Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 1195/18

POSTANOWIENIE

Dnia 16 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Cezary Klepacz (spr.)

Sędziowie: SSO Teresa Strojnowska

SSO Hubert Wicik

Protokolant: stażysta Marta Siadul

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2018 r. sprawy

z wniosku E. P. (1)

z udziałem W. L.

o dział spadku

na skutek apelacji uczestniczki

od postanowienia Sądu Rejonowego w Busku-Zdroju

z dnia 18 czerwca 2018 r., sygn. akt I Ns 6/17

postanawia:

1.odrzucić apelację w części dotyczącej rozliczenia kosztów poniesionych na leczenie i utrzymanie spadkodawczyni Z. P.;

2.oddalić apelację w pozostałej części;

3.orzec, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt II Ca 1195/18

UZASADNIENIE

E. P. (1) wnosił o dokonanie działu spadku po J. K., S. K. (1), W. P., P. P. i Z. P..

W. L. przyłączyła się do tego wniosku.

Ponadto wnioskodawca domagał się zasądzenia na jego rzecz od uczestniczki kwoty 182.000 zł tytułem zwrotu nakładów poniesionych na remont i modernizację domu mieszkalnego na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...).

W. L. domagała się przyznania jej wierzytelności w kwocie 10.850 USD przysługującej Z. P. z tytułu nakładów na wskazaną nieruchomość, rozliczenia kosztów leczenia i utrzymania Z. P. oraz kosztów jej pochówku, żądając od E. P. (1) kwoty 49.592,39 zł, a także rozliczenia kwoty 71.543,37 zł tytułem własnych nakładów i z tytułu przyznanej jej wierzytelności Z. P., poprzez zmniejszenie wartości spadku i ewentualnych dopłat.

Sąd Rejonowy w Busku-Zdroju postanowieniem 18 czerwca 2018 r., sygn. akt I Ns 6/17, w drodze działu spadku, przyznał na własność wnioskodawcy i uczestniczki szczegółowo opisane w punktach I i II nieruchomości, a obojgu – po połowie – środki z książeczki mieszkaniowej w Banku (...) SA numer (...) wraz z prawem do premii gwarancyjnej (pkt III), a w związku z tym zasądził od W. L. na rzecz E. P. (1) dopłatę w kwocie 90.519,76 zł, płatną w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności (pkt IV).

Ponadto Sąd oddalił wniosek E. P. (1) o zasądzenie od W. L. zwrotu nakładów na nieruchomość położoną w T., oznaczoną jako działka gruntu o numerze ewidencyjnym (...) oraz wniosek uczestniczki o zasądzenie od wnioskodawcy zwrotu nakładów na tę nieruchomość (pkt V).

Wartość przedmiotu działu ustalono na kwotę 248.281,77 zł (pkt VI).

Nakazano pobrać od wnioskodawcy i uczestniczki nieuiszczone koszty sądowe (pkt VII), orzekając że w pozostałym zakresie ponoszą oni koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (pkt VIII).

Sąd dokonał szczegółowych ustaleń co do składu i wartości spadku po J. K., S. K. (1), W. P., P. P. i Z. P., podając, kiedy osoby te zmarły i jakich pozostawiły spadkobierców (k.1019-1022, 1023-1024).

Wchodząca w skład spadku nieruchomość położona w T., oznaczona jako działka gruntu nr (...), zabudowana jest domem, który od 2004 r. był remontowany przez E. P. (1), W. L. i Z. P.. W wyniku tych prac ocieplono budynek, wyrównano teren wokół niego, wyburzono stare ściany działowe i zastąpiono je nowymi, wymieniono podłogi i dach, wykonano wylewkę, dobudowano ganek, wykonano prace hydrauliczne i elektryczne, zamontowano ściany działowe na poddaszu, ocieplono dach i wykonano sufity z płyt regipsowych. Wnioskodawca głównie nadzorował prace i kupował materiały budowlane, a uczestniczka i jej zmarła siostra przekazywały pieniądze na remont i opłacały część zatrudnionych fachowców. Pomiędzy rodzeństwem panowała zgoda i zaufanie w tym zakresie. Dom miał służyć każdemu z nich.

