Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Lech

Protokolant: sekretarz sądowy Daria Mazerant

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim,

na rozprawie

sprawy z powództwa E. M.

przeciwko G. D. (1)

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powódki E. M. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego G. D. (1);

3.  przyznaje pełnomocnikowi powódki radcy prawnemu A. G. prowadzącej Indywidualną Kancelarię Radcy Prawnego w R. wynagrodzenie w kwocie 4.428,00 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce E. M. z urzędu i nakazuje wypłacenie tej kwoty ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.

Sygn. akt I C 438/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 stycznia 2017 roku wniesionym do Sądu Rejonowego w Radomsku powódka E. M. wnosiła o zasądzenie od pozwanego G. D. (1) kwoty 82.500 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości od kwietnia 2012 roku do stycznia 2017 roku.

W uzasadnieniu wskazała, iż pozwany od dnia 27 kwietnia 2012 roku zajmuje posesję przy ulicy (...) o numerze 103 w R. i kwota 82.500 złotych obejmuje miesięczny czynsz za lokal mieszkalny w wysokości 1.200 złotych i opłatę za garaż w kwocie 300 złotych miesięcznie. Umowa ustna była zawierana z ojcem powódki w obecności mamy i brata: S. i D. W.. Pozwany pomimo opuszczenia nieruchomości skutecznie uniemożliwił powódce korzystanie z domu (k.2-3 v.).

Postanowieniem z dnia 9 lutego 2017 roku Sąd Rejonowy w Radomsku stwierdził swą niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim (k.6).

W odpowiedzi na pozew z dnia 16 sierpnia 2017 roku pozwany G. D. (2), reprezentowany przez w toku procesu przez pełnomocnik radcę prawnego M. B., wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych .

W uzasadnieniu pełnomocnik pozwanego podnosił, iż pozwany przyznaje, że zamieszkiwał na w/w nieruchomości jednak zaprzecza twierdzeniom powódki co do bezumownego charakteru władania nieruchomością, wskazując, iż istniały ku temu podstawy umowne, a powódka dochodząc w niniejszym postępowaniu odszkodowania dokonuje nadużycia przysługującej jej jako współwłaścicielowi przedmiotowej nieruchomości prawa podmiotowego na podstawi art. 5 k.c. ( k.48-54).

W piśmie procesowym z dnia 2 października 2017 roku powódka E. M. reprezentowana przez radcę prawnego A. G. poparła powództwo w całości, wnosząc o zasądzenie od pozwanego G. D. (1) kwoty 82.500 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, które wynoszą 17.477,97 złotych, zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, obciążenie pozwanego kosztami niniejszego postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k.70-73).

W piśmie procesowym z dnia 29 grudnia 2017 roku pełnomocnik pozwanego G. D. (1) – radca prawny M. B. wnosił o oddalenie powództwa podnosząc następujące zarzuty :

- zarzut przedawnienia– 3 lata od dnia wniesienia pozwu przez powódkę, wskazując za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 roku IV CSK 303/12, iż okres przedawnienia roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z lokalu wynosi 3 lata i wskazując także, iż od marca 2015 roku pozwany nie władał nieruchomością , został z niej eksmitowany wraz ze stanowiącymi jego własność rzeczami,

- nieruchomość nie miała przyłącza wodnego, elektrycznego, a więc nie mogła jak to twierdzi powódka przynosić normalnego dochodu, jak mieszkanie, ew. jak magazyn,

- powódka przyjmując hipotetycznie za prawdziwe jej twierdzenia, że pozwany po eksmisji pozostawił w mieszkaniu meble, nie przedsięwzięła kroków zmierzających do zmniejszenia ewentualnej szkody art. 362 kc, mogła przecież meble przenieść do innego z wielu pomieszczeń na nieruchomości celem wynajmu lokalu, czego nie uczyniła;

- do czasu wystąpienia z pozwem o wydanie przez ojca powódki, pozwany zajmował nieruchomość lokalową na podstawie użyczenia za zgodą ówczesnego właściciela. Przejawem tego była okoliczność, że dniu 22 czerwca 2012 r. ojciec powódki zameldował pozwanego w lokalu położonym na przedmiotowej nieruchomości, akceptując tym samym zamieszkiwanie pozwanego w lokalu bezpłatnie. Dopiero dalsze okoliczności spowodowały „odpadnięcie podstawy prawnej zajmowania lokalu” - umowy użyczenia. Z uwagi na to pozwany zmuszony został wyrokiem z dnia 17 stycznia 2014 r. (sygn. akt I C 558/12), na który powołuje się powódka, do opuszczenia nieruchomości powoda. Od marca 2015 r. pozwany nie zamieszkuje na nieruchomości powoda (k.252,253 ).

