Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V ACa 271/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Artur Lesiak (spr.)

Sędziowie:

SA Roman Kowalkowski

SO del. Wiesław Łukaszewski

Protokolant:

starszy sekretarz sądowy Joanna Makarewicz

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2018 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. C.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 23 stycznia 2017 r., sygn. akt I C 670/14

I.  oddala apelację;

II.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. na rzecz adwokat N. T. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

III.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – (...) kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt: V ACa 271/17

UZASADNIENIE

Powód Ł. C. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - (...) w K. na jego rzecz kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wydania orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia
za naruszenie dóbr osobistych oraz o nadesłanie oficjalnych przeprosin. Wniósł także
o zobowiązanie pozwanego do zaniechania działań polegających na znęcaniu się psychicznym, wywieraniu presji psychicznej, zastraszaniu, stwarzaniu złych warunków bytowych oraz nieprawidłowym rozmieszczaniu skazanych w celach.

Uzasadniając swoje żądania powód wskazał m.in., że pozwany dopuścił się wobec niego zaniedbania obowiązków służbowych poprzez niezapewnienie odpowiedniego metrażu cel mieszkalnych (powyżej 3 m 2 na skazanego), nadużywanie prawa wynikającego z art. 248 § 1 k.k.w., brak obudowy kącika sanitarnego, brak wentylacji, brak bieżącej wody, wydanie z magazynu (...) dla skazanych zniszczonych
i brudnych materacy do spania, poduszek, koców, ręczników i pościeli oraz używanego obuwia i odzieży więziennej, wydania nieświeżej żywności, wyłączania prądu w ciągu dnia
i w nocy, nie realizowanie działań resocjalizacyjnych, brak regularnych spacerów, zajęć
w świetlicy centralnej i oddziałowej, hali sportowej i siłowni, posług religijnych, niedostarczanie skazanym środków czystości do dezynfekcji sedesu, płynu do mycia naczyń, worków na śmieci, płynu do mycia podłóg. Powód zarzucił pozwanemu także brak utrzymania czystości w celach i innych pomieszczeniach - występujący brud, pleśń, grzyby, zacieki, odpadająca farba, kruszący się i mokry tynk. Ponadto - zdaniem powoda - pozwany dopuścił się umieszczenia skazanych w warunkach stanowiących odstępstwo
od zasady wyrażonej w treści art. 110 § 2 k.k.w., nagminnego łamania art. 110 § 4 k.k.w., wywierania presji psychicznej i zastraszania, nieodpowiedniego dogrzewania cel mieszkalnych, złej organizacji spacerów, niezapewnienia odpowiedniej opieki lekarskiej. Powyższe naruszenia ze strony pozwanego spowodowały u powoda poczucie znieważenia, naruszenia jego godności, upodlenia i poniżenia, frustrację, złość, poczucie bezradności, poczucie braku wartości, demoralizację, negatywne postrzeganie społeczeństwa, negatywne odczucia w stosunku do władz państwowych. Powód podniósł, że odczuwa także z powyższych przyczyn załamanie nerwowe, depresję, problemy emocjonalne, utratę zaufania do ludzi, problemy z zaadaptowaniem się do życia na wolności.

W odpowiedzi na pozew z dnia 21 maja 2015r. pozwany Skarb Państwa - (...) w K. zastępowany przez (...) (obecnie (...)) wniósł o oddalenie powództwa w całości, o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa - (...) (obecnie (...)).

W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył m.in. wszelkim twierdzeniom powoda
o faktach i jego oświadczeniom, których nie przyznał w dalszej treści odpowiedzi
na pozew wprost. Zdaniem pozwanego, powództwo jest oczywiście bezzasadne. Powód nie przebywał w celi przeludnionej. Jego pobyt miał miejsce w celach o powierzchni spełniającej wszelkie wymogi zakreślone w stosownych przepisach. Powód przebywał
w (...) w K. po dniu 5 grudnia 2009r., a więc już po uchyleniu przepisu art. 248 k.k.w., na który to powołał się on w treści pozwu. Zgodnie
z obowiązującymi przepisami art. 110 § 2a k.k.w. i następnymi - skazanego można umieścić w celi o powierzchni mniejszej aniżeli 3 m 2, lecz nie mniejszej niż 2 m 2 przypadających na jedną osobę. Powód nie wykazał, iż przebywał w warunkach przeludnienia. Odnosząc się zaś do panujących w pozwanym (...) warunków socjalno - bytowych, pozwany wskazał, że warunki te odpowiadają obowiązującym normom prawnym, nie można ich również uznać za nieludzkie,
czy niehumanitarne

