Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VI Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Gmina B.

przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz powódki Gminy B. kwotę 264.526,54 zł (dwieście sześćdziesiąt cztery tysiące pięćset dwadzieścia sześć złotych pięćdziesiąt cztery grosze) wraz z:

a.  odsetkami ustawowymi od kwoty 260.757,94 zł (dwieście sześćdziesiąt tysięcy siedemset pięćdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

b.  z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 3.768,60 zł (trzy tysiące siedemset sześćdziesiąt osiem złotych sześćdziesiąt groszy) od dnia 13 września 2016 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 27.644,00 zł (dwadzieścia siedem tysięcy sześćset czterdzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 14.417,00 zł (czternaście tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wojciech Modrzyński

VI GC11/17

UZASADNIENIE

Do Sądu Okręgowego w Toruniu wpłynął pozew Gminy B. przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty 264.526,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 260.757,94 zł od dnia 28 lutego 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pełnomocnik powódki wskazał, iż strony łączyła umowa zawarta w dniu 16 czerwca 2010 roku na wykonanie przez pozwaną boiska O.. Pozwana jest przedsiębiorcą.

Część robót objętych umową pozwana wykonała przy pomocy podwykonawcy G. K.. Powódka otrzymała od pozwanej pismo zgłaszające podwykonawcę i nie zgłosiła w tym zakresie sprzeciwu. Do zakończenia robót przez wykonawcę i podwykonawcę doszło z przekroczeniem terminu wobec czego powódka (jako inwestor) zażądała od pozwanej, a pozwana od podwykonawcy kary umownej za zwłokę w wysokości określonej w łączących ich umowach. Podwykonawca wystawił na pozwaną fakturę VAT na kwotę stanowiącą umówione wynagrodzenie za wykonane roboty, zaś pozwana wystawiła podwykonawcy noty księgowe obciążające go karami umownymi przewyższającymi ustalone wynagrodzenie podwykonawcy i oświadczenie o ich potrąceniu z należnością za to wynagrodzenie. Podwykonawca nie zgodził się z działaniami pozwanej i w dniu 11 lutego 2011 roku wezwał ją do zapłaty należności z faktury. Następnie w dniu 24 lutego 2011 roku wystosował wezwanie do zapłaty do powódki, wskazując, że główny wykonawca nie uregulował wynagrodzenia, a tym samym powódka (jako inwestor) odpowiada za zapłatę stosownie do art. 647 ¹§5 k.c. Powódka zwróciła się do pozwanej o wyjaśnienia w tym zakresie, a po ich otrzymaniu odmówiła zapłaty pozostając w dobrej wierze, co do zasadności dokonanego przez pozwaną potrącenia. Podwykonawca wytoczył zatem powództwo wobec powódki, jako solidarnie odpowiedzialnej za zapłatę wynagrodzenia za podwykonawstwo. Do procesu tego pozwana przystąpiła w charakterze interwenienta ubocznego. Ostatecznie Sąd Apelacyjny w G. wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014r. zasądził od powoda na rzecz podwykonawcy kwotę 144.966,44 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 marca 2011r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części. G. K. niezwłocznie, w dniu 8 stycznia 2015 roku wszczął przeciwko Gminie postępowanie egzekucyjne, w którym wyegzekwował od powoda łącznie kwotę: 249.824,74 zł. Powód wykonując pkt 5 wyroku Sądu Apelacyjnego w G. zapłacił G. K. przelewem kwotę 14.401,20 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Zdaniem pełnomocnika powoda roszczenie regresowe może obejmować także koszty procesu (co zostało potwierdzone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2013r. sygn.. III CZP/12).

Pełnomocnik powoda podkreślił, iż Gmina była odpowiedzialna za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy solidarnie z pozwaną na zasadzie art. 647 ¹§5 k.c. Następstwem zgody inwestora na zawarcie umowy między wykonawcą, a podwykonawcą jest powstanie odpowiedzialności za dług cudzy, a odpowiedzialność ta ma charakter gwarancyjny. Zatem zapłata przez inwestora wynagrodzenia podwykonawcy stanowi zaspokojenie cudzego długu i w takim wypadku stosuje się rozwiązanie przewidziane art. 518 k.c., a nie art. 376 §1 k. c.