Wartość nakładów wynosi 157.600 zł.

Uczestniczka poniosła koszty pogrzebu Z. P. w kwocie 18.195 zł.

Działu spadku dokonano zgodnie ze stanowiskiem wnioskodawcy i uczestniczki, a ponieważ W. L. otrzymała nieruchomości o wartości 223.416 zł, to obowiązana dokonać dopłaty na rzecz E. P. (1) w kwocie 99.486,50 zł, która podlega zmniejszeniu o 8.966,74 zł, tj. połowę wydatków poniesionych na koszty pogrzebu Z. P., po ich wcześniejszym pomniejszeniu o kwotę 71,33 USD, wypłaconą uczestniczce z rachunku bankowego tej spadkodawczyni.

Odroczono termin płatności tej należności na sześć miesięcy, albowiem już w marcu 2014 r. uczestniczka zaproponowała wnioskodawcy, w ramach ugody, spłatę w kwocie 100.000 zł, miała zatem czas, by przygotować się do rozliczeń, a zakreślony termin jest wystarczający do zebrania odpowiednich środków (zaciągnięcia kredytu bankowego).

O odsetkach ustawowych od dopłaty orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Środki zgromadzone na książeczce oszczędnościowej Z. P. przyznano wnioskodawcy i uczestniczce, zgodnie z ich żądaniem.

Sąd uznał, nie należy do postępowania działowego dochodzenie między współspadkobiercami innych roszczeń niż przewidziane w art. 686 k.p.c., w szczególności roszczeń jednych spadkobierców przeciwko pozostałym z tytułu zwrotu części kosztów poniesionych na leczenie i utrzymanie spadkodawcy oraz roztoczenie nad nim pieczy. Niezależnie od tego podniesiono, że żądanie to nie zasługuje na uwzględnienie (k.1030).

W odniesieniu do nakładów poczynionych na nieruchomość położoną w T., oznaczoną jako działka gruntu nr (...), Sąd pierwszej instancji podniósł, co następuje.

Z pisma Z. P. i W. L. z dnia 8 stycznia 2014 r. wynika (k.138), że większość prac budowlanych i remontowych była finansowana przez te osoby w latach 2006-2007, a poczynając od 2008 r. zaniechały one całkowicie udziału w pracach remontowych, z uwagi na toczące się postępowanie spadkowe. Środki na remont miały być przekazywane gotówką lub przelewami do rąk wnioskodawcy, jego żony bądź innych osób. Na dowód tego uczestniczka złożyła kserokopię zaświadczenia o wysokości przekazanych za pośrednictwem US (...) przez Z. P. środków pieniężnych dla: E. P. (1) w kwocie 2.050 USD, E. P. (2) w kwocie 8.000 USD i W. L. w kwocie 1.800,00 USD (k.145, 610). Uczestniczka wskazała też, że na remont zaciągnęła trzy pożyczki w kwotach: 7.000, 7.500 i 22.000 funtów (k.1004), Złożyła kserokopię zaświadczenia o pożyczce udzielonej w dniu 30 lipca 2007 r. w kwocie 7.500 funtów (k.636-637) i zaświadczenie o zaciągniętej pożyczce w kwocie 24.299,52 funtów w dniu 15 czerwca 2007 roku (k.828-829) oraz kserokopię przelewów dla: E. P. (1) z 19 kwietnia 2006 r. na kwotę 400 funtów, E. K. z 30 maja 2006 r. na kwotę 100 funtów, I. K. z 9 sierpnia 2006 r. na kwotę 400 funtów i E. P. (2) z 23 sierpnia 2006 r. na kwotę 1.070 funtów, z 23 października 2006 r. na kwotę 200 funtów i z 4 lipca 2007 r. na kwotę 1.000 funtów, a ponadto z 24 stycznia 2008 r. na kwotę 690 funtów i z 3 czerwca 2008 r. na kwotę 505 funtów. (k.625-627, 139-143). Ostatnie dwa przelewy, zgodnie z powołanym oświadczeniem, nie mogły być przeznaczone na remont domu. Uczestniczka złożyła też potwierdzenie przelewu z 9 sierpnia 2007 r. dla męża kwoty 1.705 funtów, która miała być przeznaczona na remont domu. Ponadto przedłożyła kserokopie potwierdzeń przelewów środków pieniężnych za lata 2000-2005 na kwotę 2.240 funtów, skierowanych do wnioskodawcy, jego żony i M. K., które też miały być przeznaczone na remont i kserokopie potwierdzeń przelewów od jej syna R. L. (1) dla wnioskodawcy i jego żony na kwotę około 4.000 funtów (k.401-409). Świadkowie R. L. (1) i R. L. (2) potwierdzili, że uczestniczka zaciągała pożyczki na remont domu w T. i przesyłała w tym celu pieniądze (k.778, 778-779).

