Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2018 r.

  Sąd Okręgowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy

  w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Kala (spr.)

Sędziowie: SSO Marek Tauer

SSO Artur Fornal

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2018 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy upadłościowej L. S. nieprowadzącej działalności gospodarczej

w przedmiocie umorzenia zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłaty wierzycieli

na skutek zażalenia wierzyciela (...) w W. na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 września 2018 r., sygn. akt XV GUp 43/15

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

Marek Tauer Elżbieta Kala Artur Fornal

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 4 września 2018r., sygn. akt XV GUp 43/15, Sąd Rejonowy umorzył w całości wszystkie zobowiązania L. S. powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, czyli przed dniem 12 maja 2015r., bez ustalania planu spłaty wierzycieli.

Sąd Rejonowy wskazał w uzasadnieniu, że z wnioskiem o odstąpienie od ustalania planu spłaty i umorzenie zobowiązań z uwagi na osobistą sytuację upadłej wnieśli Syndyk masy upadłości oraz upadła L. S..

(...) w piśmie z dnia 2 lipca 2018 r. wskazał, że nie wyraża zgody na umorzenie zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Pozostali wierzyciele nie zajęli stanowiska wobec wniosku o umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty.

Postanowieniem z dnia 12 maja 2015r. Sąd ogłosił upadłość L. S. – osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Ustanowiony w sprawie syndyk ustalił, iż upadła posiada majątek w postaci ½ udziału w prawie własności nieruchomości gruntowej oraz lokalu mieszkalnego o łącznej wartości około 20.000zł. L. S. zamieszkuje samotnie w wynajętym mieszkaniu. Upadła nie posiada żadnego zawodu. Obecnie nie pracuje, przebywa na zwolnieniu lekarskim i z tego tytułu otrzymuje świadczenie w wysokości 1.449zł. Ubiega się o świadczenie rehabilitacyjne, jest w trakcie leczenia na oddziale dziennym w klinice psychiatrii, ponadto oczekuje na operację zespołu cieśni nadgarstka, cierpi także na chorobę mięśni, z powodu której nie może sprawnie się poruszać, została skierowana na leczenie do G.. Upadła jest osobą niezdolną do pracy i niepełnosprawną w stopniu lekkim. Na comiesięczne koszty utrzymania upadłej składają się: opłaty związane z utrzymaniem mieszkania – 939zł, (czynsz 650zł, prąd 234zł, gaz 55zł), opłata za telefon – 116zł, leki – 117zł, wizyta lekarska 120zł. Pozostałą kwotę pieniędzy upadła przeznacza na wyżywienie. Upadła korzysta z pomocy finansowej córki, która mieszka za granicą oraz z pomocy rzeczowej (głównie produkty spożywcze) siostry, która mieszka na wsi.

Postanowieniami z dnia 19.05.2016r., 26.01.2017r. oraz 28.05.2018r. sędzia-komisarz zatwierdził listy wierzytelności, na których zostały umieszczone wierzytelności dziewięciu wierzycieli. Fundusze masy upadłości pozwoliły na pokrycie kosztów postępowania oraz na sporządzenie planu podziału, który został zatwierdzony postanowieniem z dnia 16.02.2018r.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 491 ¹⁶ ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm.; dalej jako: p.u.) Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Jedynym więc warunkiem zastosowania tego przepisu jest osobista sytuacja upadłego. Bez znaczenia jest wysokość niezaspokojonych zobowiązań, przyczyna powstania trudnej sytuacji osobistej upadłego czy też inne okoliczności. Jeżeli mimo posiadania przez upadłego zdolności zarobkowych którekolwiek z jego zobowiązań jest na poziomie tak znacznie przekraczającym te możliwości, że nie będzie on w stanie realizować jakiegokolwiek planu spłaty na rzecz wierzycieli w okresie przewidzianym na realizację tego planu (3 lata), to w takiej sytuacji będzie mógł mieć zastosowanie art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.

