

Sygn. akt IIIRC 98/18

UZASADNIENIE

Powódka J. S. w pozwie przeciwko M. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz alimentów w wysokości 700 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia wniesienia powództwa. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu wywodziła, że wyrokiem z dnia 23 stycznia 2018r. w sprawie o sygn. akt VI RC 1493/17 Sąd Okręgowy w Olsztynie rozwiązał przez rozwód małżeństwo powódki z pozwanym, bez orzekania o winie. Powódka pobiera emeryturę z ZUS-u w wysokości 34 złotych. Pracuje dorywczo i osiąga miesięczny dochód w wysokości ok. 500 zł. Nie posiada żadnego innego majątku. Po rozwodzie zmuszona była wyprowadzić się ze wspólnego mieszkania stron. Obecnie musi pokrywać czynsz mieszkaniowy w kwocie 250 zł miesięcznie, opłatę za energię elektryczną i gaz w kwocie 100 zł miesięcznie. Powódka ponoszone wydatki na wyżywienie i ubrania określiła na kwotę 500 zł miesięcznie.

W dalszej części uzasadnienia pozwu podniosła, że pozwany jest zatrudniony jako zawodowy kierowca na trasach międzynarodowych. Jego miesięczne wynagrodzenie wraz z dodatkowymi premiami wynosi 4.500 – 5.000 zł netto miesięcznie. Pozwany nie ma nikogo na swoim utrzymaniu.

Powódka mając do dyspozycji kwotę 534 zł nie jest w stanie regulować comiesięcznych zobowiązań i zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb.

Pozwany M. S. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że powódka poza emeryturą z ZUS-u w kwocie 34 zł pobiera również emeryturę z Ukrainy. J. S. podejmowała i nadal podejmuje pracę zarobkowa na terytorium Niemiec jako opiekunka osób starszych, z czego osiąga dochody oscylujące w granicach ok. 1.200 euro miesięcznie. Jest właścicielką mieszkania położonego we L. przy ul. (...), oprócz tego w skład jej majątku wchodzi gospodarstwo rolne zlokalizowane pod L., które otrzymała w spadku po rodzicach.

Pozwany M. S. zaprzeczył twierdzeniu pozwu, iż zarabia 4.500 – 5.000 zł netto, oraz, że nie posiada nikogo na swoim utrzymaniu, gdyż utrzymuje bezrobotnego, poszukującego pracy syna A. S., który ma 21 lat.

Nadto pozwany dodał, iż spłaca zobowiązania wobec banków zaciągnięte jeszcze w trakcie trwania małżeństwa w postaci rat kredytu hipotecznego w kwocie ok. 13.000 zł, z miesięczną ratą wynoszącą ok. 920 – 960 zł. Dodatkowo spłaca dwie pożyczki gotówkowe z łączną ratą w wysokości 638 zł.

Wskazał, że to niewłaściwe postępowanie powódki spowodowało konieczność opuszczenia przez nią wspólnego mieszkania, albowiem jej zachowanie nie pozwalało na współegzystowanie w nim, czego skutkiem było między innymi założenie i prowadzenie wobec niej „niebieskiej karty”.

Na terminach rozprawy strony podtrzymały wyrażone w sprawie stanowiska (k. 57, 86, 103).

W wyniku przeprowadzonej rozprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka J. S. i pozwany M. S. związek małżeński zawarli 14 czerwca 1997r. w W.. Ze związku tego mają jednego 21 - letniego syna A. S. (d: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 6 akt SO w Olsztynie sygn. VI RC 1493/17, zeznania M. S. k. 105).

Małżeństwo powódki z pozwanym było drugim małżeństwem J. S.. Z pierwszego małżeństwa, które rozwiązane zostało około 30 lat temu, powódka posiada dwoje dorosłych dzieci (d: protokół k. 26 akt sprawy SO w Olsztynie sygn. akt VI RC 1493/17).

Strony początkowo po zawarciu małżeństwa zamieszkały w okolicach W., następnie w 2005r. przeprowadziły się na M. (pozew k. 3v akt sprawy SO w Olsztynie sygn. akt VI RC 1493/17).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2018r. w sprawie o sygn. akt VI RC 1493/17 rozwiązano przez rozwód małżeństwo J. i M. S. – bez orzekania o winie (d: wyrok k. 28 akt sprawy SO w Olsztynie sygn. akt VI RC 1493/17).