Tym samym powódka nabyła prawo domagania się zapłaty przez pozwaną całego uiszczonego przez nią długu.

Powód wystosował wezwanie do zapłaty pozwanemu zakreślając czternastodniowy termin płatności w dniu 9 lutego 2015r. Wezwanie zostało skutecznie doręczone w dniu 13 lutego 2015r. wobec czego w pełni zasadne jest żądanie odsetek od dnia 28 lutego 2015r. Ponieważ wezwanie to nie obejmowało kwoty 3.468,00 zł uiszczonej w marcu 2015 roku skierowano kolejne wezwania obejmujące również tę kwotę. Nie zostały one skutecznie doręczone na adres siedziby pozwanej w G.. Wezwanie w tym zakresie skutecznie doręczono dopiero 29 sierpnia 2016r. po ustaleniu, iż pozwana zmieniła siedzibę z G. na W.. Ponieważ również w zakresie kwoty 3 468,00 zł zakreślono czternastodniowy termin płatności uzasadnione jest żądanie odsetek za opóźnienie w tym zakresie od dnia 13 września 2016r.

Pozwany nie zapłacił należności.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 16 listopada 2016 roku Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie VI GNc 424/16 zasądził od pozwanej (...) spółka z o.o. w W. na rzecz Gminy B. kwotę 264.526,54 zł wraz z odsetkami od kwot:

a)  260.757,94 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 28 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

b)  3 768,60 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 września 2016 r. do dnia zapłaty

oraz kwotę 14 124,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10.817,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wniósł pozwany domagając się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu sprzeciwu pełnomocnik pozwanego przyznał, iż strony łączyła umowa z dnia 16 czerwca 2010 r. umowa nr (...) na budowę zespołu boisk sportowych „(...)” w miejscowości B.. Zgodnie z jej treścią pozwana zobowiązała się wykonać przedmiot umowy do dnia 30 września 2010 r. W trakcie realizacji inwestycji pozwana zleciła wykonanie prac podwykonawcy - Panu G. K., na co powódka wyraziła zgodę. Na skutek opóźnień w realizacji przedsięwzięcia, za co wyłączną odpowiedzialność ponosił podwykonawca, pozwana została obciążona przez powódkę karami umownymi w kwocie 151.259,05 zł, które zostały potrącone z jej wynagrodzenia. Następnie pozwana obciążyła analogiczną karą umowną swojego podwykonawcę. W ten sposób kara umowna nałożona na pozwaną została przerzucona na osobę odpowiedzialną za jej powstanie. W wyniku procesu wytoczonego przeciwko powódce Sąd Apelacyjny w G., w wyroku z dnia 16 grudnia 2014 r., zasądził na rzecz Pana G. K. kwotę 144.966,44 zł. Stanowiła ona różnicę pomiędzy umówionym wynagrodzeniem za wykonanie prac a pomniejszoną przez Sąd karą umowną. Podstawą powyższego roszczenia był art. 647 ^{( 1)}§5 k.c. W następstwie powyższego Pan G. K. wszczął egzekucję do majątku powódki, z którego zostały wyegzekwowane następujące należności:

1)  144.966,44 zł należności głównej;

2)  72.800,95 zł odsetek od należności głównej;

3)  8.628,00 zł kosztów procesu;

4)  14.401,20 zł kosztów sądowych;

5)  18,00 zł kosztów postępowania klauzulowego;

6)  1.800,00 zł kosztów zastępstwa radcowskiego w egzekucji;

7)  18.113,07 zł opłaty egzekucyjnej;

8)  30,28 zł wydatków gotówkowych w egzekucji;

9)  3.768,60 zł kosztów postępowania odwoławczego, zastępstwa w egzekucji, klauzuli i postępowania egzekucyjnego.

