Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: (...) Marcin Borodziuk

Protokolant: sekr. Hubert Tomaszewski

po rozpoznaniu w S. w dniu 23 stycznia 2019 roku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...) A. w S.

przeciwko A. T.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej A. T. na rzecz powoda (...) Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej(...). (...) A. w S. kwotę 65.296,62 (sześćdziesiąt pięć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt sześć 62/100) złotych z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie, liczonymi od kwoty 63.782,15 złotych od dnia 24 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę (...) (trzy tysiące dwieście sześćdziesiąt pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1272/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 23 stycznia 2019 r.

Pozwem z dnia 24 lipca 2018 r. (...) Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa (...) A. w S. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. T. kwoty 65.296,62 złotych, z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższymi niż odsetki maksymalne, liczonymi od kwoty 63.782,15 złotych od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty. Powódka domagała się także zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że z pozwaną łączyła ją umowa pożyczki zawarta w dniu 6 sierpnia 2014 r., zgodnie z którą pozwana zobowiązała się do spłaty zgodnie z harmonogramem. Pożyczkobiorca wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z uwagi na zaległości w spłacie, wzywając ją do zapłaty zaległej kwoty. Po upływie okresu wypowiedzenia powód wezwał pozwaną do uiszczenia zaległości, jednakże kierowane do niej wezwania pozostały bez odpowiedzi. Na dzień wniesienia pozwu zobowiązanie pozwanej wynosiło 63.296,62 złotych, w tym 63.782,15 tytułem należności głównej, 1.504,20 złotych tytułem odsetek zwykłych oraz 10,27 złotych tytułem odsetek maksymalnych za opóźnienie w spłacie.

Nakazem zapłaty z dnia 7 września 2018 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu swego stanowiska podniosła, że powód dokonał nieprawidłowego zaksięgowania wpłat, nieprawidłowo obliczył odsetki w ramach umowy oraz błędnie naliczył kapitał pożyczki. Wskazała, że w okresie od 31 stycznia 2018 r. do 13 czerwca 2018 r. była bezrobotna. W dniu 6 lipca 2018 r. dokonała wpłaty, która powinna cofnąć wypowiedzenie z dnia 10 kwietnia 2018 r. Wypowiedzenie było przy tym niespójne z planem spłaty, a powód nie przedstawił szczegółowego wyliczenia dochodzonej pozwem należności, jak również oryginałów dowodów wpłat dokonanych przez pozwaną.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 6 sierpnia 2014 r. A. T. zawarła z Regionalną Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową (...) A. z siedzibą w S. umowę pożyczki. W ramach tej umowy, obowiązującej od 6 sierpnia 2014 r. do 5 sierpnia 2024 r., pozwanej została udostępniona kwota 88.500 złotych. Pozwana zobowiązała się do zwrotu kwoty pożyczki z odsetkami według zmiennej stopy procentowej ustalanej przez zarząd (...), która w dniu zawarcia umowy wynosiła 9,50%, a jej zmiana miała następować raz na kwartał kalendarzowy w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy procentowej kredytu lombardowego ustalonej przez Narodowy Bank Polski i w zakresie, w jakim wysokość stopy ulega zmianie w okresie obowiązywania umowy.

Zgodnie z ust. 20 umowy, w ramach zabezpieczenia umowy pożyczki A. T. zobowiązała się do uiszczania na rzecz (...) opłaty stanowiącej zwrot kosztów ubezpieczenia w całym okresie obowiązywania umowy, w łącznej kwocie 12.966,79 złotych.

Stosownie do ust. 12 powyższej umowy, wpłaty A. T. miały być zaliczane w następującej kolejności: opłaty z tytułu zwrotu kosztu ubezpieczenia, koszty windykacji, pozostałe prowizje i opłaty, odsetki od kapitału przeterminowanego, wymagalne odsetki za okresy obrachunkowe, kapitał przeterminowany, odsetki naliczone do dnia wpłaty, kapitał.

Szacunkowy całkowity koszt kredytu w ust. 13 umowy został określony na kwotę 61.866,16 złotych.

Stosownie do ust. 17 strony zastrzegły, że A. T. będzie obowiązana do uiszczenia odsetek w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP w razie uchybienia terminowi płatności.

W ust. 28 strony zastrzegły prawo do wypowiedzenia umowy przez (...), z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia, po upływie okresu wypowiedzenia, całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności, w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty, w terminie nie krótszym niż 7 dni, od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) z dnia 6 sierpnia 2014 r., k. 3-7)

Opisany wyżej sposób zarachowania wpłat na poczet zadłużenia wynikającego z umowy został w sposób tożsamy określony w § 34 Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich, stanowiącym załącznik uchwały nr (...). Zarządu (...) im. (...). (...) A., jak również integralną część umowy.

