Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	SSO Ewa Malinowska
Protokolant –	protokolant sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu 23 października 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania Banku (...) S.A. z siedzibą w W. od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 7 października 2016 r. Nr (...)

uchyla zaskarżoną decyzję.

SSO Ewa Malinowska

XVII AmA 2/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 października 2016 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr (...):

I.  Na podstawie art. 106 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 184, ze zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej

nałożył na Bank (...) S.A. z siedzibą w W., karę pieniężną w wysokości 42.615 zł, co stanowi równowartość 10.000 euro, za odmowę przekazania informacji żądanych w wezwaniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 4 sierpnia 2015 r., znak pisma: (...) na podstawie art. 50 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w postępowaniu w sprawie o sygn. akt (...).

II.  Na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 184, ze zm.) oraz art. 263 § 1 i 2 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.) w związku z art. 83 wyżej wymienionej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy -

postanawił obciążyć Bank (...) S.A. z siedzibą w W., kosztami opisanego na wstępie postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej za nieudzielenie informacji żądanych przez Prezesa Urzędu, w kwocie 33,90 zł.

(decyzja k. 4-11 odwołania)

Powód Bank (...) S.A. złożył odwołanie od tej decyzji zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie. Decyzji zarzucił naruszenie przepisów ustawy prawo bankowe w zakresie tajemnicy bankowej i przepisów ustawy o.k.ik. co do nałożenie kary pieniężnej.

(odwołanie k. 12-20)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 grudnia 2014 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie antymonopolowe w sprawie podejrzenia stosowania przez przedsiębiorców: P. T. i H. T. prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) s.c. z siedzibą w T. oraz B. T. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) B. T. w T., praktyki ograniczającej konkurencję na regionalnym rynku usług budowlanych, polegającej na uzgodnieniu warunków składanych ofert, w szczególności w zakresie cen, jak i zasad postępowania, w postępowaniach przetargowych umożliwiającym wygranie przetargów przez B. T., oferującą wyższą cenę na roboty budowlane będące przedmiotem przetargu niż P. T. i H. T., co może stanowić naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

W toku prowadzonego postępowania Prezes Urzędu ustalił, że z przetargu zorganizowanym przez Gminę B. na roboty budowlane: (...) sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach B. - Z. - N. oraz R." zostali wykluczeni P. T. i H. T. s.c, ponieważ nie wykazali spełnienia warunków udziału w postępowaniu w zakresie sytuacji ekonomicznej i finansowej, gdyż załączona przez nich opina bankowa z dnia 26 lutego 2013 r. wystawiona przez Oddział (...) w T. potwierdzała zdolność kredytową przedsiębiorcy w wysokości 700 tysięcy zł, a zgodnie z warunkiem udziału w niniejszym postępowaniu przetargowym wykonawca był zobowiązany wykazać, że posiada środki finansowe lub zdolność kredytową w wysokości, co najmniej 1 miliona zł. W następstwie wykluczenia z przetargu ww. wspólników spółki cywilnej (...) organizator przetargu jako najkorzystniejszą wybrał ofertę B. T., prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) B. T..

W związku z prowadzonymi postępowaniami Prezes UOKiK prowadził z powodem korespondencję, w celu uzyskania dowodów na zwarcie pomiędzy ww. przedsiębiorcami zmowy przetargowej wskazanej w art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

(okoliczności niekwestionowane)

W toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego Przedsiębiorca przekazał Prezesowi UOKiK w piśmie z dnia 14 stycznia 2015 r. następujące informacje:

1.  Bank (...) S.A. nie udziela gwarancji bankowych.

2.  Informujemy, że nie jesteśmy w posiadaniu opinii bankowej z data 5.06.2013 r. wystawionej na rzecz podmiotu gospodarczego P. T. H. T. prowadzących działalność gospodarcza w formie spółki cywilnej (...) s.c.