Ze złożonych przez wnioskodawcę faktur, wystawionych na jego nazwisko, wynika że na remont nieruchomości w latach 2006-2007 wydano następujące kwoty: 2.010 zł na zakup cementu, gwoździ, prętów, walcówki (k.64), 297,20 zł na zakup cegły i gipsu (k.64), 3.980 zł na zakup masy betonowej (k.76), 12.239 zł za zakup blachy, rynien i innych materiałów dachowych (k.78-79), 4.620 zł na zakup i montaż stolarki budowalnej (k.95).

Wnioskodawca złożył do akt sprawy także dowody wydania towarów: cegły, cementu i innych materiałów budowlanych na kwotę 17.687,48 zł za lata 2006-2007 (k.66-75).

W 2008 r. i w latach następnych wnioskodawca udokumentował fakturami i rachunkami zakup: materiałów hydraulicznych za kwotę 644,80 zł (k.80), cementu, gładzi gipsowej, narożników, silikonu i innych materiałów za kwotę 380 zł (k.81), ościeżnicy za kwotę 196,01 zł (k.82), skrzydeł drzwiowych, klamek, ościeżnic za 256,49 zł i 973,10 zł (k.83-84), folii, wełny gwoździ, wkrętów za kwotę 3.591 zł (k.86), materiałów hydraulicznych za kwotę 125,30 zł (k.88). Ponadto zapłacił 740 zł za usługę montażu stolarki budowlanej (k.85), 833,72 zł za prace ziemne koparką (k.89).

Wnioskodawca złożył faktury VAT i potwierdzenia wydania towarów, dokumentując wydatki poczynione od sierpnia do grudnia 2008 r. na zakup bloczków, zaprawy murarskiej, wełny mineralnej, płyt i materiałów elektrycznych za kwotę 6.762 zł, (k.90-94), a także zakup w 2009 r. gipsu szpachlowego, zaprawy, gładzi szpachlowej, styropianu, cementu, wełny szklanej i materiałów hydraulicznych za kwotę 12.451,18 zł (k.96-98, 101-103, 105-107. 109-111).

Oprócz tego złożył paragony fiskalne na kwotę 5.000 zł z lat 2007-2009 (k.99, 113-121) i faktury VAT na kwotę 5.916,96 zł (k.124-132) za materiały budowlane kupione w 2004 r.

W oparciu o te dokumenty Sąd przyjął, że w 2004 r. udokumentowane wydatki na remont budynku w T. wyniosły co najmniej 5.916,96 zł, a w latach 2006-2007 – ponad 40.000 zł. Łączne wydatki w tym okresie wyniosły ponad 46.000 zł i dodatkowo część wydatków z kwoty 5.000 zł potwierdzonych paragonami fiskalnymi. Wydatki na remont domu udokumentowane fakturami bądź dowodami wydania towarów za rok 2008 i następne lata wyniosły 27.693,60 zł oraz dodatkowo część kwoty wynikającej z paragonów fiskalnych.

