Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2018 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa I. R.

przeciwko Miastu B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 14 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 38/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 (drugim) w ten sposób, że odstępuje od obciążania powódki kosztami postępowania;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  odstępuje od obciążania powódki kosztami postępowania apelacyjnego;

IV.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. na rzecz adwokata W. H. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 282/17

UZASADNIENIE

Powódka I. R. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Miasta B. kwoty 1.020.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za straty materialne, moralne i zdrowotne, jakie poniosła w wyniku bezprawnego wymeldowania jej z mieszkania przy ul. (...).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, wskazując, że czynność wymeldowania wykonuje jako czynność zleconą z zakresu administracji rządowej, zaś zdarzeniem sprawczym powodującym u powódki ewentualne szkody jest działanie jej syna A. R., który dokonał czynności wymeldowania powódki oraz doprowadził do opuszczenia przez nią lokalu, który zajmowała. Pozwany kwestionując wysokość dochodzonego przez powódkę roszczenia wskazał również, że brak jest związku przyczynowego pomiędzy czynnością wymeldowania powódki a utratą przez nią zdrowia i powstaniem strat moralnych, albowiem stan zameldowania lub wymeldowania nie powinien być łączony z prawem do lokalu lub prawem do pobytu w lokalu. Wyrokiem z 14 grudnia 2016r. Sąd Okręgowy powództwo oddalił, zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zaś kosztami sądowymi, od których powódka była zwolniona obciążył Skarb Państwa. Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu (...) (...)powódka została wymeldowana z lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w B.. W okresie od dnia 26 maja 2011r. do 6 grudnia 2013r. powódka była osobą bezdomną, natomiast od dnia 6 grudnia 2014r. przebywa w Centrum Pomocy dla Bezdomnych (...) (...). Czynności wymeldowania dokonał syn powódki A. R., dokonując w tym celu sfałszowania dokumentu - podpisując się za powódkę, za co został skazany prawomocnym wyrokiem. A. R., po dokonaniu wymeldowania powódki, sprzedał mieszkanie.

Mieszkanie było mocno zaniedbane i zanieczyszczone; strony transakcji umówiły się,

że mieszkanie będzie przekazane bez wyposażenia. Powódka zjawiała się pod drzwiami mieszkania po jego sprzedaży, próbowała się do niego dostać. Spała również na klatce schodowej, w komórce na półpiętrze.

Prawomocną decyzją z dnia 22 stycznia 2014r. Prezydent Miasta B. odmówił anulowania czynności techniczno-materialnej wymeldowania powódki z miejsca jej pobytu stałego przy ul. (...) w B..

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony w toku rozprawy, zeznań powódki I. R. oraz zeznań świadków.

Sąd Okręgowy wskazał, że uznał za wiarygodne dokumenty zebrane w sprawie, zeznania świadków B. L., W. M., L. N., J. B., Z. W. oraz B. K. oraz przesłuchanie powódki w zakresie w jakim zeznała ona na temat okoliczności wymeldowania jej z lokalu położonego przy ul. (...) oraz okoliczności dotyczących jej obecnej sytuacji mieszkaniowej. Sąd Okręgowy pominął dowód z zeznań świadka A. R., po upływie terminu zakreślonego do przeprowadzenia tego dowodu.

Sąd Okręgowy pominął również dowód z zeznań świadków W. N., E. P. i T. M. oraz dowód z opinii biegłych z zakresu (...) albowiem okoliczności, na które mieliby zeznawać ci świadkowie oraz okoliczności stanowiące podstawę wydania opinii przez biegłych nie prowadziłyby do ustalenia stanu faktycznego sprawy. Nadrzędnym celem postępowania było przede wszystkim ustalenie, czy działanie lub zaniechanie pozwanego mogło prowadzić do wyrządzenia powódce szkody lub krzywdy, a wobec treści tego ustalenia stan zdrowia powódki nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia merytorycznego sprawy.

Wskazując na przepis art. 417 § 1 k.c. oraz art. 23 k.c, 24 k.c. i 448 k.c. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że roszczenie powódki nie było zasadne.

Sąd Okręgowy zważył, że decyzja odmawiająca anulowania czynności materialno-technicznej pod postacią wymeldowania powódki jest decyzją ostateczną, a co za tym idzie nie ma możliwości ponownego zameldowania powódki w opuszczonym przez nią mieszkaniu.