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska zawarte
w pozwie i w odpowiedzi na pozew.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2017r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo (pkt 1), zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa - (...) kwotę 120 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2), przyznał adwokatowi N. T. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. kwotę 180 zł powiększoną o należny podatek VAT tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (pkt 3) oraz kosztami sądowymi, od uiszczenia których powód był zwolniony, obciążył Skarb Państwa (punkt 4).

Sąd I instancji wskazał, że powyższy wyrok oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Powód przebywał w (...) w K. w następujących okresach: od dnia (...)
(...) Wówczas przebywał on w pawilonach(...). Przy przyjęciu do Zakładu młodszy chorąży Ł. G. pouczył powoda o obowiązujących w (...)
w K. zasadach, m.in. o porządku wewnętrznym, o prawach i obowiązkach wynikających z przepisów k.k.w., konieczności zwracania się do przełożonych
ze sprawami osobistymi, problemami oraz trudnościami powstałymi w związku
z pobytem w (...) w K.. Ponadto przypomniano powodowi
o możliwości występowania zagrożenia dla bezpieczeństwa osobistego osadzonego
i innych osadzonych w związku z przejawami negatywnych zachowań charakterystycznych dla środowisk przestępczych. Wobec tego, pouczono powoda
o konieczności bezzwłocznego powiadamiania przełożonych o tych zdarzeniach
i sposobach ich unikania. Powodowi przekazano informacje o sposobach kontaktowania się ze światem zewnętrznym, o formach dostępu do zajęć kulturalno-oświatowych
i sportowych, możliwościach udziału w posługach religijnych. Powód nie zgłaszał wówczas uwag. W okresie objętym pozwem, w (...) w K.
nie występowało zjawisko przeludnienia. Powód przez cały czas jego pobytu w pozwanej jednostce miał zapewnioną minimalną normę powierzchni na jednego osadzonego, którą regulują stosowne przepisy Kodeksu karnego wykonawczego. W (...)
w K. wyposażenie w sprzęt kwaterunkowy i środki czystości było w spornym okresie i jest obecnie zgodne z przepisami. Cele mieszkalne są wentylowane prawidłowo. Są one również prawidłowo oświetlone w porze dziennej i nocnej. W sezonie grzewczym cele są ogrzewane. Kąciki sanitarne spełniają prawem określone normy. Ponadto zapewniają intymność załatwiania potrzeb fizjologicznych, poprzez co najmniej oddzielenie kotarą od reszty powierzchni celi. Ewentualne usterki naprawiane
są na bieżąco. Okresowe wyłączanie prądu znajduje oparcie w aktach prawa wewnętrznego wydawanych przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej
i ma na celu oszczędności finansowe, jednocześnie nie powodując w tym zakresie utrudnień w funkcjonowaniu osadzonych, ponieważ odbywa się to w godzinach nocnych. Kąciki sanitarne posiadają oświetlenie. Wyżywienie dostarczane jest osadzonym zgodnie
z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 września 2003r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych. Dla osadzonych prowadzone
są zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe. Podczas pobytu w (...)
w K. powód miał zapewnione warunki utrzymania higieny zgodne z przepisami prawa. Skazani korzystają co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Skazany zatrudniony przy pracach brudzących ma prawo korzystać z odpowiednio częstszych kąpieli. Chorzy skazani odbywają kąpiel według odpowiednich wskazań lekarza. W celach zapewniony jest natomiast nieprzerwany dostęp do bieżącej, zimnej wody. Ponadto osadzeni uprawnieni się do posiadania własnych urządzeń do podgrzewania wody. Wszelkie świadczenia zdrowotne udzielane osadzonym odpowiadają zasadom sztuki medycznej i przepisom prawa. Są one prawidłowo zorganizowane. Powód miał możliwość odbywania praktyk religijnych w celach, w których był osadzony, przy czym