3.  W dniu 26.02.2013 r. wystawiona została przez nas „Opinia bankowa" dla klienta -P. T. i H. T. prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej (...) s.c. (...) bankowa" nie stwierdza posiadania przez podmiot zdolności kredytowej wskazywała jedynie na możliwość udzielenia przez bank kredytu po spełnieniu warunków określonych w przepisach wewnętrznych naszego Banku. „Opinia bankowa" wystawiona jest na wniosek klienta. Kwota ewentualnego finansowania musi się mieścić w procedurach banku. Ostateczna decyzja o finansowaniu klienta wymaga dokonania oceny zdolności kredytowej klienta, oceny proponowanych zabezpieczeń transakcji kredytowej, oceny ryzyka finansowego banku dotyczącego celu kredytu i wydania decyzji kredytowej określającej szczegółowe warunki finansowania. W celu uzyskania kredytu na działalność gospodarczą, podmiot jest zobowiązany złożyć stosowny wniosek kredytowy wraz z kompletem wymaganych przez Bank dokumentów finansowych, dokumentów dotyczących ewentualnego prawnego zabezpieczenia transakcji. Czas na dokonanie pełnej analizy wniosku, wydanie decyzji kredytowej i podpisanie umowy kredytowej jest uzależniony od złożoności transakcji kredytowej. Może ona wynosić od kilku do kilkudziesięciu dni roboczych. Warunki kredytu są ustalane również w toku dokonywania analizy kredytowej. (dowód: karta nr 40 )

W piśmie z dnia 16 czerwca 2015 r. powód poinformował Prezesa UOKiK, że:

Bank (...) S.A. nie posiada standardowego wniosku o wydanie opinii bankowej. Wnioski są składane przez klientów na piśmie, w formie mailowej bądź w formie ustnej".

„ Bank na podstawie samego wniosku o wydanie opinii bankowej nie jest w stanie stwierdzić, czy Wnioskodawca prowadzący działalność gospodarczą posiada zdolność kredytową w wysokości np. 1 miliona zł.

Bez uprzedniego zbadania zdolności kredytowej klienta, „Opinia bankowa" wskazywać może np. wyłącznie na możliwość udzielenia przez bank kredytu po spełnieniu warunków określonych w przepisach wewnętrznych Banku. W celu określenia, czy dany podmiot posiada zdolność kredytową jest on zobowiązany złożyć stosowny wniosek wraz z kompletem wymaganych przez Bank dokumentów finansowych, oraz innych dokumentów niezbędnych do dokonania analizy zdolności kredytowej"

(dowód: karta nr 9 odwrót).

W dniu 4 sierpnia 2015 r. zwrócił się do powoda z wezwaniem do przekazania informacji i dokumentów

„-czy powód w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 1 marca 2013 r. udzielił P. T., H. T., którzy prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) s.c. z siedzibą w T. opinii bankowej dotyczącej zdolności kredytowej na kwotę co najmniej 1 miliona zł lub wyższą. Proszę o odpowiedź: tak, nie lub nie można ustalić, ewentualnie o podobnej treści

-daty złożenia wniosków w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 1 marca 2013 r. przez wskazanych wyżej wspólników spółki cywilnej

-daty wydania przez powoda w powyższym okresie opinii bankowej dotyczącej zdolności kredytowej tych przedsiębiorców.”

podając, że informacje te są niezbędne w postępowaniu antymonopolowym w sprawie podejrzenia stosowania przez w/w przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję.

(wezwanie k. 6 akt adm.)

Powód odmówił Prezesowi Urzędu udzielenia informacji powołując się na tajemnicą bankową.

(bezsporne)

W dniu 14 grudnia 2015 r. pozwany wszczął postępowanie w spawie nałożenia na powoda kary pieniężnej za odmowę przekazania informacji żądanych w wezwaniu Prezesa UOKiK z dnia 4 sierpnia 2015 r.

(postanowienie k. 1-3 akt adm.)

Przychód Przedsiębiorcy za 2015 r. wyniósł (...) tysięcy złotych

(dowód: karta nr 52).

Średni kurs euro w dniu 31 grudnia 2015 r. wyniósł 4,2615 zł

(tabela nr 254/NBP/2015 z dnia 2015-12-31).

W dniu 7 października 2016 r. wydana została decyzja zaskarżona w niniejszym postępowaniu.