Ostatecznie na rozprawie w dniu 7 listopada 2018 roku pełnomocnik powódki poparł dotychczasowe stanowisko w sprawie. Pełnomocnik pozwanego wnosił jak dotychczas (k.330).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Z. W. (1) był właścicielem nieruchomości zabudowanej położonej w R., przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów obrębu numer 30, numerem działki (...), o powierzchni 0,2025 ha, dla której Sąd Rejonowy w Radomsku prowadzi księgę wieczystą nr (...).

( dowód: okoliczność bezsporna)

W dniu 22 lipca 2005 r. (...) Bank S.A. we W. zawarł z D. W., A. W., S. W. i Z. W. (1) umowę kredytu hipotecznego Nr (...) w kwocie 106 873,09 zł z przeznaczeniem na sfinansowanie budowy domu jednorodzinnego. Spłata kredytu została zabezpieczona hipoteką kaucyjną do kwoty 213 746,18 zł wpisaną w dziale III księgi wieczystej nr (...).

( dowód: okoliczności bezsporne, ustalenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13 - kopia wyroku z uzasadnieniem, k. 61-67 )

W kwietniu 2012 r. G. D. (2) przeczytał ogłoszenie o sprzedaży nieruchomości, zamieszczone przez żonę Z. S. W., udał się na nieruchomość i przeprowadził rozmowę ze S. W. w obecności Z. W. (1), który nie brał aktywnego udziału w negocjacjach ze względu na stan zdrowia. G. D. (2) wyraził wolę zakupu nieruchomości. S. W. poinformowała go, że ze względu na toczącą się egzekucję i zagrożenie sprzedaży nieruchomości należy dokonać spłaty zadłużenia na rzecz banku. Po dokonaniu spłaty zadłużenia i otrzymaniu przez G. D. (1) dokumentów z banku strony miały zawrzeć umowę przedwstępną w formie aktu notarialnego. Zapłata reszty ceny w kwocie 120 000 zł miała być rozłożona na pięć rocznych rat. Do czasu zapłaty całej ceny Z. W. (1) miał zamieszkiwać na nieruchomości w drewnianym budynku mieszkalnym. G. D. (2) jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w K.. W przypadku jej sprzedaży zamierzał przeznaczyć uzyskane środki na zapłatę reszty ceny przed upływem terminu pięciu lat. Nieruchomością były zainteresowane jeszcze dwie inne osoby.

( dowód: ustalenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13 - kopia wyroku z uzasadnieniem, k. 61-67, zeznania świadka S. W., k. 244verte-246, min. 00:28-15-00:48:48, nagranie przebiegu rozprawy, k. 248)

W dniu 27 kwietnia 2012 r. powód G. D. (2) zapłacił na rzecz S. C. Bank kwotę 94 500 zł tytułem całkowitej spłaty świadczenia z umowy (...). Wpłata została dokonana w kasie placówki banku w R. w obecności syna Z. D. W.. G. D. (2) był przekonany, że spłaca dług Z. W. (1). Po dokonaniu zapłaty zadłużenia S. W. wręczyła G. D. (2) klucze do nowego budynku mieszkalnego i potwierdziła, że po doręczeniu Z. W. (1) dokumentów z banku, zostanie zawarta umowa notarialna. G. D. (2) zamieszkał na nieruchomości razem ze swoją partnerką B. K. (1).

( dowód: ustalenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13 - kopia wyroku z uzasadnieniem, k. 61-67, nagranie audio- video z dnia 15 grudnia 2017 roku zeznania świadka D. B. 00:15:38- 00:17:15 k.244, 248, zeznania świadka R. K. 00:21:42-00:23:16 k.244,248, zeznania świadka S. W. 00:29:35-00:30:27 k.244 v., 248, zeznania świadka B. K. (1) 00:51:00- 00:53:20 k.246,246 v., 248 )

W dniu 22 czerwca 2012 r. G. D. (2) został zameldowany na pobyt stały pod adresem: R. ul. (...).

( dowód: okoliczność bezsporna)

Początkowo stosunki sąsiedzkie między stronami układały się prawidłowo. Następnie dochodziło do konfliktów na tle korzystania z nieruchomości, rozliczeń z tyłu opłat za media dostarczane do budynku zamieszkiwanego przez pozwanego. Przyczyną konfliktów stał się brak porozumienia w kwestii zawarcia umowy przenoszącej własność w formie aktu notarialnego.