na ogół przebywał w celach dwuosobowych, a współwięźniowie starali się nie zakłócać powodowi modlitwy. Powód w dniu (...) około godziny 11:55, podczas doprowadzania na plac spacerowy poślizgnął się na korytarzu na płaskiej powierzchni
i upadł na plecy. Następnie oświadczył, iż rezygnuje ze spaceru. Zaprowadzono go
do oddziału mieszkalnego. Powód wracał tam o własnych siłach. Nie zgłaszał wówczas żadnych uwag, ani skarg. Nie informował o ewentualnych dolegliwościach. Pracownik pozwanego D. B. nie stwierdził, aby powód doznał jakichkolwiek obrażeń. Powoda poddano kontroli osobistej. Nie stwierdzono u niego żadnych obrażeń na ciele. Powód poprosił o doprowadzenie do ambulatorium. Uprzednio doprowadzono
go do celi, albowiem zechciał się wcześniej przebrać. Po doprowadzeniu powoda
do ambulatorium nie stwierdzono u niego żadnych obrażeń poza niewielkim otarciem naskórka w okolicy pleców, potylicy i łokcia. Nie stwierdzono odchyleń w badaniu neurologicznym. Powód nie zgłaszał dolegliwości. Wydano mu leki przeciwbólowe. Podczas kontroli lekarskiej przeprowadzonej kolejnego dnia, powód skarżył się na ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Zlecono badanie radiologiczne, w wyniku którego stwierdzono u powoda zmiany zwyrodnieniowe o przewlekłym charakterze, nie związane z upadkiem. W dniu 29 sierpnia 2014r., podczas kolejnego badania, powód zgłaszał zaburzenia koordynacji. Symulował objawy chorobowe podczas badania (...). Stał się agresywny. Sporządzono wniosek o wymierzenie kary dyscyplinarnej. W dniu
2 września 2014r. odstąpiono od ukarania, poprzestając jedynie na przeprowadzeniu rozmowy ostrzegawczej. Kolejne badania przeprowadzone być miały w dniach (...)Pierwsze z badań nie wykazało odchyleń od normy. Kolejnych badań nie przeprowadzono. Powód odmówił poddania się im, mimo
iż narzekał na nasilone dolegliwości. Opuścił ambulatorium, kierując obraźliwe słowa
w kierunku pracowników służby zdrowia. W dniu 16 września 2014r. nie stwierdzono podczas badania lekarskiego żadnych odchyleń od normy. Zdarzenie z dnia (...) było objęte skargą powoda. Z powodu usytuowania jednostki (...)
w K. na podmokłym terenie występują miejsca, w których wybija woda gruntowa podczas deszczowych dni. Takim miejscem jest m.in. przejście na plac spacerowy przy pawilonie (...), gdzie przewrócił się powód. W tym miejscu wywieszona jest tabliczka
z informacją „UWAGA ŚLISKO!". Zawilgocenie jest systematycznie usuwane.
Do momentu zdarzenia z dnia (...). nie odnotowano żadnego wypadku
w tym miejscy. Powód był badany w czasie jego pobytu w (...)
w K.. (...). Powód jest osobą napiętą w kontakcie, mówiącą dużo, doszukującą się wrogiego stosunku do niego. Powód sam przyznał, że jest osobą agresywną, a cechę tę uważa za pozytywną. Mówił
o sobie z zachwytem. Powód jest osobą roszczeniową, ma duże oczekiwania wobec warunków, które winny mu być zapewnione w (...). Jest bezkrytyczny wobec siebie. (...)
(...). Niejednokrotnie wyrażał się w sposób wulgarny w stosunku
do funkcjonariuszy Służby Więziennej. Groził składaniem skarg i pozwów. Powód był karany dyscyplinarnie

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony w toku postępowania oraz zeznań świadków.

