Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 209/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Dominika Romanowska

Protokolant Aneta Zajączkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 września 2016 r. we W.

sprawy z powództwa A. O.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą we W.

o ustalenie

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 7.200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 209/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 18 marca 2016 r. skierowanym przeciwko Towarzystwu (...) S.A. powód A. O. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, tj. ustalenie nieważności umowy ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym zawartej w dniu 11 września 2009 r.. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego żądania powód podał, iż zawarł ze stroną pozwaną umowę na życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (dalej: umowa (...)), na podstawie wniosku złożonego przez powoda. Zawarcie umowy zostało potwierdzone w oparciu o wydany powodowi przez stronę pozwaną Certyfikat nr (...) z dnia 18 września 2009 r., który to stanowił potwierdzenie objęcie powoda ochroną ubezpieczeniową na warunkach grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) ze skutkiem na dzień 11 września 2009 r.. Po wtóre, powód podniósł, iż integralne części umowy (...) stanowiły:

- Warunki Grupowego Ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...), tj. Warunki Ubezpieczenia ,,P. (kod: (...); dalej: (...)),

- Załącznik do (...) w postaci Tabeli Opłat i Limitów Składek do umowy ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) (dalej: załącznik (...)),

- Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...) (dalej: Regulamin (...)). Powód podniósł, iż na podstawie umowy został zobowiązany do wpłacenia kwoty w wysokości 101.250 zł na rachunek strony pozwanej tytułem pierwszej składki oraz regularnego opłacania składek bieżących w kwocie 2 655 zł miesięcznie. Powód podniósł, iż na rzecz strony pozwanej uiścił kwotę 101.250 zł tytułem składki pierwszej oraz kwotę 76. 955 zł tytułem wpłat 29 składek bieżących, łącznie kwotę 178 245 zł. Powód wskazał, iż umowa (...) wygasła z dniem 19 kwietnia 2012 r. W tym dniu, wartość środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku powoda opiewała na kwotę 71.011,41 zł. Strona pozwana w związku z wygaśnięciem przedmiotowej umowy dokonała jej rozliczenia i po odliczeniu opłaty likwidacyjnej wypłaciła powodowi kwotę 14.202,28 zł, zatrzymując kwotę 56 809,13 zł . W rezultacie, jak wskazał powód, strona pozwana przekazała powodowi kwotę 14.202,28 zł z zainwestowanych 178.245 zł . W ocenie powoda, strona pozwana winna zwrócić mu kwotę 164.042,72 zł, ze względu na nieważność umowy (...). W ocenie powoda, umowa (...) stanowi umowę mieszaną o elementach typowych dla umowy ubezpieczenia osobowego, tj. umowy nazwanej uregulowanej w art. 805 