W czasie trwania małżeństwa wymienieni tworzyli wspólne gospodarstwo domowe. M. S. pracował jako kierowca zawodowy, natomiast J. S. dorabiała wykonując prace dorywcze, okresowo pozostawała zatrudniona na podstawie umów o pracę. Przed orzeczeniem rozwodu w 2016r. J. S. pracowała zarobkowo w Niemczech, gdzie zarobiła ok. 20.000 zł. W 2017r. dorabiała opiekując się mieszkanką W., sprzątała także mieszkania i ulice w G.. W tym czasie wynagrodzenie pozwanego wynosiło około 4.000 zł miesięcznie, zaś powódki ok. 1.500 zł miesięcznie (d: zeznania J. S. k. 104, świadectwa pracy k. 79 - 85).

W październiku 2017r. w następstwie sprzeczki z matką pozwanego oraz synem A. S. powódka opuściła wspólnie zajmowane z wymienionymi oraz pozwanym mieszkanie położone w W..W trakcie tego zdarzenia J. S. wyszła z mieszkania do sąsiadki, a gdy wróciła drzwi wejściowe do mieszkania były zamknięte, zaś od obecnych w mieszkaniu członków rodziny usłyszała, że tutaj nie mieszka. J. S. od tej pory zamieszkała u sąsiadki Z. G. (wyjaśnienia J. S. k. 58v, d: zeznania Z. G. k. 103, zeznania J. S. k. 104, zeznania S. K. k. 86v).

Od października 2017r. powódka J. S. okresowo pracowała dorywczo i zarabiała ok. 700 – 800 zł miesięcznie. W czasie gdy nie posiadała pracy wyjeżdżała na Ukrainę skąd pochodzi. We wrześniu tego roku zarobiła ok. 850 zł. Aktualnie pozostaje bez pracy (d: zeznania J. S. k. 104 – 104v).

Powódka obecnie nadal mieszka u sąsiadki Z. G., która ma 72 lata i choruje. Pomaga wymienionej wykonując obowiązki domowe takie jak sprzątanie i pranie. Niesystematycznie płaci Z. G. za możliwość mieszkania u niej kwotę 350 zł. Zdarzają się miesiące gdy J. S. nie płaci sąsiadce. Nadto dokłada się do pokrycia ponoszonych kosztów mediów. Kobiety wspólnie kupują żywność i gotują. Powódka nie mieszka u wymienionej stale, gdyż okresowo wyjeżdża na Ukrainę oraz do pracy (d: zeznania Z. G. k. 103 – 104).

J. S. otrzymuje świadczenie emerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 34,93 zł miesięcznie. Nadto ma emeryturę z ukraińskiego systemu emerytalnego, która wynosi po przeliczeniu ok. 120 zł. Emerytura ukraińska pobierana jest przez córkę powódki z jej pierwszego małżeństwa. Połowa tej kwoty przeznaczana jest na opłaty za mieszkanie należące do jej córki, zaś z pozostałej kwoty powódka korzysta w czasie, gdy mieszka na Ukrainie (wyjaśnienia J. S. k. 57v – 58, d: zaświadczenie k. 5, zaświadczenie k. 77 - 78).

Pozwany M. S. pracuje w dalszym ciągu jako kierowca zawodowy na trasach międzynarodowych za wynagrodzeniem wynoszącym ok. 4.000 – 5.000 zł miesięcznie netto. Na umowie o pracę zawartej przez pozwanego widnieje niższa kwota wynagrodzenia niż otrzymuje w rzeczywistości. Nie posiada innych źródeł dochodów (d: zeznania M. S. k. 105, umowa o pracę k. 35, zaświadczenie k. 36).

Strony posiadają wspólne mieszkanie o powierzchni 59 m ² kupione ze środków pochodzących z kredytu zaciągniętego przez J. S. i M. S. w czasie trwania małżeństwa. Nadto zaciągane były zobowiązania kredytowe na remont mieszkania oraz samochód. Po konsolidacji wszystkich kredytów do spłaty pozostały 22 raty w kwotach po 680 zł miesięcznie. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi 550 zł. Powódka od czasu wyprowadzenia się od pozwanego w październiku zeszłego roku nie uczestniczy w spłacie tych zobowiązań (odpowiedź na pozew k. 28v, d: zeznania M. S. k. 105).