W rozważaniach prawnych zawartych w uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy
w B. stwierdził, że żądania powoda w zakresie zapłaty zadośćuczynienia były nieuzasadnione. Nie zostało przez powoda, na którym zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. spoczywał w tej mierze ciężar dowodzenia, wystarczająco potwierdzone stanowisko
o takich warunkach bytowych panujących w jednostce penitencjarnej, w której powód przebywał, aby uzasadniało zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. W tej mierze Sąd ten nie mógł oprzeć się wyłącznie na subiektywnych odczuciach, twierdzeniach i oświadczeniach powoda zawartych w jego zeznaniach
i pismach procesowych. Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło
na poczynienie w powyższych kwestiach ustaleń zgoła odmiennych od stanowiska powoda. Wyniki tego postępowania wskazują, iż w trakcie pobytu powoda w (...) w K. warunki socjalno-bytowe w celach spełniały normy określone
w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014r.
w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Podczas pobytu powoda w pozwanej jednostce nie występowało tam zjawisko przeludnienia. Powód przez cały czas osadzenia miał zapewnioną minimalną normę powierzchni na jednego osadzonego, którą regulują stosowne przepisy, w szczególności art. 110 § 2 a k.k.w. i nast. Cele mieszkalne w jednostce penitencjarnej wyposażone są w wydzielone przynajmniej kotarą kąciki sanitarne. Przepisy prawa obowiązujące w okresie osadzenia powoda nie stanowiły o wymogu ich wydzielenia trwałymi ścianami. Wszystkie cele wyposażone są również w bieżącą wodę, dostępną przez całą dobę i odpowiednią wentylację. Brak bieżącej ciepłej wody w celach
nie stanowi naruszenia prawa. Pozwany wykazał za pomocą środków dowodowych,
że wszystkie działania, a przez to również istniejące w zakładzie warunki, zgodne
są z regulacjami obowiązującymi w polskim prawie. Faktem jest, że w okresie osadzenia powoda warunki osadzenia u pozwanego były mniej komfortowe niż w niektórych innych zakładach karnych, co wynikało z faktu położenia, charakteru i wieku budynków,
w jakich zorganizowano tą jednostkę, która wówczas znajdowała się tuż przed lub
w trakcie remontu, jednak okoliczności te same przez się nie mogą stanowić
o bezprawności działania pozwanego. Powód nie udowodnił także, iż poniósł jakąkolwiek szkodę lub krzywdę wskutek działań pozwanego. Nie wykazał, że pobyt
w pozwanej jednostce spowodował u niego cierpienia psychiczne. Okoliczności,
na których opierał powód swoje roszczenia, nie zostały w żaden sposób potwierdzone. Twierdzenia powoda w tym zakresie pozostały gołosłowne. Nie zasługują one
na uwzględnienie również z tej przyczyny, iż uznane za wiarygodne i miarodajne dowody wprost przeczą okolicznościom podnoszonym przez powoda. W tym zakresie, Sąd Okręgowy w B. miał w szczególności na uwadze fakt, iż - jak wynika
z dokumentów zebranych w sprawie, w tym zwłaszcza zgromadzonych w aktach osobowych powoda - (...)
(...). Wynika stąd także, iż działaniom strony pozwanej nie sposób przypisać bezprawności. Pozwany w sposób jasny opisał i wykazał przedstawił warunki socjalno – bytowe panujące w (...) w K.. Zeznania świadków pracujących w tej jednostce penitencjarnej, będących doświadczonymi funkcjonariuszami wskazują, iż wszelkie normy dotyczące powierzchni, warunków, wyżywienia są przestrzegane. Okoliczności te potwierdzili też niektórzy świadkowie zgłoszeni w sprawie przez powoda. Należy mieć na uwadze, że standardy istniejące w podobnych jednostkach, w których przecież osoby skazane za popełnienie przestępstw pozbawione są wolności w ramach wymierzonych im kar, zwykle nie będą odzwierciedlać poziomu wcześniejszego życia tych osób. Kara pozbawienia wolności
i istotne ograniczenia swobód i uprawnień związanych z jej odbywaniem, jeśli
nie naruszają zasad humanitaryzmu i godności ludzkiej, są swoistą konsekwencją naruszenia przez osadzonego porządku prawnego i stanowią dla niego dopuszczalną prawem dolegliwość. Natomiast, mając na uwadze zastrzeżenia powoda,
co do działania służby zdrowia w pozwanej jednostce, należy wskazać na poniższe stanowisko orzecznictwa. Wynika z niego, że do zadań służb udzielających osadzonym opieki zdrowotnej nie należy spełnianie pewnych wygórowanych oczekiwań osób pozbawionych wolności co do technik leczniczych, rehabilitacji oraz leków. Takie stanowisko zajął m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok Sądu Apelacyjnego
