Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.11.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. po rozpoznaniu wniosku z 13.10.2017 r. przyznał J. K. (1) emeryturę od 1.10.2017 r., tj. od daty wejścia w życie przepisów. Zakład podał, że do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę, stanowiącą równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego. ZUS podał, że kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 47954,60 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 254915,48 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 208,50 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 1452,61 zł. ZUS podał, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej (47954,60 zł + 254915,48 zł)/208,50 miesięcy = 1452,61 zł. Zakład wskazał, że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla wnioskodawcy korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę /decyzja k. 6 akt ZUS/.

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą, ubezpieczony negował wysokość kapitału początkowego przyjętego do obliczenia wysokości jego świadczenia emerytalnego, podnosząc, że za lata 1970 – 1977 przyjęto minimalne wynagrodzenie, podczas gdy przedłożył on angaże, w których podane są stawki godzinowe, zgodnie z którymi od stycznia 1970 r. do 23.04.1973 r. stawka godzinowa wnosiła 6 zł/godz., od 25.04.1973 r. do 1977 r. wynosiła 8,50 zł/godz., zaznaczając, że od poniedziałku do piątku pracował 8 godzin dziennie, a w soboty 6 godzin. Podał, że w całym spornym okresie praca była wykonywana w systemie akordowym, zarzucając, że ZUS błędnie nie przyjął do wyliczenia jego kapitału początkowego wynagrodzenia liczonego wg ww. stawek przy uwzględnieniu czasu pracy /odwołanie k. 2/.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. W uzasadnieniu argumentował, że przedłożone angaże informują jedynie o wynagrodzeniu według stawek godzinowych natomiast nie podano faktycznej ilości przepracowanych przez ubezpieczonego godzin wobec czego rzeczone angaże nie mogą być zastosowane do wyliczenia podstawy wymiaru. Ponadto dodał, że wynagrodzenie za okres 12.05.1976 r. – 31.12.1976 r. zostało wyliczone na podstawie angażu z 12.05.1976 r. ponieważ w dokumencie tym wskazane jest wynagrodzenie miesięczne wnioskodawcy oraz przysługujący dodatek funkcyjny. Zakład wyjaśnił również, że wnioskodawca był zatrudniony w (...) Kombinacie Budowlanym (...) w Ł. w latach 1969 – 1978, natomiast z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawionym przez Archiwum Zakładowe, które wymienia wynagrodzenie ubezpieczonego za lata 1977-1978 widnieje informacja o braku kart wynagrodzeń za lata 1969 -1976, wobec czego ZUS przyjął za ten czas wynagrodzenie minimalne /odpowiedź na odwołanie k. 3/.

Na rozprawie z 17.05.2018 r. wnioskodawca poparł odwołanie i oświadczył, że spornym jest okres zatrudnienia w (...) Kombinacie Budowlanym (...), gdzie pracował w systemie akordowym, a jego wynagrodzenie było ustalone na podstawie stawki godzinowej /e-prot. z 17.05.2018 r.: 00:01:50, 00:02:40/.

W piśmie procesowym z 19.07.2018 r.(data nadania w urzędzie pocztowym) wnioskodawca zakwestionował hipotetyczne wyliczenie przez ZUS jego kapitału początkowego i emerytury, zarzucając, że wbrew przedmiotowym wyliczeniom jego wynagrodzenie było w latach 1969 – 1978 tożsame z wynagrodzeniem J. K. (2), który w tym samym czasie, w tym samym zakładzie pracy i na tym samym stanowisku pracy, uzyskiwał takie samo wynagrodzenie co wnioskodawca, akcentując, że z uwagi na to, że jego wynagrodzenie i wynagrodzenia świadków były w spornym okresie wysokie, były wypłacane w dwóch transzach, aby nie przekraczały średniej krajowej, a ponadto zakwestionował, że za czas służby wojskowej w latach 1970 -1972 przyjęto do wyliczenia kapitału początkowego minimalne wynagrodzenie /pismo procesowe odwołującego k. 57, koperta k. 61/.