(dowód: regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich, k. 56)

A. T. w okresie od 10 września 2014 r. do 6 lipca 2018 r. dokonała 35 wpłat w związku z zawartą umową, na łączną kwotę 53.879,49 złotych, przy czym z tej kwoty 46.693,99 złotych zostało zaksięgowane na poczet kredytu.

(bezsporne)

W pozostałym zakresie wpłaty A. T. zostały zarachowane przez pożyczkodawcę na poczet opłat z tytułu składki ubezpieczeniowej.

(dowód: zestawienie operacji za okres od 6 sierpnia 2014 r. do 23 stycznia 2019 r. złożone na rozprawie)

W dniu 1 lutego 2018 r. pozwana wpłaciła zaległość w kwocie 3.640,48 złotych i kredyt przeszedł do sytuacji normalnej. Do spłaty pozostawał kapitał w kwocie 65.594,51 złotych, a kolejne raty miały zostać uiszczone 4 lutego 2018 r. i 4 marca 2018 r.

(dowód: zestawienie obrazujące sposób naliczania i wysokość odsetek, k. 64, harmonogram spłaty, k. 9)

Po tej ostatniej wpłacie, do lipca 2018 r. A. T. nie dokonywała wpłat na rzecz (...) im. (...). (...) A. w S..

(bezsporne)

W dniu 12 marca 2018 r. A. T. została wezwana przez Regionalną (...) im. (...). (...) A. w S. do zapłaty kwoty 2.185,40 złotych, w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy w przypadku nieuregulowania zaległości w tym terminie.

(dowód: pismo z 12.03.2018 r., k. 18)

Pismem z 10 kwietnia 2018 r. (...) im. (...).(...) A. w S. zawiadomiła pozwaną A. T. o wypowiedzeniu umowy, wskazując że termin wypowiedzenia wynosi 30 dni od daty otrzymania tego pisma. Pozwana odebrała przedmiotowe pismo w dniu 11 kwietnia 2018 r.

(dowód: pismo z 10.04.2018 r., k. 15, harmonogram spłaty na dzień 10.04.2018 r., k. 16-17, zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 17-18)

Pismem z dnia 4 czerwca 2018 r. (...) im. (...).(...) A. w S. wezwała pozwaną A. T. do zapłaty kwoty 67.807,64 złotych, w tym 65.594,51 zł tytułem kapitału, 2.100,39 zł tytułem odsetek umownych, 53,03 zł tytułem odsetek karnych i 59,20 zł tytułem kosztów wezwań i powiadomień poręczycieli. Pismo to nie zostało podjęte przez A. T..

(dowód: pismo z 04.06.2018 r., k. 11, harmonogram spłaty na dzień 04.06.2018 r., k. 11-12, zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 13-14)

W dniu 6 lipca 2018 r. A. T. uiściła kwotę 3.500 złotych na rzecz (...) im. (...). (...) A. w S..

(bezsporne)

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd dysponował przede wszystkim przedstawionymi przez stronę powodową dokumentami prywatnymi. Ich autentyczność nie była kwestionowana przez pozwaną, jak również nie wywoływała żadnych uzasadnionych wątpliwości Sądu co do ich treści. Zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowiły one dowód tego, że osoby które je podpisały złożyły oświadczenia zawarte w ich treści.

Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy dokumenty, obejmujące zestawienie wpłat oraz wyliczenie należności pozwanej dłużniczki wobec powódki (wysokość kapitału, odsetek umownych i odsetek karnych, innych opłat), zostały wprawdzie sporządzone przez pracownika powódki, jednakże są one czytelne w swojej treści, zgodne z powoływanymi przez powódkę postanowieniami umowy i Regulaminem, wobec czego nie było podstaw, aby kwestionować ich moc dowodową. Pozwana zaś, poza ogólnym stwierdzeniem, że kwestionuje wysokość roszczenia w zakresie odsetek naliczonych przed lutym 2018 r., nie wskazała konkretnych zarzutów co do twierdzeń przedstawionych przez powódkę, ani też jakichkolwiek dowodów.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo było zasadne w całości.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zawarta przez A. T. umowa pożyczki z 6 sierpnia 2014 r. spełniała przesłanki z ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2011.126.715 ze zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Ustawa ta dalej stanowi, iż za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1). Z kolei art. 2 ustawy wyraźnie stanowi, że stosuje się ją również do umów, na mocy których spółdzielcza kasa oszczędnościowo – kredytowa w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi kredytu.

Kodeks cywilny nie przesądza, czy umowa pożyczki jest czynnością odpłatną czy nieodpłatną, na zasadzie swobody umów określonej w art. 353[1] k.c. strony takiej umowy mogą zastrzec jednak prowizję lub odsetki, stanowiące w istocie wynagrodzenie pożyczkodawcy. Ekwiwalentem świadczenia pożyczkodawcy jest przede wszystkim obowiązek zwrotu pożyczonej kwoty.