w K. z dnia 24 lipca 2002r., II Akz 659/02, OSA 2003/2/11) oraz Sąd Apelacyjny w Krakowie (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia
30 kwietnia 2000r., (...), KZS(...)). Zasadnym jest odniesienie powyższych stwierdzeń również do specyficznych potrzeb powoda związanych z dietą. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż (...) w K. uczynił to,
co obiektywnie było możliwe, aby powód otrzymywał dietę zgodną z wybranym przez niego stylem żywienia. Jednakże należy pamiętać, że jest to wykonalne jedynie
w granicach możliwości logistycznych i finansowych, a także regulaminowych pozwanego, przy czym nie można nie dostrzegać, iż wybór dokonany przez powoda
sam w sobie niesie określone ograniczenia, przy uwzględnieniu zakresu powszechności
i dostępności określonych produktów na rynku. Żądania powoda wygórowane
w warunkach więziennych nie znajdują swojego uzasadnienia. Podobnie ocenić należało roszczenia powoda w zakresie warunków odbywania praktyk religijnych. Postępowanie dowodowe w sprawie nie wskazuje, aby pozwany uniemożliwiał powodowi czynności
w tym zakresie, natomiast jego obowiązki zapewnienia warunków dla odbywania praktyk religijnych wyznaczają możliwości obiektywne. Nie ma przy tym - po stronie powoda - obiektywnie uzasadnionych podstaw oczekiwania, że działania pozwanego w powyższym zakresie powinny być szczególne lub znaczniejsze niż ma to miejsce w stosunku
do osadzonych wyznawców innych religii niż buddyzm. Brak wykazania przez powoda naruszenia przez pozwanego jego dóbr osobistych a nadto wykazanie przez pozwanego braku bezprawności w jego działaniach kierowanych w stronę powoda prowadzi
do konkluzji, iż powodowi nie przysługuje ochrona wyrażona w art. 24 k.c. oraz 448 k.c. Zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne docelowego dochodzenia praw
i celowej obrony. Wobec tego Sąd ten na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 11 ust. 1 pkt 25) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 461) w zw.
z art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005r. o (...) (Dz.U. 2005 Nr 169, poz. 1417) zasądził od powoda na rzecz (...) kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2 wyroku). Powód zwolniony z obowiązku pokrycia kosztów sądowych korzystał z pomocy adwokata, udzielonej z urzędu. Zgodnie z § 11 ust. 1 pkt 25) oraz § 2 pkt 3 i § 19 punkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd ten zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. na rzecz adwokata N. T. kwotę 180 zł, powiększoną o należną stawkę podatku VAT z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (punkt 3 wyroku). Sąd Okręgowy
w B. podwyższył stawkę wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi powoda, mając na uwadze znaczny nakład jej pracy oraz długotrwały przebieg procesu, obejmującego szereg szczegółowych czynności, w większości związanych z inicjatywami procesowymi powoda. W oparciu o treść art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. z 2010r. Nr 90, poz. 1398 ze zm.), kosztami sądowymi, od uiszczenia których powód był zwolniony, Sąd ten obciążył Skarb Państwa (punkt 4 wyroku).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód w części, tj. w zakresie jego punktu 1 i 2, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części przez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów z tytułu zastępstwa powoda przez adwokata ustanowionego z urzędu według norm przepisanych. Ewentualnie powód wniósł
o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, a ponoszonych przez Skarb Państwa.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia w sprawie, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i wyprowadzenie wniosków sprzecznych z tym materiałem polegających na przyjęciu, że warunki, w jakich przebywał powód odbywając karę pozbawienia wolności nie spowodowały naruszenia dóbr osobistych powoda
i to naruszenie ze strony pozwanego nie było bezprawne, podczas gdy z całokształtu materiału dowodowego wynika, że (...) w K. nie zapewniał powodowi prawem przewidzianych standardów odbywania kary pozbawienia wolności;