W piśmie procesowym z 31.07.2018 r. ZUS wyjaśnił, że hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego zostało wykonane zgodnie z zarządzeniem Sądu oraz zgodnie z załączoną dokumentacją, dodając, że okres służby wojskowej został wnioskodawcy zaliczony jako okres składkowy zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, jednocześnie wyjaśniając, że wnioskodawca w tym czasie nie wykonywał żadnej pracy i nie osiągał przychodu wobec czego nie ma do niego w tym zakresie zastosowania art. 15 ust. 2 a ww. ustawy, konkludując, że wbrew twierdzeniom odwołującego Zakład za czas służby wojskowej do wyliczenia kapitału początkowego nie przyjął wynagrodzenia minimalnego. Końcowo ZUS oświadczył, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania /pismo procesowe ZUS k. 63 – 64, 85/.

Na rozprawie z 22.11.2018 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w niniejszej sprawie - wnioskodawca poparł odwołanie /e-prot. z 22.11.2018 r.: 00:01:01/.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca J. K. (1) urodził się (...) /niesporne/.

Decyzją z 30.12.2016 r. ZUS ustalił dla wnioskodawcy na dzień 1.01.1999 r. kapitał początkowy w wysokości 68251,04 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 693,34 zł. Do obliczenie podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1.01.1972 r. do 31.12.1981 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 56,79% Zakład wyjaśnił, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 56,79% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową (56,79% x 1220,89 zł = 693,34 zł). ZUS przyjął łącznie okresy składkowe w ilości 15 lat, 8 miesięcy i 18 dni, tj. 188 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego o 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawcy wyniósł 63,25%. Organ rentowy wyjaśnił, że ww. współczynnik posłużył do wyliczenia części 24% kwoty bazowej, która to część wyniosła 293,01 zł. Zakład podał, że średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173. Obliczenia wartości kapitału początkowego ZUS dokonał w następujący sposób: 293,01 x 63,25% (współczynnik proporcjonalny) = 185,33 zł, (188 miesięcy składkowych x 1,3%)/12 x 693,34 zł (podstawa wymiaru) = 141,23 zł, razem 326,56 zł, które pomnożone przez 209 miesięcy średniego dalszego trwania życia dało 68251,04 zł /decyzja k. 26 – 27 akt ZUS/.

W dn. 13.10.2017 r. J. K. (1) złożył wniosek o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego /niesporne, a nadto wniosek k. 1 akt ZUS/.

Zaskarżoną decyzją z 3.11.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. po rozpoznaniu ww. wniosku przyznał J. K. (1) emeryturę od 1.10.2017 r. Zakład podał, że do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę, stanowiącą równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego. ZUS podał, że kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 47954,60 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 254915,48 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 208,50 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 1452,61 zł. ZUS podał, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej (47954,60 zł + 254915,48 zł)/208,50 miesięcy = 1452,61 zł. Zakład wskazał, że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla wnioskodawcy korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę /decyzja k. 6 akt ZUS/.

W spornym okresie od 14.08.1969 r. do 15.03.1978 r. wnioskodawca był zatrudniony na umowę o pracę w (...) Kombinacie Budowlanym (...) w Ł. (poprzednia nazwa (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...)), gdzie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, co najmniej 8 godzin dziennie, w 6-osobowej brygadzie murarzy – tynkarzy, w systemie akordowym, a jego wynagrodzenie było ustalone stawką godzinową. Akord był obliczany na brygadę. Oprócz tego w zależności od terminu wykonania obiektu pracownikom były przyznawane premie, o których wysokości decydował kierownik ewentualnie dyrektor /zeznania świadka J. K. (2) e-prot. z 17.05.2018 r.: 00:10:17 , zeznania świadka J. Z. e-prot. z 17.05.2018 r.: 00:20:16, zeznania świadka L. P. e-prot. z 17.05.2018 r.: 00:28:45, świadectwo pracy koperta 17, zaświadczenie k. 6 akt ZUS, legitymacja ubezpieczeniowa k. 14- 16 akt ZUS, zaświadczenie z 1.09.1969 r. w kopercie k. 17, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.01.2018 r.: 00:05:44 /.

Zgodnie z umową o pracę z 14.08.1969 r. i protokołem z 13.12.1969 r. wnioskodawca od 14.08.1969 r. pracował za stawką 4,60 zł/godz.

Zgodnie z ww. protokołem, tymczasowym zaświadczeniem kwalifikacyjnym z 29.01.1970 r. i angażem z 21.10.1972 r. od 1.01.1970 r. do 30.04.1970 r. stawka godzinowa na podstawie której wyliczano zasadnicze wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiła 6 zł/godz., a zgodnie z angażem z 25.04.1973 r. od 1.05.1973 r. do 30.09.1974 r. stawka godzinowa wynosiła 8,50 zł/godz.