i nast. k.c. oraz o elementach zbliżonych do umowy lokaty środków finansowych w fundusze inwestycyjne – umowy nienazwanej w k.c. Po drugie, zdaniem powoda przedmiotowa umowa w rzeczywistości odpowiada umowie inwestycyjnej, w rezultacie czego element ubezpieczeniowy w niniejszej umowie ma charakter uboczny i nieistotny. Ponadto, powód zarzucił, iż całość wpłacanych środków lokował w instrumenty finansowe, w konsekwencji czego ochrona ubezpieczeniowa miała wymiar symboliczny i iluzoryczny. W przekonaniu powoda, przedmiotowa umowa była umową odpłatną, dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną, pozbawioną ekwiwalentności świadczeń i zawartą na długi czas, albowiem jak wynika z treści (...) ryzyko ubezpieczeniowe strony pozwanej przy wykonywaniu umowy zostało znacząco ograniczone, z uwagi na fakt, iż suma ubezpieczeniowa w istocie została zrównana z ilością składek wpłaconych przez niego w trakcie obowiązywania umowy (...). W dodatku, powód podniósł, że środki pieniężne wpłacane przez powoda od czasu zawarcia umowy do czasu jej wygaśnięcia nie wypracowały żadnego zysku, a przyniosły jedynie stratę. Powód wskazał, iż przedmiotowa umowa została ukształtowana sprzecznie z naturą stosunku zobowiązaniowego, wbrew zasadom współżycia społecznego oraz dobrym obyczajom, dlatego też przedmiotową umowę należy uznać za nieważną od początku w całości. W rezultacie, w ocenie powoda strona pozwana, na podstawie art. 410 § 2 k.c. winna zwrócić na jego rzecz całość wpłaconych przez powoda środków finansowych na poczet umowy (...). W dalszej części pozwu, powód zaznaczył, iż postanowienia (...) nie zawierają definicji opłaty administracyjnej, podczas gdy zgodnie z treścią ppkt. 1 Rozdziału 8 (...) Ubezpieczyciel pobiera opłatę administracyjną, w ramach której pobierana jest opłata za ryzyko, a w myśl pkt 3 ww. Rozdziału opłata administracyjna pobierana jest procentowo zgodnie z Tabelą Opłat i Limitów Składek od wartości składki zainwestowanej i pobierana jest miesięcznie od składki bieżącej w dniu zapłaty składki bieżącej, a pkt 8 stanowił, iż opłata za ryzyko jest opłatą pobieraną z tytułu udzielenia ochrony ubezpieczeniowej i pobierana jest w ramach opłaty administracyjnej. Wobec powyższego, powód podniósł, iż w chwili zawarcia umowy (...), jak i na późniejszym etapie jej wykonywania nie dysponował możliwością orientacyjnej oceny wysokości świadczenia, które strona pozwana była winna spełnić w dacie zakończenia umowy (...). W zakresie interesu prawnego co do wytoczenia powództwa, powód wskazał, iż zapisy umowy naruszają jego sferę prawną. Ponadto, w ocenie powoda powództwo o ustalenie jest jedynym i wystarczającym środkiem ochrony jego praw. Mało tego, zdaniem powoda fakt, iż występuje on jako konsument w rozumieniu art. 22 zn. 1 k.c. świadczy o tym, iż stanowi on słabszą stronę w relacjach z przedsiębiorcą, w rezultacie czego nie miał wpływu na treść przedmiotowej umowy.