Zeznania świadków: A. D., M. B., I. K., S. K. (2), S. M., S. T., E. P. (2), R. P., R. S., R. L. (1), R. L. (2), P. K., A. P. i M. P. wskazują, że nakłady na nieruchomość w T. czynione były zarówno przez wnioskodawcę, jak i jego siostry. Część świadków wskazywała, że wnioskodawca głównie zajmował się remontem, wykonując prace osobiście i nadzorując zatrudnionych pracowników. Fakt inwestowania przez E. P. (1) w remont wynika z zeznań części świadków oraz złożonych faktur, rachunków i dokumentów potwierdzających wydanie zakupionego towaru. Nie ulega jednak wątpliwości, że również W. L. i jej nieżyjąca już siostra Z. P. brały udział w finansowaniu remontu, o czym świadczą zeznania świadków.

Jak z tego wynika, to wnioskodawca wspólnie z siostrami prowadził remont domu, przy czym głównie nadzorował on prace i kupował materiały budowlane, a uczestniczka i jej siostra partycypowały finansowo w pracach remontowych. Pomiędzy rodzeństwem panowała zgoda i zaufanie, wobec czego wzajemne rozliczenia nie były szczegółowo dokumentowane. Remontowany dom miał służyć po części każdemu z rodzeństwa. Brak jest jednak możliwości precyzyjnego ustalenia udziału tych osób w remoncie. W. L. zaprzeczyła w swoich zeznaniach, aby wnioskodawca finansował jakiekolwiek remonty (k.1004), co pozostaje w oczywistej sprzeczności z oświadczeniem jej i Z. P. w piśmie procesowym 8 stycznia 2014 r. Z kolei wnioskodawca określił udział sióstr w pracach remontowych na około 30%. Zdaniem Sądu, udział wnioskodawcy i uczestniczki w remoncie był jednakowy, za czym przemawia kserokopia odręcznych notatek żony E. P. (1) (k.144-144v.). Z ich analizy wynika, że wkład wnioskodawcy (37.443 zł) był zbliżony do wkładu uczestniczki (36.540 zł). Oboje też sfinansowali po połowie ocieplenie domu. Wkład finansowy Z. P. był mniejszy, wyniósł 18.909 zł. Tłumaczeniom świadka E. P. (2), jakoby miały to być planowane do poniesienia koszty, Sąd nie dał wiary.

Ostatecznie zatem Sąd uznał, że wnioskodawca i uczestniczka w równych częściach, przy współudziale Z. P., ponieśli koszty remontu na mocy niesformalizowanej umowy, a zatem nie ma tu zastosowania dyspozytywny przepis art. 207 k.c. Gdyby jednak rozliczać koszty remontu na jego podstawie, to należałoby zasądzić wzajemnie po 39.400 zł.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, a kosztach postępowania – zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od orzeczenia zawartego w punktach IV i V wniosła W. L., zarzucając Sądowi Rejonowemu:

1.  naruszenie art. 686 k.p.c. poprzez uznanie, że do roszczeń przewidzianych tym przepisem nie należą roszczenia jednego spadkobiercy przeciwko drugiemu o zwrot części kosztów poniesionych na leczenie i utrzymanie spadkodawczyni oraz roztoczenie nad nią pieczy, a tym samym nieuwzględnienie wierzytelności z tego tytułu w ustaleniu (zmniejszeniu) dopłaty;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, skutkujące błędnym ustaleniem, że:

a)  wnioskodawca i uczestniczka ponieśli w równych częściach koszty remontu domu na działce nr (...), a tym samym nieuwzględnienie wierzytelności skarżącej z tytułu nakładów w ustaleniu dopłaty należnej wnioskodawcy,

b)  uczestniczka nie udowodniła kosztów utrzymania i leczenia Z. P. oraz roztoczenia nad nią pieczy,

c)  wnioskodawca wykazał, iż dokonał nakładów na remont budynku na działce nr (...) w wysokości 1/3 ogólnej ich sumy;