(decyzja k. 4-11)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powyżej wskazanych dokumentów, które nie były podważane przez żadną ze stron niniejszego postępowania. Stan faktyczny nie był kwestionowany przez strony, koncentrował się on wokół kwestii prawnych

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przedsiębiorcy są obowiązani do przekazywania wszelkich koniecznych informacji i dokumentów na żądanie Prezesa Urzędu. 2. Żądanie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać:

1) wskazanie zakresu informacji;

2) wskazanie celu żądania;

3) wskazanie terminu udzielenia informacji;

4) pouczenie o sankcjach za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd.

Żądanie udzielenia informacji skierowane przez Prezesa UOKiK w trybie art. 50 ust. 1 u.o.k.k. jest wiążące dla przedsiębiorcy . Odmowa udzielenia informacji, a także udzielenie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji, także nieumyślnie, zagrożone jest zgodnie z art. 106 ust. 2 pkt 2 u.o.k.k. karą pieniężną stanowiącą równowartość kwoty nieprzekraczającej 50 mln euro.

Regulacją szczególną ograniczającą uprawnienia Prezesa UOKiK wynikające z art. 50 ust. 1 ustawy u.o.k.k. jest art. 104 i 105 Prawa bankowego. Art. 105 tej ustawy przewiduje katalog podmiotów uprawnionych do żądania informacji od banku, które stanowią tajemnicę bankową. Katalog ten ma charakter zamknięty. Zgodnie z art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. r pr. bank. w brzmieniu obowiązującym w dniu 4 sierpnia 2015 r. i 11 sierpnia 2015 r. (data wezwania i odpowiedzi powoda) Prezes UOKiK ze swego uprawnienia do żądania od banku informacji stanowiących tajemnicę bankową mógł skorzystać jedynie w zakresie określonym ustawą o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Dopiero z dniem 17 kwietnia 2016 r. nastąpiła zmiana tego przepisu i w punkcie 2 dopisano „w związku z toczącym się postępowaniem przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2015 r. poz. 184, 1618 i 1634).” Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1634) , która wprowadzała tę zmianę, do spraw, w których postępowanie przed Prezesem Urzędu wszczęto przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że w niniejszej sprawie Prezes UOKiK nie prowadząc postępowania w zakresie pomocy publicznej, nie miał prawa żądać informacji objętych tajemnicą bankową. A zatem aby odpowiedzieć na pytanie, czy były podstawy do ukarania powoda na podstawie art. 106 ustawy u.o.k.k. należało odpowiedzieć na pytanie, czy zapytanie banku obejmowało informacje objęte tajemnicą bankową. Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy pr. bankowe bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.

W ocenie Sądu informacje, których domagał się pozwany w piśmie z dnia 4 sierpnia 2015 r. były objęte tajemnicą bankową, co uprawniało powoda do odmowy udzielenia odpowiedzi.

Sąd podziela stanowisko wyrażane w doktrynie, że przedmiotowy zakres tajemnicy ujęty jest według zasady maksymalizmu. „ informacjami dyskrecjonalnymi będą wszystkie dane dotyczące czynności bankowych, osób dokonujących z bankiem tych czynności, sam fakt dokonania czynności, jak również przystąpienie do negocjacji. Jak wynika z uzasadnienia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz o zmianie innych ustaw: "(...) wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej (...) to jakiekolwiek dane, które pozostają w takim związku z czynnością bankową, że w jakikolwiek sposób wspomnianej czynności dotyczą" (Druk sejmowy Nr 2116 z 15.10.2003 r.). Skoro ustawodawca mówi o "informacjach dotyczących czynności bankowej", to należy tu zaliczyć nie tylko dane ujawnione w treści samej czynności bankowej, ale także inne czynności prawne, faktyczne czy nawet różnorakie okoliczności, o ile pozostają one w związku z czynnością bankową. Tajemnicą bankową, poza samą umową, objęty jest również biznesplan kredytobiorcy, treść umów ustanawiających zabezpieczenie wierzytelności kredytowej, kondycja finansowa kredytobiorcy, wielkość i charakter jego majątku oraz inne dodatkowe informacje, w których posiadaniu znalazł się bank, podejmując działania dotyczące tego stosunku umownego ( T. Dukiet-Nagórska , Ujawnienie tajemnicy bankowej, PB 2005, Nr 4, s. 51.” …Czas negocjacji" jest jednak "czasem zawierania umowy", ponieważ negocjacje polegają właśnie na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu ustalenia warunków umowy i zawarcia jej ( W. Kocot , Ofertowy i negocjacyjny tryb zawarcia umowy w ujęciu znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, PPH 2003, Nr 5). Natomiast zwrot "czas zawierania umowy" obejmuje nie tylko proces negocjacji, ale i czas innych procedur zmierzających do zawarcia umowy (np. okres związania ofertą). Rację ma powód, że Opinia Bankowa wydawana jest na wniosek posiadacza rachunku bankowego lub kredytobiorcy w związku z czynnością bankową, albowiem dotyczy klienta banku i informacji, którą bank powziął wiedzę w związku z czynnościami bankowymi na rzecz danego klienta, zaś dane klienta są objęte tajemnicą bankową. Opinia bankowa to wydawane przez bank na żądanie właściciela rachunku oświadczenie, w którym opisane są istotne fakty związane z posiadaniem i użytkowaniem rachunku bankowego oraz ewentualnie kredytu.