W odpowiedzi na pozew (k. 69 – 85), strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu strona pozwana przyznała, iż powód był objęty grupowym ubezpieczeniem na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem (...) Bank S.A. (...) oraz, że w dniu 20 kwietnia 2012 r. doszło do całkowitego wykupu ubezpieczenia i nawiązania stosunku ubezpieczenia, w konsekwencji czego strony od wyżej wskazanej daty nie są związane stosunkiem ubezpieczeniowym, potwierdzonym certyfikatem z dnia 18 września 2009 r.. W związku z powyższym, w ocenie strony pozwanej powodowi nie przysługuje powodowi interes prawny do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Po wtóre, pozwany zaprzeczył, iż konstrukcja przedmiotowego ubezpieczenia niosła za sobą ryzyko utraty zainwestowanych środków oraz wyłączenie osiągania zysku. W ocenie strony pozwanej, z uwagi na brzmienie art. 1 ust. 1 pkt 13, art. 13 ust. 4 i 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, prawo dopuszcza zawieranie umów ubezpieczeniowych na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Zdaniem strony pozwanej, przedmiotowa umowa jest umową ubezpieczenia o charakterze mieszanym, której istotą jest inwestowanie środków pieniężnych powierzanych ubezpieczycielowi przez ubezpieczającego w formie składki ubezpieczeniowej, w konsekwencji czego przepisy Tytułu XXVII k.c. winny być stosowane odpowiednio, z uwzględnieniem charakteru umowy oraz celu jej zawarcia. Strona pozwana podała, iż ubezpieczenie (...) obejmuje swoim zakresem dwa wypadki ubezpieczeniowe: zgon w okresie ubezpieczenia oraz dożycie do końca okresu ubezpieczeniowego. Strona pozwana oświadczyła, iż konstrukcja tego ubezpieczenia zakłada, że będzie ono trwać przez określony czas, albowiem okres ubezpieczenia wynosi 15 lat, a jednocześnie ubezpieczenie nie zapewnia stałego wzrostu wartości rachunku w trakcie trwania okresu ubezpieczenia. Nadto, strona pozwana podniosła, iż przepisy prawa dopuszczają zawieranie umów ubezpieczenia na życie, w których suma ubezpieczenia nie jest określona z góry i jest obarczona ryzykiem ponoszonym przez ubezpieczonego, powołując się na art. 151 ust. 1 pkt 6 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Zdaniem strony pozwanej, żaden przepis prawa nie daje podstawy do stwierdzenia, że ubezpieczyciel powinien w warunkach danego ubezpieczenia informować o wartości jednostek uczestnictwa (...) oferowanych w ramach innych ubezpieczeń. Po wtóre, strona pozwana podniosła, iż w myśl art. 13 ust. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej w zakresie umów ubezpieczenia z działu 1 grupa 3 załącznika do ustawy, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do dokonywania wyceny jednostek ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego nie rzadziej niż raz w miesiącu. W przekonaniu strony pozwanej, stosowane przez nią postanowienie określające sposób wyceny aktywów (...) jest cechą charakterystyczną ubezpieczeń na życie (...), czyli jest zgodne z naturą takiego stosunku prawnego, w konsekwencji czego strona pozwana zaprzecza, aby to postanowienie było nieważne lub abuzywne. Ponadto, strona pozwana podniosła, iż według Decyzji Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 11 kwietnia 2011 r. certyfikaty stanowiące aktywa (...) w ubezpieczeniu, którym objęty był powód należy traktować jako pokrycie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych. Odnośnie zaś kwestii abuzywnego charakteru postanowień dotyczących opłaty likwidacyjnej, strona pozwana podniosła, iż w przedmiotowej umowie głównym świadczeniem ubezpieczyciela jest udzielanie ochrony ubezpieczeniowej i wypłata świadczenia na wypadek śmierci (dożycia) oraz wypłata świadczenia z tytułu wykupu. Dlatego też, w ocenie strony pozwanej świadczenie wykupu jest świadczeniem głównym w przedmiotowej umowie i nie może więc być uznane za niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ( 1) k.c.. Również, jak wskazała strona pozwana, postanowienia przedmiotowej umowy dotyczące pobierania oraz wysokości opłaty likwidacyjnej nie posiadają waloru abuzywności, albowiem powód przystępując do ubezpieczenia miał świadomość konsekwencji rezygnacji z ubezpieczenia. Ponadto, strona pozwana, powołując się na Dyrektywę nr 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz regulacje ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, podniosła, iż klienci przed przystąpieniem do ubezpieczenia są informowani o tym, iż przedmiotowe ubezpieczenie ma charakter długoterminowy, a rezygnacja z niego w pierwszych latach niesie za sobą niekorzystne konsekwencje dla ubezpieczonych i wiąże się z koniecznością opłacenia opłaty likwidacyjnej. Poza tym, strona pozwana wskazała, iż na mocy przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i reasekuracji, zakład ubezpieczeń w chwili rozwiązania umowy ubezpieczenia jest obowiązany rozliczyć koszty akwizycji przedmiotowej umowy ubezpieczenia. W ocenie strony pozwanej, przedmiotowa umowa ubezpieczenia nie jest umową wzajemną, a opłata likwidacyjna nie stanowi wynagrodzenia dla ubezpieczyciela, ale jest pobierana w związku z rezygnacją z ubezpieczenia. Poza tym, zdaniem strony pozwanej nie jest zasadny zarzut powoda jakoby także postanowienia określające wysokość opłaty administracyjnej naruszały dobre obyczaje czy też równowagę stron. Ponadto, strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczeń z tytułu stosunku ubezpieczenia, wskazując, iż w myśl art. 819 § 1 k.c. roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.