W przedmiotowej sprawie oczywistym jest, że sytuacja osobista upadłej L. S. jednoznacznie wskazuje, że nie będzie ona zdolna do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

W takiej bowiem sytuacji, w jakiej znajduje się aktualnie upadła, nie jest ona w stanie realizować jakiegokolwiek planu spłaty. Upadła obecnie nie pracuje i otrzymuje zasiłek chorobowy w wysokości 1.449zł netto. Upadła mieszka sama, samodzielnie ponosi wszelkie koszty utrzymania mieszkania i szeregu innych opłat, nierozerwalnie związanych z korzystaniem z lokalu mieszkalnego takich jak np. opłata za prąd, gaz, ogrzewanie, telefon. Otrzymywane przez upadłą świadczenie nie pozwala na zaspokojenie wszystkich bieżących potrzeb życiowych. Upadła korzysta z pomocy zarówno finansowej, jak i rzeczowej udzielanej przez córkę oraz siostrę. Na pozostałe niezbędne wydatki składają się: zakup żywności, lekarstw, środków czystości i piorących, odzieży i obuwia. Są to stałe koszty utrzymania, których nie sposób wyeliminować z budżetu domowego. Zważyć należy, że upadła jest osobą niepełnosprawną, aktualnie niezdolną do pracy, w trakcie leczenia zarówno psychiatrycznego, jak i ortopedyczno – neurologicznego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd, uwzględniając stanowisko syndyka i upadłego, doszedł do przekonania, iż obecnie, jak i w najbliższej perspektywie czasowej upadła nie będzie w stanie realizować jakiegokolwiek planu spłat wierzycieli. Jej comiesięczne dochody pozwalają wyłącznie na pokrycie niezbędnych wydatków, wiążących się z podstawową egzystencją. Należy także mieć na względzie fakt, że upadła korzysta z pomocy rzeczowej i finansowej swojej rodziny. Natomiast zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż sytuacja życiowa i materialna upadłej nie ulegnie gwałtownej i diametralnej poprawie.

W konsekwencji dokonanych ustaleń należało zobowiązania upadłej powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości, w całości umorzyć na mocy art. 491 ¹⁶ ust. 1 p.u.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł dotyczące umorzenia wszystkich zobowiązań upadłej złożył wierzyciel (...) w W.. Skarżący zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieoparte na obiektywnych dowodach ustalenie przez Sąd, że upadła nie jest zdolna do realizowania planu spłat w żadnym wymiarze. Zarzucił również naruszenie art. 491 ¹⁶ ust. 1 prawa upadłościowego poprzez wadliwe jego zastosowanie do okoliczności sprawy.

Wniósł o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Wierzyciel nie kwestionował ustaleń faktycznych Sądu dotyczących stanu majątkowego, rodzinnego, wydatków oraz stanu zdrowia upadłej. Zarzucił natomiast, że dowody na których oparł się Sąd są niewystarczające do poczynienia ustaleń, że w sprawie nie zachodzą podstawy do ustalenia planu spłat. Wskazał na potrzebę wyjaśnienia przez Sąd Okręgowy, czy deklarowana przez upadłą wysokość osiąganych dochodów jest rzeczywista, czy upadłą mogłaby osiągać wyższe dochody, gdyż na rynku pracy pozostają korzystniejsze oferty pracy, których ona nie wykorzystuje. Sąd powinien kierować się możliwościami zarobkowymi upadłej, a nie jej aktualnymi dochodami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie nie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z utrwaloną w judykaturze zasadą, w wypadku orzeczenia oddającego środek zaskarżenia, wydany na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych prawidłowo ustaleń; wystarczy stwierdzenie, że ustalenia sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za swoje. Sąd odwoławczy podzielił i przyjął za swoje istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalenia Sądu pierwszej instancji z wyjątkiem jednej błędnie ustalonej okoliczności dotyczącej majątku upadłej L. S..

Otóż nieaktualne było powołane w zażaleniu ustalenie zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, iż upadła jest właścicielką ½ udziału w prawie własności nieruchomości gruntowej oraz lokalu mieszkalnego. W tym zakresie należało stwierdzić, że udziały upadłej w nieruchomościach położonych w miejscowości (...) zostały sprzedane w dniu 18 lipca 2016 r. w trybie przepisów ustawy prawo upadłościowe. Syndyk masy upadłości potwierdził w swoim ostatecznym sprawozdaniu z czynności syndyka w postępowaniu upadłościowym L. S., że środki uzyskane ze sprzedaży udziałów zostały przeznaczone na spłatę wierzycieli (procent zaspokojenia wyniósł 3,88%), zaś kwota 4.800 zł została wypłacona upadłej na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, zgodnie z postanowieniem Sądu z 14 września 2016 r. (k. 215, 216 akt).