2) naruszenie przepisu prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego
w sprawie orzeczenia, tj. art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, pomimo że powód długotrwale przebywa w zakładzie karnym i nie posiada środków;

3) sprzeczność ustaleń stanu faktycznego Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez ustalenie, że nie zostały naruszone dobra osobiste wcale,
ani w stopniu uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego, podczas gdy
z akt sprawy wynika, że powód podupadł na zdrowiu psychicznym i fizycznym oraz
nie ma chęci do dalszego życia, co w konsekwencji spowodowało naruszenie art. 24 k.c.
w zw. z art. 448 k.c. poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że dobra osobiste powoda zostały nienaruszone w stopniu uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych,
w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – (...).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne
i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przyjmując je za podstawę także własnego rozstrzygnięcia i odwołuje się do nich bez potrzeby ich powtarzania.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Natomiast nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1998r., sygn. akt: II CKN 4/98, niepubl.). Powód nie wykazał, aby Sąd I instancji dopuścił się jakichkolwiek uchybień zasadom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2006r., sygn. akt III CK 314/05, LEX nr 172176). Wręcz przeciwnie – wbrew stawianemu przez skarżącego zarzutowi - należy stwierdzić,
że Sąd ten dokonał wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, z którego wyprowadził logiczne, poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym wnioski.
Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że powód miał zapewnione właściwe warunki izolacji penitencjarnej, w tym zagwarantowane pełne uprawnienia wynikające z treści k.k.w. i wydanych na jego podstawie przepisów wykonawczych. Również twierdzenia skarżącego, iż w pozwanej jednostce penitencjarnej
nie zapewniono odpowiedniej dla powoda diety, nie znalazły odzwierciedlenia w żadnych wiarygodnych dowodach. Sąd I instancji prawidłowo bowiem uznał, że (...)
w K. uczynił to, co obiektywnie było możliwe, aby skarżący otrzymywał dietę zgodną z wybranym przez niego stylem żywienia, słusznie stwierdzając, że jest
to wykonalne jedynie w granicach możliwości logistycznych i finansowych, a także regulaminowych pozwanego, przy czym nie można było nie dostrzec, że wybór dokonany przez powoda sam w sobie niósł określone ograniczenia, przy uwzględnieniu zakresu powszechności i dostępności określonych produktów na rynku. Żądania powoda wygórowane w zakresie powyższego w warunkach więziennych nie znajdują swojego uzasadniania. Podobnie ocenić należało roszczenia skarżącego w zakresie warunków odbywania praktyk religijnych. Postępowanie dowodowe w sprawie nie wykazało, aby pozwany uniemożliwiał powodowi czynności w tym zakresie, natomiast jego obowiązki zapewnienia warunków dla odbywania praktyk religijnych wyznaczają możliwości obiektywne. Nie ma przy tym po stronie powoda obiektywnie uzasadnionych podstaw oczekiwania, że działania pozwanego w powyższym zakresie powinny być szczególne
lub znaczniejsze niż ma to miejsce w stosunku do osadzonych wyznawców innych religii niż buddyzm.