W replice na odpowiedź na pozew (k. 170 – 174), powód podniósł, iż podniesiony przez powoda zarzut przedawnienia nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem powództwo w niniejszej sprawie, oparte na art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.. w zw. z art. 385 1 k.c., związane z żądaniem zapłaty nienależnie pobranej opłaty likwidacyjnej w myśl przepisu art. 118 k.c. przedawni się po upływie lat 10 od dnia pobrania tej opłaty, tj. w dniu 20 kwietnia 2022 r.. W dalszej części pisma, powód podważył całą argumentację strony pozwanej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia :

W dniu 22 kwietnia 2009 r. Towarzystwo (...) S.A. zawarło z Bankiem (...) S.A. Umowę grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem (...) Banku S.A. (...).

Dowód:

- Certyfikat nr (...) dnia 18 września 2009 r. k. 23

W dniu 18 września 2009 r. powód podpisał Certyfikat nr (...), potwierdzający objęcie ochroną ubezpieczeniową na warunkach grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...); ubezpieczającym był (...) Bank S.A. a ubezpieczonym powód a okres odpowiedzialności trwać miał od dnia 11 września 2009 r. do dnia 11 września 2024 r. Wysokość składki zainwestowanej określono na kwotę 506.250 zł, wysokość składki pierwszej na kwotę 101.250 zł a wysokość składki bieżącej na kwotę 2.655 zł. Podano, iż termin płatności kolejnych składek bieżących przypada na 11 dzień każdego miesiąca kalendarzowego, a ich wpłaty należy dokonywać na rachunek bankowy ubezpieczyciela nr (...).

Dowód:

- certyfikat nr (...) dnia 18 września 2009 r. k. 23

Zasady świadczenia ochrony ubezpieczeniowej zostały określone w Warunkach Ubezpieczenia (...) (kod: (...); dalej: (...)). Załączniki do (...) stanowiły: Tabela Opłat i Limitów Składek do Umowy Ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) (dalej: Tabela Opłat i Limitów”) oraz Regulaminu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...) (dalej: Regulamin).

Dowód:

- Warunki Ubezpieczenia (...) (kod: (...); dalej: (...)) k. 24 – 30,

- Tabela Opłat i Limitów Składek do Umowy Ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) k. 31,

- Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...) k. 32 – 34

Na mocy postanowień Rozdziału 2, pkt 1 (...) przedmiotem ubezpieczenia jest życie Ubezpieczonego, a ochrona ubezpieczeniowa jest udzielana przez Ubezpieczyciela Ubezpieczonemu na wypadek zgonu Ubezpieczonego w okresie odpowiedzialności Ubezpieczyciela lub dożycia Ubezpieczonego do końca okresu odpowiedzialności. W razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego, Ubezpieczyciel spełni świadczenie ubezpieczeniowe w wysokości określonej w Rozdziale 10, na zasadach określonych w Rozdziale 12, z zastrzeżeniem Rozdziału 9. W Rozdziale I, zawierającym definicje użyte w (...) wskazano, iż Ubezpieczającym jest (...) Bank S.A., Ubezpieczycielem Towarzystwo (...) S.A. (strona pozwana), a Ubezpieczonym – klient (powód). Jako cel ubezpieczenia określono gromadzenie i inwestowanie środków finansowych Ubezpieczonego przy wykorzystaniu Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (tak: Rozdział 2, pkt 2 (...)). Zgodnie z postanowieniami Rozdziału 3 (...) okres odpowiedzialności Ubezpieczyciela w stosunku do Ubezpieczonego rozpoczyna się od 5 dnia roboczego po zakończeniu okresu subskrypcji (okresu, w którym istnieje możliwość przystąpienia do ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...)), w którym Klient przystąpił do ubezpieczenia po spełnieniu warunków określonych w Rozdziale 4 i twa przez okres 180 miesięcy (tak: Rozdział 3, pkt. 1 (...)). Natomiast, w świetle pkt 2 ww. Rozdziału okres odpowiedzialności w stosunku do danego Ubezpieczonego kończy się z także z dniem zgonu Ubezpieczonego lub z dniem rezygnacji przez Ubezpieczonego z ubezpieczenia lub z dniem rozwiązania przez Ubezpieczonego stosunku ubezpieczenia w przypadkach, o których mowa w Rozdziale 5 pkt 7 – 8, w zależności od tego, co nastąpi pierwsze. Rozdział 5, pkt 1 - 3 stanowiły, iż Ubezpieczony ma obowiązek zapłacić zadeklarowane w Deklaracji Przystąpienia Składki Bieżące oraz Składkę Pierwszą, przy czym wysokość Składki Pierwszej oraz Składki Bieżącej określa (...), a ponadto wysokość Składki Bieżącej obliczana jest na podstawie wzoru matematycznego, wskazanego w pkt 3 Rozdziału 3. Według Rozdziału 8, pkt 1 – 4 Ubezpieczyciel pobiera opłaty w postaci opłaty administracyjnej, w ramach której jest pobierana Opłata za ryzyko oraz Opłatę likwidacyjną, których wysokość określa (...), przy czym opłata pierwsza naliczana jest procentowo zgodnie z ww. tabelą od wartości Składki Zainwestowanej i pobierana jest miesięcznie ze Składki Bieżącej w dniu zapłaty Składki Bieżącej. Z kolei, Opłata likwidacyjna jest naliczana i pobierana, w przypadku Całkowitego wykupu, procentowo zgodnie z przedmiotową tabelą od wartości umorzonych Jednostek Uczestnictwa Funduszu z Rachunku, a jej pobranie następuje poprzez pomniejszenie kwoty wypłacanej Ubezpieczonemu o wartość Opłaty likwidacyjnej. Zgodnie z brzmieniem Rozdziału 14, pkt 1 Klient lub Ubezpieczony może w Okresie subskrypcji po rozpoczęciu Ochrony Ubezpieczeniowej zrezygnować z ubezpieczenia z zachowaniem formy pisemnej. W myśl pkt 2 tegoż Rozdziału w przypadku rezygnacji klienta z ubezpieczenia w ww. okresie subskrypcji, Ubezpieczyciel w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania oryginału oświadczenia w tym zakresie zwraca Klientowi zapłaconą Składkę Pierwszą oraz pierwszą Składkę Bieżącą na rachunek bankowy wskazany przez klienta w ,,Oświadczeniu o rezygnacji z ubezpieczenia”, przy czym jak stanowi pkt. 6 w razie całkowitego wykupu, Ubezpieczyciel wypłaca Ubezpieczonemu kwotę równą Wartości Rachunku pomniejszoną o stosowny podatek dochodowy od osób fizycznych oraz Opłatę likwidacyjną. Rozdział 7 (...) stanowił, iż Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy podzielony jest na Jednostki Uczestnictwa Funduszu reprezentujące udziały Ubezpieczonych w Aktywach Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego, przy jednostki te nie przyznają Ubezpieczonemu prawa do aktywów Ubezpieczyciela.

Dowód:

- Warunki Ubezpieczenia (...) (kod: (...); dalej: (...)) k. 24 – 30,

Zgodnie § 3 Regulaminu celem Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego jest powiększenie wartości Aktywów Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego w wyniku wzrostu wartości lokat Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego. Z kolei, zgodnie z § 7 pkt 4 wartość początkowa Jednostki Uczestnictwa Funduszu wynosi 200 zł (dwieście złotych), przy czym wartość ta zmienia się zgodnie ze zmianą Wartości aktywów netto Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego przypadających na Jednostkę Uczestnictwa Funduszu.

Dowód:

- Regulamin Ubezpieczeniowego Funduszu Kapitałowego (...) k. 32 – 34,

- załącznik do protokołu rozprawy z dnia 11 sierpnia 2016 r. k. 183 - 187

Tabela Opłat i Limitów Składek wskazywała, iż wysokość opłaty likwidacyjnej zależy od roku odpowiedzialności, przy czym w okresie od 1 do 3 roku odpowiedzialności opłata ta stanowiła 80% wartości rachunku.

