Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia, 17 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Górnik

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Grygiel

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2018 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy z powództwa I. K.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki I. K. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt VIII GC 446/18

UZASADNIENIE

Powódka I. K. pozwem złożonym 6 marca 2018 r. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwoty 200.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 16 czerwca 2017 r. oraz kosztami procesu tytułem bezumownego korzystania z ciągnika J. D. (...) oraz ciągnika (...) od 1 października 2014 r. do 23 czerwca 2016 r. Wyjaśniła, że strony łączyła przedwstępna umowa sprzedaży ww. maszyn zawarta 1 października 2012 r., która określała termin zawarcia umowy przyrzeczonej do 31 sierpnia 2014 r. Termin zawarcia umowy upłynął bezskutecznie. Wezwała pozwaną do wydania ww. maszyn pismem z 23 września 2014 r., lecz wydanie nie nastąpiło. Ostatecznie do zawarcia umowy przyrzeczonej doszło na skutek wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 października 2015 r. (sygn. akt I C 901/15), który uprawomocnił się 23 czerwca 2016 r. Podniosła, że z uwagi na ceny rynkowe należne jej wynagrodzenie jest nie niższe niż 200.000 zł.

Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k. 29 i n.) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Argumentując powyższe stanowisko wyjaśniła, że łącząca strony przedwstępna umowa sprzedaży wyraźnie uprawniała, a nawet zobowiązywała do używania maszyn do czasu zawarcia umowy przyrzeczonej. Zarazem wskazała, że powódka nie udowodniła, by w spornym okresie pozwana rzeczywiście korzystała z przedmiotowych maszyn, wyjaśniając przy tym, że nie dysponowała dokumentami pozwalającymi na użytkowanie maszyn (pozwana wydała powódce dowody rejestracyjne 11 sierpnia 2015 r., a powódka zwróciła je z pismem z 28 czerwca 2016 r.). Z ostrożności zarzuciła, że powódka nie wykazała wysokości roszczenia, kwestionując twierdzenie powódki o wysokości należnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie.

Stan faktyczny ze wskazaniem dowodów:

Dnia 1 października 2012 r. powódka i pozwana zawarły przedwstępną umowę maszyn rolniczych, na podstawie której powódka zobowiązała się sprzedać pozwanej stanowiące jej własność urządzenia: ciągnik (...) (nr rej. (...)) za 130.000 zł, ciągnik J. D. (...) (nr rej. (...)) za 450.000 zł oraz opryskiwacz L. za 80.000 zł, a pozwana zobowiązała się te urządzenia kupić (§ 1 umowy). Termin zawarcia umowy przyrzeczonej ustalono do 31 sierpnia 2014 r. z terminem zapłaty na 31 sierpnia 2014 r. (§ 2 umowy). W umowie zawarto ponadto następujące postanowienia:

„§ 3. 1. Strony zgodnie oświadczają, że wydanie przedmiotu umowy nastąpiło i Kupująca jest uprawniona używać maszyn opisanych w § 1 niniejszej umowy.

2. Kupująca zobowiązana jest ponosić wszelkie koszty związane z utrzymaniem i używaniem maszyn oraz zobowiązana jest uiszczać opłaty z tytułu obowiązkowego ubezp9ieczenia OC orz obciążeń publicznoprawnych związanych z tymi maszynami” (k. 8)

„§ 5. 1. Kupująca zobowiązuje się używać maszyny opisane w § 1 niniejszej umowy do czasu ich nabycia w sposób odpowiadający ich przeznaczeniu i właściwościom, a także zgodnie z niniejszą umową”. (k. 9)

Strony postanowiły, że wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej „pod rygorem wygaśnięcia”, a co do spraw nieuregulowanych w umowie zastosowanie znajdują przepisy k.c. oraz umowy o wspólnym przedsięwzięciu gospodarczym (§ 6 umowy).

