Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2018 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko B. D. i G. B.

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 13 lipca 2017 r. sygn. akt XV C 328/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) tiret drugi w ten sposób, że:

uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda A. C. umowę darowizny z dnia 13 sierpnia 2012 r, zawartą przed notariuszem A. D. w Kancelarii Notarialnej w G. Repertorium A numer (...) między G. B. a B. D. – w zakresie dotyczącym przeniesienia własności ½ udziału w zabudowanej nieruchomości położonej przy ul. (...) w B., gmina (...), stanowiącej działkę nr (...) obszaru 700m2, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz w zakresie dotyczącym przeniesienia własności ½ udziału nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B., gmina (...), stanowiącej działkę nr (...) obszaru 0,1107 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą numer (...)

- w celu zaspokojenia wierzytelności powoda wynikającej z prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 czerwca 2013 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie o sygnaturze akt I Nc 216/13

i oddala powództwo w pozostałym zakresie wobec pozwanej B. D.;

2. oddala apelacje pozwanych w pozostałym zakresie;

3. zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Dorota Majerska-Janowska SSA Ewa Tomaszewska SSA Jakub Rusiński

Sygn. akt I ACa 88/18

UZASADNIENIE

Powód A. C. pozwem wniesionym przeciwko B. D. i G. B. domagał się uznania za bezskuteczne w stosunku do niego umowy o częściowy podział majątku dorobkowego oraz umowy darowizny, sporządzonych w formie aktu notarialnego w dniu 13 sierpnia 2012r. przez notariusza A. D. rep. (...), na mocy których prawo własności nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie (w pozwie błędnie wskazano w G.) prowadzi księgę wieczystą KW (...), przysługujące dłużnikowi M. B. (1) zostało przeniesione na rzecz teściowej dłużnika – B. D. (w pozwie błędnie wskazano teściowej powoda). Powód domagał się także zasądzenia kosztów procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwane B. D. i G. B. wniosły o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku:

- uznał za bezskuteczne w stosunku do powoda A. C.:

- umowę o częściowy podział majątku dorobkowego z dnia 13 sierpnia 2012r. zawartą przed notariuszem A. D. w Kancelarii Notarialnej w G., Repertorium A numer (...) pomiędzy dłużnikiem M. B. (2) a pozwaną G. B. dotyczącą częściowego podziału ich majątku dorobkowego w ten sposób, że zabudowana nieruchomość położona przy ulicy (...) w B., gmina (...), stanowiąca działkę numer (...) obszaru 700m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz nieruchomość położona w miejscowości B., gmina (...), stanowiąca działkę numer (...) obszaru 0,1107ha, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą numer (...) przypadają na wyłączną własność G. B. bez spłaty;

- umowy darowizny z dnia 13 sierpnia 2012r. zawartej przed notariuszem A. D. w Kancelarii Notarialnej w G., Repertorium A numer (...), na mocy której G. B. darowała pozwanej B. D. zabudowaną nieruchomość położoną przy ulicy (...) w B., gmina (...), stanowiącą działkę numer (...) obszaru 700m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz nieruchomość gruntową położoną w miejscowości B., gmina (...), stanowiącą działkę numer (...) obszaru 0,1107ha, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą numer (...) - w celu zaspokojenia wierzytelności powoda wynikającej z prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 czerwca 2013r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie o sygn. akt I Nc 216/13;

- zasądził od pozwanej B. D. i G. B. na rzecz powoda A. C. kwotę 11.017zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

- nakazał ściągnąć od pozwanej B. D. i G. B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 7.573 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Rozstrzygnięcie to zapadło na gruncie następujących ustaleń faktycznych:

G. B. jest żoną dłużnika powoda – M. B. (2). Około 2-3 lata po ślubie małżonkowie B. zakupili w B. przy ulicy (...) działkę, na której postawili dom. Środki na wybudowanie domu pochodziły częściowo z zaciągniętego na 30 lat kredytu bankowego, którego zabezpieczeniem spłaty była ustanowiona na nieruchomości hipoteka. Częściowo też koszty związane z budową domu zostały pokryte przez małżonków B. z ich oszczędności. Przeznaczyli na ten cel ze środków własnych około 40000zł. W budowę domu w B. zaangażowani finansowo byli też rodzice pozwanej G. B. – pozwana B. D. wraz z mężem, którzy na ten cel dokonali kilku darowizn na łączną sumę około 100000zł. W 2005r., po opuszczeniu wynajmowanego mieszkania komunalnego w G. małżonkowie D. przeprowadzili się do domu córki i zięcia w B., od tego też momentu zamieszkiwali tam na stałe, zajmując całe piętro domu. Parter domu przeznaczony był dla G. i M. B. (2), którzy w tym okresie, pomimo posiadanego zameldowania w R., na stałe mieszkali w Niemczech, a dokładnie w B., gdzie pozwana miała swoje mieszkanie. Małżonkowie w 2007r. zdecydowali się jednak wrócić do Polski, gdyż M. B. (2) chciał rozpocząć w kraju działalność gospodarczą polegającą na handlu obwoźnym i zaopatrywaniu sklepów głównie w chemię gospodarczą, alkohol i kosmetyki. Rozpoczęcie działalności gospodarczej przez M. B. (2) nastąpiło w dniu 1 sierpnia 2007r. Po wymienione artykuły M. B. (2) jeździł dwa razy w tygodniu do Niemiec. Na początku swojej aktywności zawodowej M. B. (2) wiodło się bardzo dobrze, małżonkowie byli dobrze sytuowani, gdyż oprócz domu w B., G. B. i M. B. (2) posiadali także działkę w C. oraz nieruchomość w R., położoną przy ulicy (...) składającej się z działki zabudowanej domem mieszkalnym , którą M. B. (2) otrzymał w spadku i której był współwłaścicielem w 1/8 części, zaś w 1/8 części współwłaścicielką była G. B.( współwłaścicielem w pozostałych 6/8 częściach był M. B. (1) – ojciec dłużnika) . Mieli też nieruchomość gruntową położoną w B., gmina (...). Posiadali także kilka samochodów, w tym M. (...), F. (...), którym poruszała się pozwana G. B. oraz S. (...).

W okresie, gdy M. B. (2) zajmował się handlem obwoźnym, powód A. C. prowadził działalność gospodarczą związaną z handlem kosmetykami. W ten sposób poznał M. B. (2), z którym nawiązał współpracę zawodową. Kontakty, które utrzymywali nie były jednak tylko kontaktami związanymi z prowadzonymi działalnościami gospodarczymi, gdyż powód odwiedzał M. B. (2) w jego domu w B. także towarzysko. Nadto w 2010r. A. C. pożyczył M. B. (2) łącznie około 40000zł, a rok później 50000zł. Żadna z tych umów nie została potwierdzona pisemnie. Obie sumy zostały mu przez M. B. (2) zwrócone.

W lipcu 2012r. A. C. udzielił M. B. (2) kolejnej pożyczki, tym razem w wysokości 170000zł, umawiając się, że do końca 2012r. M. B. (2) odda powodowi o 10000zł więcej, która to suma miała stanowić swoiste wynagrodzenie dla powoda za jej udzielenie. Zabezpieczeniem tej pożyczki był weksel opiewający na kwotę 180000zł.

Po otrzymaniu pożyczki od A. C., w dniu 9 sierpnia 2012r. M. B. (2) zawarł z G. B. umowę małżeńską majątkową, na mocy której małżonkowie ustanowili w swoim małżeństwie rozdzielność majątkową.

W dniu 13 sierpnia 2012r. notariusz A. D. z Kancelarii Notarialnej w G. sporządziła w jednym akcie notarialnym dwie umowy (Rep. A numer (...)): o częściowy podział majątku dorobkowego – zawartą pomiędzy M. B. (2) a G. B. i umowy darowizn, których stronami były pozwane G. B. i B. D..

Pierwszą z umów małżonkowie B. dokonali częściowego podziału majątku dorobkowego w ten sposób, że na wyłączną własność G. B., bez obowiązku spłaty M. B. (2) przypadły: zabudowana nieruchomość położona w B. przy ulicy (...), objęta księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wejherowie i nieruchomość położona w B., gmina (...), dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) (§2, i 6 umowy o częściowy podział majątku dorobkowego). Wartość zabudowanej nieruchomości, położonej w B. strony umowy określiły na kwotę 500000zł, natomiast nieruchomości gruntowej na kwotę 40000zł (§5 przedmiotowej umowy).

Na podstawie umów darowizn G. B. darowała B. D. zabudowaną nieruchomość położoną w B. przy ulicy (...), opisaną księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wejherowie i nieruchomość położoną w B., dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Wartość darowanych nieruchomości pozwane określiły, w przypadku zabudowanej nieruchomości w B. na kwotę 500000zł, a w przypadku nieruchomości gruntowej w B. na kwotę 40000zł (§8, 9, 11 i 12 umowy darowizn).

Tego samego dnia, w odrębnym akcie notarialnym (Rep. A numer (...)) również sporządzonym przez notariusza A. D. M. B. (1) darował małżonce G. B. swój udział wynoszący 1/8 części we współwłasności nieruchomości położonej w R., objętej księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Wejherowie o numerze (...). Wartość przedmiotu umowy została określona na kwotę 50000zł (§3 i 4 umowy). Wskutek zawarcia przedmiotowej umowy G. B. stała się współwłaścicielką opisanej nieruchomości w udziale wynoszącym 2/8 części, który to udział następnie – tego samego dnia, w tym samym akcie notarialnym – darowała matce B. D., określając wartość darowizny na kwotę 100000zł (§6 i 7 umowy).

W dniu 23 sierpnia 2012r. M. B. (2) wyrejestrował prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą.

Pod koniec roku 2012 A. C. kontaktował się z M. B. (2), w celu przypomnienia temu ostatniemu o zbliżającym się terminie zwrotu udzielonej mu pożyczki. Podczas rozmowy M. B. (2) zapewnił powoda, że musi wyjechać po towar do Niemiec, a po powrocie odda mu pieniądze.

Pod koniec 2012r. małżonkowie B. wyjechali na stałe do B.. Zamieszkali razem z mieszkaniu G. B.. Od tego momentu telefon komórkowy M. B. (2) pozostawał wyłączony. M. B. (2) nie podejmował z powodem żadnych prób kontaktu. Powodowi udało się jednak zdobyć numer telefonu domowego w B., aczkolwiek za każdym razem gdy dzwonił odbierała pozwana B. D., która nie udzielała powodowi żadnych odpowiedzi na pytania związane z M. B. (2). Wtedy też powód wystąpił do Sądu z pozwem w postępowaniu nakazowym z weksla przeciwko M. B. (2).

Pozwana G. B. od czasu do czasu odwiedzała swoją matkę w Polsce. Podczas jednej z takich wizyt, wiosną 2013r. odebrała korespondencję sądową kierowaną do męża M. B. (2), którą zawiozła M. B. (2) do B..

W dniu 24 czerwca 2013r. B. D. i M. B. (1) sprzedali W. D. za łączą cenę 90000zł – proporcjonalnie do zbywanych udziałów, prawo własności działki numer (...) obszaru 311m ² stanowiącej część nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą (...).

Sąd Okręgowy w Gdańsku prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym z dnia 24 czerwca 2013r. w sprawie I Nc 216/13 zasądził na rzecz powoda A. C. od M. B. (2) – męża G. B. i zięcia B. D. kwotę 180000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 maja 2013r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 5867zł. Na wniosek wierzyciela A. C. Sąd Okręgowy w Gdańsku nadał w dniu 6 sierpnia 2013r. ww. nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności.

Na podstawie wyżej wskazanego prawomocnego nakazu zapłaty, opatrzonego klauzulą wykonalności, powód wszczął postępowanie egzekucyjne, które prowadził pod sygnaturą Km 2450/13 Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wejherowie J. Ś.. Postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do wyegzekwowania jakikolwiek należności na rzecz powoda. Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2013r. zostało umorzone na podstawie art. 825 k.p.c.

Po uzyskaniu od Komornika sądowego J. Ś. informacji, że nieruchomość położona w miejscowości B. przy ulicy (...), opisana księgą wieczystą KW (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wejherowie, należąca uprzednio do dłużnika i jego małżonki – pozwanej G. B. została przekazana w dniu 13 sierpnia 2012r. na rzecz pozwanej B. D. – teściowej M. B. (2), powód zawiadomił Prokuraturę Rejonową w Gdyni o możliwości popełnienia przestępstwa przez M. B. (2).

W wyniku przeprowadzonego postępowania przygotowawczego oskarżono M. B. (2) o to, że w dniu 1 lipca 2012r. w G. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził A. C. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem poprzez zawarcie z M. B. (2) umowy pożyczki na kwotę 170000zł i wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru jej spłaty – tj. o przestępstwo z art. 286§1 k.k. oraz o to, że w okresie od 13 sierpnia 2012r. do 30 października 2012r. w G. i w C., działając z góry powziętym zamiarem i w krótkich odstępach czasu w sytuacji grożącej mu niewypłacalności udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela A. C. poprzez zbycie i darowanie składników swojego majątku – tj. o przestępstwo z art. 300§1 k. k. w zw. z art. 12 k.k.

Wobec uchylenia przez Sąd Okręgowy w Gdańsku wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 10 grudnia 2015r. w sprawie II K 1055/14 uznającego M. B. (2) za winnego zarzucanych mu czynów i przekazania sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, Sąd Rejonowy w Gdyni ponownie rozpoznając sprawę, tym razem pod sygnaturą akt II K 472/16 nieprawomocnym wyrokiem z dnia 25 maja 2017r. uznał M. B. (2) za winnego zarzucanych mu czynów i w konsekwencji skazał go na karę łączną 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata (punkt I-IV sentencji wyroku).

M. B. (1) aktualnie mieszka z żoną G. B. w jej mieszkaniu w B.. Pracuje legalnie jako kurier. Oczekuje na przyznanie mu lokalu socjalnego. Nie posiada żadnych składników majątkowych ani w Polsce, ani w Niemczech, z których można by przeprowadzić skuteczną egzekucję w celu zaspokojenia należności wierzyciela A. C., gdyż wszystkie nieruchomości przekazał żonie, która następnie darowała je swojej matce B. D.. Nieruchomość w R., której współwłaścicielami byli M. B. (2) i B. D. została sprzedana w 2013r. M. B. (2) sprzedał też samochód M. (...), a leasingowany F. (...) wrócił do leasingodawcy, wskutek wypowiedzenia umowy z uwagi na zaległości w płatności rat i konieczności jego zwrotu. W chwili obecnej do M. B. (2) przychodzą rozmaite wezwania do zapłaty, od różnych osób.

Pozwana G. B. wiedziała, że przed 2012 rokiem M. B. (2) miał problemy finansowe, gdyż nie łożył na utrzymanie rodziny. Ona sama jako osoba niepracująca była utrzymywana przez rodziców, co było także przyczyną rozpadu ich małżeństwa.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne. Omówił wszystkie dowody w sprawie, wskazując na których i oparł i dlaczego. Przy czym stan faktyczny niniejszej sprawy pozostawał w przeważającej części bezsporny, gdyż wbrew wyrażonemu przez pozwane w odpowiedzi na pozew stanowisku, że twierdzenia powoda o braku majątku M. B. (2) są gołosłowne, pozwana G. B. będąc przesłuchiwaną informacyjnie oraz w charakterze strony postępowania przyznała sama, że pomimo podejmowania legalnego zatrudnienia w Niemczech, M. B. (2) nie posiada ani w Polsce, ani na terenie Niemiec żadnego majątku, z którego można by przeprowadzić skuteczną egzekucję. Bezsporną okolicznością w niniejszej sprawie było także istnienie zaskarżalnej, tj. podlegającej ochronie, wierzytelności pieniężnej w stosunku do dłużnika, który dokonał czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia, gdyż powód przedstawił tytuł wykonawczy, na podstawie którego wszczął przeciwko M. B. (2) egzekucję w postaci prawomocnego nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie I Nc 216/13 z dnia 24 czerwca 2013r. zasądzającego na rzecz A. C. kwotę 180000zł. Na wniosek wierzyciela A. C. Sąd Okręgowy w Gdańsku nadał w dniu 6 sierpnia 2013r. ww. nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności. Niepodważalną okolicznością było też dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią – małżonką G. B., z którą zawarł w dniu 13 sierpnia 2012r. umowę o częściowy podział majątku dorobkowego, na podstawie której G. B. przypadło prawo własności dwóch nieruchomości – zabudowanej w B. i gruntowej w B., bez obowiązku spłaty M. B. (2). W tym samym dniu pozwana G. B. darowała swojej matce B. D. nieruchomości nabyte wskutek zawarcia umowy o częściowy podział majątku dorobkowego. Przedmiotowa czynność prawna została ujęta w tym samym akcie notarialnym, co umowa o częściowy podział majątku dorobkowego.

W toku całego procesu sporne pozostawały kolejne przesłanki, których wystąpienie także warunkowało uznanie za bezskuteczną umowy o częściowy podział majątku dorobkowego sporządzoną w formie aktu notarialnego w dniu 13 sierpnia 2012r. przez notariusza A. D. rep. A 4149/2012, na mocy której pozwana G. B. uzyskała prawo własności nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...) i nieruchomości gruntowej w B., bez obowiązku spłaty M. B. (2) oraz umów darowizn zawartych w dniu 13 sierpnia 2012r. pomiędzy G. B. a jej matką B. D., sporządzonych przez notariusza A. D. rep. A 4149/2012, na mocy których prawo własności wskazanych wyżej nieruchomości G. B. darowała matce B. D.. Pozwane kwestionowały bowiem nie tylko przesłankę pokrzywdzenia wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, ale też tę polegającą na dokonaniu przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela i uzyskaniu wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią oraz działaniu osoby trzeciej w złej wierze. Podnosiły też, że o długach M. B. (2) nie wiedziały. Pozwane zarzuciły, że twierdzenia powoda jakoby dokonanie opisanych w pozwie, w dniu 13 sierpnia 2012r. czynności prawnych miało na celu pokrzywdzenie A. C. jest gołosłowne, a w szczególności nieprawdziwe jest twierdzenie, że czynność ta miała na celu uniemożliwienie przeprowadzenia skutecznej egzekucji. Poza tym podnosiły, że po ich stronie nie doszło do powstania w wyniku dokonanych czynności korzyści majątkowej, gdyż działka i postawiony na niej dom zostały w istocie sfinansowane przez B. D. i jej zmarłego męża, a w celu optymalizacji podatkowej strony zawarły szereg umów darowizn kwot pieniężnych oraz umowę użyczenia z dnia 15 czerwca 2015r. Zatem dom, choć formalnie był własnością małżonków B., faktycznie jednak był własnością pozwanej B. D. i jej męża. Dlatego też zawarcie przedmiotowych umów w dniu 13 sierpnia 2012r. miało na celu przywrócenie zgodności stanu formalnego z faktycznym, a nie pokrzywdzenie wierzyciela.

W niniejszej sprawie pozwana G. B. na mocy umowy o częściowy podział majątku dorobkowego stała się jedyną właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w B. oraz nieruchomości gruntowej położonej w B. – bez obowiązku spłaty M. B. (2), zatem Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że umowa o podział majątku dorobkowego zawarta z pokrzywdzeniem wierzyciela może być przez niego zakwestionowana skargą paulińską. Ponieważ rozporządziła uzyskaną korzyścią, Sąd zwrócił uwagę na art. 531 k.c., dotyczący legitymacji biernej.

Materialnoprawnymi przesłankami uznania za bezskuteczną względem powoda czynności prawnej dłużnika w sprawach objętych hipotezą art. 531 § 1 k.c. są, zgodnie z art. 527 § 1 k.c. były:

- przysługiwanie powodowi określonej zaskarżalnej wierzytelności pieniężnej;

- dokonanie przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli czynności prawnej, wskutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową;

- działanie przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli;

- wiedza osoby trzeciej lub możliwość dowiedzenia się przez osobę trzecią przy zachowaniu należytej staranności o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ciężar dowodu tych przesłanek spoczywał na wierzycielu wytaczającym powództwo pauliańskie. Jednakże w pewnych sytuacjach ustawa ułatwia powodowi wykazanie tych przesłanek, przewidując szereg domniemań w art.529 k.c. art. 527 § 3 k.c., art. 528 k.c.

Sąd Okręgowy uznał, iż w sprawach, których dotyczy art. 531 § 2 k.c. zakres materialnoprawnych przesłanek uznania czynności prawnej za bezskuteczną względem powoda ze skutkiem przewidzianym w art. 532 k.c. jest co do zasady szerszy. Uwzględnienie powództwa zaskarżającego czynność prawną, którą osoba trzecia rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika na rzecz kolejnej osoby, zależy w pierwszej kolejności od wykazania wynikających z art. 527 § 1 k.c., a wskazanych wyżej przesłanek uzasadniających uznanie bezskuteczności czynności prawnej dłużnika przysparzającej korzyść osobie trzeciej. Ustalenie przesłanek warunkujących ubezskutecznienie czynności prawnej dłużnika dokonanej z osobą trzecią stanowi konieczny warunek orzeczenia o bezskuteczności wobec powoda czynności prawnej, którą osoba trzecia rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika na rzecz kolejnej osoby. Ponadto art. 531 § 2 k.c. uzależnia uwzględnienie powództwa pauliańskiego zaskarżającego czynność prawną, którą osoba trzecia rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika na rzecz kolejnej osoby, od tego, aby ta osoba wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, a więc o przesłankach określonych w art. 527 § 1 k.c. Chodzi oczywiście o pozytywną wiedzę o obiektywnych i subiektywnych przesłankach skargi pauliańskiej, przewidzianych w art. 527 k.c., tj. o przesłankach, które uzasadniałyby orzeczenie uznania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną wobec wierzyciela. Wiedza taka świadczy o udziale także ostatniego beneficjenta rozporządzenia w działaniu z obejściem prawa. Przesłanka ta jednak nie musi zostać wykazana w sytuacji, gdy czynność prawna miała charakter nieodpłatny.

Następnie Sąd przywołał treść art. art. 527 §1 k.c. Zdaniem Sądu Okręgowego wystąpienie dwóch pierwszych tj. istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności oraz dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią zostało już opisane powyżej, a w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że i pozostałe przesłanki zostały przez A. C. wykazane.

W pierwszej kolejności Sąd zauważył, że 531 § 2 k.c. uzależnia uwzględnienie powództwa paulińskiego zaskarżającego czynność prawną, którą osoba trzecia rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika na rzecz kolejnej osoby, od tego, aby ta osoba wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, a więc o przesłankach określonych w art. 527 § 1 k.c. Przesłanka ta jednak nie musi zostać wykazana w sytuacji, gdy czynność prawna miała charakter nieodpłatny. Taka sytuacja wystąpiła w przedmiotowej sprawie, gdyż G. B. stając się, na podstawie umowy o częściowy podział majątku dorobkowego jedyną właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w B. i nieruchomości gruntowej w B. – bez obowiązku spłaty męża, darowała nabyte w wyniku tej umowy nieruchomości swojej matce B. D.. Zatem czynność prawna – umowa darowizny - zawarta pomiędzy dwoma pozwanymi była czynnością nieodpłatną. Nieodpłatny charakter tej umowy nie zwalniał powoda z od wykazania zasadniczych (podstawowych) przesłanek skargi przewidzianych w art. 527 k.c., natomiast zwalniał go od wykazania wiedzy pozwanej B. D. o takich przesłankach.

Zawarta z G. B. umowa o częściowy podział majątku dorobkowego została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela A. C.. O pokrzywdzeniu wierzycieli na skutek dokonanej czynności prawnej można mówić wówczas, gdy na skutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem czynności (art. 527 § 3 k.c.). Niewypłacalność zaś to stan, gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami k.p.c. nie przyniesie w pełni zaspokojenia roszczenia wierzyciela. W przedmiotowej sprawie powód przedłożył zaświadczenie od Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wejherowie J. Ś. w sprawie Km 2450/13, które co prawda nie stanowi potwierdzenia, że egzekucja została umorzona wskutek jej bezskuteczności, gdyż Komornik sądowy dokonał umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 k.p.c., a więc wniosku wierzyciela, ale powód A. C. podkreślał będąc przesłuchiwanym w charakterze strony, że postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do wyegzekwowania jakikolwiek należności na jego rzecz. Dodatkowo też z zeznań samej pozwanej G. B. wynika, że aktualnie jej mąż, pomimo podjęcia legalnej pracy w Niemczech nie posiada żadnego majątku nieruchomego (gdyż wszystkie nieruchomości, które uprzednio stanowiły współwłasność małżonków stały się własnością G. B., a nieruchomość w R. już została zbyta przez B. D. i ojca dłużnika ) oraz ruchomego, z którego można przeprowadzić skuteczną egzekucję. Przed zawarciem przedmiotowej umowy M. B. (2) był między innymi współwłaścicielem nieruchomości w B. i B., z których gdyby czynność prawna polegająca na częściowym podziale majątku dorobkowego, bez obowiązku spłaty dłużnika nie została dokonana, wierzyciel mógłby dążyć do zaspokojenia swojej wierzytelności. Pozwana G. B. zeznała też, że nieruchomość w C. także aktualnie stanowi jej wyłączną własność, a ta położona w R. została sprzedana. Skutkiem zawarcia przedmiotowej umowy było to, że jedyną właścicielką opisanych w umowie nieruchomości stała się żona M. G. B. i dodatkowo nie musiała w żaden sposób dokonać spłaty męża. Zatem rozporządzenie przedmiotowymi nieruchomościami (w B. i B.) miało charakter nieodpłatny, dlatego że M. B. (2) nie uzyskał w zamian żadnego ekwiwalentu, który wszedł do jego majątku i mógłby zostać wykorzystany do zaspokojenia jego wierzyciela, wobec czego nie może być wątpliwości, że skutkowało ono powstaniem po jego stronie, mając na uwadze, że w niespełna rok później sprzedał jeszcze nieruchomość w R., stanu niewypłacalności, a co najmniej jego pogłębieniem - tym samym doprowadziło to do pokrzywdzenia w rozumieniu art. 527 § 3 k.c. wierzyciela A. C.. Zmniejszeniu majątku M. B. (2) towarzyszyło natomiast uzyskanie korzyści majątkowej przez jego żonę w postaci nabycia prawa własności przedmiotowych nieruchomości, bez obowiązku spłaty męża. Przesłanka pokrzywdzenia wierzyciela na skutek zaskarżonej czynności jest zatem w niniejszej sprawie niewątpliwie spełniona.

Co do przesłanki dotyczącej działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli godzi się zauważyć, że do zaktualizowania się roszczenia ze skargi pauliańskiej wystarczająca jest sama świadomość pokrzywdzenia wierzycieli po stronie dłużnika, a nie jest wymagane istnienie zamiaru w tym zakresie. Powyższą konstatację wspiera także porównanie z treścią art. 530 k.c., w której ustawodawca wprost wskazuje, iż pokrzywdzeni przyszli wierzyciele mogą się domagać ochrony jedynie w razie kwalifikowanego postępowania dłużnika, a mianowicie właśnie działania z zamiarem ich pokrzywdzenia. Ustawodawca rozróżnia zatem działanie ze świadomością pokrzywdzenia od działania z zamiarem w tym zakresie, wobec czego przyjąć należy, iż na gruncie art. 527 k.c. wystarczającym jest, aby dłużnik w chwili dokonywania zaskarżonej czynności, zdawał sobie sprawę (przewidywał w granicach ewentualności), że wskutek czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku. Z uwagi na doświadczenie życiowe M. B. (2) musiał sobie zdawać sprawę z tego, że na skutek umowy o częściowy podział majątku dorobkowego nieruchomości w B. i B. wyjdą z jego majątku i nie uzyska on w zamian żadnej spłaty finansowej, żadnego przysporzenia majątkowego, a przedmiotowe nieruchomości staną się niedostępne dla jego wierzycieli. Mając na uwadze całokształt okoliczności niniejszej sprawy Sąd zważył, że M. B. (2) nie poprzestał tylko na podpisaniu umowy o częściowy podział majątku dorobkowego, bowiem kolejną umową z 13 sierpnia 2012r., sporządzoną w odrębnym akcie notarialnym, darował też pozwanej G. B. udział we współwłasności nieruchomości położonej w R.. Zatem w ocenie Sądu wszystkie podejmowane czynności przez M. B. (2), w powiązaniu z krótkim odstępem czasu, jaki upłynął od pożyczenia od powoda kwoty 170000zł w dniu 1 lipca 2012r. świadczyć mogą o tym, że dokonując tych czynności M. B. (2) działał ze świadomością pokrzywdzenia A. C., a nie jak podnosiły obie pozwane, że przedmiotowa umowa została zawarta, gdyż rodzice G. B. i ona sama podejrzewali dłużnika powoda o romans i chcieli ww. umową zabezpieczyć swoje interesy finansowe. Gdyby tak było, co zostało już podkreślone w części uzasadnienia dotyczącej oceny dowodów, M. B. (2) dokonałby rozliczenia z małżonką jedynie w zakresie nieruchomości w B., gdzie wszyscy mieszkali i którą małżonkowie D. współfinansowali, a przedmiotem umów z małżonką nie byłyby wszystkie nieruchomości stanowiące majątek dłużnika. Dodatkowo też należy zauważyć, że istnienie zamiaru po stronie dłużnika lub jego brak są elementem sfery woluntatywnej człowieka, podczas gdy obejmowanie lub nie świadomością konsekwencji swojego czynu wchodzą w skład sfery intelektualnej. Sfery te funkcjonują w sposób niezależny od siebie, a więc nawet kierowanie się motywacją czysto osobistą, nie powiązaną z chęcią pokrzywdzenia wierzycieli, nie przekreśla istnienia świadomości, że jednym ze skutków takiego działania może być powstanie stanu niewypłacalności.

Wreszcie, rozważania odnośnie przesłanki wiedzy osoby trzeciej o działaniu dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli lub możności uzyskania wiedzy w tym przedmiocie przy dołożeniu należytej staranności, należy rozpocząć od przytoczenia normy art. 528 k.c., zgodnie z którą jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przepis ten wprowadza zatem daleko idące ułatwienie dla wierzyciela chcącego skorzystać z ochrony pauliańskiej w przypadku, gdy czynność prawna dłużnika i osoby trzeciej miała charakter nieodpłatny. W tej sytuacji wierzyciel nie musi wykazywać wymienionej okoliczności, a osoba trzecia nie może bronić się przez wykazanie, że nie wiedziała lub nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko, zgodnie z którym, nie jest uprawnione zawężanie pojęcia nieodpłatności czynności prawnej wyłącznie do umów darowizny. W orzecznictwie przyjęto, że przez pojęcie odpłatności w rozumieniu przepisów o skardze pauliańskiej należy rozumieć w zasadzie pełny ekwiwalent korzyści majątkowej. Dlatego też, nawet gdyby przyjąć, że pozwana G. B. (a nawet jej matka B. D.) nie wiedziała o długach M. B. (2), to nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż nie ulega żadnej wątpliwości, że czynność pomiędzy M. B. (2) a G. B. tj. umowa o częściowy podział majątku dorobkowego, na podstawie której pozwana G. B. stała się wyłączną właścicielką nieruchomości w B. i B. – bez obowiązku spłaty na rzecz współmałżonka, stanowiła nieodpłatne świadczenie na rzecz osoby trzeciej, kosztem majątku dłużnika powoda, gdyż nie nastąpiło żadne przysporzenie po stronie dłużnika. Z tego też względu czynienie rozważań co do istnienia po stronie G. B. wiedzy o sytuacji finansowej męża w chwili zawierania przedmiotowej umowy było zbędne.

Odnosząc się do zarzutu pozwanych jakoby B. D. nie uzyskała korzyści majątkowej, ponieważ wspólnie ze zmarłym mężem darowała na rzecz córki i M. B. (2) kwotę około 100000zł celem dokończenia budowy w B. i nadal spłaca zaciągnięty na budowę tego domu kredyt hipoteczny. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że nie potrzeba wiadomości specjalnych by stwierdzić, że zakup nieruchomości i wybudowanie na niej domu to koszt kilkukrotnie większy niż wysokość podarowanych środków pieniężnych, a wynika to wprost z zasad doświadczenia życiowego. Trzeba pamiętać też, że przedmiotem umowy darowizn z dnia 13 sierpnia 2012r. zawartych pomiędzy G. B. a B. D. nie było jedynie darowanie zabudowanej nieruchomości położonej w B. przy ulicy (...), ale także darowanie nieruchomości gruntowej w B.. Mając to na uwadze nie sposób podzielić stanowiska pozwanych, ponieważ w wyniku przedmiotowych umów darowizn B. D. uzyskała korzyść majątkową, w przypadku nieruchomości w B. – określającej się co najmniej w różnicy pomiędzy darowanymi środkami pieniężnymi w wysokości 100000zł, a wartością zabudowanej nieruchomości, zaś w przypadku nieruchomości w B. korzyścią była cała nieruchomość (jej wartość). Natomiast co do stanowiska pozwanej, że spłaca kredyt hipoteczny trzeba też pamiętać, że część tego kredytu została pokryta ze środków pochodzących ze sprzedaży nieruchomości w R. w 2013r., w której udziały także pozwana otrzymała od córki G. B. w drodze umowy darowizny.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy nadal istnieje potrzeba prawnej ochrony wierzytelności, a sama osoba trzecia – pozwana G. B., która pozbyła się przedmiotu czynności prawnej dokonanej z dłużnikiem, nie przestaje być odpowiedzialna wobec wierzyciela za to, że nie mógł zaspokoić się z majątku dłużnika. Nadto, wobec ustalenia, że w niniejszej sprawie wystąpiły przesłanki warunkujące ubezskutecznienie czynności prawnej dłużnika dokonanej z osobą trzecią, które stanowiło konieczny warunek orzeczenia o bezskuteczności wobec powoda czynności prawnej, wskutek której osoba trzecia rozporządziła korzyścią uzyskaną od dłużnika na rzecz kolejnej osoby, Sąd zważając, że czynność prawna z dnia 13 sierpnia 2012r. dokonana pomiędzy G. B. a B. D. (umowa darowizn) miała charakter nieodpłatny, a taki charakter tej umowy zwalniał powoda od wykazania wiedzy pozwanej B. D. o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, w punkcie pierwszym sentencji wyroku, na podstawie art. 531§1 i § 2 k.c. w zw. z art. 527 k.c. w zw. z art. 528 k.c. uznał zawarte w dniu 13 sierpnia 2012r. umowy o częściowy podział majątku dorobkowego i umowy darowizny za bezskuteczne w stosunku do A. C..

O kosztach procesu między stronami Sąd orzekł w pkt II i III wyroku, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

W niniejszej sprawie opłata stosunkowa od pozwu wynosiła 11373zł, powód był zwolniony od opłaty sądowej ponad kwotę 3800zł, zatem nieuiszczone koszty sądowe w niniejszej sprawie stanowiły kwotę 7573zł. Jako że pozwane przegrały niniejszy proces w całości, Sąd obciążył je tymi nieuiszczonymi kosztami sądowymi w ostatnim punkcie wyroku.

Apelację od tego wyroku wywiodły obie pozwane, zaskarżając wyrok w całości. Pozwana B. D. wyrokowi zarzuciła:

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Ko­deks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1822 z późn. zm.) poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny dowo­dów w sposób dowolny, wybiórczy, sprzeczny z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia ży­ciowego, wyrażające, się w stwierdzeniu, że w wyniku dokonania zaskarżonych czynności prawnych Pozwana nr 1 B. D. odniosła korzyść, bowiem darowała w przeszłości na rzecz dłużnika M. B. (2) i Pozwanej nr 2 G. B. kwotę ok. 100.000,00 zł, a otrzymała nieruchomość zabudowaną o znacznie większej wartości bez uwzględnienia, że wspomnianej darowizny Pozwana nr 1 dokonała ok. 15 lat temu, gdy kwota 100.000,00 zł miała znacznie większą siłę nabywczą niż w momencie dokonania za­skarżonej czynności oraz faktu, że Pozwana nr 1 spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty przez dłużnika M. B. (2) i pozwaną nr 2 G. B.,

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 527 § 1 w zw. z art. 531 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) poprzez ich niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu zaskarżonych czynności darowizny nieruchomości dokonanych pomiędzy pozwanymi za bezskuteczne w stosunku do Powoda w sytuacji, gdy pozwana nr 1 nie odniosła korzyści wskutek dokonania zaskarżonych czynności.

Z ostrożności procesowej na wypadek nieuwzględnienia przez Sąd zarzutów podniesionych powyżej , zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 527 § 1 w zw. z art. 531 § 2 k.c. w zw. z art. 41§1 w zw. z art. 43 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 682) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu zaskarżonych czynności darowizny nieruchomości w całości za bezskuteczne wobec powoda w sytuacji, gdy w momencie dokonywania tych czynności połowa darowanego pozwanej nr 1 majątku stanowiła udział pozwanej nr 2 w majątku wspólnym małżonków M. B. (2) i G. B., a więc w zakresie rozporządzania swoim udziałem w byłym majątku wspólnym. Pozwana nr 2 nie krzywdziła powoda, bowiem nie była nigdy jego dłużnikiem wobec niewyrażenia zgody na zobowiązania zaciągane przez M. B. (2).

Wobec powyższego wniosła o:

a.  zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej nr 1 kosztów postępowania ewentualnie o

a.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w całości Sądowi Okręgowemu do po­nownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, a ponadto

b.  zasądzenie od powoda na rzez pozwanej nr 1 kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwana G. B. zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1822 z późn. zm.) poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny dowodów w sposób dowolny, wybiórczy, sprzeczny z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, wyrażające się w stwierdzeniu, że w wyniku dokonania zaskarżonych czynności prawnych Pozwana nr 1 B. D. odniosła korzyść, bowiem darowała w przeszłości na rzecz dłużnika M. B. (2) i pozwanej nr 2 G. B. kwotę ok. 100.000,00 zł, a otrzymała nieruchomość zabudowaną o znacznie większej wartości bez uwzględnienia, że wspomnianej darowizny pozwana nr 1 dokonała ok. 15 lat temu, gdy kwota 100.000,00 zł miała znacznie większą siłę nabywczą niż w momencie dokonania zaskarżonej czynności oraz faktu, że pozwana nr 1 spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty przez dłużnika M. B. (2) i pozwaną nr 2 G. B.,

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 527 § 1 w zw. z art. 531 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) (dalej również: k.c.) poprzez ich niewłaściwą wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu zaskarżonych czynności darowizny nieruchomości dokonanych pomiędzy Pozwanymi za bezskuteczne w stosunku do Powoda w sytuacji, gdy Pozwana nr 1 nie odniosła korzyści wskutek dokonania zaskarżonych czynności.

Z ostrożności procesowej na wypadek nieuwzględnienia przez Sąd powyższych zarzutów, zaskarżonemu Wyrokowi G. B. także zarzuciła:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 527 § 1 w zw. z art. 531 § 2 k.c. w zw. z art. 41 § 1 w zw. z art. 43 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 682) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu zaskarżonych czynności darowizny nieruchomości w całości za bezskuteczne wobec Powoda w sytuacji, gdy w momencie dokonywania tych czynności połowa darowanego Pozwanej nr 1 majątku stanowiła udział Pozwanej nr 2 w majątku wspólnym małżonków M. B. (2) i G. B., a więc w zakresie rozporządzania swoim udziałem w byłym majątku wspólnym Pozwana nr 2 nie krzywdziła Powoda, bowiem nie była nigdy jego dłużnikiem wobec niewyrażenia zgody na zobowiązania zaciągane przez M. B. (2).

Wobec powyższego, pozwana G. B. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanej nr 2 kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego Wyroku i przekazanie sprawy w całości Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, a ponadto o zasądzenie od powoda na rzez pozwanej nr 2 kosztów postępowania apelacyjnego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna w niewielkim zakresie, co do konieczności prawidłowego określania udziałów w nieruchomości, w zakresie których pozwana B. D. otrzymała korzyść majątkową pośrednio od dłużnika.

Na wstępie należy wskazać, iż Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, przyjął je jako własne i uczynił integralną częścią poniższych rozważań. Wobec powyższego nie było konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2002 r. sygn. akt V CKN 348/00, LEX nr 52761). Zaś obszerne i szczegółowe uzasadnienie spełniało kryteria z art.328§2 k.p.c. poddając się weryfikacji w ramach postępowania apelacyjnego.

Ustosunkowując się do zarzutów wspólnych dla obu apelacji, Sąd drugiej instancji uznał za prawidłową ocenę materiału dowodowego dokonaną przez Sąd Okręgowy. Nie była ona dowolna, ani też wybiórcza, nielogiczna czy sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego. Jeśli zaś z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne, racjonalne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Tym samym dopóki skarżący nie wykaże istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności czy też bezzasadnego pominięcia dowodów, które prowadzą do wniosków odmiennych, dopóty nie można uznać, że sąd przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Jednakże takich błędów w rozumowaniu Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było.

Sekwencja zdarzeń od chwili wzięcia przez dłużnika pożyczki od powoda w lipcu 2012r., poprzez zawarcie w sierpniu tegoż roku małżeńskiej umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową, a następnie zawarcie spornych umów, by po nich dłużnik wyrejestrował swoją działalność gospodarczą i wraz z rodziną wyjechał do Niemiec, wyzbywając się całego majątku w Polsce, nie nasuwała żadnych wątpliwości co do ich celu. Ich koincydencji czasowej nie można było uznać za przypadkową, tym bardziej, że czynności wyzbywania się majątku przez rodzinę B. następowały między bliskimi jej członkami i były nieodpłatne. Niewątpliwie prowadziły do pokrzywdzenia wierzyciela, albowiem w chwili obecnej dłużnik nie dysponuje żadnym majątkiem, z którego możliwe byłoby prowadzenie egzekucji odnośnie wierzytelności zasądzonej prawomocnym orzeczeniem w sprawie I Nc 216/13. Zresztą potwierdzał to prawomocny wyrok karny skazujący wydany w sprawie II K 472/16 Sądu Rejonowego w Gdyni, gdzie dłużnik został uznany za winnego między innymi tego, że w okresie od 13 sierpnia do 30 października 2012 r. w G. i C. działając z góry powziętym zamiarem i w krótkich odstępach czasu, w sytuacji grożącej mu niewypłacalności udaremnił zaspokojenie wierzyciela A. C. zbywając i usuwając składniki swojego majątku w ten sposób, że w dniu 13 sierpnia 2012 r. dokonał podziału majątku wspólnego małżonków i przekazał swojej żonie na wyłączną własność bez obowiązku spłaty działkę z domem mieszkalnym w B. oraz działkę budowlaną w B., które ona tego samego dnia darowała swojej matce B. D.. Ustalenia dokonane w sprawie karnej, korelowały z zeznaniami pozwanej G. B. (k.181 – „W tej chwili mąż nie ma nic.”) oraz powoda, co do aktualnej sytuacji majątkowej dłużnika, który mieszka na stałe w B. w lokalu należącym do jego żony, pracuje jako kurier-doręczyciel, nie ma żadnego majątku i oczekuje na przyznanie lokalu socjalnego. Dłużnik też w sprawie karnej przyznał, że takie jego zachowanie stanowiło swoistą ucieczkę przed długami. Jak wynikało z treści uzasadnienia prawomocnego wyroku, M. B. (2) cały swój majątek przekazał żonie bez żadnych spłat, zaś rodzina wiedziała o jego problemach finansowych, gdyż w miejscu zamieszkania, w B. pojawili się windykatorzy, a: „Teść teść bał się, że komornik zajmie dom w B. i naciskał na przepisanie domu na swoją córkę” (k.348v.). Takie okoliczności faktyczne świadczyły niezbicie, iż zaskarżona czynność prawna dłużnika została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, gdyż wskutek podziału majątku bez żadnych spłat, a następnie przekazania walorów majątkowych z tego tytułu pozwanej B. D., M. B. (2) stał się niewypłacalny co najmniej w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności.

Również trafnie Sąd Okręgowy ocenił zeznania pozwanej B. D., które musiały podlegać analizie w ramach art.233§1 k.p.c. także w świetle relacji składnej przez tą osobą w sprawie karnej. Wynikało z nich jednoznacznie, iż M. B. (2) miał problemy finansowe, co było powodem zadysponowania przez niego majątkiem, tak by uratować go przed ingerencją wierzycieli. Niewątpliwie pozwana będąc w bliskich relacjach z córką, zięciem i zamieszkując w nimi w jednym domu, musiała mieć świadomość podejmowanych czynności (k.341 v. „Wyraźnie i to kilkakrotnie zeznała, że miał już w 2012 r. duże problemy finansowe, że nie płacił za dom, że utrzymywała go ona z mężem, tak samo jak córkę. Świadek wprost powiedziała, że to właśnie było powodem dokonania podziału majątku, darowizn i chodziło przeniesienie domu i majątku na teściów i żonę”; k.198 – „Decyzja o podarowaniu mnie w/w nieruchomości wynikała z tego,, że moja córka G. B. i jej mąż M. mieli problemy z dokonywaniem wpłat za nieruchomości w B. przy ul.(...)”; k.199 – „Od ok.2011 zaczęły się problemy finansowe mojego zięcia M. B. (2). Moja córka G. B. przez ostatnie lata nie pracowała nigdzie, była na utrzymaniu męża i zajmowała się prowadzeniem domu w B. przy ul.(...)”). Trafną analiza zmian w postawie pozwanej, została szczegółowo omówiona w sprawia karnej, a jej przesłuchanie w ramach tego procesu, potwierdzało te zastrzeżenia i uwagi. Niewątpliwie bowiem pozwana chciała ochronić posiadany majątek przed wierzycielami zięcia, uważając, iż nie ponosi za jego długi odpowiedzialności.

Ponadto rozporządzenie nieruchomościami na jej rzecz nastąpiło nieodpłatnie, zatem niezależnie od tego czy B. D. wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności za bezskuteczną czy nie, to zostały spełnione przesłanki z art.531§2 k.c. Albowiem przepis ten przewiduje alternatywę rozłączną („albo”), która przemawia za tym, że do uwzględnienia powództwa ze skargi pauliańskiej wobec kolejnej osoby, na rzecz której rozporządzenie nastąpiło, może dojść także w wypadku gdy takie rozporządzenie było nieodpłatne. Zaś czynności tego rodzaju, pod tytułem darmym, podlegają zdecydowanie słabszej ochronie w prawie cywilnym niż czynności wzajemne, ekwiwalentne. Nie trzeba bowiem wykazywać wspomnianej wiedzy pozwanego nabywcy korzyści, gdy nabył on tę korzyść nieodpłatnie ( art. 531 § 2 k.c.). W takiej sytuacji wystarczy wykazanie przesłanek uzasadniających uznanie czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną ( art. 527 k.c.). Wykazanie nieodpłatnego nabycia tożsamej prawnie korzyści przez pozwanego określonego w art. 531 § 2 k.c. ułatwia zatem ochronę pauliańska wierzytelności powoda (Por.SN z 24.09.2015r., V CSK 667/14).

Nie były trafne zarzuty, iż pozwana B. D. miała nie uzyskać korzyści majątkowej z tytułu dokonanej czynności prawnej. Nabyła ona wszak w drodze darowizny na własność do majątku odrębnego zabudowaną nieruchomość o wartości 500.000 zł (2012 rok), jak też nieruchomość gruntową o wartości 40.000 zł. Nie przewidziano w umowie darowizny żadnych zobowiązań z tego tytułu. Nie przedstawiono też żadnych dokumentów potwierdzających, iż to właśnie B. D. spłaca kredyt hipoteczny zaciągnięty przez córkę i zięcia, ani też jaka jest miesięcznie rata oraz ile należności pozostało do spłaty. Niezależnie od powyższego trzeba zauważyć, iż nie ma podstaw na powoływanie się na obciążenie nieruchomości w B. objętej kw nr (...) – hipoteką przymusową w kwocie 230.000 zł ustanowioną postanowieniem z dnia 15.07.2015 r. o zabezpieczeniu, wydanym w niniejszej sprawie, albowiem postanowienie to zostało uchylone orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 grudnia 2015 r., z uwagi na brak możliwości ustanowienia hipoteki przymusowej w sprawie o roszczenie niepieniężne z art.527 k.c. W związku z tym pozwana winna wystąpić ze stosownym wnioskiem o wykreślnie tejże hipoteki. Zaś wartość pozostałych hipotek o łącznej wysokości w chwili ich wpisywania 369.000 zł (246.000 zł +123.000 zł), nie przekracza niekwestionowanej wartości tejże nieruchomości w kwocie 500.000 zł (k.214 akt notarialny). Natomiast nieruchomość gruntowa objęta kw nr (...) nie jest w ogóle obciążona żadnymi hipotekami, zatem nie budzi wątpliwości, iż z chwilą nabycia jej własności, pozwana B. D. uzyskała nieodpłatnie przysporzenie majątkowe stosunkowo dużej wartości. Stanowiło to niewątpliwie korzyść majątkową po jej stronie.

Warto też podkreślić, iż B. D. wraz z mężem dokonując w 2002 r. i 2007 r. darowizn środków pieniężnych na budowę domu jednorodzinnego, zakładali, że będą tam zamieszkiwać. Finansowali zatem budowę lokalu również na swoje potrzeby. Oczywistym było więc, że muszą ponosić koszty z tego tytułu. Mimo tego, na tym etapie inwestycji, rodzina dłużnika nie zdecydowała się na to, by właścicielami nieruchomości stała się B. D. z mężem. Musiało to rodzić określone skutki w sferze prawa własności. Prawo cywilne nie przewiduje bowiem „faktycznej własności” domu i „formalnej własności”. Skoro nabywcami tejże nieruchomości był dłużnik z żoną, a także zostali oni wpisani do księgi wieczystej jako właściciele, nie sposób kreować (przed 2012 r. i sporną umową darowizny) prawa własności domu po stronie B. D. i jej męża. Strona pozwana nie udowodniła w żaden sposób, by doszło do nabycia takiej własności w jakikolwiek sposób, zaś podpisana umowa użyczenia potwierdzała jedynie, iż teściowie zamieszkiwali w nieruchomości jako posiadacze zależni, zdając sobie sprawę z tego, iż właścicielami nieruchomości w B. przy ul.(...) są B. i M. D.. Zaś zamieszkując w tymże domu, eksploatując go, małżonkowie D. musieli pokrywać koszty z tym związane, co nie rzutowało w żaden sposób na uzyskaną później korzyść majątkową w postaci własności owego domu.

Niezależnie od powyższego, również wartość darowizn pieniężnych dokonanych przez pozwaną B. D. na rzecz córki i zięcia nie przekraczała w żaden sposób wartości już zabudowanej nieruchomości, a nawet połowy udziału w niej. Wynosiła bowiem łącznie 49.000 zł (k.160 -15.000 dla córki, k.161 – 15.000 zł dla zięcia, k.164 – 9.500 zł dla córki, k.166- 9500 zł dla zięcia), gdy wartość nieruchomości w chwili darowizny wynosiła 500.000 zł. Trudno w tym zakresie uwzględniać darowizny dokonane przez męża pozwanej D., skoro na jego rzecz nie dokonano przysporzenia w drodze darowizny.

Zresztą w momencie rozpoczęcia budowy, dla pozwanej D. i jej męża „dla optymalizacji podatkowej”, jak sama pisała, korzystne było zawieranie owych darowizn, w celu uzyskania lepszych, wyższych odliczeń podatkowych. Skoro więc w tym czasie zdecydowano, że takie rozliczenie będzie lepsze niż zbycie udziałów czy wyodrębnienie lokalu i zbycie go na rzecz teściów, to rodziło to określone skutki. Właścicielami nieruchomości było małżeństwo B., a państwo D. przebywali tam w ramach nieodpłatnego użyczenia.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się też żadnych podstaw do tego, by w jakikolwiek sposób waloryzować kwoty darowizn z 2002 r. i 2007 r., albowiem od tego czasu nie doszło do „istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza” w rozumieniu art.358 ¹ §3 k.c. W tym okresie nie istniała już hiperinflacja, sytuacja gospodarcza Polski była w miarę stabilna. Zaś dokonując owych darowizn i uważając się za właścicieli nieruchomości, poznana D. wraz z mężem, winna uzgodnić przeniesienie na swoją rzecz choć udziałów we własności domu, czego jednak nie uczyniła. Decyzja taka miała określone skutki prawne. Małżeństwo D. miało tego świadomość, wiedziało, że nie przysługują im prawa właścicielskie do nieruchomo mości, bowiem gdy pojawiły się problemy finansowe po stronie zięcia, zaczęto na niego naciskać w sprawie podjęcia czynności zmierzających do ochrony nabytego do tej pory majątku.

Trzeba też zauważyć, iż wierzyciel nie tracił też prawa do żądania uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej z jego pokrzywdzeniem przez dłużnika z osobą trzecią w wypadku, gdy osoba trzecia rozporządziła odpłatnie uzyskaną korzyścią na rzecz kolejnej osoby. Odmienny pogląd niezasadnie wiązałby skargę z przedmiotem, który zbył dłużnik, i w razie jego dalszego zbycia pozbawiałby ją całkowicie znaczenia prawnego. Dla pozbawienia wierzyciela jego uprawnienia wystarczyłoby bowiem dalsze zbycie rzeczy osobie w dobrej wierze (Por. SN z 30.09.2004r., IV CK 30//04).

Oczywistym jednak wydaje się, iż skoro obecnie części majątku dłużnika przeszły na własność B. D., to wobec tegoż ostatniego właściciela będzie prowadzona egzekucja z części nieruchomości przypadającej dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego przeciwko M. B. (2), tak jakby te rzeczy nie wyszły z jego majątku.

Przechodząc zatem do drugiego z zarzutów obu apelacji, należało przyjąć, iż częściowo był on trafny. Trzeba bowiem podkreślić, iż żądanie pozwu było skierowane nie tylko do małżonki dłużnika, która oczywiście mógłby powoływać się w ramach postępowania egzekucyjnego na brak nadania przeciwko niej klauzuli wykonalności, co wykluczałoby możliwość egzekucji z całej nieruchomości, w sytuacji, gdy tytuł wykonawczy dotyczył tylko M. B. (2). Albowiem małżonek dłużnika, niebędący dłużnikiem dysponuje środkami prawnymi, za pomocą których może przeciwdziałać z egzekucji w przedmiocie wchodzącym wcześniej w skład majątku wspólnego.

Możliwości takich byłby pozbawiona B. D., w sytuacji, gdy wierzyciel skierowałby egzekucję do obu nieruchomości w całości, stanowiących obecnie jej własność. Natomiast zebrany w sprawie materiał dowodowy nie potwierdzał, by pożyczka od powoda na rzecz dłużnika w kwocie 170.000 zł z lipca 2012r., zabezpieczona wekslem własnym, została zawarta za zgodną małżonka dłużnika. Tym bardziej, że okoliczność ta nie była wykazana dokumentem urzędowym czy prywatnym (art.787 k.p.c.).

Zaś w niniejszej sprawie uprzednio w dniu 9.08.2012 r. doszło między małżonkami B. do zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, na mocy której ustanowili w swoim małżeństwie rozdzielność majątkową. Natomiast w myśl art.50 ¹ k.r.i o. w razie ustania wspólności, co następuje właśnie przez zawarcie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeństwa stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art.43§2 i 3 k.r.i o. W przedmiotowej umowie z 9.08.2012 r., małżonkowie nie ustanowili nierównych udziałów, zatem w myśl cytowanego przepisu należało przyjąć, iż były one równe.

W takiej sytuacji wierzyciel jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej mógł prowadzić egzekucję tylko z udziału tego małżonka we własności nieruchomości wchodzącej poprzednio w skład majątku wspólnego (Por. uchwała SN z 17.04.2015r., III CZP 9/15). Przyjmuje się bowiem, że ustanie wspólności majątkowej prowadziło do zmiany sytuacji prawnej przedmiotów objętych bezudziałową wspólnością majątkową, w wyniku której stają się one współwłasnością małżonków w częściach ułamkowych, a np. wyrok rozwodowy mógł być podstawą wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych na rzecz byłych małżonków (Por. SN z 21.06.2001 r., III CZP 16/01).

W konsekwencji powyższego, w drodze podziału majątku faktycznie dłużnik przeniósł na swoją żonę nieodpłatnie swoje udziały w obu nieruchomościach, a G. B. przeniosła już całą własność nieruchomości na rzecz B. D.. W takiej sytuacji wynikało, że wskutek czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wyszedł z majątku dłużnika M. B. (2) jedynie udział wynoszący ½ część we własności obu nieruchomości na rzecz pozwanej B. D..

W wyroku z dnia 14 kwietnia 2011 r., IV CSK 414/10 Sąd Najwyższy zauważył, że po ustaniu wspólności majątkowej do nieruchomości małżonków stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych ( art. 46 k.r.o.). Oznacza to, że po ustaniu wspólności, do przedmiotów majątkowych wchodzących do majątku wspólnego mają zastosowanie przepisy art. 195 i n. k.c., ale tylko wówczas, gdy odpowiednie materie prawne nie są uregulowane odmiennie m.in. w art. 43-45 k.r.o. Ustawowa transformacja współwłasności łącznej małżonków we współwłasność w częściach ułamkowych nie jest zatem transformacją pełną, skoro poddano ją także innemu niż współwłasność ułamkowa reżimowi prawnemu. Odsyłający do odpowiedniego reżimu prawnego przepis art. 46 k.r.o. niewątpliwie przesądza jednak status prawny poszczególnych elementów majątkowych (rzeczy) objętych uprzednio wspólnością ustawową w tym sensie, że małżonkowie mają równe udziały w każdej rzeczy wchodzącej do majątku wspólnego.

Zaś w postanowieniu z dnia 7 kwietnia 2011 r., IV CSK 375/10 ("Izba Cywilna" 2012, nr 1, s. 42) Sąd Najwyższy stwierdził, że wyrok uwzględniający powództwo oparte na art. 527 k.c. upoważnia wierzyciela do zaspokojenia się jedynie z przedmiotu lub prawa, które stanowiły uprzednio własność dłużnika i w wyniku czynności uznanej później za bezskuteczną wobec wierzyciela weszły do majątku osoby trzeciej. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi pauliańskiej podział majątku wspólnego w zakresie nieruchomości dokonany przez małżonków po wcześniejszym skutecznym zniesieniu wspólności ustawowej małżeńskiej uznany został za bezskuteczny, to w świetle art. 532 k.c. oznacza to, że wierzyciel może zaspokoić się jedynie z udziału w tej nieruchomości, jaki przed podziałem należał do dłużnika. Niezakwestionowane i skuteczne zniesienie przez małżonków wspólności ustawowej doprowadza do tego, że nieruchomość staje się ich współwłasnością w częściach ułamkowych. W wyniku podziału majątku wspólnego dłużnik przeniósł na małżonkę własność jedynie swego udziału w nieruchomości, zatem prawem, które w wyniku tej czynności wyszło z jego majątku i weszło do majątku jego małżonki, był jedynie jego udział we współwłasności w nieruchomościach, a nie całe nieruchomości, w których pozostały udział należał do małżonki dłużnika. Na tej podstawie Sąd Najwyższy uznał, że wyrok stwierdzający bezskuteczność podziału majątku wspólnego w zakresie nieruchomości upoważnia wierzyciela jednego z małżonków do zaspokojenia się jedynie z udziału, jaki przed podziałem miał ten małżonek we współwłasności nieruchomości, nie upoważnia natomiast do prowadzenia egzekucji lub obciążania całej nieruchomości. Poglądy te Sąd Apelacyjny na gruncie niniejszej sprawy w pełni podziela i przyjmuje jako własne.

W takiej sytuacji tenor wyroku uwzględniającego skargę pauliańską, uznającego za bezskuteczną czynność prawną dokonaną przez obu małżonków i dotyczącą ich majątku wspólnego, w sytuacji, gdy dłużnikiem jest jeden z małżonków, a małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania (art. 41 § 1 k.r.o.), winien zawierać sformułowanie odnoszące się do udziału dłużnika w prawie, stanowiącym przedmiot rzeczonej czynności prawnej, który może mu przypaść wskutek ustania ustroju majątku wspólnego i dokonania jego podziału (Por. SA w G. z dnia 24.07.2012 r., V ACa 576/12).

Wymaga więc rozstrzygnięcia jak to wskazuje orzecznictwo Sądu Apelacyjnego oraz Sądu Najwyższego, jaką korzyść majątkową w rozumieniu art. 527 § 1 k.c. nabyła osoba trzecia, ponieważ egzekucja wierzyciela może być skierowana jedynie do tej korzyści ( art. 532 k.c.). Wzgląd na ochronę małżonka niebędącego dłużnikiem pozwala przyjąć, że egzekucja taka nie może być jednak kierowana do całego przedmiotu czynności prawnej. W wyniku ustania wspólności majątkowej małżonków do składników tego majątku mają zastosowanie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Udział taki wyznacza możliwy zakres zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu czynności prawnej uznanej za bezskuteczną (darowizny), co oznacza konieczność odpowiedniego oszacowania takiego przedmiotu. W konsekwencji udział taki wyznacza zakres ochrony pauliańskiej udzielonej wierzycielowi jednego z małżonków uwzględniającej również interes prawny także pozwanej osoby trzeciej, gdyż korzyść majątkowa takiej osoby, określona za pomocą udziału małżonka niebędącego dłużnikiem w majątku wspólnym, uzyskana na podstawie zaskarżonej umowy darowizny, nie została uzyskana in fraudem creditoris w rozumieniu art. 527 k.c.

Zaś orzeczeniowo w tym zakresie, przywołane przez stronę powodową wiązało się z roszczeniem z art.527 k.c. kierowanym wobec małżonki dłużnika (która jak wcześnie wskazano miała instrumenty prawne, by bronić się przed egzekucją z całej nieruchomości) lub w sytuacji zawarcia umowy z pokrzywdzeniem przez oboje małżonków z osobą trzecią, a nie wobec dalszej osoby – tzw. czwartej, która zawarła umowę już z małżonką dłużnika (a nie bezpośrednio z dłużnikiem).

Skoro więc pozwana B. D. uzyskała korzyść majątkową z tytułu czynności dłużnika tylko w zakresie przysporzenia na swoją rzecz udziału w obu nieruchomościach konieczne było wyartykułowanie tego w treści orzeczenia, tak by organ egzekucyjny miał jasność w jakim zakresie może prowadzić egzekucję z majątku stanowiącego własność obecnie B. D. na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi.

Trzeba też mieć na względzie, iż rola komornika sprowadza się do wykonania orzeczenia nadającego się do egzekucji. W myśl art.804 k.p.c. organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Tytuł wykonawczy w związku z tym musi być jasny, stanowczy i precyzyjny. Zadaniem komornika nie jest interpretacja, w jakim zakresie może prowadzić egzekucję i z jakiej wielkości udziału w rzeczy. Winno być to sprecyzowane w treści rozstrzygnięcia. W związku z powyższym, przyjmując, iż po ustaniu wspólności ustawowej zgodnie z art.50 ¹ k.r.i o. udziały małżonków były równe, a umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową nie stanowiła inaczej, należało przyjąć, iż przysporzenie na rzecz pozwanej B. D. w obu nieruchomościach stanowił udział w ½ części własności. Pozwane nie udowodniły, by udziały te były inne, by zapadło w tym zakresie jakiekolwiek rozstrzygnięcie na mocy art.43§2 i 3 k.r.i o. W związku z powyższym należało przyjąć, iż zgodnie z arty.43§1 k.r.i o. w zw. z art. 50 ¹ k.r.i o. udziały te były równe. Zatem po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej, wskutek czynności dłużnika został przeniesiony na jego małżonkę jedynie udział w ½ w obu nieruchomościach, który G. B. przeniosła na swoją matkę czyli B. D..

Mając na względzie powyższe, Sąd Apelacyjny na mocy art.386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I tiret drugi w ten sposób, że: uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda A. C. umowę darowizny z dnia 13 sierpnia 2012 r, zawartą przed notariuszem A. D. w Kancelarii Notarialnej w G. Repertorium A numer (...) między G. B. a B. D. – w zakresie dotyczącym przeniesienia własności ½ udziału w zabudowanej nieruchomości położonej przy ul. (...) w B., gmina (...), stanowiącej działkę nr (...) obszaru 700m2, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie prowadzi księgę wieczystą numer (...) oraz w zakresie dotyczącym przeniesienia własności ½ udziału nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B., gmina (...), stanowiącej działkę nr (...) obszaru 0,1107 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prowadzi księgę wieczystą numer (...)

- w celu zaspokojenia wierzytelności powoda wynikającej z prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 24 czerwca 2013 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie o sygnaturze akt I Nc 216/13 i oddalił powództwo w pozostałym zakresie wobec pozwanej B. D..

Zaś w pozostałym zakresie oddalono obie apelacje na mocy art.385 k.p.c. jako bezzasadną z przyczyn uprzednio już omówionych.

Z racji tego, iż samo żądanie uznania czynności prawnych za bezskuteczne było trafne, zasadne, a zmiana orzeczenia miała de facto charakter redakcyjny, Sąd Apelacyjny w ostatnim punkcie na mocy art. 100 k.p.c. zdanie drugie w zw. z art.391§1 k.p.c. zasądził od pozwanych na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Koszty te wynosiły 8100 zł zgodnie z § 2 pkt 7 w zw. z §10ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

SSO del.Dorota Majerska-Janowska SSA Ewa Tomaszewska SSA Jakub Rusiński

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)