Zgodnie z protokołem weryfikacji robotnika i zaświadczeniem kwalifikacyjnym z 30.10.1974 r. od 1.10.1974 r. do 11.05.1976 r. wnioskodawcy została przyznana stawka godzinowa V kategorii w wysokości 9,50 zł/godz.

/umowa o pracę z 14.08.1969 r. w kopercie k. 17, protokół z 13.12.1969 r. w kopercie k. 17, karty obiegowe przyjęcia w kopercie k. 17, angaż z 29.01.1970 r., angaż z 21.10.1972 r. k. 9 akt ZUS, angaż z 25.04.1973 r. k. 10 akt ZUS, protokół weryfikacji robotnika w kopercie k. 17, zaświadczenie kwalifikacyjne z 30.10.1974 r. w kopercie k. 17, tymczasowe zaświadczenie kwalifikacyjne z 29.01.1970 r. w kopercie k. 17, angaż z 21.10.1972 r., angaż z 25.04.1973 r. w kopercie k. 17/.

Od 12.05.1976 r. do 30.06.1976 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki majstra budowy i przyznano wynagrodzenie 2800 zł oraz 600 zł dodatku funkcyjnego /angaż z 12.05.1976 r. k. 11 akt ZUS i w kopercie k. 17/.

Zgodnie z angażem z 21.02.1977 r. i protokołem weryfikacji robotnika z 17.02.1977 r. od 1.02.1977 r. do 30.06.1977 r. stawka godzinowa wnioskodawcy według kategorii VI wynosiła 10,50 zł/godz. /angaż z 21.02.1977 r. w kopercie k. 17, protokół weryfikacji robotnika z 17.02.1977 r. w kopercie k. 17/.

Zgodnie z kartą wynagrodzeń za okres od stycznia do czerwca 1977 r. wnioskodawca otrzymał następujące wynagrodzenia: w styczniu 6932 zł, a w tym płace podstawowe lub dniówkowe 76 zł, wynagrodzenie akordowe 5656 zł i premię 1200 zł, w lutym 3962 zł, a w tym wynagrodzenie akordowe 3962 zł, nagrodę 300 zł, w marcu 5968 zł, a w tym wynagrodzenie akordowe 3965 zł, premię 2003 zł, w kwietniu 6681 zł, a w tym wynagrodzenie akordowe 5535 zł, premię 1146 zł, w maju 5876 zł, a w tym 4710 zł wynagrodzenie akordowe, 336 zł premię, w czerwcu 4214 zł, które stanowiło wynagrodzenie akordowe /karta wynagrodzeń od stycznia do czerwca 1977 r. w kopercie k. 17/.

Zgodnie z angażem z 20.07.1977 r. i arkuszem oceny pracownika do 31.08.1977 r. oraz kartą wynagrodzeń z 1977 r. od lipca do grudnia - od 1.07.1977 r. do 15.08.1978 r. zasadnicze wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło 3700 zł oraz 800 zł dodatek funkcyjny miesięcznie. Ponadto w dniu 2.07.1976 r. wnioskodawca miał niepłatną nieusprawiedliwioną nieobecność w sobotę (minus 6 godzin pracy).

/angaż z 20.07.1977 r. w kopercie k. 17, arkusz oceny pracownika do 31.08.1977 r. koperta k. 17, karta wynagrodzeń z 1977 r. w kopercie k. 17, informacja o nieusprawiedliwionej nieobecności ubezpieczonego w pracy 2.07.1976 r. w kopercie k. 17 /.

Zgodnie ze świadectwem pracy z 15.03.1978 r. w ww. okresie ubezpieczony pracował na następujących stanowiskach:

- 14.08.1969 r. – 13.05.1976 r. murarz – tynkarz,

- 14.05.1976 r. – 30.06.1976 r.. majster budowy,

- 1.07.1976 r. – 31.06.1977r . - murarz,

- 1.07.1977 r. – 15.03.1978 r. majster budowy.

Ostatnio na stanowisku majstra budowy otrzymywał wynagrodzenie wg XII kategorii zaszeregowania tj. 3700 zł, dodatek funkcyjny 800 zł i premię regulaminową

/świadectwo pracy z 15.03.1978 r. koperta k. 17, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 18.01.2018 r.: 00:05:44 /.

W spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskowej od 27.10.1970 r. do 15.10.1972 r. Po zakończeniu służby wojskowej wnioskodawca ponownie w przedmiotowym zakładzie pacy rozpoczął pracę od 25.10.1972 r. /niesporne, a nadto książeczka wojskowa k. 7 akt ZUS/.

Zgodnie z zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 15.11.2012 r. w trakcie zatrudnienia w (...) Kombinacie Budowlanym (...) w Ł. wnioskodawca w 1977 r. uzyskał łączne wynagrodzenie w wysokości 63537 zł, a w 1978 r. 14252 zł, natomiast brak kart wynagrodzeń z lat 1969 - 1976 /zaświadczenie k. 9 akt ZUS/.

Ze świadectwa pracy zachowanego w oryginalnej dokumentacji osobowej wnioskodawcy wynika, że był majstrem jedynie do 30.06.1976 r., a od 1.07.1976 r. pracował jako murarz. W badanym okresie dniem wolnym od pracy było Boże Ciało oraz 22 lipca.

Zgodnie ze stawkami godzinowymi wynikającymi z ww. angaży wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy wynosiło w 1970 r. 11532 zł, w 1972 r. 2520 zł, 1973 r. 17989 zł, w 1974 r. 20438 zł, w 1975 r. 22154 zł, w 1976 r. od 1.01.1976 r. do 11.05.1976 r. wynosiło wg stawki godzinowej 9,50 zł/godzinę w styczniu 1824 zł, w lutym 1634 zł, w marcu 1919 zł, w kwietniu 1767 zł, do 11.05.1976 r. 589 zł, od 12.05.1976 r. do 31.05.1976 r. 1866,67 zł i 400 zł dodatku funkcyjnego razem 2266,67 zł, w czerwcu 1976 r. 2800 zł wynagrodzenie zasadnicze i 600 zł dodatku funkcyjnego razem 3400 zł, wynagrodzenie zasadnicze wg stawki godzinowej 9,50 zł/godz.: w lipcu 1976 r. 1824 zł, w sierpniu i we wrześniu 1976 r. po 1843 zł, w październiku 1976 r. 1824 zł, w listopadzie 1976 r. 1767 zł, w grudniu 1976 r. 1862 zł, razem w 1976 r. 24362,67 zł, w 1977 r. wg stawki godzinowej w styczniu 1977 r. 9,50 zł/godz. 1767 zł, od lutego do czerwca 1977 r. przy przyjęciu stawki godzinowej 10,50 zł/godz. w lutym 1977 r. 1869 zł, w marcu 1977 r. 2121 zł, w kwietniu 1977 r. 1932 zł, w maju 1977 r. 2037 zł, w czerwcu 1953 zł, od lipca do grudnia 1977 r. wynagrodzenie co miesiąc 4500 zł, a w tym wynagrodzenie zasadnicze 3700 zł i 800 zł dodatku funkcyjnego, razem w 1977 r. 38679 zł.

Wynagrodzenie za 1977 r. wyliczone według stawki godzinowej jest niższe niż w Rp 7, zgodnie z którym wyniosło 63537 zł, wobec czego przyjęto wynagrodzenie z (...).

Dla wnioskodawcy najkorzystniejszym wariantem jest przyjęcie do wyliczenia wysokości kapitału początkowego 10 kolejnych lat z okresu 1972 -1981, z których wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 62,01%.

Podstawa wymiaru kapitału początkowego wynosi 757,07 zł (1220,89 zł tj. kwota bazowa x 62,01%), okresy składkowe wnioskodawcy wynoszą łącznie 188 miesięcy (15 lat, 8 miesięcy, 18 dni). Współczynnik proporcjonalny do osiągnięcia do 31.12.1998 r. wieku oraz łącznego okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 63,25%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wg M.P. Nr 12, poz. 173 wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r.). Obliczenie wartości kapitału początkowego 1220,89 zł x 24% x 63,25% = 185,33 zł, (188 miesięcy okresów składkowych x 1,3%) : 12 x 757,07 zł = 154,19 zł, razem 339,52 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 70959,68 zł.

Wyliczenie emerytury wnioskodawcy zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej: kwota zaewidencjonowanych na koncie składek po waloryzacji 47954,60 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 265032,17 zł, średnie dalsze trwanie życia 208,50 miesięcy, kwota emerytury brutto: 1501,14 zł (47954,60 zł + 265032,17 zł)/208,50 miesięcy = 1501,14 zł a po waloryzacji na dzień 1.03.2018 r. 1545,87 zł.