W sumie łącznie 264.526,54 zł.

Zdaniem pełnomocnika pozwanego pozycje kosztów od 2 do 9 nie mogą w ogóle stanowić przedmiotu sporu pomiędzy stronami, gdyż stroną wyłącznie odpowiedzialną za ich postanie jest powódka.

Pełnomocnik pozwanego podkreślił, iż zgodnie z art. 107 k.p.c. interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Zatem jeżeli interwenient uboczny nie zwraca kosztów procesu przeciwnikowi, to tym bardziej nie zwraca ich stronie, do której przystąpił.

W ocenie pozwanego, powód nie ma żadnych podstaw prawnych do żądania zwrotu kosztów procesu oraz kosztów postępowania egzekucyjnego. Powód, w procesie wytoczonym przez G. K., uczestniczył w charakterze pozwanego i miał możliwość uniknięcia ponoszenia kosztów procesu poprzez jego wygranie lub uznanie powództwa przy pierwszej czynności, o czym mowa w art. 101 k.p.c. Zachowanie powoda spowodowało powstanie kosztów postępowania egzekucyjnego, w którym pozwany nie brał żadnego udziału. W tej sytuacji, w ocenie pełnomocnika pozwanego roszczenie powoda w tym zakresie uznać należy za bezpodstawne.

Zdaniem pełnomocnika pozwanego nie można żądać odsetek za czas opóźnienia jeżeli dług stanowią świadczenia pieniężne zasądzone prawomocnym orzeczeniem o kosztach procesu (Tak wskazał SN w uchwale III CZP 16/11 z dnia 20 maja 2011 roku). Na gruncie niniejszej sprawy powód próbuje obarczyć pozwanego kosztami sądowymi oraz egzekucyjnymi, do których pokrycia pozwany nigdy nie była zobowiązany a nadto usiłuje uzyskać odsetki od tych kwot, które w dodatku nie mogą stanowić podstawy do ich naliczenia.

W ocenie pełnomocnika pozwanego do rozliczeń między stronami (inwestorem a wykonawcą) w związku z uregulowaniem przez inwestora długu wobec podwykonawcy zgodnie z art. 647 ¹§5 k.c. zastosowanie znajdzie przepis art. 376§1 k.c. Przepis ten stanowi, iż jeżeli w umowie między inwestorem a wykonawcą strony nie uregulowany wzajemnych rozliczeń na wypadek spełnienia świadczenia przez któregokolwiek z solidarnie zobowiązanych, współdłużnicy odpowiadają w częściach równych, co oznacza, że inwestor, który spłacił wierzyciela może żądać zapłaty od pozostałych dłużników wyłącznie w części przypadającej na nich zgodnie z wewnętrznym podziałem długu. Pełnomocnik pozwanej wskazał, iż zgodnie § 10 ust. 8 i 9 umowy nr (...) z dnia 16 czerwca 2010 roku w przypadku niedokonania przez Wykonawcę (pozwaną) zapłaty całości lub części niespornego wynagrodzenia należnego podwykonawcy, zamawiający (powódka) zapłaci brakującą cześć, jeżeli podwykonawca wykaże zasadność swojego żądania fakturą zaakceptowana przez wykonawcę, wystawioną po wykonaniu i odebraniu prac. Pozwana wskazuję, iż nie zaakceptowała faktury wystawionej przez podwykonawcę z powodu nienależytego wykonania prac oraz potrącania przysługujących jej względem podwykonawcy kar umownych naliczonych z tytułu nieterminowej realizacji inwestycji. Zdaniem pełnomocnika pozwanej, łącząca strony umowa nie określała warunków wzajemnych rozliczeń na wypadek powstania omawianej sytuacji tj. sytuacji wyegzekwowania należności od inwestora przez podwykonawcę.

Jednocześnie pełnomocnik pozwanej zakwestionował wskazany w pozwie pogląd aby do rozliczeń stron zastosowanie znalazły przepisy wskazane w art. 518 k.c. W ocenie pełnomocnika pozwanej powołany pogląd Sądu Najwyższego w tym zakresie ma charakter odosobniony i nieaktualny, zwłaszcza w obliczu orzeczenia Sądu Najwyższego V CSK 339/15 z dnia 11 lutego 2016 r., który pozwana przytoczyła powyżej.

Na rozprawie i w kolejnych pismach procesowych strony podtrzymały swoje stanowisko.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 16 czerwca 2010 roku Gmina B. podpisała z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę na budowę boiska sportowego typu O. w miejscowości B.. Wykonawca O. został wybrany w drodze przetargu publicznego. Pozwana w umowie zobowiązała się do wykonania boiska zgodnie z załączoną specyfikacją i projektem do dnia 30 września 2010 roku. Zawierając umowę pozwany złożył oświadczenie, iż zapoznał się z podanymi przez inwestora SIWZ. Część prac miała zostać wykonana przez podwykonawcę G. K.. Gmina została zawiadomiona o zamiarze wykonania części prac z udziałem podwykonawcy i nie zgłosiła sprzeciwu. W umowie z dnia 16 czerwca 2010 roku w (...) strony przewidziały, iż jeśli w terminie określonym w umowie z podwykonawcą, wykonawca nie dokona w całości lub w części zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, a podwykonawca zwróci się z żądaniem zapłaty tego wynagrodzenia bezpośrednio przez zamawiającego na podstawie art. 647 ¹§5 k.c. i udokumentuje zasadność takiego żądania fakturą zaakceptowaną przez wykonawcą i dokumentami potwierdzającymi wykonanie i odbiór fakturowanych robót, zamawiający zapłaci na rzecz podwykonawcy kwotę będą ą przedmiotem jego żądania.

Dowód: okoliczność niesporna

zeznania M. O. złożone 17.07.17r., 00:12:07, k 114

zeznanie J. Z. złożone 12.09.17, 00:01:36 k 159

zeznanie T. Z. złożone 23.10.17r., 00:04:01 k - 193

zeznanie J. K. złożone 29.11.17r., 00:02:08, k – 235

zeznanie K. B. złożone 29.11.17r., 00:17:53, k -236

Prace określone w umowie z dnia 16 czerwca 2010 roku nie zostały ukończone w terminie przewidzianym umową. Umowa przewidywała naliczenie kar umownych w przypadku zwłoki w ich wykonaniu. Po zakończeniu inwestycji i jej odbiorze Gmina jako inwestor skierowała do pozwanej żądanie zapłaty kary umownej. W tej sytuacji pozwany skierował analogiczne żądanie zapłaty kary umownej do podwykonawcy. Wysokość kar umownych naliczonych podwykonawcy przekraczała jego wynagrodzenie za wykonane prace. Podwykonawca G. K. nie zgodził się z nałożeniem na niego kary umownej i przesłał w dniu 11 lutego 2011 roku do wykonawcy wezwanie do zapłaty umówionego wynagrodzenia. W związku z bezskutecznym upływem zakreślonego terminu na dokonanie zapłaty, w dniu 24 lutego 2011 roku G. K. wystosował wezwanie do Gminy jako inwestora o zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace, oświadczając, iż wynagrodzenie to nie zostało uiszczone przez wykonawcę prac. Gmina nie uiściła należności.

Dowód: okoliczność niesporna

Ostatecznie doszło do wszczęcia procesu sądowego pomiędzy G. K. a Gminą jako inwestorem o zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace (sprawa VI GC 8/12). W procesie tym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przystąpiła do strony pozwanej w charakterze interwenienta ubocznego. Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2012 roku Sąd Okręgowy w T., w sprawie VI GC 8/12 oddalił powództwo G. K.. Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył G. K.. Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 roku Sąd Apelacyjny w G. w sprawie V GCa 954/12 oddalił apelację podwykonawcy. Na skutek skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2014 roku w sprawie IV CSK 416/13 uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w G. i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozstrzygnięcia. Na skutek ponownego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny w G., wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014r. zmienił zaskarżony wyrok Sądu I instancji i zasądził od powoda na rzecz podwykonawcy kwotę 144.966,44 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 marca 2011 roku. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części. Gmina B. złożyła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, ale postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 roku Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpatrzenia.

Dowód: dokumenty - wyrok Sądu Apelacyjnego w G. k-18-33

W dniu 8 stycznia 2015 roku G. K. złożył wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B.o wyegzekwowanie należności objętych wyrokiem Sadu Apelacyjnego w G. z dnia 16 grudnia 2014 roku. W skutek przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego od gminy B. wyegzekwowana została łącznie kwota 249.824,74 zł. Na powyższą kwotę składały się:

1)  144.966,44 zł należności głównej;

2)  72.800,95 zł odsetek od należności głównej;

3)  8.628,00 zł kosztów procesu;

4)  18,00 zł kosztów postępowania klauzulowego;

5)  1.800,00 zł kosztów zastępstwa radcowskiego w egzekucji;

6)  18.113,07 zł opłaty egzekucyjnej;

7)  30,28 zł wydatków gotówkowych w egzekucji;

8)  3.768,60 zł kosztów postępowania odwoławczego, zastępstwa w egzekucji, klauzuli i postępowania egzekucyjnego.

Ponadto powód uiścił przelewem kwotę 14.401,20 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych wynikających z wyroku Sądu Apelacyjnego w G.. W sumie łącznie G. K. wyegzekwował od Gminy B. kwotę 264.526,54 zł.

Dowód: zaświadczenie komornika k - 34

Wobec zapłaty na rzecz podwykonawcy łącznie 264.526,54 zł powódka wezwała, w dniu 9 lutego 2015 roku, do zapłaty kwoty 260.757,94zł wykonawcę – pozwanego w terminie 14 dni od dnia trzymania wezwania. Pozwany odebrał wezwanie w dniu 13 lutego 2015 roku. Nie uiścił należności objętej wezwaniem.

Dowód: wezwanie do zapłaty –k- 46, 47

Z uwagi na uiszczenie na rzecz podwykonawcy kwoty 3468,00 zł w marcu 2015 roku, powódka ponownie wezwała pozwanego do uiszczenia tej kwoty. Wezwanie do zapłaty doręczono skutecznie pozwanemu w dniu 29 sierpnia 2016 roku, z uwagi na problemy z doręczeniem wynikające ze zmiany siedziby spółki z G. do W.. Również to wezwanie zobowiązywało pozwanego do dokonania zapłaty w terminie 14 dni. Termin do uiszczenia zapłaty upłynął bezskutecznie, pozwana do dnia dzisiejszego nie uiściła żadnych należności wobec Gminy B..

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 16 sierpnia 2016r. z dowodem doręczenia w dniu 29 sierpnia 2016r k – 48-49

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o zeznania świadków: M. O., J. Z., T. Z., J. K. K. B. i dołączone do akt dokumenty. Stan faktyczny sprawy był w znacznej mierze bezsporny między stronami.

Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne w zakresie ustalonego stanu faktycznego. Świadkowie potwierdzili fakt zawarcia umowy przez strony i opóźnienie w jej wykonaniu z przyczyn leżących po stronie podwykonawcy. W zakresie rozliczeń, pomiędzy wykonawcą, podwykonawcą, a inwestorem świadkowie bądź nie pamiętali zasad rozliczenia bądź powtarzali zapisy umowy wynikające z (...). W tym zakresie zeznania te były spójne, logiczne. Świadkowie niezbyt dokładnie potrafili wskazać ustalenia stron w zakresie interpretacji (...) umowy, z uwagi na znaczny upływ czasu. Podkreślić należy jednak, iż zeznania te nie miały decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. W znacznej mierze potwierdzały one stan bezsporny, wynikające przede wszystkim z wyroku i uzasadnienia Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 16 grudnia 2014 roku w sprawie V ACa 542/14. Należy podkreślić, iż Sąd okręgowy jest związany wyrokiem Sądu Apelacyjnego stosownie do reguły wynikającej z art. 365§5 k.p.c.

Sąd uznał dołączone dokumenty za w pełni wiarygodne. Żadna ze stron nie kwestionowała złożonych dokumentów, nie negowała ich prawdziwości. Ich prawdziwość nie budziła także wątpliwości Sądu.

Jak wyżej wskazano, stan faktyczny sprawy, co do zasady był niesporny między stronami. Spór dotyczył kwestii charakteru odpowiedzialności inwestora z art. 647 ¹§5 k.c. za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy. Zdaniem powoda do rozliczeń pomiędzy inwestorem, a wykonawcą w związku z zapłatą wynagrodzenia podwykonawcy zastosowanie znajdą przepisy o odpowiedzialności za cudzy dług tj. art. 518§1 k.c., czego konsekwencją jest możliwość odzyskania wszelkich poniesionych w tym zakresie wydatków obejmujących nie tylko należność główną i odsetki, ale także inne w tym koszty postępowania i koszty egzekucyjne.

W ocenie pozwanego do rozliczeń w takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy o roszczenia regresowych między dłużnikami solidarnymi, a zatem reguły wynikające z art. 376§1 k.c., a zatem o możliwości rozliczenia spornej kwoty pomiędzy dłużnika i solidarnymi decyduje łączący ich stosunek prawny. Zgodnie z zapisami (...) umowy z dnia 16 czerwca 2010 roku uwzględnienie powództwa byłoby możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji, w której podwykonawca zwracający się do zamawiającego o zapłatę wynagrodzenia potwierdzi fakt wykonania robót zaakceptowaną przez wykonawcę fakturą i dokumentami potwierdzającymi odbiór robót.

Zatem, wskazanie odpowiedniej regulacji w oparciu, o którą winno nastąpić rozliczenie stron pozwala na odpowiedź o zakres ewentualnej odpowiedzialności pozwanego (czy tylko za zasądzoną na rzecz podwykonawcy należność główną z odsetkami, czy także w zakresie kosztów postępowań sądowego i egzekucyjnego) a także ustalenie czy do dokonania rozliczenia konieczna jest interpretacja woli stron w zakresie §10 umowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego przewidziana w art. 647 ¹§5 k.c. solidarna odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy robót budowlanych ma szczególny charakter, gdyż jest to solidarna odpowiedzialność gwarancyjna za cudzy dług (dług wykonawcy), powstająca z mocy ustawy. Do rozliczeń pomiędzy inwestorem a wykonawcą za wynagrodzenia zapłacone podwykonawcy bezpośrednio przez inwestora zastosowanie znajdą reguły wyrażone w art. 518§1 k.c.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia z 17 lutego 2011 r. w sprawie IV CSK 293/10, w którym to Sąd Najwyższy wskazał, iż celem wprowadzenia do k.c. art. 647 ¹§5 było przeciwdziałanie
negatywnemu zjawisku niepłacenia wynagrodzenia za prace wykonane przez
podwykonawców – małych i średnich przedsiębiorców. W orzecznictwie
wyjaśniono, że przytoczony przepis statuuje ustawową bierną solidarność
o charakterze gwarancyjnym w postaci odpowiedzialności ex lege za cudzy dług,
co jest odstępstwem od zasady prawa obligacyjnego, zgodnie z którą skuteczność
zobowiązań umownych ogranicza się do stron zawartego kontraktu (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 457/06, niepubl., i uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP
6/08, OSNC 2008, nr 11, poz. 121). To oznacza, że zapłata
wynagrodzenia przez inwestora podwykonawcom na podstawie art. 647 ¹§ 5 k.c. stanowi zaspokojenie cudzego długu.

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie podziela także pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 czerwca 2015 roku w sprawie (I ACa 76/15) wskazujący, iż solidarna odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy robót budowlanych ma szczególny charakter, gdyż jest to solidarna odpowiedzialność gwarancyjna za cudzy dług (dług wykonawcy), powstająca z mocy ustawy. Nie może budzić wątpliwości, iż w takiej sytuacji odpowiedzialność wykonawcy wobec podwykonawcy stanowi przesłankę solidarnej odpowiedzialności inwestora za dług wykonawcy (podobnie jak w przypadku odpowiedzialności poręczyciela jest nią odpowiedzialność dłużnika wobec wierzyciela). Zapłata przez inwestora wynagrodzenia podwykonawcy stanowi zaspokojenie cudzego długu i w takim wypadku stosuje się rozwiązanie przewidziane art. 518 k.c., a nie art. 376 § 1 k.c.

Zatem w przyjętym stanie fatycznym (...) spółka z o.o. w W. jako wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność wobec inwestora – Gminy B., który zaspokoił roszczenia podwykonawcy z tytułu zapłaty wynagrodzenia za wykonane prace. Odpowiedzialność ta opiera się na art. 518§1 k.c. (osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty).

W rozliczeniach między wstępującym w prawa zaspokojonego wierzyciela a dłużnikiem, którego dług jest spłacany, nie ma zastosowania przepis art. 376 § 1 k.c., przewidujący możliwość żądania zwrotu w częściach równych w sytuacji spełnienia świadczenia przez jednego z dłużników solidarnych. Przy wejściu w prawa zaspokojonego wierzyciela obowiązuje bowiem zasada, zgodnie z którą osoba trzecia spłacająca cudzy dług nabywa wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty. Oznacza to, że dokonana zapłata cudzego długu wyznacza granice odpowiedzialności dłużnika względem osoby trzeciej, która wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela. W tej sytuacji za słuszne żądanie zwrotu całości kosztów procesu zasądzonych od powódki i pozwanej solidarnie na rzecz podwykonawcy oraz poniesionych kosztów postępowania egzekucyjnego. Wartość wyegzekwowanego świadczenia wynika z załączonego do akt sprawy zaświadczenia komornika.

Z powyższych względów nie jest możliwe rozliczenie wynagrodzenia wypłaconego podwykonawcy przez inwestora w relacjach pomiędzy wykonawcą i inwestorem w oparciu o art. 376§1 k.p.c. jako między dłużnikami solidarnymi. W tej sytuacji niewielkie znaczenie dla rozstrzygnięcia powyższej sprawie miały zeznania świadków w zakresie interpretacji i rozumienia (...) umowy. Okoliczność czy podwykonawca posiadał zaakceptowaną przez podwykonawcę fakturę i dokumenty potwierdzające wykonanie robót pozostaje obojętna dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd zgodnie z powołanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji orzeczenia. O odsetkach Sąd orzekł stosownie do art. 481§1 k.c. przyjmując, iż należą się one powodowi od dnia następnego po upływie terminu wzywającego pozwanego do dokonania zapłaty tj. od dnia 28 lutego 2015 roku w odniesieniu do kwoty 260.757,94 zł i od 13 września 2016 roku w odniesieniu do kwoty 3768,60 zł. Orzekając o odsetkach Sąd uwzględnił zmianę brzmienia art. 481§1 k.c. i wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2016 roku odsetek ustawowych za opóźnienie, w miejsce wcześniejszych odsetek ustawowych.

O kosztach postępowania orzeczono w myśl art. 98§1 i 2 k.p.c. w zw. z §2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności Radców Prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) w brzmieniu obowiązującym w dniu wszczęcia postępowania. Na pozwanym jako stronie przegrywającej proces ciąży obowiązek zwrotu kosztów powodowi, na które składały się opłata od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika.

SSO Wojciech Modrzyński