Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lutego 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że H. P. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, to jest emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach:

  08.10.2012-31.12.2012, 02.01.2013-30.09.2013, 07.10.2013-29.11.2013

  01.12.2013-20.12.2013, 02.01.2014-31.01.2014, 03.02.2014-28.02.2014

  03.03.2014- 30.04.2014, 05.05.2014 - 30.05.2014, 02.06.2014-30.09.2014

  06.10.2014-31.10.2014, 03.11.2014-31.12.2014, 07.01.2015-30.01.2015

  02.02.2015- 27.02.2015, 02.03.2015 - 30.04.2015, 04.05.2015-30.09.2015,

  03.10.2015- 31.10.2015, 02.11.2015 - 31.03.2016,

jako zleceniobiorca u płatnika składek BIURO STUDIÓW I (...) SP.ZO.O. z siedzibą w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczne podstawy wymiaru składek wynoszą: na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w dniach: 19 kwietnia 2016 r., 28 kwietnia 2016 r., 10 maja 2016 r., 18 maja 2016 r. przeprowadził kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek ATEST- (...)(nazwa skrócona). Kontrolą objęto okres od 01.10.2012r. do 31.03.2016r, Ustalenia kontroli zawarte zostały w protokole kontroli z dnia 18.05.2016r., aneksie z dnia 16.02.2017r. oraz w załączniku nr 2 do protokołu kontroli. Organ wskazał, iż płatnik składek w okresie objętym kontrolą zawierał umowy cywilnoprawne, którym nadal nazwę umów o dzieło. W toku kontroli przedłożono 28 umów o dzieło zawartych pomiędzy skontrolowanym płatnikiem składek a H. U. - (...) na nw. okresy:

08.10.2012-31.12.2012, 02.01.2013-30.09.2013, 07.10.2013-31.10.2013

  01.11.2013-29.11.2013, 01.12.2013-20.12.2013, 02.01.2014-31.01.2014

  03.02.2014-28.02.2014, 03.03.2014-31.03.2014, 01.04.2014-30.04.2014

  05.05.2014-30.05.2014, 02.06.2014-30.06.2014, 01.07.2014-30.09.2014

  06.10.2014-31.10.2014,03.11.2014-30.11.2014,01.12.2014-31.12.2014

  07.01.2015-30.01.2015,02.02.2015-27.02.2015,02.03.2015-31.03.2015

  01.04.2015-30.04.2015, 04.05.2015-31.05.2015, 01.06.2015-30.06.2015

  01.07.2015-30.09.2015, 03.10.2015-31.10.2015, 02.11.2015-30.11.2015

  01.12.2015-31.12.2015, 01.01.2016-31.01.2016, 01.02.2016-29.02.2016

  01.03.2016-31.03.2016.

Przedmiotem zawartych umów o dzieło było:

„ przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu, w roku akademickim 2012/2013”,

„ przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy”,

„ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”,

„ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Podstawy montażu. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”.

W ramach realizowanych umów „wykonawca” umowy był zobowiązany w zależności od przedmiotu umowy min. do przekazania programu nauczania przedmiotu wymienionego w §1 umowy „zamawiającemu” w terminie uzgodnionym przez strony oraz do przekazania dokumentacji pedagogicznej w formie protokołów egzaminów i listy obecności słuchaczy na zajęciach w danym okresie. W przypadku umów, których przedmiotem było,, przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych” „wykonawca” zobowiązał się do przekazania „zamawiającemu” terminarza konsultacji dyplomowych. Ponadto „zamawiający” zobowiązał się do zapewnienia „wykonawcy” warunków umożliwiających realizację przedmiotu umowy. Z treści umów wynika również, że zamówione dzieło wykonane zostanie przez „wykonawcę” osobiście w pomieszczeniach dydaktycznych szkoły/uczelni oraz, że „wykonawca” zobowiązuje się do opieki nad sprzętem dydaktycznym powierzonym mu na czas prowadzenia zajęć/konsultacji dyplomowych. Z zapisu w spornych umów wynika, że w razie okoliczności uniemożliwiających odbycie zajęć/ konsultacji dyplomowych w ustalonym terminie „wykonawca” zobowiązuje się do zapewnienia zastępcy, który winien realizować program autorski,, wykonawcy”.

Zdaniem organu rentowego z analizy powyższych umów wynika, że zawarte przez płatnika umowy cywilnoprawne z H. P. w ocenie Zakładu mają charakter umów - zlecenia , których przedmiotem jest świadczenie usług co do , których zgodnie z art.750 kc odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące zlecenia gdyż są one nakierowane na podjęcie działań i dokonywanie określonych czynności przez osobę je realizującą. (...) umów w okresach roku akademickiego zobowiązał się min, do przeprowadzenia cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu. Opracowanie programu nauczania i przeprowadzenie wykładów jest składową szeregu obowiązków, które realizowane były cyklicznie w trakcie okresu wykonywania umowy, co jest cechą umowy zlecenia. Płatnik składek nie nadał tej konkretnej czynności jakiś szczególnych warunków, które nadałyby im charakteru dzieła. Ponadto czynności mają charakter powtarzający się i zostały ustalone przez zamawiającego. W kwestionowanych umowach, przedmiot umowy określony został w sposób czynnościowy (przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń oraz konsultacji dyplomowych), a zatem przedmiotem umowy była czynność, a nie konkretny określony z góry zindywidualizowany rezultat. O charakterze umowy decyduje jej treść w zakresie wszystkich elementów zobowiązania. Umowa powinna być zatem oceniana ze względu na to, czy przedmiotem świadczenia jest wykonanie w jej rezultacie dzieła , jako wytworu niepowtarzalnego, samoistnego , posiadającego autonomiczną wartość w obrocie.