Zamiarem stron było, aby pozwana używała maszyn objętych umową przedwstępną do czasu zawarcia umowy sprzedaży.

Uprzednio, 1 sierpnia 2012 r., strony zawarły umowę, na podstawie której powódka zezwoliła – przez wzgląd na wspólne przedsięwzięcie gospodarcze – na bezpłatne używanie innych maszyn rolniczych (w tym jednego ciągnika) w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 30 września 2022 r.

Dowody:

-

umowa przedwstępna z 1 października 2012 r. (k. 8-9);

-

umowa użyczenia z 1 sierpnia 2012 r. (k. 63-65);

-

przesłuchanie powódki (k. 142-144, 146; transkrypcja – k. 152-156v);

-

przesłuchanie G. C. za pozwaną (k. 144-145, 146, transkrypcja – k. 156v-158v).

Strony w określonym terminie nie zawarły umowy przyrzeczonej. Dnia 22 września 2014 r. pozwana złożyła przeciwko powódce pozew o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie sprzedaży maszyn objętych umową przedwstępną. Pismem z 23 września 2014 r. powódka wezwała pozwaną do wydania maszyn objętych umową przedwstępną, zaś pozwana w odpowiedzi z 29 września 2014 r. poinformowała powódkę o złożeniu pozwu.

Wyrokiem z 9 marca 2015 r. (sygn. akt I C 1093/14) Sąd Okręgowy w Szczecinie uwzględnił powództwo, zobowiązując powódkę do złożenia pozwanej oświadczenia woli o sprzedaży odpowiadającego § 1 umowy przedwstępnej. Na skutek oświadczenia pozwanej z 17 kwietnia 2015 r. o cofnięciu pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia postanowieniem z 4 maja 2015 r. ww. wyrok został uchylony, a postępowanie umorzone.

Niesporne, a nadto dowody:

-

pismo z 29 września 2014 r. (k. 10);

-

pozew z 22 września 2014 r. (k. 47-49);

-

odpowiedź na pozew z 20 października 2014 r. (k. 50-51, 98-99);

-

pismo procesowe z 28 listopada 2014 r. (k. 52-54);

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 9 marca 2015 r., sygn akt I C 1093/14, z uzasadnieniem (k. 55-59);

-

pismo procesowe z 17 kwietnia 2015 r. (k. 60);

-

postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 4 maja 2015 r., sygn. akt I C 1093/14 (k. 61).

Pismem z 21 kwietnia 2015 r. pozwana wezwała powódkę do odbioru urządzeń w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. W odpowiedzi z 28 kwietnia 2015 r. powódka oświadczyła o woli odbioru urządzeń i wezwała do doręczenia jej dowodów rejestracyjnych maszyn oraz dowodów ubezpieczenia maszyn obowiązkowym ubezpieczeniem OC. Wskazała, że zachodzi konieczność aktualizacji rejestracji urządzeń. Pismem z 1 maja 2015 r. powódka wezwała pozwaną do zawarcia umowy przyrzeczonej. W odpowiedzi z 5 maja 2015 r. pozwana oświadczyła, że powódce takie roszczenie nie przysługuje. Strony prowadziły dalszą korespondencję związaną z wydaniem maszyn, zawarciem umowy przyrzeczonej oraz dokumentacją maszyn.

Ostatecznie powódka odebrała od pozwanej dowody rejestracyjne ciągnika (...) (nr rej. (...)) oraz ciągnika J. D. (...) (nr rej. (...)) 11 sierpnia 2015 r. Następnie strony prowadziły korespondencję w przedmiocie wydania powódce tablic rejestracyjnych tych maszyn.