( dowód: ustalenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13, kopia wyroku z uzasadnieniem, k. 61-67, wykaz interwencji policji k.241,242 )

Przyczyną konfliktów pomiędzy stronami postępowania stał się brak porozumienia w kwestii zawarcia umowy przenoszącej własność w formie aktu notarialnego.

W dniu 13 lipca 2012 r. G. D. (2) nadał w placówce pocztowej pismo wzywające pozwanego do zawarcia umowy przyrzeczonej. W odpowiedzi Z. W. (1) wezwał G. D. (1) do wydania garażu oraz poinformował, iż będzie na niego oczekiwał w Kancelarii Notarialnej w R. przy ul. (...), dnia 24 lipca 2012 r. o godzinie 14.30 i wezwał do przygotowania kwoty 130 000 zł stanowiącej część zapłaty za nieruchomość, a w przypadku niestawienia się u notariusza, zażądał wydania nieruchomości. W odpowiedzi na pismo, G. D. (2) pismem z dnia 23 lipca 2012 r. odmówił wydania garażu oraz dokonania dodatkowej zapłaty za nieruchomość, podnosząc, iż spłacił zadłużenie Z. W. (1) w banku w kwocie 94 500 zł, a Z. W. (1) wydał mu nieruchomość i zamieszkał w drewnianym domku położonym na nieruchomości. W dniu 24 lipca 2012 r. o godzinie 14.15 G. D. (2) stawił się w Kancelarii Notarialnej w R. przy ul. (...), po czym ją opuścił, ponieważ Z. W. (1) nie ustalił z notariuszem zawarcia umowy, nie zasięgał informacji o dokumentach niezbędnych do jej zawarcia oraz nie złożył takich dokumentów, a na godzinę 14.45 notariusz miał wyznaczony termin czynności trwającej około jednej godziny. Tego samego dnia o godzinie 14.30 w Kancelarii Notarialnej w R. przy ul. (...) stawił się pozwany. Pismem z dnia 24 lipca 2012 r., złożonym w Kancelarii Radców Prawnych i (...) B., B., (...) sp. partnerska w R., S. W. wezwała G. D. (1) do wyznaczenia ostatecznego terminu zwarcia umowy notarialnej w terminie 7 dni pod rygorem skierowania sprawy do Sądu. Pismem z dnia 31 lipca 2012 r. G. D. (2) zaproponował Z. W. (1) negocjacje w celu ustalenia ostatecznych warunków sprzedaży nieruchomości. Pismem z dnia 1 sierpnia 2012 r. Z. W. (1) wezwał G. D. (1) do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w dniu 10 sierpnia 2012 r. o godz. 12.00 bądź w dniu 17 sierpnia 2012 r. o godz. 12.00 w Kancelarii Notarialnej Notariusza S. K. w R. przy ul. (...) po dokonaniu zapłaty na jego rzecz kwoty 130 000 zł w obecności notariusza. Pismem z dnia 6 sierpnia 2012 r. G. D. (2) odstąpił od umowy przedwstępnej i wezwał Z. W. (1) do zwrotu kwoty 94 500 zł w terminie jednego dnia. W okresie od 8 sierpnia 2012 r. do 24 sierpnia 2012 r. Kancelaria (...) była nieczynna z powodu przerwy urlopowej.

( dowód: ustalenia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13, kopia wyroku z uzasadnieniem, k. 61-67, zeznania świadka B. K. (1) 00:53:20-00:55:21 k. 246 v., 248, nagranie przebiegu rozprawy, k. 248 )

Z uwagi na brak porozumienia z właścicielem Z. W. (1) co do warunków, na jakich miała być zawarta umowa przyrzeczona, powołując się na okoliczność uporczywego uchylania się przez właściciela od zawarcia tejże umowy, pismem z dnia 6 sierpnia 2012r. pozwany odstąpił od przedwstępnej umowy sprzedaży, żądając zwrotu uiszczonej zaliczki w kwocie 94.500,00 zł.

(dowód: kopia pisma z dnia 6 sierpnia 2012r. – oświadczenie o wypowiedzeniu umowy)

G. D. (2) w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim przeciwko Z. W. (1) zażądał zasądzenia od pozwanego w postępowaniu upominawczym kwoty 94 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. akt I C 172/13 zasądził od pozwanego Z. W. (1) na rzecz powoda G. D. (1) kwotę 94 500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 października 2012 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania .

( dowód : wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. I C 172/13, k. 61 )

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Radomsku nakazał pozwanemu G. D. (1) opróżnienie i pozostawienie w stanie wolnym od osób i rzeczy, których prawa reprezentuje zabudowanej nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...), obręb 30, oznaczonej w ewidencji gruntów numerem działki (...) o powierzchni 0,2025 ha, dla której to nieruchomości w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku jest prowadzona księga wieczysta o numerze (...) i wydanie nieruchomości Z. W. (1), odraczając obowiązek opróżnienia i wydania nieruchomości na okres sześciu miesięcy od dnia wydania wyroku i przyznając G. D. (1) prawo do lokalu socjalnego .

( dowód: kopia wyroku z uzasadnieniem akta Sądu Rejonowego w Radomsku o sygn. I C 558/12, k. 57-60)

Wszczęcie egzekucji obowiązku wydania nieruchomości nastąpiło dnia 17 grudnia 2014 roku. W dniu 10 lutego 2015 roku Komornik Sądowy wezwał pozwanego do dobrowolnego wykonania obowiązku. Pozwany G. D. (2) opuścił lokal mieszkalny w dniu 5 marca 2015 roku, natomiast został wymeldowany dnia 9 września 2015 roku .

( dowód: decyzja Wojewody (...) nr SO –III.621.141.2015 z dnia 9 września 2015 roku k.91-94, wezwanie do dobrowolnego wykonania obowiązku opróżnienia i wydania nieruchomości z dnia 10 lutego 2015 roku, k. 23, protokół z dnia 5 marca 2015r., k. 44 załączonych akta komorniczych sygn. Km 2424/14 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku, nagranie audio- video z dnia 4 października 2017 roku zeznania powódki 00:11:44- 00:13:06 k.176,178 , w związku z nagraniem audio- video z dnia 7 listopada 2018 roku, k.330v.)

Partnerka pozwanego B. K. (1) zamieszkiwała na przedmiotowej nieruchomości wraz z pozwanym w okresie od 1 maja 2012r. do 5 marca 2015r. Opuszczając nieruchomość w dniu 5 marca 2015r. pozwany wydał klucze do budynku. Pozostałe na nieruchomości rzeczy ruchome nie stanowiły własności pozwanego, lecz B. K. (1).

( dowód: protokół z dnia 5 marca 2015r., k. 44 załączonych akta komorniczych sygn. Km 2424/14 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Radomsku, zeznania świadka B. K. (1), k. 246-247, min. 00:49:24-:01:03:43, nagranie przebiegu rozprawy, k. 248)

Do pozwanego G. D. (1) kierowane były wezwania do zapłaty.

Wezwanie takie skierowano w dniu 28 października 2014 roku, jednakże pozostało ono bez reakcji .

( dowód : przesądowe wezwanie do zapłaty z dnia 28 października 2014 roku wraz z potwierdzeniem nadania k.102, 103)

W dniu 22 września 2015 roku zmarł ojciec powódki. Spadek po Z. W. (1) na podstawie ustawy nabyli: córka E. M. i wnuczka Z. W. (2) po ½ części każda z nich z tym, że wnuczka Z. W. (2) nabyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza .

( dowód : postanowienie Sądu Rejonowego w Radomsku I Wydział Cywilny sygn. akt I Ns 1215/15 k.4)

W toku prowadzonej na wniosek pozwanego egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie I C 172/13, latem 2018 roku odbyła się licytacja przedmiotowej nieruchomości i obecnie na terenie nieruchomości pod adresem R. ul. (...) zamieszkuje nowy właściciel. W wyniku powyższego postępowania egzekucyjnego pozwany uzyskał w całości zespojenie swojej należności.

( dowód : zeznania powódki nagranie audio- video z dnia 7 listopada 2018 roku zeznania powódki 00:03:14- 00:05:30 k.330 v., 332 )

Dla przyjętego celu wyceny, wartość rynkowa czynszu jaki można by uzyskać z tytułu najmu , gdyby doszło do wynajęcia przedmiotowego mieszkania usytuowanego przy ulicy (...) w R., na wolnym rynku na cele mieszkaniowe, za okres od kwietnia 2012 roku do 25 stycznia 2017 roku wynosi 81.249 zł (osiemdziesiąt jeden tysięcy dwieście czterdzieści dziewięć złotych), a w poszczególnych latach przedstawiał się następująco:

a)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2012 wynosi - 12 456 zł

b)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2013 wynosi - 16 532 zł

c)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2014 wynosi - 16 532 zł

d)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2015 wynosi - 16 532 zł

e)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2016 wynosi - 17 970 zł

f)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2017 wynosi - 1 227 zł

Wysokości czynszu za poszczególne miesiące :

a)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2012 wynosi -12 456 zł, w tym:

□

04.2012-1359 zł

□

05.2012 - 1404 zł (po zaokr)

□

06.2012-1359 zł

□

07.2012 - 1404 zł (po zaokr)

□

08.2012 -1404 zł (po zaokr)

□

09.2012-1359 zł

□

10.2012- 1404 zł (po zaokr)

□

11.2012- 1359 zł

□

12.2012 - 1 404 zł (po zaokr)

b)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2013 wynosi — 16 532 zł

□

01.2013 -1404 zł (po zaokr)

□

02.2013 - 1268 zł (po zaokr.

□

03.2013 -1404 zł (po zaokr)

□

04.2013 -1359 zł

□

05.2013 - 1404 zł (po zaokr)

□

06.2013- 1359 zł

□

07.2013 - 1404 zł (po zaokr)

□

08.2013 -1404 zł (po zaokr)

□

09.2013-1359 zł

□

10.2013 -1404 zł (po zaokr)

□

11.2013-1359 zł

□

12.2013 -1404 zł (po zaokr)

c)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2014 wynosi - 16 532 zł

□

01.2014 -1404 zł (po zaokr)

□

02.2014 - 1268 zł (po zaokr.

□

03.2014 -1404 zł (po zaokr)

□

04.2014- 1359 zł

□

05.2014 -1404 zł (po zaokr)

□

06.2014-1359 zł

□

07.2014 -1404 zł (po zaokr)

□

08.2014 -1404 zł (po zaokr)

□

09.2014-1359 zł

□

10,2014 -1404 zł (po zaokr)

□

11.2014 -1359 zł

□

12.2014 -1404 zł (po zaokr)

d)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2015 wynosi -16 532 zł

□

01.2015 -1404 zł (po zaokr)

□

02.2015 - 1268 zł (po zaokr.

□

03.2015 - 1404 zł (po zaokr)

□

04.2015 -1359 zł

□

05.2015 - 1404 zł (po zaokr)

□

06.2015 ~ 1359 zł (po zaokr)

□

07.2015 -1404 zł (po zaokr)

□

08.2015 - 1404 zł (po zaokr) 09.2015-1359 zł

□

10.2015 - 1404 zł (po zaokr)

□

11.2015-1359 zł

□

12.2015-1404 zł (po zaokr)

e)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2016 wynosi - 17 970 zł

□

01.2016 - 1522 zł (po zaokr)

□

02.2016 - 1424 zł (po zaokr.

□

03.2016- 1522 zł (po zaokr)

□

04.2016 -1473 zł

□

05.2016 - 1522 zł (po zaokr)

□

06.2016 - 1473 zł (po zaokr)

□

07.2016- 1522 zł (po zaokr)

□

08.2016- 1522 zł (po zaokr)

□

09.2016- 1473 zł

□

10.2016 - 1522 zł (po zaokr)

□

11.2016- 1473 zł

□

12.2016 - 1522 zł (po zaokr)

f)  hipotetyczny czynsz za mieszkanie za rok 2017 wynosi -1 227 zł

□

01.2017- 1227 zł (po zaokr)

( dowód : opinia biegłego w dziedzinie wyceny nieruchomości mgr inż. C. U. k.268-292)

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie w zakresie okoliczności bezspornych Sąd odwołał się do ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie I C 172/13 oraz przez Sąd Rejonowy w Radomsku z sprawie I C 558/12, tj. w zakresie przyczyn i podstaw prawnych oraz faktycznych zamieszkiwania przez pozwanego na nieruchomości należącej do ojca powódki, treści umowy zawartej pomiędzy ojcem powódki, a pozwanym, a dotyczącej przedmiotowej nieruchomości. Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd podzielił także twierdzenia świadków: B. K. (2), M. S., D. B., T. B. , R. K..

Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości C. U. na okoliczność wysokości czynszu, jaką można było uzyskać z tytułu najmu nieruchomości lokalowej położonej w R. przy ul. (...) za okres od kwietnia 2012r. do 25 stycznia 2017r., z wyszczególnieniem wysokości czynszu za poszczególne miesiące, przy uwzględnieniu stanu nieruchomości w powyższym okresie. Sąd przyjął w tym zakresie powyższe ustalenia dla przyjętego celu wyceny, wartość rynkowa czynszu jaki można by uzyskać z tytułu najmu , gdyby wynajął przedmiotowe mieszkanie usytuowane przy ulicy (...) w R., na wolnym rynku na cele mieszkaniowe, za okres od kwietnia 2012 roku do 25 stycznia 2017 roku wynosi 81 249 zł (osiemdziesiąt jeden tysięcy dwieście czterdzieści dziewięć złotych).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podnieść należy, że bezspornym w niniejszej sprawie jest okoliczność, iż strony zawarły umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, a pozwany spłacił zadłużenie Z. W. (1) – ojca powódki wobec banku wynikające z kredytu hipotecznego w wysokości 94.500 złotych, która to kwota miała być zaliczona na poczet należności głównej. Następnie miał dokonać zapłaty reszty ceny w wysokości 130.000 złotych w pięciu rocznych ratach. Do tego momentu pozwany dostał pozwolenie aby zamieszkiwać w przedmiotowym domu.

Do zawarcia umowy kupna sprzedaży jednak nie doszło, pozwany zamieszkiwał jednak w domu powódki oraz wytoczył powództwo o zapłatę kwoty 94.500 złotych .

Wyrokiem z dnia 22 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie o sygn. akt I C 172/13 o zapłatę kwoty 94.500 złotych zasądził od pozwanego Z. W. (1) na rzecz G. D. (1) kwotę 94.500 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 11 października 2012 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo o odsetki w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania .

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2014 roku sygn. akt I C 558/12 pozwany G. D. (2) otrzymał nakaz opuszczenia spornej nieruchomości, wszczęcie egzekucji – obowiązku wydania nieruchomości miało miejsce w dniu 17 grudnia 2014 roku.

Pozwany G. D. (2) opuścił lokal mieszkalny w dniu 5 marca 2015roku, natomiast został wymeldowany dnia 9 września 2015 roku .

W dniu 25 stycznia 2017 roku powódka E. M. wystąpiła z powództwem o bezumowne korzystanie z nieruchomości przeciwko pozwanemu G. D. (2).

Powyższe fakty uzasadniają w ocenie Sądu oddalenie powództwa jako wytoczonego po upływie określonego normą art. 229 k.c. terminu przedawnienia. Art. 229 § 1 k.c. stanowi, iż roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.

Powyższa norma prawna z mocy art. 230 k.c. ma także zastosowanie do roszczeń właściciela w stosunku do posiadacza zależnego.

Pozwany zamieszkiwał na przedmiotowej nieruchomości od kwietnia 2012r. do 5 marca 2015r. Począwszy od kwietnia 2012r. pozwany posiadał tytułu prawny w postaci umowy użyczenia (jak przyjął Sąd Rejonowy w toku procesu o eksmisję w sprawie I C 558/12), która stanowiła konsekwencję zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży, a która obejmowała korzystanie z nieruchomości przez czas nieoznaczony i nieodpłatnie. Z uwagi na brak porozumienia z właścicielem Z. W. (1) co do warunków, na jakich miała być zawarta umowa przyrzeczona, powołując się na okoliczność uporczywego uchylania się przez właściciela od zawarcia tejże umowy, pismem z dnia 6 sierpnia 2012r. pozwany odstąpił od przedwstępnej umowy sprzedaży. Wobec powyższego od tej daty do dnia opuszczenia nieruchomości w następstwie prowadzonej przeciwko niemu egzekucji, tj. 5 marca 2015r., pozwany korzystał z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego.

Wobec powyższego pozwanego należy uznawać jako posiadacza zależnego. Do rozliczeń pomiędzy powódką jako współwłaścicielką nieruchomości a pozwanym w zakresie objętego pozwem żądania odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości ma zastosowanie art. 224-229 k.c. w związku z art. 230 k.c. Kluczową dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest przy tym norma art. 229 k.c.

W komentowanym przepisie określony został termin przedawnienia roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy oraz o zwrot pożytków lub zapłatę ich wartości. Przepis wskazuje również termin przedawnienia roszczeń właściciela o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, a także roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz. Określony w komentowanym przepisie roczny termin przedawnienia roszczeń nie wyłącza jednak zastosowania przepisów ogólnych dotyczących terminów przedawnienia roszczeń, lecz ma charakter subsydiarny w stosunku do nich. Roczny termin przedawnienia roszczeń, liczony od dnia zwrotu rzeczy, określa bowiem, jaki jest maksymalny (końcowy) termin dochodzenia roszczeń pomiędzy właścicielem a posiadaczem rzeczy (zob. K. Górska, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2014, s. 441). W wyr. z 22.9.2005 r. (IV CK 105/05, L.) SN uznał, że: "znaczenie tego przepisu jest zatem takie, że ogranicza on możliwość dochodzenia roszczeń uzupełniających do jednego roku od zwrotu rzeczy; jest to zatem w istocie "dodatkowy" termin przedawnienia".

