Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VI Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Małgorzata Bartczak-Sobierajska (spr.)

Sędziowie: SO Joanna Rusińska, SO Wojciech Modrzyński

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2018 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. Z.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego we Włocławku z dnia 13 czerwca 2018 r., sygn. akt V GC 611/15

postanawia

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że obniżyć wynagrodzenie biegłego za sporządzoną opinię pisemną z dnia 10 maja 2018 r. z kwoty 20.440,62 zł (dwadzieścia tysięcy czterysta czterdzieści złotych sześćdziesiąt dwa grosze) do kwoty 11.028,80 zł (jedenaście tysięcy dwadzieścia osiem złotych osiemdziesiąt groszy) i oddalić wniosek w pozostałej części;

II.  oddalić zażalenie w pozostałym zakresie.

Joanna Rusińska Małgorzata Bartczak-Sobierajska Wojciech Modrzyński

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy przyznał biegłemu sądowemu K. C. kwotę 20 440,62 zł tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków za sporządzenie pisemnej opinii zgodnie z rachunkiem z dnia 15 maja 2018 r.

W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, iż postanowieniem z dnia 2 grudnia 2016 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny budownictwa na okoliczność ustalenia, co było przyczyną powstania ,,przebarwień” na elewacjach budynków: biurowo -warsztatowego i socjalno-administracyjnego, położonych na terenie Głównej Oczyszczalni (...) we W. przy ul. (...) i budynków Zespołu Szkół nr (...) przy ul. (...) w T. oraz ustalenia wysokości kosztów poniesionych przez powoda w związku z ponownym wykonaniem robót polegających na malowaniu przebarwionych elewacji. Zdaniem Sądu a quo przedmiot opinii miał bardzo złożony charakter, gdyż oprócz powyższych ustaleń biegły miał również udzielić odpowiedzi na szereg istotnych pytań, w tym m. in. czy powierzchnie ścian budynków pod malowanie były prawidłowo przygotowane, a jeżeli nie, to czy na powstanie przebarwień na elewacjach budynków mogło mieć wpływ nieprawidłowo przygotowane pod malowanie podłoże oraz czy nieprawidłowo przygotowane podłoże mogło mieć również wpływ na różnice w odcieniu elewacji. Poza tym biegły miał zbadać, czy na efekt końcowy malowania mógł mieć wpływ czas wysychania tynku w zależności od strony elewacji. Zatem generalnie biegły w opinii miał ustalić, czy przyczyna powstania przebarwień była związana ze zbyt krótkim okresem sezonowania tynku, nieprawidłowym zacieraniem tynku, występowaniem wilgoci, opadów atmosferycznych lub zbyt niskiej temperatury powietrza podczas prowadzenia prac tynkarskich bądź prac malarskich, czy też nieprawidłowym składowaniem farb w magazynach. Istotne było również ustalenie przez biegłego, jaki wpływ na powstanie przebarwień na elewacjach budynków miało zastosowanie materiałów i farb pochodzących od różnych producentów, w szczególności w sytuacji, jeśli farby były wadliwe, złej jakości i nie posiadały właściwości wymaganych przy produktach tego rodzaju.

Nadto biegły miał uwzględnić, czy w czasie prowadzenia prac tynkarskich i prac malarskich panowały odpowiednie warunki atmosferyczne do prowadzenia tego typu prac, co w konsekwencji miało przekładać się na ustalenie, czy występowanie wilgoci, opadów atmosferycznych lub zbyt niskiej temperatury powietrza, mogło spowodować wystąpienie przebarwień na elewacjach budynków.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż zważywszy na wielowątkowy problem opinii, konieczne było przeprowadzenie dodatkowej ekspertyzy na temat warunków meteorologicznych, takich jak dobowa temperatura powietrza, wilgotność powietrza, dobowa ilość opadów i rodzaj opadów dla okolic W.
i T. w okresach, kiedy były wykonywane roboty budowlane związane z termomodernizacją budynków. Ekspertyza warunków pogodowych została sporządzona na zamówienie biegłego przez Instytut (...)
i (...) Wodnej w W. – Państwowy Instytut (...) w G., na podstawie pomiarów bezpośrednich prowadzanych na Stacji H.-Meteorologicznej (...) Państwowy Instytut (...) w T.. Za wykonane zlecenie została wystawiona faktura Vat nr (...) z dnia 22 maja 2017 r. na kwotę 2 944,13 zł brutto, którą zaplacił biegły.