Pozwana kwestionowała skuteczność dokonanego wypowiedzenia umowy, jednakże podnoszone przez nią zarzuty nie były zasadne.

Dla kwestii skuteczności wypowiedzenia w świetle ust. 28 umowy łączącej strony kluczowe było ustalenie, czy istniała zaległość w wysokości odpowiadającej dwóm ratom pożyczki, oraz czy do pozwanej skierowane zostało pismo informujące o zaległości, z zagrożeniem wypowiedzeniem.

Takie wezwanie zostało przez powoda sporządzone w dniu 12 marca 2018 r., a pozwana nie kwestionowała tego, że odebrała wskazane pismo. Kwota podana w tym wezwaniu, tj. 2.185,40 złotych, obejmowała dwie raty pożyczki, tj. raty 42 i 43. Zestawienie operacji związanych z przedmiotowym kredytem potwierdza, że obie te raty w okresie między lutym a lipcem nie zostały uiszczone. Okoliczności, że w tym okresie nie dokonano żadnych wpłat, nie kwestionowała także sama pozwana.

Skoro umowa została wypowiedziana w dniu 11 kwietnia 2018 r. (wraz z doręczeniem pozwanej zawiadomienia o wypowiedzeniu), upływ okresu wypowiedzenia nastąpił 10 maja 2018 r. Pozwana niezasadnie twierdziła zatem, że wpłata dokonana przez nią w lipcu 2018 r. miała spowodować „cofnięcie” wypowiedzenia. Choć z treści wypowiedzenia wynika, że powódka odstąpi od wypowiedzenia w przypadku, gdy zaległe raty zostaną uregulowane, stwierdzenia tego nie można odnosić do czasu po upływie okresu wypowiedzenia.

Nawet gdyby przyjąć, że wpłata dokonana po zakończeniu okresu wypowiedzenia umowy mogła spowodować odstąpienie przez powódkę od wypowiedzenia, wymagałoby to złożenia przez powódkę wyraźnego oświadczenia woli w tym przedmiocie, czego bezspornie nie uczyniła. Ponadto jako zaległość należałoby wówczas potraktować dalsze wymagalne raty pożyczki za okres od maja do lipca 2018 r.

Podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem procesowym powódki stan kredytu na dzień 1 lutego 2018 r. był normalny, zatem nie istniała żadna zaległość po stronie pozwanej. Powódka była obowiązana do przedstawienia wyliczenia wysokości swojego roszczenia od momentu powstania zaległości w spłatach (zgodnego z jej twierdzeniami), co uczyniła przedstawiając zestawienie obejmujące sposób wyliczenia wysokości odsetek (k. 64-65).

Strona pozwana w żaden sposób nie kwestionowała powyższego wyliczenia obejmującego okres od 1 lutego 2018 r., pomimo zobowiązania do zgłoszenia twierdzeń i dowodów pod rygorem ich pominięcia. Zamiast tego podniosła, że wpłaty dokonane przez nią przed lutym 2018 r. pokrywały także późniejsze zadłużenie, bowiem powstała różnica w kwocie 7.185,50 złotych pomiędzy kwotami które wpłaciła, a kwotami księgowanymi przez powódkę na poczet spłaty pożyczki.

Stwierdzić należy, że twierdzenie to nie zasługiwało na podzielenie. Ust. 12 umowy pożyczki z 6 sierpnia 2014 r. w sposób wyraźny określał sposób zarachowania wpłat, zaś w pierwszej kolejności miały one z0stać zaliczone na poczet opłaty z tytułu składki ubezpieczeniowej. Pozwana zawierając z powódką umowę przystąpiła do ubezpieczenia grupowego Promesa Standard, z obowiązkiem zapłaty składki w kwocie 12.955,79 złotych, płatnej w ratach, razem z należnością główną wynikającą z umowy. Wysokość rat składki malała w miarę upływu okresu obowiązywania umowy, co wprost wynika z dołączonego do niej harmonogramu.

Zestawienie ze sobą wysokości wpłat dokonywanych przez pozwaną, z kwotami zaliczonymi przez powódkę na poczet kapitału i odsetek, wprost przekonuje o tym, że różnica między nimi każdorazowo odpowiadała kwocie stanowiącej wymagalną ratę składki ubezpieczeniowej, bądź zaległości z tego właśnie tytułu przekraczającej jedną ratę. Znajduje to potwierdzenie w zestawieniu wpłat złożonym przez stronę powodową na rozprawie.

Stosownie do treści art. 6 k.c., znajdującego swoje proceduralne odzwierciedlenie w art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne.