Pogląd o uzupełniającym, a nie szczególnym charakterze komentowanego przepisu w stosunku do art. 118 KC, został wyrażony w wielu orzeczeniach SN. Sąd ten wielokrotnie wskazywał, że termin przedawnienia roszczenia właściciela rzeczy wobec jej samoistnego posiadacza w złej wierze podlega ocenie na podstawie art. 118, stosowanego łącznie z art. 229 KC (zob. wyr. SN z 4.12.1980 r., II CR 501/80, OSNCP 1981, Nr 9, poz. 171; wyr. SN z 11.2.1998 r., III CKN 354/97, L.; uchw. SN z 26.4.2002 r., III CZP 21/02, OSNC 2002, Nr 12, poz. 149; wyr. SN z 25.2.2004 r., II CK 32/03, L.; uchw. SN z 17.6.2005 r., III CZP 29/05, OSNC 2006, Nr 4, poz. 64; wyr. SN z 24.2.2006 r., II CSK 139/05, L.). Wskazanie w komentowanym przepisie, że roszczenia przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy nie oznacza, iż przed dniem zwrotu rzeczy właścicielowi termin przedawnienia nie biegnie i że przed tym dniem nie może nastąpić przedawnienie roszczeń. Jeżeli okres przedawnienia roszczeń liczony według zasad ogólnych upłynie przed zwrotem rzeczy właścicielowi, wówczas po dniu zwrotu rzeczy uprawniony nie uzyska nowego rocznego okresu na skuteczne ich dochodzenie. W uchwale SN z 26.4.2002 r. (III CZP 21/02, OSNC 2002, Nr 12, poz. 149) sąd słusznie zauważył, że "art. 229 § 1 KC nie normuje kwestii wymagalności tych roszczeń, tj. nie określa początku biegu ich przedawnienia (art. 120 § 1 KC), a jedynie skraca wynikające z art. 118 KC ogólne terminy przedawnienia. W tym kontekście przepis art. 229 § 1 KC nie sanuje roszczeń przedawnionych według zasad ogólnych, natomiast swoją normą restrykcyjną obejmuje roszczenia nie przedawnione w dacie zwrotu rzeczy". Funkcją regulacji zawartej w komentowanym przepisie jest więc niewątpliwie skracanie, a nie przedłużanie terminu przedawnienia, czy też powodowanie "odżycia" przedawnionego roszczenia. Nie może być on więc rozumiany w podobny sposób jak art. 122 KC, który stanowi, że przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. Podczas gdy w art. 122 KC określony został minimalny termin przedawnienia, w komentowanym przepisie ustalono termin maksymalny. W wyr. SN z 23.1.2007 r. (III CSK 278/06, L.) stwierdzono, że: "Przewidziany w art. 229 KC roczny termin przedawnienia uzupełniających roszczeń właściciela przeciwko posiadaczowi, liczony od dnia zwrotu rzeczy, dotyczy wymienionych w nim roszczeń dochodzonych już po zwrocie rzeczy właścicielowi. Określa termin końcowy skutecznego dochodzenia tych roszczeń – najpóźniej w ciągu roku od dnia zwrotu rzeczy, nie zmieniając samej wymagalności roszczeń ani terminów przedawnienia przewidzianych w art. 118 KC.