Niezależnie od powyższej korekty w zakresie ustaleń faktycznych, Sąd Okręgowy podzielił w całości ocenę prawną sytuacji upadłej opisaną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Postawiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należało uznać za chybiony. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia tego przepisu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy poprawnie ocenił sytuację upadłej powołując się na jej wiarygodne zeznania, dowody w postaci dokumentacji medycznej upadłej, jak i fakty znane mu urzędowo z toczącego się postępowania upadłościowego. Odnosząc się do stanowiska skarżącego prezentowanego w zażaleniu odnośnie potencjalnych możliwości zarobkowych upadłej, stwierdzić należało, że nie uwzględniało ono ustalonej w stanie faktycznym niniejszej sprawy podstawowej okoliczności, iż w obecnej sytuacji zdrowotnej upadła realnie nie ma takich możliwości.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika, że upadła jest osobą schorowaną, a jej stan zdrowia w ostatnim okresie znacząco się pogorszył, skoro od 31 sierpnia 2018 r. została przyjęta do Szpitala (...) w B. na Oddział Dzienny Zaburzeń Lękowych i Afektywnych na ok. 3 miesiące, co wyłącza możliwość pracy. Zła sytuacja zdrowotna, w tym wypadku raczej nie rokuje poprawy w perspektywie najbliższych trzech lat. Upadła ma stwierdzony lekki stan niepełnosprawności, a czeka ją jeszcze operacja nadgarstka, co również powodować będzie czasową niezdolność do pracy. Zwrócić trzeba uwagę, że wykonywany przez nią zawód – sprzedawcy w sklepie spożywczym wymaga sprawności dłoni. Twierdzenia upadłej potwierdzały wyjaśnienia syndyka złożone we wniosku o umorzenie zobowiązań upadłej, w którym wskazał na nikłe dochody upadłej, ledwo pokrywające ponoszone przez nią niezbędne koszty samodzielnego utrzymania.

Wskazać należy w tym miejscu, że do obowiązków wierzyciela należało wykazanie stanu przeciwnego dotyczącego możliwości podjęcia zatrudnienia przez upadłą pozwalającego na realizację planu spłaty, skoro to on kwestionował zebrane w sprawie wiarygodne dowody. Wierzyciel poza wyrażeniem sprzeciwu co do umorzenia zobowiązań upadłej bez ustalania planu spłat nie przejawił na wcześniejszym etapie postępowania inicjatywy dowodowej, zaś w zażaleniu nie zdołał skutecznie podważyć ustaleń Sądu Rejonowego w tej materii. Nie jest wystarczające stwierdzenie w zażaleniu, że upadła ma możliwość podjęcia zatrudnienia na lepszych warunkach niż dotychczas w sklepie, pomimo stwierdzonych ograniczonych możliwości zdrowotnych, co pozwoliłoby jej potencjalnie na dokonywanie spłat w ramach planu, skoro twierdzeniu temu przeczą zebrane wiarygodne dowody.

W rezultacie Sąd odwoławczy akceptuje ustalenia Sądu pierwszej instancji, jak i ocenę prawną. Celem upadłości konsumenckiej jest umożliwienie oddłużenia tym osobom fizycznym, które są zadłużone w stopniu uniemożliwiającym samodzielną spłatę długów. Taka ratio legis znajduje swój wyraz w treści art. 2 ust. 2 p.u., zgodnie z którym postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a dopiero jeśli jest to możliwe - zaspokoić roszczenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Zasadniczym celem upadłości konsumenckiej jest więc oddłużenie osoby fizycznej. Odstąpienie od ustalenia planu spłaty, a zatem rezygnacja z istotnego stadium postępowania upadłościowego, powinno mieć charakter wyjątkowy, i taka sytuacja, jak trafnie ocenił Sąd upadłościowy, występuje w sprawie. W konsekwencji Sąd odwoławczy zgadza się z tym, że upadła nie byłaby zdolna do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.

Brak majątku w powiązaniu z bardzo niskimi źródłami przychodów oraz skomplikowana sytuacja zdrowotna upadłej przemawiają, w ocenie Sądu Okręgowego, za przyjęciem wniosku, że upadła nie jest w stanie dokonywać jakichkolwiek spłat. Ustalenie w obecnych warunkach życia upadłej planu spłaty wierzycieli powodowałoby, w ocenie Sądu Okręgowego, to, że L. S. poprzez ograniczenie ponoszonych wydatków popadłaby w skrajne ubóstwo.

Taki wniosek uprawnia uznanie zarzutu naruszenia prawa materialnego, tj. art. 491 ¹⁶ p.u. przez jego zastosowanie, za bezzasadny.

Z tych względów należało na podstawie art. 385 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. i art. 229 i art. 491 ² ust. 1 prawa upadłościowego (Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 t.j.) oddalić zażalenie.

Marek Tauer Elżbieta Kala Artur Fornal