W tym kontekście podkreślić należy, że na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania zasadności dokonanego wypowiedzenia w świetle postanowień umownych oraz wpłat dokonanych przez pozwaną od momentu, w którym powstała zaległość prowadząca do wypowiedzenia, tj. po 1 lutym 2018 r. Z twierdzeń w tym zakresie powódka wywodziła bowiem konsekwencje prawne.

To pozwana, stosownie do art. 6 k.c., powinna wykazać własne twierdzenia dotyczące tego, że w dniu 1 lutego 2018 r. istniała nadpłata, która miała pokrywać kolejne raty pożyczki. Powinna więc przedstawić w tym zakresie stosowne wyliczenie, bądź jakąkolwiek inicjatywę dowodową dotyczącą tej okoliczności.

W tym zakresie niewystarczające było poprzestanie przez pozwaną na gołosłownym stwierdzeniu, że nie ma wiedzy, od jakich kwot były obliczane odsetki przez okres kilku lat obowiązywania umowy do lutego 2018 r. Nie mogły mieć znaczenia także twierdzenia, zgodnie z którymi pozwanej nie wiadomo, na poczet jakich należności księgowane były jej wpłaty. Na niej spoczywała inicjatywa dowodowa w tym zakresie, skoro jej zdaniem miało to prowadzić do zaspokojenia powódki ponad wierzytelność wynikającą z umowy.

W związku ze skutecznym wypowiedzeniem umowy cała należność objęta umową w kwocie 63.782,15 złotych, stanowiąca kapitał, stała się wymagalna. Powód dochodził także zapłaty odsetek umownych w kwocie 1.504,20 złotych oraz odsetek karnych w kwocie 10,27 złotych.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei art. 359 § 1 k.c. stanowi, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu, zaś § 2 ¹ tego przepisu – do dnia 31.12.2015r. - stanowił, iż maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne), a od 1 stycznia 2016r. stanowi, że maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotność odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).

Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359 § 2 kc), w wysokości - od dnia 1 stycznia 2016r. – równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. W myśl § 22 jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

Ustawodawca w powyższych przepisach dał wyraz swobody stron stosunku prawnego do określenia wysokości odsetek, jeżeli są przewidziane lub wynikają z czynności prawnej między stronami, ustanawiając jedynie maksymalną ich wysokość w stosunku rocznym do wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (do dnia 31.12.2015r.), a od dnia 1 grudnia 2016r. w wysokości do dwukrotności odsetek ustawowych z art. 359 § 2 k.c.

W ust. 7 umowy strony przewidziały, że odsetki zwykłe, od kapitału są zmienne, w dacie zawarcia umowy wynosiły 9,50% w skali roku, i uregulowały mechanizm zmiany tej stopy procentowej, przewidując jednocześnie, że maksymalna stopa procentowa nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Powódka mogła zatem naliczać odsetki kapitałowe zgodnie z ww. postanowieniami.

W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stawała się w dniu następnym należnością przeterminowaną (ust. 19 umowy).

Strony umowy w ust. 17, zastrzegły roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego w wysokości czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 16%. Przewidziały, że zmiana wysokości ww. stopy następuje w przypadku zmiany stopy kredytu lombardowego przez Narodowy Bank Polski, z tym zastrzeżeniem, że maksymalna stopa procentowa nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, co było zgodne z art. 359 § 21 k.c. w brzmieniu do 31 grudnia 2015 r.

Odsetki umowne w kwocie 1.504,20 złotych oraz karne (od zadłużenia przeterminowanego) w kwocie 10,27 złotych zostały naliczone przez powódkę zgodnie z powyższym do dnia wniesienia pozwu tj. 24 lipca 2018 r., a prawidłowość ich obliczenia nie była kwestionowana przez pozwaną. W świetle treści złożonego przez powódkę zestawienia (k. 64-65), nie budziła ona także wątpliwości Sądu.

Sąd stwierdził, że strony uzgodniły umowną wysokość odsetek za opóźnienie się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy). Począwszy od dnia 1 stycznia 2016r. maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać w stosunku rocznym dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Mając na względzie powyższe, w ocenie Sądu, powódka w związku z opóźnieniem się dłużniczki w spełnieniu świadczenia, mogła od dnia wniesienia powództwa domagać się zapłaty odsetek umownych za opóźnienie, liczonych od kwoty kapitału, tj. 63.782,15 złotych, w wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, ale nie więcej niż w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetek maksymalnych za opóźnienie).

Wobec powyższego orzeczono jak w pkt I wyroku.

W pkt II wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. od pozwanej, jako przegrywającej spór w całości, zasądzono na rzecz powódki kwotę 3.265 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Koszty te w całości stanowiła poniesiona przez powódkę opłata od pozwu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S.,(...)