Niesporne, a nadto dowody:

-

pismo z 21 kwietnia 2015 r. (k. 62);

-

pismo z 28 kwietnia 2015 r. (k. 73);

-

pismo z 5 maja 2015 r. z potwierdzeniem odbioru (k. 74-75);

-

wezwanie z 1 maja 2015 r. (k. 76);

-

pismo z 19 maja 2015 r. (k. 77);

-

pismo z 27 maja 2015 r. (k. 78);

-

pismo z 12 czerwca 2015 r. (k. 79);

-

pismo z 17 czerwca 2015 r. (k. 80);

-

pismo z 24 lipca 2015 r. (k. 81);

-

pismo z 5 sierpnia 2015 r. (k. 82);

-

pismo z 7 sierpnia 2015 r. (k. 83);

-

oświadczenie z 11 sierpnia 2015 r. (k. 84);

-

pismo z 7 września 2015 r. (k. 86);

-

wezwanie z 18 września 2015 r. (k. 87);

-

pismo z 25 września 2015 r. (k. 88);

-

pismo z 20 października 2015 r. (k. 89);

-

pismo z 27 października 2015 r. (k. 90);.

Dnia 11 sierpnia 2015 r. pozwana nabyła od (...) sp. z o.o. dwa ciągniki rolnicze.

Niesporne, a nadto dowody:

-

faktury VAT (k. 66-67);

-

protokoły przekazania (k. 68-69);

-

rejestracja gwarancji (k. 70);

-

faktura nr (...) z 11 sierpnia 2015 r. (k. 71);

-

faktura nr (...) z 11 sierpnia 2015 r. (k. 72).

Powódka wniosła przeciwko pozwanej pozew, domagając się zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia woli stanowiącego wykonanie umowy przedwstępnej. O wniesieniu pozwu pełnomocnik powódki poinformował pozwaną pismem z 7 października 2015 r., w którym zawarł m.in. informację:

„W tym miejscu przypominam, iż zgodnie z postanowieniami w/w umowy [umowy przedwstępnej z 1 października 2012 r.], do czasu nabycia maszyn, Spółka zobowiązana jest do ponoszenia wszelkich kosztów związanych z utrzymaniem i używaniem przedmiotowych maszyn.”. (k. 86)

Wyrokiem z 30 października 2015 r. (sygn. akt I C 901/15) Sąd Okręgowy w Szczecinie zobowiązał pozwaną do złożenia powódce oświadczenia woli o sprzedaży odpowiadającego § 1 umowy przedwstępnej oraz zasądził od pozwanej 40.217 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższy wyrok uprawomocnił się 23 czerwca 2016 r.

Niesporne, a nadto dowody:

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 października 2015 r., sygn. akt I C 901/15 (k. 11);

-

postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 4 maja 2015 r., sygn. akt I C 1093/14 (k. 61).

-

pismo z 7 września 2015 r. z pełnomocnictwem (k. 85-86).

Pomiędzy stronami powstał spór, czy cena sprzedaży maszyn (łącznie kwota 660.000 zł) to kwota brutto, czy netto. Pozwana oczekiwała od powódki faktury na kwotę 660.00 zł brutto, a powódka podnosiła, że powinna to być kwota netto i podlegać powiększeniu o odpowiedni podatek od towarów i usług. Na skutek tej różnicy stanowisk pomiędzy stronami doszło do kolejnych postępowań sądowych.

Niesporne, a nadto dowody:

-

nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Szczecinie z 17 listopada 2016 r., sygn. akt I Nc 621/16 (k. 12);

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 6 czerwca 2017 r., sygn. akt I C 1733/16 (k. 13);

-

wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 15 grudnia 2017 r., sygn. akt I ACa 604/17 (k. 14);

-

postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 4 maja 2015 r., sygn. akt I C 1093/14 (k. 61);

-

wezwanie z 27 czerwca 2016 r. (k. 91);

-

oświadczenie z 24 czerwca 2016 r. z potwierdzeniem odbioru (k. 92-93);

-

postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z 5 marca 2018 r., sygn. akt II Cz 2156/17 (k. 116-120);

-

wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 17 maja 2018 r., sygn akt I Aga 100/18 (k. 121-127).