Elementem dodatkowym świadczącym o zawarciu umowy o świadczenie pracy w charakterze nie mieszczącym w definicji umowy o dzieło jest cykliczność zawierania umów na takie same czynności z tym samym wykonawcą, co stanowi argument za współpracą stron polegającą na świadczeniu stałej usługi w zależności od zapotrzebowania na przeprowadzenie wykładów i ćwiczeń oraz konsultacji dyplomowych( przeprowadzane w okresie wakacyjnym tj. od lipca do września danego roku). Ponadto dla umów o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy, co do miejsca i czasu wykonania dzieła. Natomiast w niniejszej sprawie wykonawca wykonuje umowy w określonym czasie i miejscu (pomieszczenia dydaktyczne szkoły/uczelni). W trakcie kontroli ustalono, iż płatnik składek w okresie objętym kontrolą zawierał również umowy cywilnoprawne na te same czynności (przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu) z innymi wykonawcami.

Ponadto wykonywanie ww. umów nastąpiło na rzecz podmiotu, który stale i zakresie swojej działalności zajmuje się czynnościami danego rodzaju, w tym wypadku prowadzeniem m.in. procesu dydaktycznego. W umowach o dzieło nie występują element powiązania pomiędzy stronami, w tym w szczególności o charakterze podporządkowania zaś w przypadku kontrolowanych umów cywilnoprawnych jak wynika z ich treści „zajęcia/konsultacje dyplomowe prowadzone przez „wykonawcę" odbywać się będą terminach przewidzianych planem zajęć/planem.

Umowy, których przedmiotem jest nauczanie nie mają charakteru umowy rezultatu (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19.04.2012r., sygn. akt: III AUa 244/12).

Organ rentowy wskazał, ze cechą charakterystyczną umowy o dzieło jest wyłączny wpływ wykonawcy na osiągnięcie rezultatu. Ten element w przypadku przeprowadzenia cyklu wykładów/ćwiczeń nie występuje, ponieważ - efektu nauczania należałoby szukać w wiedzy nabytej przez uczestników wykładu/ćwiczeń, a ta nigdy nie jest pewna, ponieważ efekty pracy wykładowcy zależą również od zaangażowania i predyspozycji uczestnik wykładu/ćwiczeń. Samo przygotowanie konspektu w oparciu, o który będą przeprowadzone wykłady/ćwiczenia dla uczestników może być wykonywane w ramach umowy o dzieło, ale jeżeli przedmiotem umowy jest również przeprowadzenie wykładu/ćwiczenia to mamy do czynienia z umową o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu w rozumieniu art. 750 k. c. W ramach umowy wykonanie usługi, przyjmujący zlecenie zobowiązany jest do wykonania określonych czynności, w tym wypadku przygotowania i przeprowadzenia określonej liczby godzin wykładu/ćwiczeń (przekazywanie wiedzy). Rzeczą typową dla każdego etapu edukacji jest przygotowanie przez wykładowcę programu nauczania i materiałów szkoleniowych, które są niezbędnymi, technicznymi i pomocniczymi czynnościami do wykonania umowy, która dotyczyła przeprowadzenia wykładu. Wkład w postaci wysiłku umysłowego wymagany jest przy każdej pracy umysłowej i jest wykładnikiem obowiązku starannego działania. Przyjmujący zamówienie zobowiązał się jedynie do starannego przeprowadzenia wszystkich czynności (wykładów/ćwiczeń) nie przyjmując na siebie odpowiedzialności za rezultat. Kodeks cywilny w art. 751 regulującym krótszy okres przedawnienia roszczeń, wskazuje możliwość prowadzenia takich usług m.in. w kategorii nauki. Skoro przepis ten znajduje w tytule poświęconym umowie zlecenia należy uznać, iż wolą ustawodawcy jest zaliczenie umów, których przedmiotem jest nauczanie do umów o świadczenie usług, do których należy stosować odpowiedni przepisy dotyczące zlecenia. Z charakteru wykonywanych przez H. P. czynności w ocenie organu rentowego wynika, iż ww. umowy pomimo nazwania ich umowami o dzieło są umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu. Według art. 627 Kodeksu cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie (wykonawca) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy o dzieło jest obowiązek dostarczenia przez przyjmującego zamówienie gotowego rezultatu, materialnego efektu pracy, za który przysługuje mu wynagrodzenie. Przedmiotem spornych umów jest m.in. przekazywanie wiedzy oraz przeprowadzenie konsultacji. Wykonywanie powyższych czynności nie może być wykonywane w ramach umowy o dzieło ze względu na brak rezultatu-materialnego efektu pracy. Charakterystyczne dla umowy o dzieło jest ponoszenie przez wykonawcę pełnej odpowiedzialności za wynik pracy, przy czym zamawiającemu służą roszczenia z tytułu rękojmi za wady dzieła. Kryterium odróżnienia umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług stanowi możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.