3.  sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym ustalenie, że nie pozwala on ustalić udziału wnioskodawcy i jego sióstr w remontach na działce nr (...);

4.  naruszenie art. 212 § 3 k.c. poprzez uznanie, że sytuacja majątkowa uczestniczki pozwala na uiszczenie dopłaty w określonym przez Sąd terminie;

5.  niewłaściwe zastosowanie art. 207 k.c. i brak zasądzenia od wnioskodawcy zwrotu nakładów uczestniczki na nieruchomość stanowiącą działkę gruntu o nr 229.

Wskazując na to, wniesiono o zmianę postanowienia i niezasądzanie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy dopłaty, ewentualnie jej zmniejszenie, z uwzględnieniem kosztów poniesionych na leczenie i utrzymanie Z. P. oraz roztoczenie nad nią pieczy oraz prawidłowej proporcji nakładów stron poczynionych na działkę nr (...) albo uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Na wypadek nieuwzględnienia tych wniosków, wniesiono o zasądzenie dopłaty w ośmiu kwartalnych ratach, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie.

Ponadto wniesiono o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów postępowania.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że skarżąca poniosła znaczną część nakładów na budowę domu na działce nr (...), co wykazano dokumentami i zeznaniami świadków. Zestawienie dat i kwot wydatków poniesionych na nazwisko wnioskodawcy z datami i kwotami przelewów dokonywanych przez uczestniczki wskazuje, że to z ich środków dokonywane były wszystkie znaczące nakłady, ponoszone formalnie przez E. P. (1), co dotyczy m.in. wydatków w kwotach: 2.010 zł na zakup cementu, gwoździ, wkrętów i walcówki (k.64), 297,20 zł na zakup cegły i gipsu (k.64), 3.980 zł za zakup masy betonowej (k.76), 12.239 zł za zakup blachy, rynien i innych materiałów dachowych (k.78-79), 4.620 zł na zakup i montaż stolarki budowlanej (k.95), 644,80 zł na zakup materiałów hydraulicznych (k.80), 380 zł na zakup cementu, gładzi gipsowej, narożników, silikonu i innych materiałów (k.81), 256,49 zł i 973,10 zł na zakup skrzydeł drzwiowych, klamek i ościeżnic (k.83-84), 125,30 zł na zakup materiałów hydraulicznych (k.88), 833,72 zł tytułem opłaty za prace ziemne koparką (k.89).

Uczestniczka podniosła, że udokumentowała, zgodnie z treścią pisma z dnia 20 lutego 2017 r., przekazanie wnioskodawcy kwoty 71.543,37 zł, a zgodnie z opisem dokonanym w piśmie z dnia 16 października 2017 r., przekazanie kwoty 13.036,88 zł.

Z kolei udokumentowane nakłady finansowe Z. P. wynoszą 10.050 USD, co stanowi równowartość, według kursu z 14 września 2007 r., kwoty 27.381,22 zł.

Nakłady wnioskodawcy wynoszą 45.638,78 zł (157.600 zł – 84.580,25 zł – 27.381,22 zł). Uwzględniając dziedziczenie po Z. P., udział W. L. w nakładach wynosi 63% (84.580,25 zł + 13.690,61 zł), a E. P. (1) – 37% (45.638,78 zł + 13.690, 61 zł).

Ponadto uczestniczka wskazała, że poniosła koszty utrzymania i leczenia Z. P. w kwocie 69.111 zł.