W okresie służby wojskowej powód nie osiągał przychodu i nie ma za ten okres wykazanego żadnego przychodu, albowiem rzeczony okres jest jedynie okresem składkowym wliczonym do stażu pracy.

Nie ma możliwości wyliczenia wynagrodzenia wnioskodawcy z uwzględnieniem wynagrodzenia J. K. (2), albowiem wynagrodzenie było liczone z akordu, natomiast w przypadku wnioskodawcy zachowane dokumenty osobowo - płacowe wskazują, że jego wynagrodzenie było liczone zgodnie ze stawką godzinową. Powyższe czyni niemożliwym przyrównanie zarobków J. K. (2) i odwołującego.

/pisemna opinia biegłego z zakresu księgowości k. 76 -84/.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się na ww. oryginalnych dokumentach osobowo – płacowych z badanego okresu, które nie były kwestionowane przez strony, a także na opinii biegłego z zakresu rachunkowości, w której biegły skorygował wyliczenia hipotetyczne ZUS w sposób rzetelny i szczegółowy wyjaśniając skąd wzięły się rozbieżności, a mianowicie wskazując, że z akt osobowych w tym świadectwa pracy wynika, że wnioskodawca pracował jako majster budowy od 12.05.1976 r. jedynie do 30.06.1976 r. a od 1.07.1976 r. pracował jako murarz, ponadto ZUS sztampowo przyjął 46 godzin w tygodniu pracy, zaś biegły dla wyliczeń uwzględnił ustawowo dni wolne od pracy jak Boże Ciało i 22 lipca, a także biegły uwzględnił, że wnioskodawca powrócił do pracy po zakończeniu służby wojskowej dopiero 25.10.1972 r., a nadto, że 7.02.1976 r. wnioskodawca miał nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy niepłatną, która przypadała w sobotę, gdy dzień pracy wynosił 6 godzin, jak i to, że z Rp 7 z 1977 r. wynika większa kwota zarobków ubezpieczonego niż z wyliczeń opartych na stawce godzinowej. ZUS nie zgłosił żadnych zarzutów do wyliczeń biegłego, natomiast wnioskodawca podnosił konsekwentnie jedynie zarzut, że jego zarobki były tożsame z zarobkami osiąganymi przez J. K. (2). Wnioskodawcy nie udało się jednak w sposób skuteczny podważyć opinii biegłego, albowiem z zeznań świadka J. K. (2) wynika, że jego wynagrodzenie było wyliczane akordowo, natomiast w dostępnej dokumentacji osobowo – płacowej wnioskodawcy nie ma żadnych dokumentów, które pozwoliłyby na odtworzenie jego faktycznych zarobków jakie w rzeczywistości osiągał w systemie akordowym, a jedynie w sposób pewny i jednoznaczny można to zrobić w oparciu o obowiązującą w danym okresie stawkę godzinową i przyjęcie, że wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, co biegły prawidłowo uczynił. Wnioskodawca przyznał, że poza dostarczoną do akt dokumentacją osobową z badanego okresu nie posiada żadnej innej, wobec czego brak podstaw, również zdaniem Sądu, do czynienia obliczeń w oparciu o przypuszczenia i spekulacje, gdyż dla rozstrzygnięcia sprawy konieczne jest ustalenie nie jedynie prawdopodobnych ale konkretnych rzeczywistych zarobków skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 roku, poz.1270) emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 art. 174 ustawy emerytalnej, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 art. 174 w/w ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r.

Natomiast w myśl ust. 7 do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. Ust. 8 powyższego przepisu, stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do 31.12.1998 r.

Z kolei z mocy art. 15 powyższej ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Z kolei ust 3 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 2a w/w ustawy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. (por uchwałę SN z 7.05.2003 r., III UZP 2/03, OSNAPiUS z 2003 r. nr 14, poz.338)

Należy przypomnieć, że w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego. W związku z tym to na ubezpieczonym spoczywał ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15 LEX nr 2149641 /

Wysokość podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w danych okresach, przyjmowana dla potrzeb ustalenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, wynikać musi z nie budzących żadnych wątpliwości, spójnych i precyzyjnych dowodów./ Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 3 grudnia 2015 r. .III AUa 1088/15 LEX nr 1960794/

Jak stanowi § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z 25.07.1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 27.06.1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z 14.06.2006r., I UK 115/06, (...) 2007, nr 17-18, poz.257, str. 753). Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione.