/ decyzja k. 114-116 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 9 marca 2018 r. złożyła w imieniu płatnika składek Biura Studiów i (...) Sp. Z o.o. z siedzibą w Ł. prezes Zarządu L. D. (1) wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że H. P. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie wskazanym w decyzji z 20 lutego 2018r. oraz że brak podstaw do ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składek w okresie wymienionym w decyzji z 20 lutego 2018 r. W uzasadnieniu odwołania podniesiono że umowy zawarte pomiędzy płatnikiem a H. P. (1) miały charakter umów o dzieło.

/odwołanie k. 3-5/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jej oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k.7-9/.

Na rozprawie w dniu 4 grudnia 2018 roku - poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według stawki ryczałtowej. Natomiast ubezpieczona przyłączyła się do odwołania.

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. 00:00;53-00:01:08 i 00:24:29 -00:38:09/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący się płatnik – Biuro Studiów i (...) Sp. Z o.o. z siedzibą w Ł. prowadziła w okresie spornym m.in. działalność zwianą z prowadzeniem szkół wyższych w tym na kierunku artystycznym obrazu telewizyjnego i filmowego, gdzie istotny jest montaż telewizyjny. Jest ona założycielem Wyższej Szkoły (...) w Ł. oraz Policealnego Studium Zawodowego Szkoły (...). Cykl nauczania stanowi jeden z podstawowych profili spółki.

/bezsporne, a nadto odpis z rejestru – k. 71-77akt ZUS zeznania wnioskodawczyni 00:05:3900:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, porozumienie k. 78 akt ZUS/

Prezesem spółki jest L. D. (1).

/bezsporne/

W Wyższej Szkole (...) w Ł. ubezpieczona H. P. (1) miała zawartą umowę o pracę.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, porozumienie k. 78 akt ZUS, zeznania ubezpieczonej 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,/

Pomiędzy Szkołą (...) i (...) w Ł. reprezentowaną przez prof. J. D., a ubezpieczoną H. P. (1) zostało zawartych 28 umów nazwanych umowami „o dzieło” w tym:

  - na rok akademicki 2012/2013 na okres od 8.10.2012 do 31.12.2012 od 2.01.2013 do 30.09.2013

  - na rok akademicki 2013/2014 na okres od 7.10.2013 do 31.10.2013 od 1.11.2013 do 29.11.2013 od 1.12.2013 do 20.12.2013 od 2.01.2014 r. do 31.01.2014 od 3.02.2014 do 28.02.2014 od 3.03.2014 do 31.03.2014 od 1.04.2014 do 30.04.2014 od 5.05 2014 r. do 30.05.2014 od 2.06.2014 do 30.06.2014 Konsultacje od 1.07.2014 do 30.09.2014.

  - na rok akademicki 2014/2015 na okres od 6.10.2014 do 31.10. (...).11.2014 do 31.11. (...).12.2014 do 31.12.2014 od 7.01.2015 do 30.01.2015 2.02.2015 do 27.02.2015, od 2.03.2015 do 31.03.2015 od 1.04.2015 do 30.04.2015 od 4.05.2015 do 31.05.2015 od 1.06.2015 do 30.06.2015 konsultacje od 1.07.2015 do 30.09.2015

  - na rok akademicki 2015/2016 na okres od 3.10.2015 do 31.10.2015 od 2.11.2015 do 30.11.2015 od 1.12.2015 do 31.12.2015 od1.01.2016 do 31.01.2016 od 1.02.2016 do 29.02.2016 od 1.03.2016 do 31.03.2016

/ umowy k. 43-70 akt ZUS/

Przedmiotem zawartych umów o dzieło było:

- „przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu, w roku akademickim 2012/2013”,

- „przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy”,

- „przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Podstawy montażu. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”,

- „ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”,

- „ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Podstawy montażu. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”.

/ umowy k. 43-70 akt ZUS/

W ramach realizowanych umów „wykonawca” umowy był zobowiązany w zależności od przedmiotu umowy min. do przekazania programu nauczania przedmiotu wymienionego w §1 umowy „zamawiającemu” w terminie uzgodnionym przez strony oraz do przekazania dokumentacji pedagogicznej w formie protokołów egzaminów i listy obecności słuchaczy na zajęciach w danym okresie. W przypadku umów, których przedmiotem było,, przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych” „wykonawca” zobowiązał się do przekazania „zamawiającemu” terminarza konsultacji dyplomowych. Ponadto „zamawiający” zobowiązał się do zapewnienia „wykonawcy” warunków umożliwiających realizację przedmiotu umowy. Z treści umów wynika również, że zamówione dzieło wykonane zostanie przez „wykonawcę” osobiście w pomieszczeniach dydaktycznych szkoły/uczelni oraz, że „wykonawca” zobowiązuje się do opieki nad sprzętem dydaktycznym powierzonym mu na czas prowadzenia zajęć/konsultacji dyplomowych. Z zapisu w spornych umów wynika, że w razie okoliczności uniemożliwiających odbycie zajęć/ konsultacji dyplomowych w ustalonym terminie „wykonawca” zobowiązuje się do zapewnienia zastępcy, który winien realizować program autorski,, wykonawcy”. Zajęcia prowadzone przez „wykonawcę” w ramach realizacji projektu autorskiego miały się odbywać w terminach przewidzianych planem zajęć. Wynagrodzenie miało być płatne cyklicznie do 15 dnia następnego miesiąca lub w zaliczkach miesięcznych. W przypadku umów zawartych na okres miesiąca – wynagrodzenie było określone w stawce „za umówione dzieło”.