Dorosły syn stron A. S. przebywa obecnie w Islandii, gdzie pracuje zarobkowo. W drugiej połowie listopada planuje wrócić do kraju, gdyż po sezonie letnim straci pracę (d: zeznania M. S. k. 105 – 105v).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 60§1 krio małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Zgodnie ze stanowiskiem SN w niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części; a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku (wyr. SN z 7.9.2000 r., I CKN 872/00, Legalis). W orzecznictwie Sądu Najwyższego podnosi się, iż w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone (wyr. SN z 5.7.2000 r., I CKN 226/00, Legalis).

Uprawniony do alimentacji w pierwszej kolejności powinien wykorzystać własne możliwości pozyskania dochodu i środków utrzymania, a dopiero w dalszej kolejności, o ile nadal pozostają one niezaspokojone, występować z roszczeniami w stosunku do zobowiązanego. Małżonek domagający się alimentów powinien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb (wyr. SA w Białymstoku z 26.6.2014 r., I ACa 177/14, Legalis oraz wyr. SA w Poznaniu z 10.2.2004 r., I ACa 1422/03 Legalis).

Sąd Okręgowy rozwiązując małżeństwo stron przez rozwód na zgodny wniosek obu stron nie orzekał o ponoszeniu winy za rozpad małżeństwa. Wyrok jest prawomocny. W tym miejscu wskazać należy, że większego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nie mają okoliczności dotyczące ewentualnych powodów rozpadu małżeństwa podnoszone w toku tego postępowania. M. S. wskazywał mianowicie na niewłaściwe zachowanie powódki, która miała być w przeszłości m.in. nadmiernie zazdrosna. W tym zakresie zeznawali przesłuchani świadkowie w osobach I. S. oraz I. M. (k. 87 – 87v), które zeznawały, że powódka bezpodstawnie oskarżała je o romans z pozwanym. Okoliczności te pozostają poza zakresem rozpoznania Sądu w sprawie o alimenty.

Sąd zważył wnikliwie sytuację stron, dochodząc do przekonania, że po orzeczeniu rozwodu powódka J. S. znalazła się w stanie niedostatku. Orzeczenie rozwodu spowodowało istotne pogorszenie sytuacji materialnej powódki. Fakt zmiany jej sytuacji po orzeczeniu rozwodu przyznał także pozwany (k. 58). W czasie przed orzeczeniem rozwodu J. S. tworzyła wspólne gospodarstwo domowe wraz z pozwanym, korzystała z jego wynagrodzenia i mieszkała we wspólnym mieszkaniu stron. Obecnie powódka utrzymuje się z prac dorywczych z których osiąga niewielkie i nieregularne dochody. Nadto otrzymuje niewielkie emerytury z polskiego i ukraińskiego systemu emerytalnego w łącznej kwocie ok. 154 zł. Wysokość dochodów powódki pozwala jej na pokrycie jedynie części kosztów związanych z wyżywieniem i kupnem artykułów pierwszej potrzeby.

Zaznaczenia wymaga okoliczność, że orzeczenie rozwodu pociągnęło za sobą istotne zwiększenie potrzeb J. S., która wyprowadziła się ze wspólnego mieszkania stron. Ponosi ona dodatkowe koszty w postaci czynszu oraz opłat za media, których nie ponosiła wcześniej. Zauważyć należy, że J. S. korzysta z pomocy sąsiadki, która nie wymaga od niej regularnych płatności.

Powódka i pozwany zasadniczo różnie przedstawiali opuszczenie przez J. S. wspólnego mieszkania. I tak powódka podawała, iż została z niego wygoniona przez syna i teściową, którzy nie wpuścili jej do mieszkania. M. S. podnosił z kolei, że to była żona swoim niewłaściwym zachowaniem uniemożliwiała wspólne mieszkanie. Na rozprawie pozwany informował, że J. S. może do niego wrócić.

Mieszkanie, w którym strony razem zamieszkiwały przed orzeczeniem rozwodu, należy do majątku wspólnego małżonków. Po orzeczeniu rozwodu strony nie dokonały podziału majątku wspólnego. J. S. podnosiła, że składała takie propozycje byłemu mężowi, lecz nie był on nimi zainteresowany. Formalnie powódka posiada prawo do dalszego zamieszkiwania w przedmiotowym mieszkaniu, lecz z uwagi na konflikt stron, a także konflikt powódki z teściową i synem, nie wydaje się to możliwe. W tej sytuacji nie można czynić jej zarzutu, że ponosi dodatkowe koszty mieszkaniowe związane z wyprowadzeniem się.