Dopłata w kwocie 90.519,76 zł powinna być zatem pomniejszona o połowę ostatnio wymienionych kosztów, tj. kwotę 34.555,50 zł i o 38.941,47 z tytułu zróżnicowanych nakładów na działkę nr (...).

E. P. (1) wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego.

Oddalono spóźnione wnioski dowodowe W. L. zawarte w piśmie procesowym z dnia 3 października 2018 r. (k.1056), albowiem mogły być one bez przeszkód powołane w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (art. 381 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w części dotyczącej rozliczenia kosztów poniesionych na leczenie i utrzymanie spadkodawczyni Z. P. podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna na podstawie art. 373 w zw. z art. 370 i art. 13 § 2 k.p.c., albowiem brak jest rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w tym zakresie. Nie można uznać, biorąc pod uwagę treść art. 212 § 1 w zw. z art. 1035 k.c., że dotyczy tego orzeczenie o wysokości dopłaty (pkt IV). Z kolei w punkcie V zaskarżonego postanowienia Sąd oddalił jedynie wniosek E. P. (1) o zasądzenie od W. L. zwrotu nakładów na nieruchomość położoną w T., oznaczoną jako działka gruntu o numerze ewidencyjnym (...) oraz wniosek uczestniczki o zasądzenie od wnioskodawcy zwrotu nakładów na tę nieruchomość. W takiej sytuacji nie ma znaczenia, że w uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd Rejonowy dokonał także oceny zasadności takiego żądania (k.1030). Może być ono dochodzone w odrębnym procesie.

W pozostałej części apelacja jest bezzasadna.

Trafnie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że w piśmie procesowym z dnia 8 stycznia 2014 r. Z. P. i W. L. jednoznacznie stwierdziły, że większość prac budowlanych i remontowych była finansowana przez nie, ale jedynie w latach 2006-2007, albowiem od 2008 r., z uwagi na toczące się postępowanie spadkowe, zaniechały one całkowicie udziału w tych pracach (k.138).

Sąd pierwszej instancji szczegółowo omówił dowody przedstawione przez uczestniczkę w celu wykazania, że ona sama i Z. P. przekazywały E. P. (1), jego żonie bądź innym osobom środki finansowe na remont domu (k.1032) oraz wskazał, jakie nakłady zostały poczynione na nieruchomość w latach 2006-2009 według przedstawionych przez wnioskodawcę faktur wystawionych na jego nazwisko, potwierdzeń wydania towaru i paragonów (k.1033-1034), przyjmując ostatecznie, że w 2004 r. udokumentowane wydatki na remont budynku wyniosły co najmniej 5.916,96 zł, a w latach 2006-2007 – ponad 40.000 zł, łącznie – przeszło 46.000 zł i dodatkowo część wydatków z kwoty 5.000 zł potwierdzonych paragonami fiskalnymi. Wydatki na remont domu udokumentowane fakturami bądź dowodami wydania towarów za rok 2008 i następne lata wyniosły 27.693,60 zł i dodatkowo część kwoty wynikającej z paragonów fiskalnych.

Sąd Rejonowy dokonał również analizy zeznań świadków, uznając w oparciu o te dowody (k.1034-1035), że nakłady na nieruchomość w T. czynione były zarówno przez wnioskodawcę, jak i jego siostry, przy czym E. P. (1) przede wszystkim kupował materiały budowlane, wykonywał osobiście prace remontowe i nadzorował zatrudnionych pracowników, a jego siostry partycypowały finansowo w tej inwestycji. Istotne jest przy tym, że pomiędzy rodzeństwem panowała zgoda co do takiego sposobu prowadzenia remontu, wobec czego rozliczenia finansowe nie były szczegółowo dokumentowane. W takiej sytuacji trafna jest konkluzja, że nie można precyzyjnie ustalić udziału tych osób w nakładach na spadkową nieruchomość. Nie do przyjęcia jest zarówno twierdzenie W. L., że wnioskodawca nie finansował w ogóle remontu (pozostaje to w sprzeczności już z samym oświadczeniem uczestniczki i Z. P. z pisma procesowego z 8 stycznia 2014 r., jak i stanowisko E. P. (1), że udział jego sióstr w pracach remontowych wynosi jedynie 30%. Prawidłowo zatem przyjął Sąd pierwszej instancji, że udziały te były jednakowe. Przemawia za tym także kserokopia odręcznych notatek żony E. P. (1) (k.144-144v.).