Dowód:

- Tabela Opłat i Limitów Składek do Umowy Ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) k. 3

Decyzją z dnia 11 kwietnia 2011 r. Komisja Nadzoru Finansowego udzieliła stronie pozwanej zezwolenia na uznanie instrumentu finansowego (...) (tak: pkt II pkt 2)).

Dowód:

- Decyzja Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 11 kwietnia 2011 r. k. 93 – 99

W serwisie internetowym strony pozwanej jej klienci mogli śledzić informacje na temat Wartości Rachunku, przy strona pozwana zastrzegła, iż informacje te mają charakter poglądowy.

Dowód:

- wydruk ze strony internetowej strony pozwanej k. 179 – 180

Analiza ekonomiczna produktu ubezpieczeń na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) i (...)oferowanym przez TU na (...) S.A. wskazała, iż produkt w postaci przedmiotowej umowy ubezpieczenia oferowany przez stroną pozwaną posiada różne ryzyka, zarówno po stronie zakładu ubezpieczeń, jak i osób ubezpieczonych, a z uwagi na długoterminowość i zmieniające się otoczenie rynkowe niemożliwe jest określenie w sposób jednoznaczny wysokości przyobiecanego świadczenia klientowi. Ponadto, według przeprowadzonej analizy, strona pozwana wywiązała się z obowiązków informacyjnych zgodnie z wymogami ustawy o działalności ubezpieczeniowej z dnia 22 maja 2003 r..

Dowód:

- Analiza ekonomiczna produktu ubezpieczeń na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym

Funduszem Kapitałowym (...) i (...)oferowanym przez TU na (...) S.A. k. 115 – 134

Powód tytułem Składki Pierwszej wpłacił kwotę 101.250 zł, a tytułem Składek Bieżących do dnia rozwiązania przedmiotowej umowy dokonywał comiesięcznych wpłat na kwotę 2.655 zł, w konsekwencji czego powód wpłacił na rzecz strony pozwanej środki finansowe w łącznej kwocie 178.245 zł.

Dowód:

- certyfikat nr (...) dnia 18 września 2009 r. k. 23

- pismo z dnia 27 listopada 2014 r. k. 35

W piśmie z dnia 27 listopada 2014 r. strona pozwana oświadczyła, iż przedmiotowa umowa ubezpieczenia została rozwiązana w dniu 19 kwietnia 2012 r., w konsekwencji czego strona pozwana wypłaciła powodowi kwotę 14.202,28 zł. Powyższą kwotę strona pozwana wyliczyła na podstawie (...) w następujący sposób: wartość rachunku w wysokości 71.011,41 zł została pomniejszona o opłatę likwidacyjną 80%, tj. 56.809,13 zł. Wartość rachunku na dzień umorzenia to iloczyn liczby 1.143, (...) zgromadzonych jednostek uczestnictwa funduszu przy wartości jednostki 52,12 zł.

Dowód:

- pismo z dnia 27 listopada 2014 r. k. 35

Strona pozwana nie zwróciła powodowi całości środków finansowych wpłaconych przez powoda na poczet przedmiotowego ubezpieczenia.

Dowód:

- okoliczność bezsporna

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

W rozpoznawanej sprawie powód, na podstawie art. 189 k.p.c. domagał się ustalenia nieistnienia stosunku prawnego, a mianowicie ustalenia nieważności umowy ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...) z dnia 11 września 2009 r. zawartej przez powoda z pozwanym Towarzystwem (...) S.A.. Z kolei, strona pozwana podniosła zarzut braku interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa przez powoda, wnosząc tym samym o jego oddalenie w całości.