/ umowy k. 43-70 akt ZUS/

W Wyższej Szkole ubezpieczona robiła to samo co w Studium.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 -00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,/

Umowy nazwane umowami o dzieło zawierane były wyłącznie ze Studium.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30 /

Ubezpieczona H. P. (1) wykładała na kierunku filmowym. Od pierwszego do ostatniego roku. Kierunek trwał 3 lata. Szkoła była prowadzona zgodnie z programem akademickim. Na każdym roku przedmiot miał taką samą nazwę. Była jedna umowa ale student miał zajęcia przez cały rok. Na 1,2 i 3 roku studenci studium uczestniczyli w zajęcia studentów wyższej uczelni. Zajęcia były łączone.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 -00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,zeznania świadka M. S. (1) 00:14:26 -00:40:35 protokół z rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 r. płyta CD k. 61 /

Zajęcia które prowadziła ubezpieczona, składały się z dwóch części : teoretycznej i omówienia realizacji, montażu filmu na podstawie wybranych przez wnioskodawczynię fragmentów filmów.

Na początku roku ubezpieczona zobowiązana była do przedstawienia programu zajęć. Na pierwszym roku zajęcia dotyczą podstawy montażu, na drugim – teoria montażu, na 3,4 – montaż filmowy i telewizyjny, na 5 są konsultacje dyplomowe. W wyniku zajęć – na ich zakończenie powstawał studencki film . Każdy ze studentów realizował inny utwór. (...) do filmów zbierali studenci. Każdy miał jakieś zadanie, które musiał wykonać w ramach konkretnego filmu. Ubezpieczona pomagała studentom w montażu filmów. Studenci na wielu zajęciach przedstawiali nakręcone przez siebie materiały, wtedy ubezpieczona je konsultowała. Na konsultacjach pracowała z jednym studentem albo wspólnie montowali materiał. Podczas pracy przedstawiała swoje uwagi. Jej wkład polegał również na wyrażeniu opinii.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30 zeznania świadka M. S. (1) 00:14:26 -00:40:35 protokół z rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 r. płyta CD k. 61 /

(...) studencki podlegał zaliczeniu oraz ocenie Komisji Egzaminacyjnej. Utwór był prezentowany. Etiuda podlegała ocenie w ramach wszystkich wykładanych przedmiotów. W indeksie było zaliczenie a filmy były nagrywane na płytę i archiwizowane. Zaliczenie odbywało się podczas sesji. Ubezpieczona wydawała kartę zaliczeniową. Po tym jak etiudy były oceniane był sporządzany protokół.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30 zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30 zeznania świadka M. S. (1) 00:14:26 -00:40:35 protokół z rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 r. płyta CD k. 61,/

Montaż filmowy jest pracą twórczą. Powstaje niepowtarzalna wartość. Praca montażysty składa się z wyboru materiału, wyboru ujęć, ułożenia materiału w kolejności ujęć z zachowaniem ciągłości wizualnej oraz nadania odpowiedniego rytmu, długości ujęć, podcinania. Montażowi podlega również dźwięk. Efektem pracy studenta były sceny filmowe, albo skończona na koniec roku etiuda filmowa, albo ciąg montażowy, przygotowanie wywiadu i zmontowanie go. Nie każde zajęcia wciągu roku kończyły się powstaniem utworu.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39- 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania świadka M. S. (1) 00:14:26 -00:40:35 protokół z rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 r. płyta CD k. 61 /

Ubezpieczona H. P. (1) miała autorski program, ukierunkowany na szkołę według własnego uznania.

/ program autorski k. 78-101 wraz z przykładami filmowymi stanowiącymi kanwę ilustracji do wykładów koperta k. 10, zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30 zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,/

Nie zawsze zajęcia odbywały się według rozkładu zajęć, choć istniał ich plan. Ubezpieczona nie musiała rozliczać się z list obecności studentów, to były luźne zajęcia. Czasami termin realizacji mógł się przedłużać z uwagi na temat filmu. Ubezpieczona była rozliczana z całości przepracowanych godzin.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania świadka M. S. (1) 00:14:26 -00:40:35 protokół z rozprawy z dnia 24 sierpnia 2018 r. płyta CD k. 61 /

Pomieszczenia i sprzęt oraz programy zapewniała szkoła.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,/

Wynagrodzenie było płacone w ratach miesięcznych tak jak było to określone w umowie. Wypłata miesięcznego wynagrodzenia nie wiązała się ze złożeniem przez ubezpieczoną rozliczenia jej pracy. Nie odbywał się „odbiór dzieła”. Jej zajęcia nie były wizytowane.

/zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30,/

Ubezpieczona wystawiła rachunki za miesięczną realizację programu.

/rachunki k. 106-148, zeznania wnioskodawczyni 00:05:39 - 00:12:12 protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami k. 00:03:05- 00:39:30 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30, zeznania ubezpieczonej 00:12:12 -00:24:23 protokół z rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. płyta CD k.179 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:39:30 – 01:13:11 protokół z rozprawy z dnia 18 maja płyta CD k. 30/.

Z tytułu umów zawartych z płatnikiem H. P. (1) osiągnęła następujące dochody:

- w 2012 r. 12.300 zł.

- w 2013 r. 13.200 zł.