Uczestniczka przedstawiła w apelacji swoją ocenę zebranych w sprawie dowodów, opierającą się na twierdzeniu, że udokumentowała ona, zgodnie z treścią pism procesowych z dnia 20 lutego 2017 r. (k.615-638) i z dnia 16 października 2017 r. (k.792-818), przekazanie wnioskodawcy łącznej kwoty 84.580,25 zł, a udokumentowane nakłady Z. P. wynoszą 10.050 USD (równowartość kwoty 27.381,22 zł).

Na tej podstawie, uwzględniając niekwestionowaną wartość nakładów wyliczoną przez biegłą, W. L. określiła nakłady wnioskodawcy na kwotę 45.638,78 zł (157.600 zł – 84.580,25 zł – 27.381,22 zł).

Taki sposób określenia udziałów w nakładach jest niedopuszczalny, albowiem rynkowa wartość nakładów w kwocie 157.600 zł została wyliczona przez biegłą R. O. (k.917-947) jako różnica wartości rynkowej nieruchomości według stanu po dokonaniu tych nakładów (205.287,19 zł) i wartości rynkowej nieruchomości sprzed ich dokonania (47.717,72 zł). Wskazana wartość nie stanowi zatem prostego rozliczenia kwot przeznaczonych na remont budynku mieszkalnego, a wynika z przyjęcia określonej wartości nieruchomości, będąc jej elementem. Oczywiste jest, że poniesienie nakładu, który zwiększa wartość nieruchomości, oznacza nie tylko wyłożenie określonej kwoty pieniężnej, ale także wykonanie szeregu czynności – zaplanowania prac remontowych, kupna odpowiednich materiałów i wykonania samych prac, co należało do E. P. (1). Wnioskodawca uzgodnił ze swoimi siostrami taki sposób przeprowadzenia remontu, a ponieważ osoby te działały w zaufaniu do siebie, ich rozliczenia finansowe (zarówno co do wydatkowanych kwot, jak i wykonanych prac) nie były szczegółowo dokumentowane. Trafna jest zatem konkluzja, że E. P. (1) i W. L. w równych częściach, przy współudziale Z. P., ponieśli koszty remontu domu na działce nr (...) położonej w T., gdyż nie da się precyzyjnie ustalić ich udziałów w nakładach na spadkową nieruchomość.

W związku z tym za bezzasadny należy uznać zawarty w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), albowiem Sąd Rejonowy dokonał oceny dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia całego materiału, a zarzut naruszenia art. 207 k.c. jest bezprzedmiotowy.

Prawidłowo określono termin zapłaty kwoty zasądzonej tytułem dopłaty, albowiem postępowanie w sprawie toczyło się od listopada 2013 r. (k.2), a w marcu 2014 r. uczestniczka proponowała wnioskodawcy, w ramach ugody, dopłatę w kwocie 100.000 zł. W. L. miała zatem świadomość konieczności wydatkowania na ten odpowiedniej sumy, do czego mogła się już przygotować. Wyznaczenie sześciomiesięcznego terminu do zapłaty pozwala także uzyskać środki finansowe w formie chociażby kredytu bankowego.

Zarzut naruszenie art. 212 § 3 k.c. jest zatem bezzasadny.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zapadło na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2017 r., II CSK 221/16, LEX nr 2297384 i powołane w nim orzecznictwo).

SSO Teresa Strojnowska SSO Cezary Klepacz SSO Hubert Wicik