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Poza tym, tego rodzaju roszczenie nie zostało ograniczone przez ustawodawcę terminem. Niemniej jednak, podmiot występujący z roszczeniem opartym na podstawie art. 189 k.p.c. winien wykazać istnienie interesu prawnego. Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie interes prawny w myśl art. 189 jest kategorią obiektywną. Ściślej rzecz ujmując, interes prawny stanowi obiektywną, a zatem, rzeczywiście istniejącą potrzebę prawną uzyskania wyroku odpowiedniej treści wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Praktycznie rzecz biorąc, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywołało uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka. Dlatego też, w ocenie Sądu interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. nie można interpretować przez pryzmat subiektywnych, czy też hipotetycznych odczuć strony (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363). W judykaturze utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego w zasadzie nie istnieje, jeżeli powód może na innej drodze, przykładowo w procesie o zapłatę, osiągnąć w pełni ochronę swoich prawa. Skoro powód może poszukiwać ochrony prawnej w drodze powództwa o zasądzenie świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych to zasadniczo pozbawiony jest interesu prawnego w wytoczeniu samego powództwa o ustalenie. Zasada ta opiera się na założeniu, że wydanie wyroku zasądzającego możliwe jest, jeżeli także ustalona zostanie legitymacja czynna powoda, a ponadto, że wyrok tylko ustalający istnienie stosunku prawnego nie zapewni ostatecznej ochrony prawnej, ponieważ nie jest - w przeciwieństwie do wyroków zasądzających - wykonalny w egzekucji sądowej (vide: wyroki SN: z dnia 13 kwietnia 1965 r., II CR 266/64, OSP 1966, nr 6-8, poz. 166, z dnia 13 kwietnia 1965 r., II CR 266/64 OSPiKA 1966, nr 7-8, poz. 166, z dnia 22 listopada 2002 r., IV CKN 1519/00, Lex nr 78333).

W realiach niniejszej sprawy samo ustalenie nieważności stosunku prawnego w postaci umowy ubezpieczenia nie doprowadzi do zaspokojenia roszczeń finansowych powoda, który winien w toku procesu o zapłatę podnieść okoliczności, które legły u podstaw wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, które stałyby się przesłanką rozstrzygnięcia zasadności żądania powoda. Ochrona w postaci wyroku ustalającego miałaby charakter iluzoryczny nie prowadząc do zaspokojenia roszczeń finansowych powoda. Pokreślić należy raz jeszcze, iż brak interesu prawnego w rozumieniu przepisu art. 189 k.p.c. ma miejsce jedynie wówczas, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa o świadczenie. Ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa stanowi wówczas przesłankę rozstrzygnięcia w sprawie o zapłatę (zob. np. wyroki SN: z dnia 29 lutego 1972 r., I CR 388/71, LEX nr 7066; z dnia 4 marca 2011 r., I CSK 351/10, LEX nr 785272; z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 453/09, LEX nr 578163; wyrok SA w Katowicach z dnia 28 września 2012 r., V ACa 415/12, LEX nr 1223195). Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy ze spornego stosunku wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie powództwem o świadczenie nie jest możliwe bądź nie jest jeszcze aktualne, przysługuje interes prawny. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem powód powołuje się na wymagalne roszczenia o zapłatę należności w związku z wygaśnięciem umowy (...).

W ocenie sądu nie jest wystarczające dla uznania interesu prawnego powoda przekonanie strony o stanie niepewności co do sytuacji prawnej pomiędzy powodem a stroną pozwaną, z uwagi na łączący strony stosunek zobowiązaniowy w postaci przedmiotowej umowy i wynikające z tegoż stosunku prawa i obowiązki powoda, jak i strony pozwanej. Trudno mówić o stanie niepewności skoro spolaryzowane stanowiska stron ukształtowały się już przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie a powód już w pozwie wskazał, iż przysługuje mu od strony pozwanej roszczenie o zapłatę kwoty 164.042,72 zł.

Wobec braku interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie poza kognicją sądu pozostawały merytoryczne okoliczności powołane jako podstawa żądania pozwu.

Mając zatem na uwadze powyższe, należało orzec jak w pkt. I sentencji wyroku oddalając powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt. II sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. Powód przegrał sprawę, zobowiązany więc jest do zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów w postaci wynagrodzenia radcy prawnego w kwocie 7. 200 zł.