Ponadto w celu rzetelnego sporządzenia opinii zaistniała potrzeba zlecenia badań analitycznych, które zostały przeprowadzone przez laboratorium badawcze w zakresie badania próbek pobranych z elewacyjnych powłok malarskich oraz próbek pobranych z podłoży dla tych powłok na wykonanych dociepleniach przedmiotowych obiektów budowlanych z uwzględnieniem rodzaju podłoża mineralnego tynku cienkowarstwowego.

Wraz z opinią biegły złożył rachunek nr (...) z dnia 15 maja 2018 r. na kwotę 20 440,62 zł. Powyższa kwota obejmuje wynagrodzenie za sporządzenie opinii, zwrot poniesionych kosztów przejazdów samochodem w celu przeprowadzenia oględzin oraz zwrot dodatkowych wydatków związanych z opracowaniem opinii, w tym za wykonanie ekspertyzy i za usługi poligraficzne. Do rachunku biegły załączył kartę pracy, z której wynika jakie czynności podejmował w celu sporządzenia opinii i ile czasu poświęcił na ich wykonanie.

I tak, związku z wydaniem przedmiotowej opinii, biegły przeprowadził czynności przygotowawcze, dokonując zebrania niezbędnych materiałów źródłowych i literatury, zapoznał się z aktami sprawy (3 tomy) i literaturą oraz dokonał analizy otrzymanej dokumentacji technicznej (9 tomów dla 3 budynków), co zajęło mu łącznie 153 godziny. Ponadto biegły dokonał oględzin budynku biurowo-warsztatowego i budynku socjalno-administracyjnego, położonych na terenie Głównej Oczyszczalni (...) we W. przy ul. (...) oraz budynku Zespołu Szkół nr (...) przy ul. (...) w T.. Przeprowadzone czynności badawcze zajęły biegłemu łącznie 24 godziny. Z ustaleń z wizji lokalnych we W. i T. oraz odbytych spotkań z uczestnikami przedmiotowych procesów budowlanych biegły sporządził raport (załącznik nr 9), inwentaryzację normatywnych nakładów (załącznik nr 12/1) oraz zestawienie robocizny (załącznik nr 12/2).

Z kolei wykonanie czynności końcowych niezbędnych do sporządzenia 4 egzemplarzy opinii, takich jak przepisanie na maszynie ww. opinii, opracowanie załączników, w tym wykonanie szkiców sytuacyjnych, opisanie dokumentacji fotograficznej, opracowanie kart technicznych, a nadto przygotowanie i wysyłka korespondencji, skompletowanie opinii i jej dostarczenie wraz z aktami sprawy do Sądu, zajęły biegłemu łącznie 165 godzin. Biegły skorzystał też z usług poligraficznych, co wiązało się z kosztem 148 zł. Koszty powiadomień i obsługi korespondencji wyniosły 100 zł, a koszt przesłania całości opracowania do Sądu (wg rachunku poczty), wyniósł 47,36 zł. Koszty przejazdów samochodem osobowym o poj. silnika pow. 900 cm ³ do W. (115 km – 2 x w obie strony) i do T. (60 km – 2 x w obie strony), wyniosły łącznie 585,06 zł (700 km x 0,8358 zł/km).

Ogółem nakład pracy biegłego wyniósł 342 godziny, co przy stawce 32,39 zł/godz., zwiększonej o 50 % dało wynagrodzenie w kwocie 16 616,07 zł. Wobec tego suma wszystkich wydatków i wynagrodzenia wyniosła zgodnie z przedłożonym rachunkiem kwotę 20 440,62 zł.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek biegłego o przyznanie wynagrodzenia
i wydatków w kwocie 20 440,62 zł jest uzasadniony, albowiem wynagrodzenie to jest adekwatne do stopnia złożoności problemu będącego przedmiotem opinii i nakładu pracy poniesionego na zebranie i analizę obszernego materiału dowodowego oraz sporządzenie pisemnej opinii.