Rzeczą sądu jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. / tak wyrok SA w Łodzi z 19.10.2016, III AUa 2185/15, LEX nr 2152862/.

Odwołujący wnosił o uwzględnienie wynagrodzenia, jakie osiągał w okresie zatrudnienia w latach 1969 - 1978 zgodnie ze stawkami godzinowymi i jednocześnie żądał przyjęcia, że miał dokładnie takie same zarobki jak świadek J. K. (2).

Wobec powyższego Sąd zważył, że stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem /tak wyrok SA w Gdańsku z 6.10.2015 r. ,III AUa 712/15, LEX nr 1820442/.

Tym samym – wbrew wywodom skarżącego – nie można było przyjąć, że odwołujący uzyskiwał dokładnie takie same zarobki jak świadek J. K. (2), tym bardziej, że obaj pracowali w systemie akordowym, a w sprawie brak dokumentów płacowych, które pozwoliłyby odtworzyć wynagrodzenie akordowe skarżącego, a jedynie są dokumenty pozwalające przy zastosowaniu obowiązujących w danym czasie stawek godzinowych obliczyć wynagrodzenie przy założeniu, że wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, co w sposób rzetelny i przekonujący wyjaśnił w swojej opinii biegły z zakresu księgowości.

W przedmiotowej sprawie Sąd miał zatem na uwadze, że jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy a następnie kwoty świadczenia emerytalnego .Dodać należy, że dokumentacja osobowa w tym płacowa z tego okresu nie istnieje.

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą Sądów Okręgowych, Apelacyjnych i Sądu Najwyższego w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację z akt osobowych, taką jak min.: umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia uwzględniając tylko „pewne” składnik wynagrodzenia, wypłacane w danym okresie stale i w określonej wysokości przy przyjęciu wymiaru czasu pracy udowodnionego przez ubezpieczonego co też Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie uczynił za okres od 19.04.1975 r. do 30.09.1977 r. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 11.12.2017 r. III AUa 1071/16, LEX nr 2423321, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.08.2016 r. III AUa 1723/15, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24.05.2016 r. III AUa 119/16 , L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29.10.2015 r. III AUa 822/15, L., wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 18.09.2013 r. V U 466/13, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 12.02.2013 r. III AUa 1024/12, L.).

W ocenie Sądu, w podstawie wyliczenia kapitału początkowego należało uwzględnić wynagrodzenia obliczone zgodnie z dostępnymi danymi z dokumentacji osobowej z badanego okresu, przy uwzględnieniu wskazanych tam stawek godzinowych. Sąd w tym zakresie miał na uwadze, że uregulowania przyjętej tam stawki wynagrodzenia czyniły możliwym ustalenie wysokości wynagrodzenia przy uwzględnieniu tygodniowej normy czasu pracy i stawki godzinowej. Przyjęto normatywny czas pracy z uwagi na brak dostatecznych dowodów, że wnioskodawca, zatrudniony w systemie akordowym, wykonywał pracę ponad przewidziane normy i w jakim zakresie. Jak już wspomniano biegły w swojej pełnowartościowej opinii w sposób rzetelny wyjaśnił, że nie można oprzeć się na zarobkach świadka J. K. (2), które stanowiło wynagrodzenie akordowe, gdyż brak jest dokumentacji płacowej wnioskodawcy pozwalającej na odtworzenie w sposób kategoryczny, że miał on takie same wynagrodzenie jak świadek. Natomiast biegły prawidłowo uwzględnił stawki godzinowe i pełny wymiar czasu pracy wnioskodawcy, a tam, gdzie wynagrodzenie skarżącego było kształtowane stałymi składnikami tj. kwotami zasadniczego wynagrodzenia, a także dodatkiem funkcyjnym, również w sposób bezbłędny ustalił wysokości wynagrodzeń miesięcznych ubezpieczonego na podstawie zachowanej dokumentacji, uwzględniając jednocześnie przy wyliczeniu dni ustawowo wolne od pracy, nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy wnioskodawcy 7.02.1976 r. tj. w sobotę gdy dzień pracy trwał 6 godzin, a także, że pracował jako majster budowy od 12.05.1976 r. jedynie do 30.06.1976 r., albowiem do 1.07.1976 r. powierzono mu pracę na stanowisku murarza, jak również, że po zakończeniu służby wojskowej w dn. 15.010.1972 r. ponownie podjął zatrudnienie dopiero od 25.10.1972 r. Wnioskodawca żadnej w ww. okoliczności zresztą nie kwestionował, a i Sąd po samodzielnym przeanalizowaniu zawartości oryginalnych akt nie znalazł powodów by czynić to z urzędu. Z drugiej strony Sąd zważył, że biegły prawidłowo do swoich wyliczeń przyjął udokumentowane zarobki wnioskodawcy z Rp 7 za 1977 r., które były wyższe niż wynagrodzenie wyliczone tylko w oparciu o stawkę godzinową przy założeniu, że pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodać należy, że ZUS nie kwestionował w ogóle opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości.

Reasumując – w świetle dostępnej dokumentacji osobowej skarżącego możliwym było jedynie odtworzenie jego zarobków w sposób pewny z uwzględnieniem stawek godzinowych, pełnego wymiaru czasu pracy oraz innych stałych składników jego wynagrodzenia, które zostały wprost ustalone angażami z badanego okresu zatrudnienia. Nie ma natomiast możliwości oparcia się na zarobkach innego pracownika – J. K. (2) z uwagi na to, że wynagrodzenia tego pracownika wynikały z akordowego systemu wynagradzania, co wprost przyznał ww. świadek i sam wnioskodawca, albowiem brak dokumentów płacowych, które potwierdzałyby, że skarżący otrzymywał także wynagrodzenie akordowe i w jakiej wysokości, a nie według stawek godzinowych, które wynikają z angaży ubezpieczonego ze spornego okresu. Co za tym idzie roszczenie odwołującego aby przyjąć, że miał tożsame wynagrodzenie jak J. K. (2) nie mogło zostać uwzględnione, albowiem twierdzeń takich wnioskodawca nie udowodnił przez co pozostały one gołosłowne. Dodać należy, że to na wnioskodawcy jako stronie twierdzącej spoczywał obowiązek dowodzenia prawdziwości forsowanej przez siebie wersji zgodnie z art. 3 k.p.c. i art. 6 k.c., któremu to ciężarowi procesowemu w analizowanym obecnie zakresie nie sprostał.

Kierując się powyższymi rozważaniami, Sąd swoje rozstrzygnięcie oparł na ustaleniach czynionych na podstawie pełnowartościowej opinii biegłego z zakresu księgowości, zgodnie z którą kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. dla wnioskodawcy wyniósł 70959,68 zł przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego 63,25%, co okazało się korzystniejsze od dotychczasowego kapitału początkowego ustalonego przez ZUS dla wnioskodawcy na kwotę 68251,04 zł przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego 56,79%.

Odnosząc się do zarzutu wnioskodawcy co do wynagrodzenia za czas odbywania zasadniczej służby wojskowej Sąd zważył, że ani ZUS, ani też biegły w swoich wyliczeniach kapitału początkowego dla ubezpieczonego nie przyjęli za ten czas minimalnego wynagrodzenia, jak błędnie wywodził skarżący.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej okres służby wojskowej (w przypadku wnioskodawcy od 27.10.1970 r. do 15.10.1972 r.) został prawidłowo przez ZUS potraktowany jako okres składkowy. Powyższe nie oznacza, że należy zastosować w tym zakresie art. 15 ust. 2 ww. ustawy, albowiem wnioskodawca nie wykonywał w tym czasie pracy i nie osiągał żadnego przychodu, wobec czego także zdaniem Sądu Okręgowego brak podstaw do przyjęcia na zasadzie fikcji prawnej na mocy ww. przepisu, że uzyskiwał w czasie pełnienia służby wojskowej minimalne wynagrodzenie za pracę, jakie w tym czasie obowiązywało.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, iż roszczenie odwołującego w zakresie w jakim kwestionował wysokość kapitału początkowego i co za tym idzie wysokość jego emerytury jest częściowo uzasadnione i z uwagi na powyższe w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. w ten sposób, że orzekł o przeliczeniu wysokość emerytury wnioskodawcy J. K. (1) od dnia 1 października 2017 roku przy uwzględnieniu wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 70 959,68 zł i wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego 63,25%.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie uznając dalej idące roszczenie ubezpieczonego za bezzasadne.

A.P.

ZARZĄDZENIE

Wyrok z uzasadnieniem i pouczeniem oraz aktami rentowymi doręczyć pełnomocnikowi ZUS, zobowiązując do zwrotu akt rentowych w przypadku wniesienia apelacji.

17.12.18.