Podobnie ocenić należy drugie pytanie zadane przez pozwanego dotyczące dat złożenia wniosków o wydanie opinii bankowej w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 1 marca 2013 r. przez (...) s.c. z siedzibą w T., bowiem udzielenie odpowiedzi na powyższe zapytanie prowadziłoby do ujawnienia danych klientów banku. Również odpowiedź na pytanie trzecie o daty wydania przez powoda w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 1 marca 2013 r. opinii bankowej dotyczącej zdolności kredytowej wspólników spółki cywilnej wskazanych powyżej jest informacją objętą tajemnicą bankową z uwagi na ujawnienie danych klientów. Sąd podziela stanowisko wyrażone w orzecznictwie, że „pojęcie danych osobowych klienta mieści się w pojęciu informacji i tajemnicy bankowej” (wyrok NSA z dnia 4 kwietnia 2003 r., sygn.. akt II SA 2935/02). Rację ma powód, że to, że pewne okoliczności były znane Prezesowi UOKiK i posłużyły one do sformułowania zapytania do powoda pozostaje bez wpływu na zakres tajemnicy bankowej. Również to, że klient banku ujawnia swój numer rachunku bankowego nie zwalnia banku od tajemnicy bankowej w tym zakresie. W ocenie Sądu, że w piśmie z dnia 14 stycznia 2015 r. (k. 40 akt adm.) powód w odpowiedzi na jedno z pism od pozwanego podał dane klientów banku nie zmienia faktu, że są one objęte tajemnicą bankową. Wezwanie z zapytaniem, na które powód odmówił udzielenia odpowiedzi, skierowane zostało do niego w trakcie postępowania antymonopolowego toczącego się przeciwko przedsiębiorcom, których wskazano w piśmie Prezesa UOKiK i ujawnienie danych wchodzących w zakres tajemnicy bankowej rodziło daleko idące konsekwencje zarówno dla banku, jak i dla klienta, którego chroniła tajemnica bankowa.

Również wskazywany przez pozwanego fakt, że w zapytaniu dano bankowi możliwość udzielenia odpowiedzi na zapytanie poprzez wskazanie „tak” „nie” lub „nie można ustalić” prowadziłby do ujawnienia danych klienta banku chronionych tajemnicą bankową, o czym była mowa wyżej. Także kwestia braku znaczenia ekonomicznego żądanych informacji nie jest przesłanką zwalniającą bank od tajemnicy bankowej.

Nie negując prawa Prezesa UOKiK do pozyskiwania informacji na potrzeby prowadzonego postępowania wskazać należy, że musi się to odbywać w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę. Możliwość żądania przez Prezesa UOKiK informacji chronionych tajemnicą bankową wprowadzona została dopiero nowelizacją, która nie ma zastosowania w niniejszym postępowaniu, a zatem ten argument podniesiony przez pozwanego nie może prowadzić do oddalenia odwołania.

Z tych względów uznając, że brak jest podstaw do zastosowania art. 106 ust. 2 pkt 2 u.o.k.k. na podstawie art. 479 ^31a § 3 k.p.c. Sąd uchylił zaskarżoną decyzję.

SSO Ewa Malinowska