W świetle ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (obowiązującej w dniu wymeldowania powódki) obowiązek meldunkowy, wynikał z przepisów prawa i nie wymagał konkretyzacji w decyzjach administracyjnych. Organ meldunkowy jedynie gromadzi dane dotyczący pobytu osób, dokonuje czynności

materialno-technicznej rodzącej skutki prawne.

Nie było sporne pomiędzy stronami, że wymeldowanie powódki nastąpiło z naruszeniem prawa poprzez stwierdzone prawomocnym wyrokiem karnym przestępstwo popełnione przez syna powódki A. R., który sfałszował jej podpis na druku zgłoszenia wymeldowania. Czynność materialno-techniczna w postaci wymeldowania dokonana została w niniejszej sprawie na podstawie przestępstwa i jest nieważna, jednakże niemożliwe jest przywrócenie zameldowania, na skutek zbycia lokalu.

Jednocześnie jednak czynność ta wykonywana przez pracowników pozwanego, pozostając tylko i wyłącznie rejestracją danych o miejscu pobytu danej osoby, nie stanowi zdarzenia powodującego nabycie lub pozbawienie prawa do danego lokalu mieszkalnego. Między czynnością pracownika pozwanego polegającą na wymeldowaniu powódki a bezdomnością powódki nie istnieje adekwatny związek przyczynowy. Bezpośrednią przyczynę opisywanych przez powódkę zdarzeń stanowią ewentualnie działania jej syna A. R. (sprzedaż mieszkania, wymeldowanie powódki, brak zapewnienia lokum zastępczego), a nie pozwanego, zatem bezprzedmiotowe pozostawało badanie dalszych przyczyn odpowiedzialności pozwanego. Sama bowiem powódka zeznała, że to syn oświadczył, że powódka już w lokalu nie mieszka, że syn i jego konkubina opróżniali lokal z jej rzeczy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 417 § 1 w związku z art. 23, art. 24 i art. 448 k.c. a contrario oddalił powództwo.

O obciążeniu powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zaś na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a kosztami sądowymi, od uiszczenia których powódka była zwolniona obciążył Skarb Państwa.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w B. wywiodła powódka zaskarżając go w zakresie oddalenia powództwa oraz obciążenia jej kosztami zastępstwa procesowego pozwanego, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego tj.:

a)  art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 23, art. 24 i art. 448 k.c. poprzez nie zastosowanie tych przepisów i nie uwzględnienie roszczenia, podczas gdy współodpowiedzialnym za szkody i krzywdę wyrządzoną powódce jest pozwany, albowiem na skutek nieprawidłowo przeprowadzonego postępowania o wymeldowanie powódka stała się osobą bezdomną, bez

możliwości ubiegania się w postępowaniu eksmisyjnym o lokal socjalny;

2.  naruszenie prawa procesowego mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

a. art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 § 1 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. w zw. art. 162 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego powódki o dopuszczenia dowodu z zeznań:

- świadka A. R., podczas gdy dowód ten był istotny dla rozpoznania sprawy, w szczególności dla ustalenia okoliczności związanych z opuszczeniem przez powódkę mieszkania oraz związanych z dokonaniem jej wymeldowania, w tym sposobu weryfikacji przez pracowników pozwanego składanych dokumentów,

-świadków W. N., E. P., T. M., podczas gdy dowód ten był istotny dla rozpoznania sprawy, w szczególności dla ustalenia okoliczności związanych z opuszczeniem przez powódkę mieszkania, zmiany stanu zdrowia powódki po opuszczeniu lokalu, naruszenia dóbr osobistych powódki, utraconych przez nią na skutek opuszczenia lokalu rzeczy,

b . art. 274 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie wobec świadka A. R.,

c. art. 242 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i pominiecie dowodu z zeznań świadka A. R. pomimo nie zastosowania środków przymusu przewidzianych z art. 274 § 2 k.p.c.,

d. art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. w zw. art. 162 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego powódki o dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lekarza (...), podczas gdy dowód ten był istotny dla rozpoznania sprawy, w szczególności dla ustalenia stanu zdrowia powódki i wpływu na ten stan bezdomności powódki,

e . art. 98 § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego, podczas gdy w sprawie zaszedł szczególnie uzasadniony przypadek, który winien skutkować nie obciążaniem powódki kosztami lub obciążeniem jej wyłącznie częścią kosztów procesu,

f. art. 102 k.p.c. poprzez jego nie zastosowanie i nie odstąpienie od obciążenia powódki kosztami procesu lub obciążenie jej kosztami jedynie w części, podczas gdy w niniejszej sprawie zaszedł szczególnie uzasadniony przypadek, który winien skutkować nie obciążaniem powódki kosztami lub obciążeniem jej wyłącznie częścią tych kosztów.