Powódka zwróciła pozwanej dowody rejestracyjne maszyn w załączeniu do pisma z 28 czerwca 2016 r.

Niesporne, a nadto dowód:

-

pismo z 28 czerwca 2016 r. (k. 94).

Pismem z 7 czerwca 2017 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 200.000 zł tytułem bezumownego korzystania z przedmiotowych ciągników w okresie od 1 października 2014 r. do 30 maja 2016 r. w terminie do 15 czerwca 2017 r.

Niesporne, a nadto dowód:

-

wezwanie do zapłaty z 7 czerwca 2017 r. (k. 18).

Ocena dowodów:

Poza sporem stron pozostawała niemalże całość okoliczności faktycznych posiadających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.).

Niesporne pozostawało, że w okresie od 1 października 2014 r. do 23 czerwca 2016 r. powódce przysługiwało prawo własności urządzeń w postaci ciągnika (...) (nr rej. (...)) oraz ciągnika J. D. (...) (nr rej. (...)). Poza sporem było również, że w przedmiotowym okresie maszyny znajdowały się u pozwanej, choć w okresie od 11 sierpnia 2015 r. do 28 czerwca 2016 r. pozwana nie dysponowała dowodami rejestracyjnymi tych maszyn, bowiem przekazała je powódce, w związku z aktualizacją danych. Strony pozostawały również zgodne co do faktu, że łączyła je przedwstępna umowa sprzedaży przedmiotowych maszyn zawarta 1 października 2012 r., która została ostatecznie zawarta na skutek uprawomocnienia się 23 czerwca 2017 r. wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 30 października 2015 r. (sygn. akt I C 901/15). Strony nie prowadziły także sporu co do faktu prowadzenia korespondencji, a także wzajemnego prowadzenia przeciwko sobie postępowań sądowych.

Jedyną w zasadzie sporną okolicznością była wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, którego domagała się powódka. W tym zakresie powódka w pozwie zgłosiła wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego, jednakże z uwagi na okoliczności sprawy dowodu tego nie przeprowadzono, mając na względzie zasadę ekonomiki procesowej oraz okoliczności, które przemawiały za oceną, że wynagrodzenie powódce nie jest należne co do zasady. Ustalenie wysokości takiego wynagrodzenia było zatem bezprzedmiotowe. Na marginesie należy wskazać, że w stanie faktycznym nie uwzględniono przedłożonych przez powódkę wydruków ze stron internetowych, mających potwierdzać rynkowe ceny korzystania z ciągników, bowiem dokumenty te byłyby przydatne jedynie o tyle, że mogły stanowić pewien materiał źródłowy dla biegłego sądowego.

Poniekąd sporne była okoliczność, czy i w jakim okresie pozwana korzystała z przedmiotowych maszyn. Był to jednak raczej spór nie o fakty, ale o ich ocenę prawną. Strony były bowiem zgodne, że maszyny w spornym okresie znajdowały się u pozwanej, natomiast od 11 sierpnia 2015 r. do 28 czerwca 2016 r. pozwana nie posiadała dowodów rejestracyjnych maszyn, które zostały przekazane powódce celem aktualizacji danych.

Spór stron przejawiał się również w odniesieniu do wykładni umowy przedwstępnej z 1 października 2012 r. Strona powodowa twierdziła, że na podstawie umowy pozwana mogła korzystać z maszyn do określonego w umowie terminu zawarcia umowy przyrzeczonej, natomiast pozwana podnosiła, że uprawnienie to trwało do zawarcia umowy sprzedaży, niezależnie od tego, czy nastąpiłoby w terminie, przed czy po terminie określonym w umowie. Niemniej wykładnia oświadczeń woli, w tym umów (art. 65 k.c.) stanowi część oceny prawnej, wobec rozważania w tym zakresie poczyniono w dalszej części uzasadnienia.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów oraz przesłuchania stron był wystarczający dla rozstrzygnięcia sprawy. Autentyczność i wiarygodność dokumentów nie była przez strony podważana i nie budziła wątpliwości. Zeznania stron także były wiarygodne co do faktów, natomiast zawarte w nich elementy oceny prawnej nie podlegają ocenie w kontekście wiarygodności czy mocy dowodowej, bowiem nie dotyczą faktów, lecz oceny prawnej określonych faktów.