Zdaniem Sądu meriti czynności opisane w karcie pracy biegłego były konieczne do sporządzenia opinii. Natomiast zasady doświadczenia życiowego wskazują, że czas poświęcony przez biegłego (342 godziny) był adekwatny do złożoności przedmiotu opinii. Biegły musiał udzielić szczegółowych odpowiedzi na temat przyczyn powstania przebarwień na elewacjach budynków, co wiązało się nie tylko z koniecznością przeprowadzenia oględzin przedmiotowych budynków, ale przede wszystkim zebraniem i dokładną analizą niezbędnej dokumentacji technicznej producenta ( (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), dotyczącej powłok malarskich B., w tym karty technicznej farby B. i deklaracji zgodności nr II/6 preparatu gruntującego B. Z.. Nadto konieczne było przeprowadzenie analizy dokumentacji technicznej producenta ( Spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), dotyczącej powłok malarskich C. (...), w tym karty technicznej, karty charakterystyki (...) oraz atestu higienicznego (...) farby silikonowej. Nadto opracowanie opinii wiązało się ze szczegółową analizą projektów budowlanych i ich realizacją z wykorzystaniem zastosowanych przez wykonawcę materiałów budowlanych, w odniesieniu do ich rodzaju i jakości.

Stopień złożoności problemu, będącego przedmiotem opinii wymagał ze strony biegłego odniesienia się do analizy warunków pogodowych, panujących w okresie od 20 kwietnia 2013 r. do 27 lipca 2013 r., gdy trwały prace remontowe budynku biurowo-warsztatowego we W., następnie w okresie od 2 maja 2014 r. do 30 czerwca 2014 r., gdy remontowany był budynek socjalno-administracyjny we W. oraz w okresie od 23 lutego 2015 r. do 30 maja 2015 r., w przypadku budynku Zespołu Szkół nr (...) w T.. W tym celu biegły złożył zamówienie na pomiar minimalnej i maksymalnej dobowej temperatury powietrza, wilgotności powietrza, dobowej ilości opadów i rodzaju opadów dla tych okolic we wskazanych wyżej okresach, który został dokonany przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w W. – Państwowy Instytut (...) w G.. Wykonana ekspertyza niewątpliwie wpłynęła na wzrost kosztów opracowania opinii.

Sąd Rejonowy podkreślił, że dodatkowe zwiększenie kosztów sporządzenia opinii spowodował fakt dwukrotnego dokonania oględzin budynków, a ponadto oględziny były w różnych miejscach, gdyż przedmiotowe budynki znajdują się w różnych miejscowościach. Biegły w celu dokonania oględzin miał do pokonania samochodem osobowym z miejsca swojego zamieszkania (B.) do W. (115 km – 2 x w obie strony) i do T. (60 km – 2 x w obie strony), razem 700 km, co wiązało się z kosztem w łącznej kwocie 585,06 zł.

W świetle powyższych okoliczności nakład wskazany przez biegłego w karcie pracy nie budził wątpliwości Sądu Rejonowego. Zebranie wszystkich niezbędnych materiałów potrzebnych do wydania obiektywnej opinii było pracochłonne i czasochłonne. Sąd a quo podkreślił, że wyliczenie wynagrodzenia przedstawione przez biegłego również pozostaje w zgodności z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz. U. 2013, poz. 518) i uwzględnia kwalifikacje biegłego.

Sąd I instancji uznał za zasadny wniosek biegłego o podwyższenie stawki wynagrodzenia o 50 %. Łącznie nakład pracy biegłego wyniósł 342 godziny, co przy stawce 32,39 zł/godz. odpowiada wynagrodzeniu w kwocie 16 616,07 zł, zaś razem z poniesionymi wydatkami stanowi łącznie kwotę 20 440,62 zł.