- w 2014 r. 12.900 zł

- w 2015 r. 11.400 zł,

- w 2016 r. 9.187,50 zł

/ informacja PIT 11 k.149-153 v. zestawienia umów o dzieło k. 1- 42 akt ZUS/

Płatnik składek z tytułu zawartych umów, w spornym okresie nie zgłosił H. P. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania spornych umów, a także nie obliczył i nie rozliczył składek.

/okoliczność bezsporna/

W dniach: 19 kwietnia 2016 r., 28 kwietnia 2016 r., 10 maja 2016 r., 18 maja 2016 r. u płatnika składek przeprowadzono kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek Biuro Studiów i (...) Sp. Z o.o. Kontrolą objęto okres od 01.10.2012r. do 31.03.2016r. Ustalenia kontroli zawarte zostały w protokole kontroli z dnia 18.05.2016r., aneksie z dnia 16.02.2017r. oraz w załączniku nr 2 do protokołu kontroli. Płatnik zgłosił zastrzeżenia do protokołu kontroli i podniósł, że nie podziela oceny organu rentowego odnoszącej się do przesłanek kwalifikowania poszczególnych umów, jako umów zlecenia zamiast umów o dzieło. Organ rentowy po zapoznaniu się z argumentacją płatnika strony podtrzymał stanowisko zawarte w protokole kontroli.

/ okoliczność bezsporna, protokół kontroli k. 105- 112akt ZUS , załącznik nr 2 do protokołu kontroli k. 99-100 akt ZUS, aneks do protokołu kontroli k. 86-98 akt ZUS zastrzeżenia do protokołu kontroli k. 83 – 84 oraz k. 80akt ZUS, informacja sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń k.81-82 oraz 79 akt ZUS. /

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny materiału dowodowego:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentacji zawartej w aktach rentowych, dokumentów przedstawionych w trakcie postępowania sądowego, zeznań wnioskodawczyni tj. reprezentującej płatnika L. D. (2), ubezpieczonej H. P. (1), świadka M. S. (1) uznając je za wiarygodne i wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń.

Powołane dokumenty nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, ażeby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Wskazać także należy, że stan faktyczny był w całości bezsporny pomiędzy stronami, gdyż spór sprowadza się w istocie do odmiennej oceny umów zawartych między odwołującą się Spółką a ubezpieczoną w okresie od października 2012 r. do marca 2016 r. nazwanych „umowami o dzieło”. Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący się płatnik, ani ubezpieczona nie zakwestionowali wskazanych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji okresów podlegania przez H. P. (1) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorcy u płatnika składek, ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Odwołujący się płatnik składek w toku postępowania sądowego stał na stanowisku, że w ogóle nie był zobowiązany do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ww., ponieważ kwestionowane umowy były umowami o dzieło i nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Dokonując ustaleń Sąd pominął zeznania świadka P. N. bowiem ten nie wiedział nic na temat spornego stosunku prawnego łączącego H. P. (1) i Biuro Studiów i (...) Sp. Z o.o. oraz sposobu realizacji zawartych pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem umów.

Sąd pominął też wniosek o przesłuchanie świadków M. I., M. C. oraz M. S. (2), bowiem zostały skutecznie cofnięte przez pełnomocnika wnioskodawczyni na rozprawie w dniu19 października 2018 r.

Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny ochrony praw autorskich celem oceny czy przedstawiony program autorski stanowi utwór w rozumieniu ustawy o ochronie praw autorskich praw pokrewnych, nadto stwierdzenia czy utwór mający postać niematerialną w postaci wykładni o charakterze intelektualnym powiązany z doborem materiałowo charakterze materialnym stanowi dzieło w rozumieniu kodeksu cywilnego oraz wniosek o reasumpcje postanowienia Sądu w przedmiocie oddalenia tego wniosku dowodowego. Podnieść należy, iż przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego zgodnie z treścią art. 278 § 1 kpc. jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy rozstrzygniecie sprawy wymaga wiedzy specjalnej. Zadaniem biegłego nie jest więc rozstrzyganie zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. Tymczasem na gruncie rozpoznawanego przypadku przedmiotem opinii biegłego miałaby być ocena złożonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego w kontekście obowiązujących przepisów ustawy o ochronie praw autorskich i praw pokrewnych, czy też w kontekście przepisów kodeksu cywilnego, nadto ocena sposobu wykonywania zawartych przez ubezpieczona i płatnika umów. Tym samym biegły miałby dokonać oceny prawnej, do której uprawniony jest wyłącznie Sąd orzekający w sprawie. Z tych też względów wnioski te nie mogły zostać uwzględnione.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (tekst jednolity Dz.U.2017.1778) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu.