Jedynie w kontekście samych okoliczności faktycznych, w tym zgodnego zamiaru stron co do umowy przedwstępnego z 1 października 2012 r. dowód z przesłuchania stron podlegał ocenie. Powódka w złożonych zeznaniach powieliła twierdzenie, że umowa uprawniała pozwaną do używania maszyn jedynie do 31 sierpnia 2014 r. Z kolei przesłuchany za pozwaną G. C. podtrzymał stanowisko pozwanej, że strony miały na celu umożliwienie używania maszyn do czasu ich sprzedaży, a nie do konkretnego terminu. Z tych przeciwstawnych zeznań większą moc dowodową miały zeznania reprezentanta pozwanej, bowiem korespondowały z pismem z 7 października 2015 r. wysłanym przez pełnomocnika powódki, w którym wyraźnie zastrzeżono, że pozwana jest na mocy umowy przedwstępnej zobowiązana m.in. do ponoszenia kosztów związanych z używaniem maszyn. Skoro zatem pozwana w przekonaniu powódki była zobowiązana do ponoszenia kosztów używania maszyn, to logiczną konsekwencją jest, że do używania tych maszyn pozostawała uprawniona, mimo upływu terminu 31 sierpnia 2014 r.

Ocena prawna:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie powódki podlegało ocenie przez pryzmat art. 225 i n. k.c. Zgodnie z art. 225 k.c. stanowi, iż obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego, zaś zgodnie z przepisami art. 224 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę; nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne (§ 1), jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy; obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (§ 2).

Stosownie do art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

W świetle przytoczonych przepisów przesłankami roszczenia powódki są: dysponowanie prawem własności rzeczy, posiadanie tych rzeczy przez pozwaną, a także zła wiara pozwanej (albo dobra wiara, przy czym w tym przypadku dodatkową przesłanką jest powzięcie przez pozwaną wiedzy o wytoczeniu przeciw niej powództwa o wydanie rzeczy).

Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powódce, zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.). Zastrzec przy tym należy, że zgodnie z art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Ciężar obalenia tego domniemania również spoczywał na powódce (art. 243 k.p.c.). Ponadto to na powódce spoczywał ciężar udowodnienia wysokości wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Na kanwie rozpoznawanej sprawy pierwsza z wymienionych przesłanek (dysponowanie prawem własności rzeczy) była bezsporna.

Odnośnie do przesłanki posiadania rzeczy należy odnotować, że posiadanie może być samoistne oraz zależne, o czym przesądził prawodawca w przepisie art. 336 k.c., zgodnie z którym posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Zgodnie zaś z przepisem art. 339 k.c. domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Domniemanie to ma charakter wzruszalny, co należy rozumieć w ten sposób, że istnieje, dopóki przeciwny stan nie zostanie wykazany za pomocą stosownych dowodów (art. 234 k.p.c.).

Zgodnie z art. 348 k.c. przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy, zaś wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy. Dokumentami dającymi faktyczną władzę nad rzeczą w rozumieniu art. 348 k.c. mogą być m.in. dowody rejestracyjne pojazdu ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 22 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 541/16, LEX, wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z 15 października 2014 r., sygn. akt I Ca 257/14, LEX).