Za chybiony uznać również należy zarzut skarżącego sprzeczności ustaleń stanu faktycznego Sądu I instancji z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez ustalenie, że nie zostały naruszone dobra osobiste wcale, ani w stopniu uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego, podczas gdy z akt sprawy wynika, że powód podupadł na zdrowiu psychicznym i fizycznym oraz nie ma chęci do dalszego życia,
co w konsekwencji spowodowało naruszenie art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że dobra osobiste powoda zostały nienaruszone w stopniu uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego. Stwierdzić bowiem należy, iż powód nie udowodnił,
iż poniósł jakąkolwiek szkodę lub krzywdę w okresie osadzenia go w (...) w K. wskutek działań pozwanego. Nie wykazał, aby pobyt w pozwanej jednostce spowodował u niego cierpienia psychiczne. Jak wynika zaś z dokumentów zebranych
w sprawie, w tym zwłaszcza zgromadzonych w aktach osobowych powoda –(...), lecz nie wykazał, aby pozostawało to w związku przyczynowym w warunkami osadzenia u pozwanego. Okoliczność ta, jak trafnie stwierdził Sąd
I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jest wątpliwa m.in. z tej przyczyny,
iż powód bezspornie brał (...), co już li tylko w świetle zasad doświadczenia życiowego, należy uwzględnić, jako możliwą przyczynę (...).

Bezzasadny jest również zarzut skarżącego naruszenia przez Sąd I instancji przepisu prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, tj. art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, pomimo że powód długotrwale przebywa w zakładzie karnym i nie posiada środków. Wskazać bowiem należy, iż zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może nie obciążyć strony przegrywającej kosztami postępowania. Przywołany przepis, realizujący zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) - tzw. zasada odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania "wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia
13 grudnia 2007r., sygn. akt I CZ (...), niepubl.). Do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych" należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu,
jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie. Drugie natomiast wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia
od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku powinny być ocenione
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011r., sygn. akt I CZ (...), niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011r., sygn. akt II CZ(...), niepubl.). Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji prawidłowo odstąpił od zastosowania art. 102 k.p.c. Powód za nieobciążeniem go kosztami procesu wskazał na swoją trudną sytuację majątkową jednak, o czym była mowa wyżej,
nie stanowi to okoliczności przemawiającej za uwzględnieniem wniosku powoda. Taki stan może uzasadniać zwolnienie strony - całkowicie lub częściowo - od kosztów sądowych, co wiąże się z zagwarantowaniem jej prawa do sądu, nie może jednak pozbawiać drugiej strony kosztów, jakie poniosła dla celowej obrony swoich praw. Odnosząc się zaś do wskazanej przez powoda w treści uzasadniania apelacji okoliczności, tj. tego, iż pozostawał w przeświadczeniu o słuszności dochodzonego roszczenia, podnieść należy, iż powód w procesie działał przez ustanowionego dla niego pełnomocnika procesowego z urzędu (k. 31) i mimo jednoznacznego stanowiska pozwanego o bezzasadności dochodzonego roszczenia zawartej już chociażby
w odpowiedzi na pozew (k. 76-106), zdecydował się prowadzić dalej proces, generując tym samym dalsze koszty procesu w sprawie. Tym samym stwierdzić należy, iż winien
on się liczyć również z możliwością obciążenia go przez Sąd tymi kosztami w przypadku przegrania procesu. Powyższe uzasadnia stwierdzenie, iż w sprawie niniejszej nie mamy do czynienia z wypadkiem szczególnie uzasadnionym pozwalającym na zastosowanie
art. 102 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, a także prawidłowo poczynione w sprawie ustalenia faktyczne, brak jest podstaw do przyjęcia, iż powód wykazał, że doszło do naruszenia jego dobra osobistego, by działania pozwanego były bezprawne i by zaistniały pozostałe przesłanki warunkujące możliwość przyznania mu zadośćuczynienia w oparciu
o art. 448 k.p.c. w związku z art. 23 i 24 k.c.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach niepłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym na podstawie § 2 oraz § 4 ust. 1 i 4 oraz § 14 ust. 1 pkt 26) w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jednolity -
Dz. U. z 2016r., poz. 1714). .

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.