Z mocy art. 13 pkt. 2 wspomnianej ustawy zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego
w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Według art. 9 ust. 1 analizowanej ustawy pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów mogą dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Wspomniany wyżej art. 9 ust. 1a. stanowi zaś, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (…) w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Z kolei w myśl art. 9 ust. 4a analizowanej ustawy zleceniobiorcy, mający ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi,
iż podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Zważyć także należy, ze stosownie do art. 9 ust. 6 w/w ustawy osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, art. 6a ust. 1 i art. 6b ust. 1, a także osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo odpowiednio ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Na wstępie należy podkreślić, iż stosownie do art. 353 ¹ k.c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

Umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią i zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jakie odwołujący się płatnik zawarł z zainteresowaną. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowę o dzieło, nierodzącą obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a pochodną tego jest ustalenie obowiązku uiszczenia odpowiednich składek ubezpieczeniowych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, zgodnie z którym przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie
z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu przywołanego art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły
w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane
w celu osiągnięcia tego wyniku / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5/.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być
z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną, jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest to, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny
i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy
o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym, a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522). Przyjmujący zamówienie odpowiada zatem za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania. Dzieło powinno jednak posiadać cechy określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków (W. C., Zobowiązania, 2007, s. 464).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zważył, że poprowadzenie zajęć – wykładów i ćwiczeń, nie ma charakteru czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat niematerialny, lecz jest realizowane w ramach starannego działania, właściwego wykonaniu usług, choćby bez nadzoru ze strony zamawiającego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1970 r. II PR 298/69 niepublikowany oraz z dnia 28 marca 2000 r. II UKN 386/99 OSNAPiUS 2001 nr 16 poz. 522 i z dnia 5 grudnia 2000 r. I PKN 127/2000 OSNAPiUS 2002 nr 15 poz. 356).

Szereg kolejnych zajęć dydaktycznych, które składają się na cykl edukacyjny, nie jest kwalifikowany jako wypełniający jednorazowy rezultat, a taki charakteryzuje umowę o dzieło. Tego rodzaju powtarzalne czynności są typowe dla umowy o świadczenie usług, definiowanej poprzez obowiązek starannego działania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 115/13, LEX nr 139641). Prowadzący zajęcia zobowiązuje się do wykonania przyjętych obowiązków według swej najlepszej wiedzy fachowej, zgodnie z ustalonym harmonogramem i opracowanym programem merytorycznym. I tak w orzecznictwie przyjmuje się, że umowy o świadczenie usług stanowią podstawę przeprowadzania zajęć na kursach języków obcych, szkoleń na kierowców, wykładów z rachunkowości itp. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r., II UK 402/12, LEX nr 1350308, wyrok z dnia 13 czerwca 2012 r., II UK 308/11, LEX nr 1235841, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2013 r., III AUa 1511/12, LEX nr 1350370).

We wskazanych wyżej przykładach umów o świadczenie usług (...) charakteryzuje działania obu stron umowy. Płatnik jest jednostką zawodowo zajmującą się nauczaniem, organizującą proces dydaktyczny, osoba świadcząca usługę także przyjmuje na siebie obowiązek wykonania czynności o charakterze powtarzającym się, cyklicznym. W takim przypadku właściwą podstawą umowną dla prowadzenia wykładów bądź szkoleń jest zasadniczo umowa o świadczenie usług. Przedmiotem umowy o dzieło nie może być wielokrotne osiąganie rezultatów, czyli takiego "ciągu dzieł", które składają się na efekt końcowy, za który odpowiada wykonawca. Takie wielokrotne czynności cechują umowę starannego działania, gdzie odpowiedzialność za efekt obciąża zlecającego. Zdaniem Sądu, istotna różnica zachodzi jedynie w sytuacji, w której po jednej stronie występuje podmiot zajmujący się edukacją jako procesem, a druga strona umowy podejmuje się działania jednorazowego. Dzieło zakłada swobodę i samodzielność w wykonaniu, a jednocześnie nietrwałość stosunku prawnego, gdyż wykonanie dzieła ma charakter jednorazowy i jest zamknięte terminem wykonania. Wykład epizodyczny, zindywidualizowany na etapie zawierania umowy, z reguły nie odpowiada przedstawionej definicji umowy o świadczenie usług edukacyjnych, która dotyczy starannego wykonywania szeregu podobnych czynności.

Nie stanowi umowy o dzieło umowa o przeprowadzenie cyklu bliżej niesprecyzowanych wykładów z danej dziedziny wiedzy, których tematy pozostawiono do uznania wykładowcy, bowiem wskazuje to, że zamawiający nie jest zainteresowany określonym dziełem (utworem) intelektualnym o indywidualnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ale przekazywaniem odbiorcom wykładu wiedzy z danej dyscypliny./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2018 r., III AUa 643/17 LEX nr 2471762/

Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 grudnia 2017 r. III AUa 476/17/. Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat. Biorąc to pod uwagę, w przypadku umowy o dzieło autorskie w postaci utworu naukowego (wykładu), przesłanką przedmiotowo istotną (przesądzającą) jest jego zakres, którego wskazanie nie może się ograniczać do danej dziedziny nauki. Tak bowiem szeroko ujęty przedmiot umowy uniemożliwia jego identyfikację wśród innych utworów intelektualnych dotyczących tego samego zakresu. Istotą wykładu, jako dzieła autorskiego, jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli intelektualnej twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat. Skoro w momencie zawierania umowy temat wykładu jest nieznany, to nie jest możliwy do ustalenia (zidentyfikowania) jej rezultat (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., II UK 103/13; z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 115/13; z dnia 6 sierpnia 2014 r., II UK 566/13).

Zgodnie z treścią umów, jakie odwołujący się płatnik zawarł z zainteresowaną przedmiotem dzieła było:

„ przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu, w roku akademickim 2012/2013”,

„ przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy”,

„ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”,

„ przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Podstawy montażu. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”.