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa oraz zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca nadto podkreśliła, że na skutek nieprawidłowo przeprowadzonego przez pozwanego postępowania o wymeldowanie jej z lokalu przy ul. (...) w B., w toku którego pozwany przyjął sfałszowany wniosek złożony przez A. R., powódka stała się osobą bezdomną, bez możliwości ubiegania się w postępowaniu eksmisyjnym o lokal socjalny.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powódki pozostaje zasadna jedynie w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i uznaje za własne, zatem nie zachodziła potrzeba ich ponownego rozpoznania.

Wbrew zarzutom skarżącej dla prawidłowego rozpoznania istoty sprawy nie zachodziła też potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego w zakresie dowodu z zeznań świadków A. R., W. N., E. P., T. M. oraz z opinii biegłego lekarza (...), a zatem i uzupełnienia przez Sąd Apelacyjny postępowania dowodowego we wnioskowanym przez skarżącą zakresie.

Sąd Okręgowy nie przeprowadzając dowodu z zeznań wskazanych świadków oraz z opinii biegłego nie naruszył także wskazywanych przez skarżącą przepisów postępowania

dowodowego. Powódka opiera roszczenie na odpowiedzialności deliktowej pozwanego, zatem w pierwszej kolejności obciążona była obowiązkiem wykazania, że pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem pozwanego, a skutkiem w postaci ewentualnej szkody jakiej powódka doznała, zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Nie budzi wątpliwości, że powódka została wymeldowana z lokalu mieszkalnego przez swojego syna, który w toku tego postępowania sfałszował jej podpis oraz, że nie mogła ona dłużej zamieszkiwać w przedmiotowym lokalu i stała się osobą bezdomną. Źródłem ewentualnej szkody jakiej powódka doznała pozostawał jednak nie fakt, że pozwana dokonała wymeldowania powódki z lokalu, a faktyczny brak możliwości dalszego przebywania przez nią w tym lokalu. Sama powódka nie wskazywała zaś, aby to na skutek działań pozwanego zmuszona była opuścić przedmiotowy lokal mieszkalny. Czynność wymeldowania powódki nie stała się przyczyną, dla której powódka opuściła dotychczas zajmowane mieszkanie, a stanowiła jedynie stwierdzenie danych o miejscu zamieszkania powódki i w żaden sposób nie była przesądzającą dla nabycia przez nią lub też utraty prawa do zajmowania przedmiotowego lokalu. Skoro powódka nie wykazała, że pomiędzy działaniem lub zaniechaniem pozwanego, a skutkiem w postaci ewentualnej szkody jakiej powódka doznała zachodzi adekwatny związek przyczynowy okoliczności związane zarówno z działaniem pozwanej, jak i stanem zdrowia powódki nie pozostawały istotne dla rozstrzygnięcia, zatem zgodnie z art. 227 k.p.c. nie podlegały dowodzeniu.

W tych okolicznościach Sąd I instancji oddalając powództwo nie naruszył także przepisów prawa materialnego - art. 417 § 1 k.c. w zw. z art. 23 k.c., art. 24 k.c. i art. 448 k.c.

Z powyższych względów apelacja powódki w zakresie odnoszącym się do rozstrzygnięcia merytorycznego Sądu I instancji podlegała oddaleniu z mocy art. 385 k.p.c. Biorąc natomiast pod uwagę stan materialny i finansowy w jakim powódka się znajduje, jak i jej subiektywnie uzasadnione przekonanie, że opisywana przez nią szkoda pozostaje związana z wymeldowaniem ją przez pozwaną z lokalu, Sad Apelacyjny doszedł do przekonania, ze zasadnym jest odstąpienie od obciążania powódki kosztami postępowania za obie instancje z mocy art. 102 k.p.c, zatem w tym zakresie konieczna była zmiana zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. O kosztach pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł na mocy § 8 pkt 7 w zw. z § 16 ust. Pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej

pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz, (...)).