Sąd meriti podkreślił też, że z kolei wydatki poczynione na przejazdy nie przekraczają kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i są zgodne z § 2 pkt 1 b rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów nie będących własnością pracodawcy (Dz. U. 2002, Nr 27, poz. 271). Oględziny przedmiotowych budynków przeprowadzone zostały w rożnych miejscowościach, a dwukrotny przejazd w obie strony wyniósł łącznie 700 km, co przy stawce 0,8358 zł/km, daje koszty w kwocie 585,06 zł.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy, na podstawie art. 288 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

W zażaleniu na to postanowienie pozwany zarzucił:

1.  naruszenie art. 288 k.p.c. w zw. z art. 89 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez przyznanie biegłemu wynagrodzenia w kwocie 20 440,62 zł, podczas gdy wysokość ww. wynagrodzenia jest nieadekwatna do czasu i nakładu pracy potrzebnych do sporządzenia opinii,

2.  naruszenie art. 288 k.p.c. w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym poprzez przyjęcie do wyliczenia wynagrodzenia naleznego biegłemu maksymalnej stawki godzinowej, podczas gdy w niniejszej sprawie nie zaistniały okoliczności, które uzasadniałyby przyjęcie stawki maksymalnej,

3.  naruszenie art. 288 k.p.c. w zw. z § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym poprzez podwyższenie wynagrodzenia należnego biegłemu o 50 %, podczas gdy w sprawie nie zaistniała wskazana w § 4 ww. rozporządzenia przesłanka złożonego charakteru problemu będącego przedmiotem opinii.

W związku z tym żalący się wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez przyznanie biegłemu sądowemu K. C. wynagrodzenia w kwocie 9.452,55 zł,

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód i biegły nie udzielili odpowiedzi na zażalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie było częściowo zasadne.

W świetle przepisu art. 89 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, biegłemu przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych dla wydania opinii.

Z kolei art. 89 ust. 2 tej ustawy stanowi, iż wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę określa się, uwzględniając wymagane od biegłego kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii nakład pracy i poświęcony czas, a wysokość wydatków na podstawie złożonego rachunku. Zatem decydujące dla określenia wynagrodzenia biegłego muszą być nakład jego pracy i ilość zużytego przezeń czasu na opracowanie wszystkich elementów opinii dotyczących oznaczonego zlecenia sądu. Na tej dopiero podstawie możliwe jest prawidłowe ustalenie stosunkowego wynagrodzenia biegłego w każdej odrębnej sprawie (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 10 maja 1973 r., I PZ 25/73, OSNC 1973, nr 10, poz. 184). Nie budzi wątpliwości, iż Sąd może skontrolować wskazaną przez biegłego w rachunku liczbę godzin niezbędnych do sporządzenia opinii (poświęconych na czynności przygotowawcze i badawcze, łącznie z zapoznaniem się z aktami sprawy, oraz na opracowanie opinii wraz z uzasadnieniem) i obniżyć wynagrodzenie wyliczone przez biegłego stosownie do przyjętej przez siebie ilości czasu i nakładu pracy biegłego. Jednak ilość czasu, który trzeba poświęcić na określoną czynność, jest zależna od wielu czynników, a wśród nich także od indywidualnych cech wykonawcy i indywidualnych cech czynności; podany zatem w rachunku czas poświęcony na wykonanie czynności może być z natury rzeczy skontrolowany tylko w przybliżeniu. Jeżeli więc nie istnieją ogólnie obowiązujące normy czasu wykonania danej czynności, kwestionowanie rachunku biegłego na tej podstawie, że czynność wymagała mniej czasu, niż to wykazano w rachunku, może być skuteczne tylko wtedy, gdy podane w rachunku ilości poświęconego czasu są tak jaskrawo wygórowane, iż – opierając się na zwykłym doświadczeniu życiowym – można od razu stwierdzić, że biegły niewątpliwie poświęcił znacznie mniej czasu, niż podaje w rachunku (por. orzeczenie SN z dnia 18 sierpnia 1959 r., I CZ 82/59, OSNCK 1961, nr 2, poz. 41 oraz w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2013 roku, I Acz 87/13).

W ocenie Sądu Okręgowego z omawianą sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Nie sposób bowiem przyjąć w świetle zasad doświadczenia życiowego, aby czynności końcowe, w tym opracowanie opinii, maszynopisanie, złożenie opinii, zajęło biegłemu 165 godzin, co stanowi prawie 21 dni roboczych. Rację ma skarżący, iż jest to wysoce nieprawdopodobne, ponieważ biegły, wbrew twierdzeniom przedstawionym w karcie pracy, nie musiał przepisywać na maszynie ani samej opinii, ani opisów dokumentacji fotograficznej, opracowania kart technicznych, szkiców, czy innych dokumentów, albowiem zostały one sporządzone na komputerze, zatem tworzenie kopii polegało na ich wydrukowaniu. Niewątpliwie należało następnie dołączyć do treści opinii powołane załączniki, ale ta czynność również nie była czasochłonna – polegała na wykonaniu kserokopii, ewentualnie skanu. Do tego skompletowanie egzemplarzy opinii i wysłanie do Sądu także nie powinno zająć biegłemu wielu godzin, jak sugerują zapisy w karcie pracy.