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem SN: "wynagrodzenie należne właścicielowi obejmuje cały okres, przez który posiadacz rzecz posiadał. Wynagrodzenie za korzystanie z cudzej rzeczy nie oparte na tytule nie dzieli się na świadczenia okresowe, lecz jest należnością jednorazową za cały okres korzystania, okresowy charakter takiego świadczenia nie wynika bowiem z ustawy, ani z umowy" (wyr. SN z 22.9.2005 r., IV CK 105/05, L.). Skoro więc roszczenia uzupełniające nie mają charakteru roszczeń o świadczenia okresowe, termin ich przedawnienia wynosi 3 lata tylko wówczas, gdy są one związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Dzień zwrotu rzeczy stanowi początek biegu dodatkowego rocznego terminu przedawnienia, o którym mowa w komentowanym przepisie. Samo pojęcie zwrotu rzeczy nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane i w niektórych przypadkach może budzić wątpliwości interpretacyjne. Zwrotem rzeczy jest zdarzenie polegające na odzyskaniu posiadania przez jej właściciela. Zwrot rzeczy, o którym mowa w komentowanym przepisie, zdefiniował SN jako "zdarzenie stanowiące sposób zaspokojenia roszczenia windykacyjnego" (post. SN z 15.4.2011 r., III CZP 7/11, OSP 2012, Nr 10, poz. 93). Z kolei w wyr. z 4.11.2011 r. (I CSK 22/11, OSNC – Zb. dodatkowy 2013, Nr A, poz. 2) SN stwierdził, że: (...)zwrotu rzeczy" nie jest zdefiniowane, zarówno jednak w doktrynie jak i w orzecznictwie przyjmuje się, że oznacza ono wszelkie sposoby odzyskania przez właściciela posiadania rzeczy – w drodze windykacji czy nawet samowolne – jak również oddanie rzeczy przez posiadacza. Nie może budzić wątpliwości, że zwrot rzeczy polega na odzyskaniu faktycznego władztwa nad rzeczą przez właściciela. Biorąc jednak pod uwagę różnice terminologiczne w przepisach regulujących stosunki między właścicielem a posiadaczem rzeczy (w art. 226 KC mowa jest o "wydaniu rzeczy", zaś w art. 229 KC o "zwrocie rzeczy"), należy przyjąć, że te dwa bliskoznaczne pojęcia mają jednak różne znaczenie. Pojęcie "zwrotu rzeczy" jest zatem szersze i obejmuje także inne wypadki niż tylko fizyczne wydanie rzeczy".

Roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy (lokalu) nie jest świadczeniem okresowym, lecz jednorazowym, wymagalnym z chwilą wydania rzeczy właścicielowi i stosownie do art. 229 KC przedawnia się z upływem jednego roku. (por. I ACa 191/13 Sądu Apelacyjnego w Katowicach )

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż wytaczając powództwo o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości powódka nie zachowała określonego w art. 229 § 1 k.c. terminu. Skoro pozwany opuścił lokal mieszkalny w dniu 5 marca 2015 roku roszczenie o bezumowne korzystanie z nieruchomości przedawniło się w dniu 5 marca 2016 roku, biorąc pod uwagę art. 229 § 1 k.c. Powódka zaś wytoczyła powództwo w dniu 25 stycznia 2017 roku. Wobec powyższego do wytoczenia powództwo doszło już do upływie określonego normą art. 229 § 1 k.c. terminu przedawnienia.

Sąd uznał także za zasadny podniesiony przez pozwanego zarzut nadużycia prawa podmiotowego – art. 5 k.c. Zgodnie z powyższym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. W realiach niniejszej sprawy należy uznać, iż wytoczenie przez powódkę jako następcę prawnego Z. W. (1) powództwa o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi nadużycie prawa, jest wyrazem postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego, a mianowicie zasadą lojalności, uczciwości i dobrej wiary. Pozwany zawierając przedwstępną umowę sprzedaży z ojcem powódki, miał podstawy oczekiwać zawarcia umowy i uzyskania tytułu własności przedmiotowej nieruchomości, uzyskał zgodę na zamieszkiwanie na nieruchomości i uiścił zaliczkę na poczet ceny sprzedaży w znaczącej kwocie stanowiącej całe jego oszczędności. W momencie powstanie konfliktu pomiędzy pozwanym a poprzednikiem prawnym powódki co do warunków umowy sprzedaży i wypowiedzeniu przez pozwanego przedwstępnej umowy sprzedaży, pozwany zażądał kwoty uiszczonej zaliczki, jednakże nie otrzymał zwrotu powyższej kwoty aż do 2018r., kiedy to powyższa należność została wyegzekwowane przez komornika. Na skutek powyższych okoliczności pozwany po wypowiedzeniu umowy przedwstępnej znalazł się w bardzo trudnej sytuacji życiowej – nie mając mieszkania i nie mogąc odzyskać oszczędności. To uzasadniało jego decyzję o dalszym zamieszkiwaniu na przedmiotowej nieruchomości. Wobec czego żądanie odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości należy uznać za naruszające podstawowe zasady współżycia społecznego – zasadę uczciwości w stosunkach cywilnoprawnych i zasadę lojalności.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo jako nie znajdujące prawnego ani faktycznego uzasadnienia.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, mając na uwadze sytuację materialną powódki.

Na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U. z 2016 roku poz.1715) Sąd przyznał pełnomocnikowi powódki wynagrodzenie w kwocie 4.428,00 zł z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu i nakazał wypłacenie tej kwoty ze środków Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim.