Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Mirosław Major

Protokolant P.. sąd. A. M.

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2017 r. w Poznaniu

odwołania Syndyka masy upadłości (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej z siedzibą w P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

z dnia 18 lutego 2016 r., nr (...)

w sprawie Syndyka masy upadłości (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanej J. S.

o podstawę wymiaru składek

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od odwołującego na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 1 200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 lutego 2016 r., Nr (...), adresowaną do (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo–Kredytowej w P. i J. S. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 4 pkt 2 lit. a, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1 i 1a, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.), stwierdził, że wskazany przychód osiągnięty przez J. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa z siedzibą w P. ul. (...) w związku z uzyskaniem przychodu z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z (...) Finanse spółka z o. o. z siedzibą w P. ul. (...) stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne, która wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy przytoczył treść przepisów stanowiących jej podstawę i wskazał, że kwoty wypłacone osobie ubezpieczonej przez (...) Finanse spółka z o. o., w części dotyczącej realizacji zadań w ramach umów zlecenia na rzecz (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej, tj. podmiotu, z którym osoba ta pozostawała w stosunku zatrudnienia, stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne u płatnika składek, z tytułu umowy o pracę.

Organ rentowy wyjaśnił, że wysokość przychodów osoby ubezpieczonej uzyskanych z tytułu umów zlecenia od (...) Finanse spółka z o. o., dotyczących realizacji zadań w ramach tych umów na rzecz (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej, ustalił w wielkości odpowiadającej udziałowi przychodów uzyskanych w poszczególnych miesiącach przez spółkę z umowy agencyjnej zawartej z W. Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową, w przychodach spółki ogółem.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa z siedzibą w P., zaskarżając ją w całości, wnosząc o:

1)  zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez stwierdzenie, że do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia osoby ubezpieczonej u odwołującej nie wlicza się kwot wypłaconych osobie ubezpieczonej przez spółkę (...) sp. z o. o. (obecnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa) na podstawie umów zlecenia zawartych pomiędzy osobą ubezpieczoną oraz spółką (...) sp. z o. o. (obecnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa),

2)  zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

ewentualnie o

3)  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez organ rentowy.

Odwołująca podniosła, że żadne ze zgromadzonych przez organ rentowy dowodów nie potwierdzają, że osoby zatrudnione u odwołującej, które zawarły z A. umowy zlecenia, wykonywały na podstawie umów zlecenia pracę na rzecz (...) oraz że umowy zlecenia zawarte pomiędzy A. oraz osobą ubezpieczoną obejmują te same czynności, do których osoba ta jest zobowiązania w ramach umowy o pracę.

Odwołująca wskazała, że co do zasady pracownicy odwołującej (w tym osoba ubezpieczona) nie mogli aktualnie wykonywać, na podstawie umowy o pracę zawartej z odwołującą, pracy tożsamej co czynności objęte zleceniem A.. Osoby te nie posiadają w zakresie uprawnień i obowiązków objętych umowami o pracę z W. (...) czynności wskazanych w umowach zlecenia zawartych z A.. Czynności objęte zleceniami nadzorowane były bezpośrednio przez pracowników A., nie były wykonywane w ramach podległości służbowej w ramach struktury (...).

Odwołująca podkreśliła, że D. Sprzedaży został wydzielony z przedsiębiorstwa (...) i wniesiony do spółki (...), która jest odpowiedzialna za sprzedaż usług (...). Spółka (...) była zobowiązana do archiwizacji dokumentacji związanej z wykonywanymi przez A. czynnościami. Ostateczną decyzję o wysokości wynagrodzenia z umów zlecenia podejmowała spółka (...) i to spółka (...) uiszczała wynagrodzenie określone w umowach cywilnoprawnych.

W ocenie odwołującej, czynności wykonywane przez pracowników odwołującej objęte zleceniami A. nie były wykonywane na rzecz odwołującej w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Odwołująca nie była beneficjentem usług archiwizacyjnych wykonywanych w ramach zleceń.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. wniósł o oddalenie w całości odwołania płatnika składek oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, powtarzając argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez odwołującą organ rentowy stwierdził, że wobec regulacji zawartej w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych brak tożsamości zakresu czynności wykonywanych w ramach umowy o pracę i umowy zlecenia nie jest okolicznością istotną dla stosowania tego przepisu. Istotne jest bowiem, aby wykonywanie umowy zlecenia następowało na rzecz podmiotu, w którym osoba zainteresowana realizuje umowę o pracę. Struktura przychodów uzyskiwanych przez (...) Finanse sp. z o. o. w P. pozwala na stwierdzenie, że spółka ta wykonywała działania na rzecz odwołującej, a przychody z tego tytułu stanowiły od 88,26 % do 100 % całości jej przychodów. Trudno więc przyjąć, że beneficjentem umów zlecenia zawieranych przez (...) Finanse sp. z o. o. jest ta spółka, a nie odwołująca, związana z (...) Finanse sp. z o. o. umową z dnia 31 grudnia 2013 r.

Postanowieniem z dnia 6 lipca 2016 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu, na podstawie art. 477 ¹¹ §2 kpc, zawiadomił o toczącym się postępowaniu zainteresowaną (...) Finanse spółka z ograniczoną odpowiedzialności.

W zakreślonym terminie spółka (...) nie złożyła oświadczenia o przystąpieniu do sprawy w charakterze zainteresowanego.

Sąd Okręgowy nie wzywał J. S. do udziału w postępowaniu odrębnym postanowieniem, bowiem była ona już stroną postępowania administracyjnego przed organem rentowym i adresatem decyzji, stając się automatycznie stroną postępowania odwoławczego.

Ubezpieczona J. S. nie zajęła żadnego stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa prowadzi działalność na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo – kredytowych, ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze oraz statutu (...). Siedziba odwołującej znajduje się w P. przy ul. (...). Odwołująca została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Celem działalności odwołującej jest pozostałe pośrednictwo pieniężne.

Średniomiesięczna liczba ubezpieczonych na dzień 30 listopada 2014 r. wyniosła 183 osoby.

Decyzją z dnia 17 maja 2016 r. Komisja Nadzoru Finansowego ustanowiła w (...) Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej z dniem 18 maja 2016 r. zarządcę komisarycznego.

Bezsporne, dowód: informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców - k. 5-7, protokół kontroli w aktach organu rentowego

(...) Finanse spółka z o. o. została zawiązana w listopadzie 2013 r. przez Stowarzyszenie (...) 2000 z siedzibą w P., a następnie przekazana (...) Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej. Odwołująca w zamian za udziały objęte w podwyższonym kapitale zakładowym spółki (...) wniosła do spółki wkład niepieniężny w postaci zespołu składników niematerialnych i prawnych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, wyodrębnionego wewnętrznie pod względem finansowym, funkcjonalnym oraz organizacyjnym (w ramach istniejącego przedsiębiorstwa (...) Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej) jako D. Sprzedaży, prowadzący działalność w zakresie sprzedaży produktów oferowanych przez W. Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo – Kredytową.

Przedmiotem działalności spółki (...) jest sprzedaż usług finansowych z oferty (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej. Spółka (...) działa jako agent (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej. Nadto sprzedaje ubezpieczenia, co wynika ze współpracy ze spółką (...) na (...) S.A. oraz świadczy usługi wpłat gotówkowych w ramach współpracy z (...) S.A.

W dniu 31 grudnia 2013 r. (...) Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa zawarła ze spółką (...) jako spółką zależną umowę agencyjną. Powyższa umowa reguluje zasady współpracy pomiędzy odwołującą a (...) (Agentem), w ramach której, w oparciu o przejęty majątek i pracowników D. Sprzedaży, (...) (Agent) wykonuje na rzecz odwołującej czynności zlecone, czynności faktyczne oraz usługi dodatkowe. Na podstawie powyższej umowy odwołująca powierzyła Spółce pośrednictwo w zawieraniu i zmianie umów dotyczących oferowanych przez odwołującą produktów, usługi pośrednictwa w zakresie świadczenia usług udzielania kredytów lub pożyczek, usługi pośrednictwa w zakresie depozytów środków pieniężnych, usługi pośrednictwa w zakresie zakładania i obsługi rachunków, usługi pośrednictwa w ramach realizacji przelewu, usługi pośrednictwa w zakresie wydawania kart płatniczych, wszelkie pozostałe czynności pośrednictwa. Usługi dodatkowe obejmowały udostępnianie powierzchni biurowych i sprzętu pracownikom odwołującej oraz inne usługi dodatkowe służące prowadzeniu działalności Agenta.

W ramach świadczonych usług spółka (...) zobowiązana została do archiwizacji dokumentów.

Lokale, w których spółka (...) wykonuje usługi pośrednictwa zostały oznaczone logo (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej.

W przypadku nieobecności w placówce obsługi klienta pracownika spółki (...) i braku możliwości zapewnienia jego zastępstwa, (...) udziela czasowego pełnomocnictwa pracownikowi odwołującej do wykonywania czynności w trakcie nieobecności pracownika spółki.

W zamian za realizację czynności zleconych, czynności faktycznych oraz usług dodatkowych, spółce (...) przysługuje wynagrodzenie prowizyjne od sprzedaży, wynagrodzenie ryczałtowe, wynagrodzenie prowizyjne za pozyskanie oraz wynagrodzenie dodatkowe, szczegółowo określone w umowie agencyjnej.

Za wykonywanie czynności określonych w umowie agencyjnej spółka (...) wystawia odwołującej faktury VAT. Podstawą do wystawienia faktury jest liczbowe i wartościowe zestawienie umów dotyczących produktów odwołującej, które zostały zawarte lub zmienione za pośrednictwem (...).

Bezsporne, dowód: umowa agencyjna z dnia 31 grudnia 2013 r. – k. 141-187, zeznania P. W. w charakterze płatnika składek (...) Finanse spółka z o. o. złożone w toku postępowania administracyjnego k. 44-46v i k. 47-48 akt kontroli, zeznania A. S. w charakterze osoby reprezentującej płatnika składek W. (...) złożone w toku postępowania administracyjnego k. 49-50 i k. 51-52 akt kontroli, zeznania świadków: A. S. k. 79v-81, P. W. k. 83v-86, protokół kontroli w aktach organu rentowego

ZUS ustalił, na podstawie sprawozdania finansowego oraz zapisów na koncie księgowym (...), tj. „sprzedaż usług”, że w 2014 r. 95 % swoich przychodów (...) uzyskała z tytułu świadczenia usług dla odwołującej. Wartość tę stanowią prowizje od udzielonych kredytów, prowizje od pozyskanych członków oraz ryczałt miesięczny za obsługę.

Przychody uzyskane przez (...) z tytułu świadczenia usług finansowych dla odwołującej stanowiły:

- w okresie od 01/2014 r. do 08/2014 r. – 100% przychodów,

- we 09/2014 r. – 99,55 % przychodów,

- w 10/2014 r. – 98,05 % przychodów,

- w 11/2014 r. – 93,46 % przychodów,

- w 12/2014 r. – 92,84 % przychodów,

- w 01/2015 r. – 100 % przychodów,

- w 02/2015 r. – 88,26 % przychodów,

- w 03/2015 r. – 93,03 % przychodów,

- w 04/2015 r. – 91,79 % przychodów,

- w 05/2015 r. – 91,60 % przychodów.

(...) poza przychodami z tytułu usług finansowych świadczonych na rzecz odwołującej osiągała również przychody z tytułu świadczenia usług szybkiej pomocy prawnej, usług pośrednictwa w oferowaniu ubezpieczeń, opłat za czynności oraz z tytułu dzierżawy powierzchni.

W dniu 1 kwietnia 2014 r. Stowarzyszenie (...) 2000 zawarło umowę agencyjną ze spółką (...). Spółka (...) (jako Agent) zobowiązała się do świadczenia usług szybkiej pomocy prawnej dla (...) Stowarzyszenia (...).

W dniu 30 maja 2014 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarło umowę agencyjną ze spółka (...). Spółka (...) (jako Agent) zobowiązała się do wykonywania w imieniu i na rzecz Towarzystwa czynności agencyjnych obejmujących w szczególności wykonywanie czynności faktycznych i przygotowawczych zmierzających do zawarcia grupowych umów ubezpieczenia oraz czynności faktycznych związanych z wykonywaniem grupowych umów ubezpieczenia. Przychody z tytułu realizacji powyższej umowy stanowiły 1,67 % przychodów spółki.

W dniu 15 lipca 2014 r. Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. zawarło umowę agencyjną ze spółką (...). Spółka (...) (jako Agent) zobowiązała się do wykonywania w imieniu i na rzecz Towarzystwa czynności agencyjnych obejmujących w szczególności wykonywanie czynności faktycznych i przygotowawczych zmierzających do zawarcia grupowych umów ubezpieczenia oraz czynności faktycznych związanych z wykonywaniem grupowych umów ubezpieczenia.

W dniu 3 lutego 2015 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. zawarła umowę agencyjną ze spółką (...) w zakresie świadczenia w imieniu i na rzecz BluePay usług płatniczych dla klientów.

Bezsporne, dowód: umowa agencyjna z 1 kwietnia 2014 r. - k. 37-38, protokół kontroli w aktach organu rentowego.

W okresie od stycznia 2014 r. do maja 2015 r. spółka (...) zawierała umowy zlecenia z osobami pozostającymi w stosunku pracy w (...) Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej. Przedmiotem umów zlecenia było: wykonywanie czynności zleconych zgodnie z udzielonym pełnomocnictwem, wspieranie procesu sprzedaży kredytów, wspieranie w zakresie ryzyka kredytowego procesu sprzedaży, wsparcie procesu sprzedaży w realizacji planów miesięcznych oraz elektroniczna archiwizacja dokumentów.

Zleceniobiorcy wykonujący umowy zlecenia, których przedmiotem było wsparcie procesu sprzedaży w realizacji planów miesięcznych, pełnili rolę doradców w oferowaniu i sprzedaży produktów finansowych. Zleceniobiorcy realizujący umowy zlecenia, których przedmiotem było wspieranie procesu sprzedaży kredytów wspierali pracowników spółki (...) w zakresie procesu sprzedaży produktów odwołującej.

Spółka (...) była zobligowana do elektronicznej archiwizacji dokumentów polegającej na skanowaniu i zapisywaniu ich w wersji elektronicznej. Czynności te od sierpnia 2014 r. wykonywały osoby pozostające w stosunku zatrudnienia w (...) Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej, które zawarły ze spółką umowy zlecenia w tym przedmiocie.

Pracownicy spółki (...) i odwołującej posiadają pełnomocnictwa do wykonywania czynności związanych z zastępstwem podczas nieobecności pracownika odwołującej.

Bezsporne, dowód: zeznania P. W. w charakterze płatnika składek (...) Finanse spółka z o. o. złożone w toku postępowania administracyjnego k. 44-46v i k. 47-48 kontroli, zeznania A. S. w charakterze osoby reprezentującej płatnika składek W. (...) złożone w toku postępowania administracyjnego k. 49-50 i k. 51-52 akt kontroli, zeznania świadków A. S. k. 79v-81, E. K. k. 81v-83, R. K. k. 83-83v, P. W. k. 83v-86, J. C. k. 86-86v, K. D. k. 129; protokół kontroli w aktach organu rentowego.

Jednym z pracowników odwołującej, który w ramach umów zlecenia podpisanych ze spółką (...) wykonywał pracę na rzecz własnego pracodawcy, była J. S.. Ubezpieczona została zatrudniona u odwołującej na podstawie umowy o pracę od dnia 4 grudnia 2006 r. Od dnia 1 stycznia 2015 r. powierzono jej stanowisko opiekuna klienta.

Do zakresu czynności ubezpieczonej należało m.in. dokonywanie wszelkich czynności kasowych, przestrzeganie dyscypliny kasowej i utrzymywanie płynności poprzez monitorowanie wpływów i wypływów gotówki, sporządzanie dokumentacji kasowej, dziennych operacji — w postaci raportów kasowych oraz potwierdzania stanu gotówki, archiwizacja dokumentów, dokonywanie wypłat i wypłat chwilówek, pożyczek, kredytów.

Dowód: umowa o pracę z dnia 20 grudnia 2007 r. – k. 208, pisemny zakres obowiązków – k. 206-207, pismo z dnia 7 stycznia 2015 r. – k. 209, decyzja z dnia 18 lutego 2016 r. – w aktach ZUS

W momencie wyodrębnienia (...) Finanse spółka z o.o. w P. pracownicy (...), w tym ubezpieczona, zostali poinformowani, że będą z nimi zawierane przez (...) Finanse spółka z o.o. umowy zlecenia, na podstawie której pracownicy odwołującej będą również zajmować się sprzedażą produktów (...) oraz archiwizacją dokumentów związanych ze sprzedażą tych produktów.

Jednocześnie ubezpieczona zawarła umowy zlecenia ze spółką (...), które obowiązywały w okresach:

- od 3 lutego 2014 roku do 6 lutego 2014 roku (umowa zryczałtowana nr (...)), zawarta w dniu 1 kwietnia 2014 roku, praca do wykonania: wykonywanie czynności zleconych zgodnie z udzielonymi pełnomocnictwami,

- od 1 lipca 2014 roku do 31 lipca 2014 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 lipca 2014 roku, praca do wykonania: wsparcie procesu sprzedaży w realizacji planów miesięcznych,

- od 1 sierpnia 2014 roku do 29 sierpnia 2014 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 sierpnia 2014r., praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 września 2014 roku do 30 września 2014 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta: w dniu 1 września 2014 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 września 2014 roku do 30 września 2014 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 października 2014 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 listopada 2014 roku do 30 listopada 2014 roku (umowa zryczałtowana nr (...)), zawarta w dniu 26 listopada 2014 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 listopada 2014 roku do 30 listopada 2014 roku (umowa zryczałtowana nr (...)), zawarta w dniu 1 grudnia 2014 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 grudnia 2014 roku do 31 grudnia 2014 roku (umowa zlecenia nr (...)) zawarta w dniu 1 stycznia 2015 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 stycznia 2015 roku do 31 stycznia 2015 roku (umowa zlecenia nr (...)) zawarta w dniu 1 lutego 2015 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 lutego 2015 roku do 28 lutego 2015 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 marca 2015 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 kwietnia 2015 roku do 30 kwietnia 2015 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 kwietnia 2015 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów,

- od 1 maja 2015 roku do 31 maja 2015 roku (umowa zlecenia nr (...)), zawarta w dniu 1 maja 2015 roku, praca do wykonania: elektroniczna archiwizacja dokumentów.

Ubezpieczona z tytułu umów zlecenia otrzymała wynagrodzenie w kwocie:

- (...) – 80 zł,

- (...) – 550 zł,

- (...) – 418 zł,

- (...) – 400 zł,

- (...) – 700 zł,

- (...) – 120 zł,

- (...) – 250 zł,

- (...) – 400 zł,

- (...) – 250 zł,

- (...) – 650 zł,

- (...) – 100 zł.

Prawomocną decyzją administracyjną z dnia 14 grudnia 2015 roku, Nr (...) , adresowaną do (...) Finanse spółka z o. o. z siedzibą w P. i J. S., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne J. S. u płatnika składek: (...) Finanse spółka z o. o. z siedzibą w P. ul. (...) z tytułu wykonywania umowy zlecenia wynosi:

Dowód: umowy zlecenia wraz z rachunkami, decyzja z 14 grudnia 2015 roku w aktach organu rentowego.

Wysokość przychodu osiągniętego przez J. S., stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz ubezpieczenie zdrowotne, została ustalona przez ZUS w toku kontroli przeprowadzonej u płatnika składek W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa zakończonej protokołem kontroli z dnia 30 września 2015 roku oraz w toku kontroli przeprowadzonej u płatnika składek: (...) Finanse spółka z o. o. z siedzibą w P. zakończonej protokołem kontroli z dnia 23 lipca 2015 roku.

Przedmiotem kontroli było m. in. sprawdzenie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W toku kontroli ustalono, że płatnik składek: W. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) i na ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnił kwot wypłaconych J. S. z tytułu zatrudnienia na podstawie umów zlecenia zawartych z (...) Finanse spółka z o. o. w ramach których, wykonywała pracę na rzecz własnego pracodawcy, tj. (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej, w łącznej kwocie 4 068 zł.

Płatnik składek naliczył od przychodu uzyskanego z tytułu stosunku pracy J. S. składki od podstaw wymiaru:

Dowód: bezsporne, protokół kontroli w aktach organu rentowego.

W dniu 18 lutego 2016 roku ZUS wydał zaskarżoną decyzję Nr (...).

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. ogłosił upadłość (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej.

Bezsporne, dowód: postanowienie z dnia 28.02.2017 r. – k. 120-121

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz aktach pozwanego organu rentowego, albowiem zostały one sporządzone przez powołane do tego osoby, w ramach przysługujących im kompetencji oraz w przewidzianej przez prawo formie. Nadto dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania, a i sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia zawarte w tych dokumentach.

Fakt niekwestionowania przez strony treści kserokopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego pozwolił nadto na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Z uwagi na niestawiennictwo J. S., jak i cofnięcie przez pełnomocnika odwołującej wniosku o jej przesłuchanie, Sąd pominął dowód z przesłuchania ubezpieczonej.

Jako wiarygodne, co do zasady, sąd uznał zeznania świadków A. S., E. K., R. K., P. W., J. C., K. D. i P. Ż.. Ich wypowiedzi w zakresie odnoszącym się do kwestii dotyczących zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę u odwołującej i umów cywilnoprawnych w spółce (...) były spójne i wzajemnie uzupełniające się oraz znajdowały potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach. Zeznania te pozwoliły również ustalić sądowi okoliczności związane z wykonywaniem przez ubezpieczoną umów zlecenia będących przedmiotem sporu.

W ocenie sądu, zeznania świadków A. S. i P. W. złożone w toku postępowania administracyjnego zasługują na nadanie im przymiotu wiarygodności odnośnie zawarcia umowy agencyjnej z dnia 31 grudnia 2013 r. i wykonywania tej umowy przez strony. Ich zeznania były spójne i jednobrzmiące z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów znajdujących się w aktach pozwanego organu rentowego.

Jednocześnie sąd nie uczynił podstawą dokonywanych ustaleń faktycznych tej części wypowiedzi świadków, w których zaprzeczali istnieniu nierozerwalnych powiązań pomiędzy odwołującą a spółką (...), albowiem świadkowie mają za zadanie przedstawić relację z zaobserwowanych przez siebie faktów, a wyrażone przez nich oceny nie mają znaczenia w sprawie.

Należy podkreślić, że zeznania świadków co do okoliczności prawnych są bez znaczenia dla sądu.

Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy.

W ocenie sądu, organ rentowy dokonał koniecznych ustaleń faktycznych.

Wskazać należy, że protokół kontroli, będący opisem ustaleń kontroli, którego obligatoryjną treść określa art. 91 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 kpc. Korzysta on z domniemania zgodności z prawdą (iż zaświadcza on prawdziwy stan rzeczy), bowiem jest dokumentem typu sprawozdawczego, czyli dokumentem informującym, narratywnym.

W toku postępowania odwołująca nie wzruszyła domniemania zgodności z prawdą dokumentu w postaci protokołu kontroli.

Co istotne, stan faktyczny sprawy pozostawał bezsporny między stronami, które różniły się co do tego, czy przychody uzyskane przez ubezpieczoną z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych ze spółką (...) stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pracy świadczonej w ramach tych umów realizowanych na rzecz własnego pracodawcy, tj. (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej, w tym czy okoliczności podnoszone w odwołaniu i podnoszone w toku postępowania mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań należy podkreślić, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. W postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, a nie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, w związku z czym nie ma możliwości badania w świetle przepisów tego kodeksu prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania. Nawet zatem faktyczne zaistnienie uchybień proceduralnych organu rentowego nie może skutkować uchyleniem wydanej przez niego i będącej następnie przedmiotem sporu sądowego decyzji.

Sąd orzekający w sprawie nie dostrzegł takich wad formalnych zaskarżonej decyzji, które decyzję tę dyskwalifikowałyby w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania w niniejszej sprawie.

Zaznaczyć również należy, że przytoczone przez odwołującą argumenty nie mają wpływu na ocenę trafności rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonej decyzji. Odnoszą się bowiem do etapu postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji, a nie samej treści zaskarżonej decyzji.

Zatem zarzuty odwołującej bazujące na wadach decyzji administracyjnej nie mogą stanowić podstawy do uznania zasadności odwołania od decyzji organu rentowego będącego przedmiotem niniejszego postępowania.

Nadto w ocenie sądu brak podstaw do uwzględnienia wniosku odwołującej o zawieszenie niniejszego postępowania.

Wskazana w art. 177 § 1 pkt 3 ¹ kpc podstawa do zawieszenia postępowania zachodzi, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Taka sytuacja nie ma miejsca w sprawie.

Wskazać należy, że sąd ubezpieczeń społecznych nie jest uprawniony do stwierdzenia niezgodności przepisu ustawy z przepisami Konstytucji, umowami międzynarodowymi, ani innymi przepisami rangi ustawowej, gdyż z mocy art. 188 Konstytucji RP wyłączną kompetencję w tym zakresie posiada Trybunał Konstytucyjny.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2015 r., II CSK 517/14, sądy i inne organy stosowania prawa nie mają kompetencji do orzekania o niekonstytucyjności przepisu ustawy i odmowy jego stosowania. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a związanie sędziego ustawą, o którym mowa w art. 178 ust. 1 Konstytucji, obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązująca. Jeżeli sąd jest przekonany o niezgodności przepisu z Konstytucją lub ma w tym względzie wątpliwości, powinien - na podstawie art. 193 Konstytucji - zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z odpowiednim pytaniem prawnym (LEX nr 1940564).

Wyłącznie wątpliwości sądu, a nie strony mogą uzasadniać przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego, od odpowiedzi na które zależy rozstrzygnięcie sprawy.

Podkreślić należy, że art. 177 kpc reguluje fakultatywne zawieszenie postępowania, które następuje na skutek decyzji sądu podejmowanej z urzędu, przy czym do sądu należy ocena celowości tego zawieszenia.

Podstawa zawieszenia z art. 177 § 1 pkt 3 ¹ kpc może znaleźć zastosowanie zarówno wtedy, gdy sąd zwrócił się z pytaniem prawnym do jednego z wymienionych w przepisie Trybunałów w postępowaniu, które ma być zawieszone, jak i wtedy, gdy z pytaniem takim wystąpił inny sąd (uzasadnienie ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2015 r., poz. 1311).

W przypadku Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne może dotyczyć wątpliwości co do konstytucyjności aktu normatywnego mającego znaczenie dla rozpoznawanej sprawy (art. 193 Konstytucji RP).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, stanowi podstawę do wznowienia postępowania (art. 190 ust. 4 Konstytucji RP).

Wnosząc o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ kpc odwołująca wskazała na sprawę toczącą się przed Trybunałem Konstytucyjnym o sygn. K 15/16.

W tym miejscu wskazać należy, że do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek (...) Rzeczypospolitej Polskiej z 2 czerwca 2016 r., który został dołączony do wcześniej złożonego wniosku Konfederacji Lewiatan z 18 listopada 2015 r. w celu łącznego rozpoznania pod wspólną sygn. K 15/16 ze względu na tożsamość przedmiotu sprawy.

Wniosek (...) Rzeczypospolitej Polskiej dotyczy zbadania zgodności:

1) art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zwrotu „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy” z art. 2 Konstytucji RP,

2) art. 8 ust. 2a w związku z art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 4b, art. 16 ust. 1 pkt 1, art. 16 ust. 1b i ust. 3, art. 17 ust. 1 i 2 oraz art. 18 ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie, w jakim nakładają na pracodawcę zatrudniającego osobę, która wykonuje pracę na podstawie zawartej z podmiotem innym niż ten pracodawca umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe z uwzględnieniem w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przychodu osiągniętego przez osobę wykonującą pracę na podstawie zawartej z podmiotem innym niż pracodawca, na którego nałożono ten obowiązek, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy,

z art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W sprawie K 15/16 nie wyznaczono jeszcze terminu wydania orzeczenia.

W ocenie sądu, w przedmiotowym postępowaniu z odwołania (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej nie występują przesłanki do wystąpienia przez sąd z pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego, a rozstrzygnięcie kwestii zawisłej przed Trybunałem Konstytucyjnym wskutek wszczęcia odpowiedniej procedury przez inny podmiot nie jest niezbędne do prawidłowego orzekania w niniejszej sprawie.

Wskazać należy, że rozstrzygnięcie sprawy cywilnej musi zależeć od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem. O charakterze tej zależności decyduje przedmiot rozstrzygnięcia przed Trybunałem, który ma orzekać albo o legalności norm prawnych, albo o ich wykładni, a więc rozstrzygać o kwestiach podstawy prawnej przyszłego rozstrzygnięcia w postępowaniu, które ma być zawieszone. Stąd zależność musi być interpretowana z uwzględnieniem okoliczności ze względu, na które następuje zawieszenie.

W realiach sprawy sąd orzekający nie miał wątpliwości prawnych dotyczących wykładni przepisów stanowiących podstawę prawną wyroku.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że okoliczności prawne sprawy zawisłej przed Trybunałem oraz niniejszej sprawy nie są podobne. Konfederacja Lewiatan we wniosku w sprawie zgodności przepisów ustaw z Konstytucją wskazuje, że art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z innymi wskazanymi we wniosku przepisami obejmuje nie tylko sytuacje zamierzone przez ustawodawcę, tj. takie, gdy pracodawca świadomie stara się uniknąć obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne swoich pracowników, ale także, które nie były objęte jego wolą, a nawet świadomością i godzą w chronione konstytucyjne wartości. Wnioskujący podkreśla, że kwestionowana norma prawna ma daleko posunięty, negatywny wpływ na swobodę prowadzenia działalności gospodarczej w wymiarze ponoszenia dodatkowych, nieprzewidzianych kosztów pracy. Wyraża się on w tym, że ogranicza przewidywalność sytuacji prawnej i ciężarów związanych z pracą oraz wypacza konkurencyjność, poprzez nałożenie odpowiedzialności za niepożądane praktyki, także na podmioty, którym nie można zarzucić nagannego zachowania.

W ocenie sądu, odwołującej można zarzucić naganne zachowanie, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia, zatem brak jest tym samym podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania.

W okolicznościach sprawy sąd nie powziął wątpliwości co do zgodności przepisu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z Konstytucją RP, które byłyby tożsame z już sformułowanymi w zawisłym postępowaniu K 15/16.

Z niekwestionowanego stanu faktycznego wynika, że ubezpieczona J. S. była pracownikiem odwołującej zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na stanowisku opiekun klienta, a równocześnie w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji zatrudniona była na podstawie umowy zlecenia w (...) Finanse spółka z o. o. Jako przedmiot umowy zlecenia w przypadku ubezpieczonej wskazano elektroniczną archiwizację dokumentów.

Poza sporem pozostaje, że pomiędzy odwołującą a spółką (...), będącą spółką zależną, została zawarta umowa agencyjna z 31 grudnia 2013 r. Zgodnie z tą umową odwołująca powierzyła spółce (...) pośrednictwo w zawieraniu i zmianie umów dotyczących oferowanych przez odwołującą produktów, usługi pośrednictwa w zakresie świadczenia usług udzielania kredytów lub pożyczek, usługi pośrednictwa w zakresie depozytów środków pieniężnych, usługi pośrednictwa w zakresie zakładania i obsługi rachunków, usługi pośrednictwa w ramach realizacji przelewu, usługi pośrednictwa w zakresie wydawania kart płatniczych, wszelkie pozostałe czynności pośrednictwa. Usługi dodatkowe obejmowały udostępnianie powierzchni biurowych i sprzętu pracownikom odwołującej oraz inne usługi dodatkowe służące prowadzeniu działalności spółki (...) (Agenta).

W tym miejscu należy wskazać podstawy prawne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 4 pkt 1) ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 963), za ubezpieczonego uważa się osobę fizyczną podlegającą chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 1 ustawy.

Z kolei w myśl art. 4 pkt 2) lit. a) płatnikiem składek jest pracodawca - w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Ten sam podmiot realizuje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) oraz Fundusz Pracy (art. 104 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) i składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy).

W myśl art. 8 ust. 1 za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a (ust. 2 nie ma zastosowania w sprawie). Zgodnie z art. 8 ust. 2a za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W myśl art. 18 ust. 1a ustawy w przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Art. 4 pkt 9 ustawy jako przychód definiuje: przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, chodzi o jeden, szeroko ujęty pracowniczy tytuł obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym. Z tą regulacją korespondują unormowania zawarte w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej ustawy, w których nakazano uwzględnienie w postawie wymiaru składek osób w nim wymienionych również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Płatnikiem tych składek, w myśl art. 4 pkt 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest pracodawca, który jest zobowiązany uwzględniać w podstawie wymiaru składek za swoich pracowników także przychody uzyskiwane przez tych pracowników z tytułu umów cywilnoprawnych, o ile prace w ramach tych umów wykonują w warunkach objętych dyspozycją art. 8 ust. 2a tej ustawy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 marca 2014 r., II UK 449/13, LEX nr 1451362; z dnia 6 maja 2014 r., II UK 442/13, LEX nr 1478022; z dnia 23 maja 2014 r., II UK 445/13, LEX nr 1475168; z dnia 4 czerwca 2014 r., II UK 447/13, LEX nr 1480061; z dnia 24 września 2015 r., I UK 490/14, LEX nr 1854103). Nie istnieje zatem odrębny tytuł ubezpieczenia na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który mógłby stanowić przedmiot sporu przed sądem ubezpieczeń społecznych.

W niniejszej sprawie istota sporu sprowadza się do ustalenia czy w stanie faktycznym znajdzie zastosowanie przytoczony art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i czy przychód uzyskany przez ubezpieczoną J. S. z tytułu wykonania umów cywilnoprawnych zawartych ze spółką (...) spółka z o. o. z siedzibą w P., tj. z innym podmiotem niż własny pracodawca, w miesiącu i kwocie szczegółowo opisanych powyżej, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pracy wykonywanej w ramach umowy o pracę z odwołującą W. Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową oraz czy w związku z tym prawidłowo kwotę tę doliczono do przychodu osiągniętego przez ubezpieczoną we wskazanym miesiącu.

Odwołująca nie kwestionowała sposobu ustalenia podstawy wymiaru składek pod względem rachunkowym.

Sąd Okręgowy wskazuje, że w pełni podziela zapatrywanie wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, LEX nr 514221, zgodnie z którym pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło (umowy cywilnoprawnej) zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy (art. 8 ust. 2 lit. a ustawy systemowej). Zgodzić się należy ze stanowiskiem wyrażonym w uzasadnieniu powołanej uchwały, że przesłanką decydującą o uznaniu za pracownika osoby świadczącej w ramach umowy zlecenia pracę na rzecz swojego pracodawcy jest to, że w ramach takiej umowy, wykonuje faktycznie pracę dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jej pracy). Zwrot „działać na rzecz” użyty został w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w innym znaczeniu niż w języku prawa, w którym działanie „na czyją rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego). Stosunkiem prawnym charakteryzującym się działaniem na rzecz innego podmiotu jest stosunek pracy, do którego istotnych cech należy działanie na rzecz pracodawcy (art. 22 kp). Również wykonujący zlecenie „działa na rzecz zleceniodawcy” (art. 734 i n. kc). W kontekście ww. przepisu zwrot ten opisuje zatem sytuację faktyczną, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tj.:

1) umowy o pracę,

2) umowy zlecenia między pracownikiem i osobą trzecią,

3) umowy o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą.

Pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą. Konsekwencją konstrukcji uznania za pracownika jest konieczność opłacania przez pracodawcę składki na ubezpieczenia społeczne za osobę, z którą została zawarta umowa zlecenia, tak jak za pracownika. Stosownie do przepisu art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, pracodawcę obciąża zatem także obowiązek poboru i odprowadzenia do ZUS składki na ubezpieczenie zdrowotne za osobę „uznaną za pracownika”.

W ocenie Sądu, omawiany przepis nie rodzi problemów interpretacyjnych, a stanowisko judykatury jest w tej mierze ugruntowane. Niezależnie od sytuacji czy pracownik pracodawcy wykonuje na jego rzecz pracę w ramach stosunku cywilnoprawnego łączącego oba te podmioty, czy też w ramach stosunku łączącego pracownika i podmiot trzeci, to w obu tych przypadkach pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika - zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Nie chodzi bowiem o to, aby stosunek cywilnoprawny na podstawie, którego ubezpieczony wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy spełniał również przesłanki stosunku pracy.

Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 września 2015 r., I UK 490/14, przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej wykreował nie tylko szerokie pojęcie „pracownika”, ale także szeroką definicję pracowniczego tytułu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Tytułem tym jest łączący pracodawcę z pracownikiem stosunek pracy (który w tym układzie warunkującym powstanie obowiązku ubezpieczeń społecznych ma podstawowe znaczenie) oraz dodatkowo umowa cywilnoprawna zawarta przez pracownika z pracodawcą lub zawarta z osobą trzecią, ale wykonywana na rzecz pracodawcy. Określone hipotezą art. 8 ust. 2a ustawy systemowej dwie sytuacje faktyczne, w jakich może się znaleźć osoba, do której przepis ten jest adresowany (pracownik wykonujący pracę na podstawie wymienionych umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą oraz umów cywilnoprawnych zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca jest świadczona na rzecz pracodawcy) mają równorzędny charakter z punktu widzenia skutków opisanych dyspozycją tego przepisu. Oznacza to, że konsekwencje prawne na gruncie ustawy systemowej, wynikające z realizacji takich umów, muszą być takie same, tzn. iż dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak, jak świadczenie pracy w ramach klasycznego stosunku pracy łączącego jedynie pracownika z pracodawcą.

Sąd Najwyższy prezentuje pogląd, że żaden z przepisów ustawy systemowej nie upoważnia też do postawienia tezy o możliwości różnicowania pojęcia płatnika składek w odniesieniu do sytuacji faktycznych, o jakich mowa w jej art. 8 ust. 2a i przyjęcia, że w przypadku wykonywania pracy na podstawie jednej z wymienionych w tym unormowaniu umów cywilnoprawnych przez osobę, która umowę tę zawarła z własnym pracodawcą, należy osobę taką traktować za pracownika podmiotu, z którym łączy ją stosunek pracy, a w przypadku wykonywania pracy na podstawie wspomnianej umowy cywilnoprawnej przez osobę, która umowę tę zawarła wprawdzie z innym podmiotem, lecz w jej ramach wykonuje pracę na rzecz macierzystego pracodawcy, należy osobę taką uważać za pracownika podmiotu będącego stroną stosunku cywilnoprawnego (zleceniodawcy).

Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że przepisy ustawy systemowej nie definiują pojęcia „płatnik składek”, aczkolwiek w jej art. 4 pkt 2) lit. a)-z) wymieniono enumeratywnie wszystkie podmioty mające ten status. Jednym z płatników jest w myśl art. 4 pkt 2) lit. a) ustawy systemowej pracodawca. W żadnym z przepisów ustawy systemowej nie zamieszczono jednak własnej, autonomicznej definicji tego pojęcia. Na potrzeby regulacji omawianego aktu (a więc także jego art. 8 ust. 2a) należy zatem stosować termin „pracodawca” w znaczeniu, jakie nadaje mu art. 3 kp. W myśl tego przepisu, pracodawcą jest osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna, nawet nieposiadająca osobowości prawnej, jeśli zatrudnia ona pracowników. Tak zdefiniowany pracodawca jest z mocy art. 4 pkt 2) lit. a) ustawy systemowej płatnikiem składek dla wszystkich pracowników w rozumieniu tego aktu, a zatem także dla tych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w tym także dla pracowników pozostających z nim w stosunku pracy i jednocześnie wykonujących na jego rzecz pracę w ramach umów cywilnoprawnych zawartych z osobą trzecią (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, OSNP 2010 nr 3-4, poz. 46 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09, i z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 259/09).

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób jednoznaczny wynika, że pomiędzy W. Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo - Kredytową i (...) spółką z o. o. istniały nierozerwalne powiązania kapitałowe, miejscowe i przedmiotowe.

W ramach przedsiębiorstwa (...) wyodrębniony był dotychczas, w jego strukturach, D. Sprzedaży, realizujący działalność sprzedażową, stanowiący zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży produktów (...), w tym poprzez zawieranie umów i obsługę klientów, w szczególności w zakresie gromadzenia środków pieniężnych swoich członków, udzielania im pożyczek i kredytów, przeprowadzania na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenia przy zawieraniu umów ubezpieczenia, który to dział stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa (...).

Odwołująca, w celu optymalizacji działalności operacyjnej oraz wyniku finansowego, a także w celu umożliwienia centrali (...) skupienia się na innych obszarach działalności (...), podjęła decyzję o wydzieleniu działalności sprzedażowej prowadzonej w ramach D. Sprzedaży do spółki zależnej, tj. (...) Finanse spółka z o.o. W związku z powyższym Zebranie Przedstawicieli (...) podjęło uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na przeniesienie przez (...) działalności w ramach D. Sprzedaży oraz wniesienia jej aportem do spółki (...).

(...) jest właścicielem 50 udziałów o łącznej wartości nominalnej 5 000 zł i wartości nominalnej 100 zł każdy, stanowiących 100 % udziałów w kapitale zakładowym i głosów na zgromadzeniu wspólników spółki (...).

W dniu 31 grudnia 2013 r., przed zawarciem umowy agencyjnej, zgromadzenie wspólników spółki (...) przyjęło uchwały w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego w drodze zmiany umowy spółki o kwotę 2 500 000 zł poprzez utworzenie 25 000 nowych udziałów o wartości nominalnej 100 zł każdy o całkowitej łącznej wartości nominalnej 2 500 000 zł, które zostały w całości zaoferowane do objęcia jedynemu wspólnikowi spółki, tj. (...), w zamian za wkład niepieniężny w postaci D. Sprzedaży (...) o wartości 24 484 973,55 zł.

W dniu 31 grudnia 2013 r. (...) Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa zawarła ze spółką (...) umowę agencyjną, która reguluje zasady współpracy pomiędzy odwołującą a (...) (Agentem), w ramach której, w oparciu o przejęty majątek i pracowników D. Sprzedaży, (...) (Agent) wykonuje na rzecz odwołującej czynności zlecone, czynności faktyczne oraz usługi dodatkowe.

Przychody uzyskane przez (...) z tytułu świadczenia usług finansowych dla odwołującej stanowiły:

- w okresie od 01/2014 r. do 08/2014 r. – 100% przychodów,

- we 09/2014 r. – 99,55 % przychodów,

- w 10/2014 r. – 98,05 % przychodów,

- w 11/2014 r. – 93,46 % przychodów,

- w 12/2014 r. – 92,84 % przychodów,

- w 01/2015 r. – 100 % przychodów,

- w 02/2015 r. – 88,26 % przychodów,

- w 03/2015 r. – 93,03 % przychodów,

- w 04/2015 r. – 91,79 % przychodów,

- w 05/2015 r. – 91,60 % przychodów.

W okresie od stycznia 2014 r. do maja 2015 r. spółka (...) zawierała umowy zlecenia z osobami pozostającymi w stosunku pracy w (...) Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo – Kredytowej. Przedmiotem umów zlecenia było: wykonywanie czynności zleconych zgodnie z udzielonym pełnomocnictwem, wspieranie procesu sprzedaży kredytów, wspieranie w zakresie ryzyka kredytowego procesu sprzedaży, wsparcie procesu sprzedaży w realizacji planów miesięcznych oraz elektroniczna archiwizacja dokumentów.

Siedziba odwołującej i spółki (...) mieściła się początkowo w P. przy ul. (...). Lokale, w których spółka (...) wykonywała usługi pośrednictwa zostały oznaczone logo (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej.

W konsekwencji kwoty wypłacone osobie ubezpieczonej przez (...) Finanse spółka z o. o., w części dotyczącej realizacji zadań w ramach umów zlecenia na rzecz (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej, tj. podmiotu, z którym osoba ta pozostawała w stosunku zatrudnienia, stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne u płatnika składek, z tytułu umowy o pracę.

Wysokość przychodów osoby ubezpieczonej uzyskanych z tytułu umów zlecenia od (...) Finanse spółka z o.o., dotyczących realizacji zadań w ramach tych umów na rzecz odwołującej, odpowiada udziałowi przychodów uzyskanych w poszczególnych miesiącach przez spółkę z umowy agencyjnej zawartej z odwołującą, w przychodach spółki ogółem.

Należy podkreślić, że wszystkie pożytki i korzyści z jakiegokolwiek przejawu działalności realizowanej przez ubezpieczoną w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z (...) Finanse spółka z o. o. uzyskiwała odwołująca będąca wspólnikiem tej spółki, a zarazem będąca pracodawcą ubezpieczonej. W ten sposób odwołująca unikała obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Bez wątpienia ubezpieczona wykonywała swe czynności w niepodzielnym interesie obu podmiotów, tj. odwołującej i spółki (...). J. S. pozostawała bowiem w zatrudnieniu w podmiocie będącym wspólnikiem i udziałowcem spółki, z którą zawarła umowę zlecenia. Tym samym realizując umowę cywilnoprawną wykonywała pracę na rzecz swego pracodawcy.

Wskazać również należy, że z chwilą podjęcia przez pracowników odwołującej pracy w ramach umów cywilnoprawnych pracownicy przestali wypracowywać u macierzystego pracodawcy godziny nadliczbowe. Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że dzięki takiej organizacji prac, odwołująca unikała ograniczeń związanych z pracą w godzinach nadliczbowych oraz obowiązku płacenia wyższej stawki wynagrodzenia za pracę w takich godzinach. Kolejną korzyścią z tego płynącą było uniknięcie obowiązku płacenia wyższych składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych zamieniono na wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia zawartych z innym podmiotem.

Podkreślić należy, że nie sposób jasno rozdzielić obowiązków pracowniczych wykonywanych przez ubezpieczoną na rzecz odwołującej i czynności zleconych przez (...) Finanse spółkę z o.o. Odwołująca zresztą nie wskazała i nie udowodniła takiej granicy, w tym nie określiła czym się różniły czynności wykonywane na rzecz pracodawcy od wykonywanych na rzecz spółki (...). Finalnym beneficjentem i odbiorcą pracy świadczonej przez ubezpieczoną na podstawie umowy zlecenia był pracodawca, tj. (...) Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa.

Za powyższym przemawia sposób i zakres współpracy pomiędzy tymi podmiotami, pokrywający i uzupełniający się przedmiot ich działalności, wykonywanie przez pracowników zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych tych samych lub zbliżonych czynności, jakie wykonywali w ramach powierzonych obowiązków u swojego pracodawcy, korzystanie z tych samych pomieszczeń i sprzętów biurowych, prowadzenie działalności pod tym samym adresem.

U źródeł regulacji art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych legło dążenie do ograniczenia korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy (między innymi w zakresie reglamentacji czasu pracy) oraz uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów. Nadto chodziło również o ochronę pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tychże pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu) – por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2014 r., II UK 445/13, LEX nr 1475168, M.P.Pr. (...)-495.

Za niedopuszczalne z punktu widzenia art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznać należy wykorzystywanie przez odwołującą istnienia (...) Finanse spółki z o.o. (której była w spornym okresie wspólnikiem i udziałowcem) w celu uniknięcia, z pokrzywdzeniem ubezpieczonej, odprowadzenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Podkreślić również należy, że odwołująca posiadała wiedzę o tym, że jej pracownicy świadczą na jej rzecz pracę również na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z innym podmiotem, będącym spółką zależną, a zwłaszcza odwołująca miała wolę, aby do takiej sytuacji doprowadzić.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że przychód J. S. za okresy wymienione w sentencji zaskarżonej decyzji z tytułu zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych (umów zlecenia) wykonywanych na rzecz pracodawcy (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne. W konsekwencji obowiązek rozliczenia składek za pracownika ciąży na płatniku składek (pracodawcy), tj. odwołującej.

W konsekwencji - na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴§1 kpc - należało oddalić odwołanie jako bezzasadne - punkt 1) wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2) wyroku, na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z § 2 pkt 3) i § 15 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

Wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie stanowi kwotę 1 502 zł, a ugruntowany jest pogląd, że sprawa o opłacenie przez pracodawcę składki w wysokości wynikającej z przychodu uzyskanego przez pracownika na podstawie umowy o pracę i zlecenia wykonywanego na rzecz tego pracodawcy dotyczy składki, gdyż przedmiotem postępowania jest jedynie ustalenie właściwej kwoty jej podstawy wymiaru (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z: 21 kwietnia 2015 r., II UZ 8/15, 19 sierpnia 2015 r., II UZ 14/15, niepublikowane, 7 czerwca 2016 r., II UZ 11/16, LEX nr 2056879, 11 sierpnia 2016 r., II UZ 32/16, LEX 2113370). Jak wskazuje bowiem Sąd Najwyższy, nawet w przypadku spełnienia przesłanek z art. 8 ust. 2a nie występuje samodzielne (odrębne) ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia u drugiego podmiotu, lecz jedno ubezpieczenie u pierwotnie zatrudniającego (odwołującej).

Mając powyższe na uwadze, oceniając nakład pracy pozwanego, sąd uznał, że zasadne jest zasądzenie od odwołującej na rzecz pozwanego kwoty 1 200 zł, odpowiadającej minimalnej stawce kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z powołanymi przepisami, przy uwzględnieniu okoliczności, iż pozwany przygotował w ramach postępowania sądowego dwa pisma procesowe, w tym odpowiedź na odwołanie i stawił się na czterech rozprawach.

(-) M. M.