Na podstawie zeznań zainteresowanej oraz wnioskodawcy Sąd ustalił, że zainteresowana wykonywała czynności w imieniu i na rzecz odwołującego się. Ubezpieczona wykonywała przyjęte na siebie na podstawie spornych umów zobowiązania poprzez odpowiednie czynności, do których należało przede wszystkim opracowanie programu zajęć, który był przedstawiany ramowo płatnikowi, a następnie przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń z zakresu montażu na poszczególnych latach studium. Zajęcia były prowadzone na podstawie ustalonego planu zajęć – składały się z części teoretycznej i praktycznej, zakończone przeprowadzeniem zaliczenia, które polegało na określonej czynności studenta z zakresu montażu, bądź grupowej etiudy filmowej, na podstawie której były zaliczane wszystkie przedmioty będące przedmiotem zajęć, jednakże były to utwory studentów.

Należy podkreślić, że w umowach łączących płatnika z zainteresowaną nie określono zindywidualizowanego przedmiotu. Przedmiot umów został sformułowany zbyt ogólnie (przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń wg autorskiego programu nauczania przedmiotu: Montaż filmowy i telewizyjny. Montaż obrazu i dźwięku. Teoria montażu, przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych: Podstawy montażu. Teoria montażu. Montaż filmowy i TV”.), co wprowadza do umowy element losowości czy niepewności, który nie powinien wystąpić w umowie o dzieło. W umowach nie wskazano konkretnego, ściśle określonego celu. Jedynie zlecono w określonym przedziale czasowym realizację pewnych czynności polegających na przygotowaniu i przeprowadzeniu wykładu z określonej dość szeroko dziedziny montażu. Zajęcia były przeprowadzane w ustalonym terminie. Tak określony przedmiot umowy nie charakteryzuje się wymaganą cechą indywidualizującą utwór (dzieło), przede wszystkim dlatego że nie konkretyzuje tematu poszczególnych wykładów. Oznacza to, że temat wykładów pozostawiono do uznania wykonawcy, a więc w momencie zawierania umów nie był on znany. Nie można więc przyjąć, aby zamawiający wymagał od wykonawcy osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu, który poddawałby się sprawdzianowi w aspekcie wykonania umowy zgodnie z zamówieniem. Zainteresowana została zobowiązana do przekazywania wiedzy w formie wykładów z danej dziedziny nauki - sztuki w zakresie wynikającym z umów, ale taka forma prowadzenia zajęć edukacyjnych nie przesądza o ich wykonywaniu w ramach umów o dzieło, gdyż jest także zwykle stosowana przez osoby nauczające na podstawie umów o pracę czy umów o świadczenie usług. Z tak określonego celu umów (edukacja studentów) nie mógł wynikać obiektywnie osiągalny i pewny rezultat. Chodziło więc o wykonanie określonej, technicznej, a nie twórczej czynności (szeregu powtarzających się czynności) bez względu na to, jaki rezultat ta czynność przyniesie. W konsekwencji przedmiotem umów była określona czynność (czynności), a nie jej wynik, co przesądza o ich kwalifikacji jako umów starannego działania - umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.).

W przypadku przeprowadzenia cyklu wykładów nie występuje żaden rezultat ucieleśniony w jakiejkolwiek postaci. Jest to wyłącznie staranne działanie wykonawcy umowy, który stosownie do posiadanej wiedzy, ma ją przekazać studentom. Poziom wiedzy studentów po takich wykładach nie może być utożsamiany z wymaganym rezultatem, nadto liczba wykonywanych godzin wykładów nadaje im charakter powtarzalnych czynności, nawet jeżeli wykład podzielono na części. Wkład w postaci wysiłku umysłowego wymagany jest przy każdej pracy umysłowej i jest wykładnikiem tylko obowiązku starannego działania. Czynnością końcową było przeprowadzenie przez zainteresowaną wykładów, ćwiczeń czy konsultacji, a więc typowej usługi dydaktycznej i to na rzecz podmiotu zajmującego się kształceniem.

Ponadto, nie jest możliwe ustalenie, w jaki sposób sprawdzano prawidłowość przygotowania i przeprowadzenia wykładu z oczekiwanym stanem, a w rezultacie jakimi wadami fizycznymi mógłby być obciążany rezultat pracy zainteresowanej i w oparciu o jakie kryteria należałoby oceniać wystąpienie takich ewentualnych wad. Ocena końcowej pracy studenta mogła stanowić ocenę jakości wszystkich zajęć w przypadku grupowej etiudy, a nie tego, czy wykładowca zrealizował poszczególne punkty programu kursu.

Należy również zwrócić uwagę na sposób określenia wynagrodzenia wynikającego z umów. W odniesieniu do umowy o dzieło istnieje związek wynagrodzenia z samym dziełem - jego wartością, a nie jak w przypadku usługi rozłożonej w czasie - z jej ilością, jakością i rodzajem. Generalnie wynagrodzenie z umowy o dzieło określa się w sposób ryczałtowy lub kosztorysowy. Z umów zwartych z zainteresowaną wynika, że wynagrodzenie było określone w stawce miesięcznej i nie było poprzedzone odbiorem „dzieła” w jakiejkolwiek części, a to wskazuje na zapłatę za działanie rozłożone w czasie. Ukształtowanie obowiązków wykonawcy umów spowodowało zatem, że świadczenia stały się w wykonaniu usługi świadczeniami ciągłymi. Mogłoby to potwierdzać, że przedmiotem umów nie było wykonanie dzieła, lecz powtarzalnej pracy za wynagrodzeniem ustalonym w jednostkach czasowych, a w konsekwencji, że oczekiwania towarzyszące stronom przy zawieraniu i wykonywaniu umów nazwanych przez nie umowami o dzieło mogły się realizować wyłącznie jako elementy umów starannego działania.