Jak wynika z umowy przedwstępnej z 1 października 2012 r. maszyny zostały pozwanej wydane i pozwana posiadała je do 11 sierpnia 2015 r. wraz z dokumentami dającymi faktyczną władzę nad nimi (dowodami rejestracyjnymi). Natomiast skoro 11 sierpnia 2015 r. powódka odebrała pozwanej dowody rejestracyjne, a wydała je dopiero wraz z pismem z 28 czerwca 2017 r., to od 11 sierpnia 2015 r. pozwana nie posiadała w tym okresie przedmiotowych maszyn. Jakkolwiek maszyny te znajdowały się nadal u pozwanej, to jednak pozwana wydała powódce dowody rejestracyjne, a powódka zwróciła je dopiero z pismem 28 czerwca 2017 r.

Powódka nie sprostała ciężarowi dowodu co do obalenia domniemania dobrej wiary pozwanej. Mianowicie wbrew zapatrywaniu powódki pozwana miała podstawę do posiadania i używania spornych pojazdów, a podstawą to była zawarta przez strony umowa przedwstępna z 1 października 2012 r.

W tym zakresie konieczne było dokonanie wykładni zawartej przez strony umowy przedwstępnej. Zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Powyższa regulacja daje podstawę do stosowania mieszanej metody wykładni, a mianowicie uwzględniającej brzmienie umowy oraz okoliczności towarzyszące (zgodny zamiar stron).

Językowa wykładnia umowy, w szczególności zaś § 3 oraz § 5 umowy prowadzi do wniosku, że prawo używania (a zatem również posiadania) spornych maszyn nie było ograniczone żadnym wyraźnie określonym terminem. Prawo to miało trwać do faktycznego zawarcia umowy sprzedaży tych maszyn. Rezultat wykładni językowej potwierdza nadto ustalony w postępowaniu dowodowym zgodny zamiar stron. Na uwagę przy tym zasługuje, że sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego byłoby uznanie, że skoro strony zamierzały zawrzeć umowę sprzedaży, do czasu sprzedaży kupujący uzyskał posiadanie rzeczy, to na skutek opóźnienia z zawarciem umowy sprzedający miałby uzyskiwać wynagrodzenie za bezumowne korzystanie. Przyjęte przez strony rozwiązanie miało bez wątpienia umożliwiać pozwanej używanie maszyn już przed zawarciem umowy, bowiem strony w momencie zawierania umowy przedwstępnej były przeświadczone co do zamiaru zawarcia umowy sprzedaży. Zarazem umowa nie zawierała żadnych postanowień dotyczących sytuacji, w której do zawarcia umowy by nie doszło, w tym m.in. nie określała, że w przypadku niezawarcia umowy powódce będzie przysługiwało wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z maszyn. Jednocześnie zaakcentować należy, że cel umowy przedwstępnej sprzedaży został osiągnięty, bowiem przejście prawa własności maszyn na pozwaną nastąpiło.

Skoro pozwana pozostawała w części spornego okresu posiadaczem w dobrej wierze, to uprawnienie powódki o zapłatę wynagrodzenia byłoby uzasadnione, jak wyjaśniono, jedynie w sytuacji, gdyby powódka wytoczyła przeciwko pozwanej powództwo o wydanie rzeczy. Z twierdzeń stron i materiału dowodowego nie wynika natomiast, aby powódka stosowny pozew kiedykolwiek przeciwko pozwanej złożyła. Przeciwnie, do przejścia prawa własności rzeczy na pozwaną doszło na skutek pozwu powódki o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli. Potwierdza to jedynie, że celem stron przez cały czas było doprowadzenie do skutku umowy przedwstępnej.

W tych okolicznościach powództwo podlegało oddaleniu w całości (punkt I sentencji).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu (punkt II sentencji) znajduje oparcie w art. 98 i n. k.p.c. i uzasadnione jest oceną, że na skutek oddalenia powództwa w całości powódka jest w niniejszej sprawie stroną przegrywającą, zobowiązaną do zwrotu pozwanej kosztów procesu. Poniesione przez pozwaną koszty procesu wyrażają się w łącznej kwocie 10.817 zł, na którą składa się opłata skarbowa od pełnomocnika – 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 10.800 zł wynikające z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 z późn. zm.).