Z pozycji III karty pracy wynika, że najwięcej czasu biegły poświęcił na opracowanie opinii, co jest oczywiste. Jednakże, realnie rzecz ujmując wszystkie czynności końcowe nie powinny zająć więcej niż 50 godzin, nawet uwzględniając konieczność ponownej analizy poszczególnych dokumentów.

Natomiast skarżący nie kwestionował ilości godzin poświęconych przez biegłego na czynności przygotowawcze i czynności badawcze.

Dalszym zarzutem skarżącego było przyjęcie przez Sąd Rejonowy do wyliczenia wynagrodzenia biegłego stawki maksymalnej oraz podwyższenie tego wynagrodzenia o 50 %. Zarzuty te były chybione.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia i wywody prawne Sądu Rejonowego w zakresie wysokości przyjętej stawki oraz jej podwyższenia i przyjmuje je za własne. Zarzut naruszenia § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym w zakresie ustalenia stawki godzinowej na wartość 1,81 %, nie jest uprawniony. Wspomniane rozporządzenie ustala rozpiętość stawki od 1,28 do 1,81 % w zależności od złożoności problemu. Wbrew skarżącemu, w ocenie Sądu Okręgowego, sprawa niniejsza należy do kategorii spraw o dużym stopniu skomplikowania.

Nie sposób również uznać za zasadne argumenty dotyczące nie podwyższania wynagrodzenia biegłego o 50 %. Przepisy powołanego rozporządzenia przewidują możliwość podwyższenia wynagrodzenia w przypadku wykazywania się przez biegłych pewnymi przymiotami o ile przemawia za tym stopień skomplikowania sprawy. Biegły posiada dyplom ukończenia studiów wyższych, pełni funkcję biegłego sądowego od ponad 5 lat, a stopień skomplikowania sprawy nie jest niski. Powyższe okoliczności przemawiają więc za podwyższeniem stawki wynagrodzenia o 50 %.

Wyłącz zaznaczenieWłącz zaznaczenie

Reasumując, zarzuty skarżącego w tym zakresie stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu a quo. Słusznie Sąd I instancji zastosował § 2 i § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 roku w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym mając na względzie, iż wysokość wynagrodzenia powinna być odpowiednia z uwagi na wymagane od biegłego kwalifikacje oraz potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy. W ocenie Sądu Okręgowego, w okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości zasadność przyznania biegłemu wynagrodzenia za godzinę pracy zgodnie z jego wnioskiem w wysokości 32,39 zł podstawy obliczania w oparciu § 2 powołanego rozporządzenia. Następnie biorąc pod rozwagę, że do wydania opinii niezbędne są wysokie kwalifikacje i odpowiednie doświadczenie, które biegły niewątpliwie posiada, a jak już podkreślono, charakter problemu będącego przedmiotem opinii jest złożony, należało podwyższyć te stawkę o 50%, zgodnie z § 4 rozporządzenia.

Określając wynagrodzenie biegłego w kwocie 20.440,62 zł Sąd Rejonowy prawidłowo zidentyfikował podstawę prawną przyznania wynagrodzenia, zastosował też właściwe stawki dla jego obliczenia. Skarżący nie zdołał podważyć ich w zażaleniu. Natomiast budziła zastrzeżenia ilość czasu, którą trzeba było zużyć na czynności określone w pkt III karty pracy biegłego. Stąd zażalenie należało częściowo uwzględnić.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia, a na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. uznając pozostałe zarzuty zażalenia za bezzasadne orzekł jak w punkt II sentencji postanowienia.

Joanna Rusińska Małgorzata Bartczak-Sobierajska Wojciech Modrzyński

(...)

Z.

1. (...),

2. odpis postanowienia doręczyć:

- (...),

- (...),

3. (...)SR

T., 17.01.2019 r.