W ocenie Sądu czynności będące przedmiotem umów zawartych pomiędzy zainteresowaną a odwołującym nie mogą być uznane za czynności przynoszące konkretny i zindywidualizowany rezultat, możliwy do obiektywnej weryfikacji. Nie jest możliwe określenie - a co więcej nie określają tego umowy - jaki rezultat materialny (rzecz, czy zespół rzeczy) lub niematerialny miałby powstać w efekcie wykonywania tych czynności (innymi słowy, co miałoby stanowić dzieło). W istocie zawarte umowy kładły nacisk nie na pożądany efekt pracy osoby je wykonującej, lecz na to, że w określonym czasie miała ona wykonać konkretne prace. To zaś sprowadza się do wniosku, że celem zawartych umów były ogólnie pojęte czynności polegające na przeprowadzeniu zajęć, a nie określony rezultat tych czynności.

Takiemu zobowiązaniu nie można przypisać cech essentialia negotii umowy o dzieło,
a oczekiwania stron towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu tej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c. Dodać należy, że umowa ta mogłaby mieć także cechy umowy o pracę, gdyby oczywiście zachowane zostały przez strony warunki określone w art. 22 k.p. Należy w tym miejscu podkreślić, że zainteresowana tożsame czynności wykonywała w ramach umowy o pracę zawartej ze Szkołą Wyższą, co więcej nawet zajęcia były łączone, a ubezpieczona nie różnicowała sudentów z obu szkół.

Podkreślić należy, że zainteresowana niezależnie od tego, czy strony zawarłyby umowę o pracę, czy też umowę cywilno-prawną, której przedmiotem było poprowadzenie zajęć ze studentami, zawsze musiałaby sporządzić program zajęć, albowiem bez tego nie jest w ogóle możliwa praca nauczyciela polegająca na poprowadzeniu zajęć ze słuchaczami.

Nadto istotą umowy o dzieło jest to, by jej rezultat był obiektywnie osiągalny
i w konkretnych warunkach pewny. (...) zdobytej w wyniku uczęszczania na zajęcia prowadzone przez zainteresowanych nie można potraktować jako "dzieło". Istotnym jest to, że wykładowca nie może zagwarantować, że każdy ze słuchaczy studiów uzyska umiejętności i wiedzę na wcześniej określonym poziomie, a w szczególności np. że zda egzamin kończący.

Zaakcentować także trzeba, iż zainteresowana przy wykonywaniu zobowiązań umownych była w pewnym stopniu kontrolowana pod względem formalnym, bowiem prowadziła zajęcia według ustalonego planu zajęć, wypełniała dokumentację, w tym protokoły egzaminacyjne. Tymczasem dla umowy o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy, co do wymiaru czasu, w jakim wykonuje dzieło. Umowy były wykonywane także w konkretnym miejscu, przy wykorzystaniu sprzętu szkoły.

Należy zwrócić uwagę, że przedmiot umowy został określony w sposób czynnościowy (przeprowadzenie cyklu wykładów i ćwiczeń, przeprowadzenie cyklu konsultacji dyplomowych), a nie konkretny określony z góry zindywidualizowany rezultat. Wykład nie był jednorazowy, umowy były zawierane cyklicznie na te same czynności z tym samym wykonawcą. Efektem każdego wykładu nie był konkretny utwór audio – wizualny ( co przyznała sama zainteresowana). Utwór powstawał dopiero jako zaliczenie konkretnego studenta. A to w umowie o dzieło nie zostało sprecyzowane.

Tym samym w ocenie Sądu czynności polegające na prowadzeniu zajęć nie mają charakteru czynności przynoszących konkretny materialny rezultat, podlegający ocenie
i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art. 637 KC - uprawnienia z tytułu rękojmi), lecz
w istocie były one realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia (umów o świadczenie usług). Treścią zobowiązania zainteresowanej nie był konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz wykonywanie określonych czynności polegających na poprowadzeniu zajęć dla studentów. Za wykonane czynności, to jest za przeprowadzenie zajęć dydaktycznych według opracowanego programu oraz m.in. przeprowadzenie egzaminu lub zaliczenia w innej formie, złożenie protokołu końcowego a nie za osiągnięcie indywidualnie oznaczonego rezultatu, zainteresowana otrzymywała umówione wynagrodzenie. Znamienne jest to, że płatnik wypłacił zainteresowanej wynagrodzenie cyklicznie – w postaci zaliczek, nie zaś po tym jak studenci np. otrzymali zaliczenie.

Z powyższych rozważań wynika, że zawarte przez strony sporne umowy nie były umowami rezultatu, lecz umowami starannego działania, ponieważ ich przedmiotem było wykonywanie przez zainteresowaną ciągu czynności polegających na przygotowaniu
i poprowadzeniu zajęć, choćby według autorskiego programu, a nie wynik w postaci określonego poziomu wiedzy
i umiejętności ich słuchaczy.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez zainteresowaną na podstawie zakwestionowanych przez organ rentowy umów, rodziło dla zainteresowanej tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy
z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umowy przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak
w wyroku.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył odwołującego się płatnika obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.( Dz.U.2018.265 t.j).