Powódka nie posiada innego majątku, który mógłby przynosić jej dochody. Jak wyjaśniła, nie jest właścicielką mieszkania we L., które należało w przeszłości do jej byłego męża, albowiem jego właścicielką jest jej córka. Nie jest także właścicielką gospodarstwa rolnego na Ukrainie (k.57). Twierdzeń tych pozwany skutecznie nie zanegował.

W ocenie Sądu powódka wykorzystuje własne możliwości zarobkowe i nie można także stwierdzić, że nie dąży do samodzielnego zaspokojenia swoich usprawiedliwionych potrzeb. Z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że J. S. w okresie przed rozwodem pracowała zarobkowo - bądź na podstawie umów o pracę, bądź dorywczo. Także po orzeczeniu rozwodu podejmuje w miarę możliwości prace dorywcze. Zaznaczyć należy, że nie potwierdziły się w postępowaniu okoliczności podnoszone przez pozwanego, że powódka po orzeczeniu rozwodu pracuje zarobkowo za granicą. Pracowała ona w przeszłości - jeszcze w czasie trwania związku małżeńskiego z pozwanym, w Niemczech. J. S. zaprzeczyła natomiast temu, że obecnie wyjeżdżała w celach zarobkowych za granicę, zaś strona pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów, które mogłyby o tym świadczyć.

Pozwany M. S. utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w charakterze kierowcy w transporcie międzynarodowym, w wysokości około 4.000 – 5.000 zł miesięcznie. Pozwany początkowo utrzymywał, że jego wynagrodzenie jest niższe, lecz w toku sprawy przyznał, że inna wysokość wynagrodzenia widnieje na umowie o pracę, zaś inne otrzymuje w rzeczywistości (k. 105). Pozwany nie posiada innych osób na utrzymaniu. Jak ustalono dorosły syn stron A. S. pracuje za granicą w Islandii. Posiada zatem możliwość samodzielnego utrzymania się.

Pozwany M. S. wskazując na ponoszone przez siebie wydatki podniósł, że po orzeczeniu rozwodu samodzielnie pokrywa koszty związane z utrzymaniem wspólnego mieszkania oraz spłacaniem rat kredytów, które strony zaciągnęły wspólnie na jego zakup i remont.

Odnośnie tej okoliczności zauważyć należy, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43§1 Krio). Gdy Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy nie normuje danej kwestii od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku (art. 46 krio).

Do dotychczasowego majątku wspólnego, aż do chwili podziału tego majątku stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku (art. 1035 i nast. KC), zaś art. 1035 KC odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 195 i nast. KC), co oznacza przekształcenie się bezudziałowej wspólności ustawowej we wspólność w częściach ułamkowych. Tak więc małżonkowie od chwili ustania wspólności ustawowej mają równe udziały w majątku, który był nią objęty, jednakże z możliwością innego ukształtowania wysokości udziałów w warunkach przewidzianych w art. 43§2 krio (Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy Komentarz; red. prof. K. P. 2018, wyd. 5).

Przekładając powyższe ustalenia na realia przedmiotowej sprawy w momencie orzeczenia rozwodu stron ustała między nimi wspólność ustawowa która obejmowała między innymi majątek w postaci wspólnego mieszkania, a powstała wspólność w częściach ułamkowych, którą regulują przepisy Kodeksu Cywilnego.

W ocenie Sądu rozstrzygającego niniejszą sprawę nakłady czynione przez pozwanego na rzecz przedmiotowego mieszkania, czy też ewentualne rozliczenia wspólnych kredytów nie są przedmiotem postępowania o alimenty, a strony, jeżeli taka będzie ich wola, kwestie te rozstrzygać mogą w innym postępowaniu.

W ocenie Sądu biorąc pod uwagę powyższe okoliczności orzec należało na rzecz powódki świadczenie alimentacyjne w kwocie 500 zł miesięcznie, które jest adekwatne do wysokości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej pozostającej w niedostatku i odpowiada możliwościom majątkowym i zarobkowym pozwanego, w pozostałej części zaś Sąd powództwo oddalił.

Sąd obciążył pozwanego opłatą od pozwu, od której powódka była zwolniona z mocy ustawy, uznając, iż tego rodzaju rozstrzygnięcie znajduje uzasadnienie w ujawnionej sytuacji finansowej M. S..

W oparciu o art. 333 § 1 pkt 1 kpc Sąd wyrokowi w części zasądzającej alimenty nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc.