Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Vogt (spr.)
Sędziowie:	SSR del. Łukasz Fórmankiewicz SSO Janusz Roszewski
Protokolant:	st. sekr. sąd. Jolanta Bąk

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku O. W.

z udziałem B. W.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 9 marca 2018r. sygn. akt I Ns 619/16

p o s t a n a w i a:

1.  oddalić apelację,

2.  zasądzić od uczestnika postępowania B. W. na rzecz wnioskodawczyni O. W. kwotę 1200 zł podwyższoną o 23% podatek od towarów i usług tytułem opłacenia kosztów zastępstwa procesowego udzielonego przez adw. A. J. w postępowaniu odwoławczym,

3.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim na rzecz adwokata M. C. kwotę 1200 zł powiększona o 23 % podatek od towarów i usług tytułem opłacenie pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestnikowi postępowania B. W..

SSR del. Łukasz Fórmankiewicz SSO Wojciech Vogt SSO Janusz Roszewski

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni wniosła o podział majątku wspólnego przedstawiające sposób w jaki chciałaby dokonać podziału tego majątku.

Uczestnik postępowania wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego w sposób zaproponowany przez siebie.

Po ostatecznym sprecyzowaniu strony zgodnie oświadczyły, iż odnośnie majątku ruchomego strony porozumiały się i nie wymaga to rozstrzygnięcia sądu (k.215). Strony zgodnie wniosły o przyznanie nieruchomości na rzecz uczestnika postępowania z obowiązkiem spłaty.

Wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od uczestnika postępowania kwoty 3600 zł tytułem pożytków z nieruchomości za okres od 15.11.2016 r. do 15.11.2017 r. (k.229), nadto na rozprawie w dniu 14.02.2018 r. wniosła o zasądzenie dodatkowo kwoty 1200 zł tytułem pożytków z nieruchomości za miesiąc styczeń i luty 2018 r.

Uczestnik postępowanie wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni kwotę 8624,75 zł tytułem rat kredytu spłaconego przez uczestnika postępowania w trakcie obowiązywania między stronami rozdzielności majątkowej, kwotę 8718,54 zł tytułem rat kredytu spłaconego przez uczestnika postępowania od 10.09.2014 r. do uprawomocnienia się wyroku rozwodowego oraz kwotę 25528,43 zł tytułem kwoty kredytu pozostałego do spłaty.

Wnioskodawczyni wniosła również o zabezpieczenie spłat poprzez ustanowienie na nieruchomości hipoteki umownej.

Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim postanowieniem z dnia 9 marca 2018 r. dokonał podziału majątku wspólnego stron O. W. z domu D. córki A. i T. i B. W. syna S. i J., w ten sposób, że: na wyłączną własność B. W. syna S. i J. przyznać lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość o powierzchni 51,20 m ^{( 2)} położony w O. przy ul przy ul. (...) nr(...) zapisany w księdze wieczystej nr , (...) Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim; tytułem spłaty zasądził od B. W. na rzecz O. W. kwotę 58500,00 zł płatną w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia; oddalił wniosek w pozostałym zakresie i wniosek uczestnika o zasądzenie zwrotu nakładów dokonanych na majątek wspólny; ustanowił hipotekę przymusową w kwocie 58500,00 zł na nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej nr (...) (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim na rzecz O. W. tytułem zabezpieczenia spłaty wynikającej z podziału majątku wspólnego i orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

W dniu 6.09.2002 r. strony zawarły związek małżeński, który został rozwiązany przez rozwód wyrokiem z dnia 19.08.2014 r., który to wyrok uprawomocnił się w dniu 10.09.2014 r.

W dniu 2.06.2004 r. strony przed notariuszem wyłączyli istniejącą w ich małżeństwie wspólność ustawową zastępując ją z dniem 2.06.2004 r. rozdzielnością.

W dniu 20.07.2004 r. uczestnik postępowania B. W. nabył lokal mieszkalny nr (...) położony w O. W.. przy ul. (...) stanowiący odrębną nieruchomość za cenę 50000 zł. Kwota 12000 zł została zapłacona sprzedającym, a pozostała część kwoty tj. 38000 zł miała zostać przekazana najpóźniej do dnia 28.07.2004 r. z kredytu mieszkaniowego zaciągniętego przez B. W.. Jednocześnie B. W. ustanowił na rzecz Banku (...) S.A. hipoteką w kwocie 38000 zł wraz z odsetkami według stałej wysokości dla zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu. Umowa została zawarta w związku ze wcześniej tj. w dniu 6.07.2004 r. zawartą umową przedwstępną, w tym też dniu została wpłacona sprzedawcy kwota 3000 zł. W dniu 7.07.2004 r. w związku z zawartą umową przedwstępną została przekazane sprzedawcy kwota 7000 zł, a w dniu 20.07.2004 r. kwota 760 zł.

Przed zakupem mieszkania stronom pomagali S. J. (1) wraz z żoną U. J.. S. J. (1) darował wnioskodawczyni kwotę 12000 zł na zakup mieszkania, w dniu 7.07.2004 r. uczestnik postępowania otrzymał przelewem od U. J. kwotę 10000 zł. Strony za pośrednictwem ojca uczestnika postępowania otrzymały też około 5000 zł od S. J. (1) na urządzenie mieszkania.

W dniu 7.07.2004 r. wnioskodawczyni O. W. zawarła ze Z. C. umowę pożyczki, zgodnie z którą to umową wnioskodawczyni została przekazana kwota 6000 zł, która to kwota miała zostać spłacona w ratach do 10.07.2005 r.

Uczestnikowi postępowania w dniu 19.07.2004 r. został udzielony przez Bank (...) S.A. kredyt na zakup mieszkania w kwocie 38000 zł.

Po zakupie mieszkania wnioskodawczyni dopominała się od uczestnika postępowania żeby została przywrócona wspólność majątkowa małżeńska, gdyż takie ustalenia miały strony. Wnioskodawczyni chciała się czuć bezpieczna pod względem finansowym, wskazywała że razem mieszkają.

W dniu 9.01.2007 r. strony przed notariuszem zgodnie postanowili, iż od dnia 9.01.2007 r. przywracają w swoim małżeństwie ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Nadto B. W. darował swojej żona O. W. lokal mieszkalny nr (...) położony w O. W.. przy ul. (...) postanawiając, że przedmiot nabycia stanowił będzie ich majątek objęty wspólnością ustawową, a O. W. darowiznę przyjmuje.

Strony zarówno w trakcie obowiązywania rozdzielności majątkowej jak i wspólności majątkowej nie miały wspólnego budżetu, każdy z nich posiadał środki pieniężne na swoich rachunkach bankowych i w zależności od sytuacji płacone były rachunki, zakupione jedzenie przez którąś ze stron, częściej przez wnioskodawczynię. Kredyt w Banku (...) S.A. zaciągnięty przez uczestnika postępowania spłacany był poprzez stałe zlecenie, pieniądze były ściągane z rachunku bankowego uczestnika postępowania. Wnioskodawczyni czasami dokładała się do spłat kwoty kredytu.

Uczestnik postępowania w trakcie małżeństwa zmieniał pracę, m.in. pracował również w N.. W czasie tego okresu wnioskodawczyni dokonywała przelewu na rachunek uczestnika postępowania kwot zbliżonych do kwoty raty kredytu, uczestnik postępowania pracując w N. nie miał możliwości dokonać przelewu na swój rachunek bankowy, przywoził on wówczas euro i przekazywał wnioskodawczyni.

Z umowy kredytu zawartego przez uczestnika postępowania z Bankiem (...) S.A. zostało spłacone w zakresie kapitału i odsetek: w trakcie istnienia rozdzielności majątkowej kwota 8624,75 zł, od przywrócenia wspólności majątkowej do prawomocności wyroku rozwodowego kwota 8718,54 zł. Na dzień 7.01.2018 r. pozostałe do spłaty zadłużenie wynosiło 25.110,10 zł.

Z powodu nieporozumień rodzinnych wnioskodawczyni wraz z dzieckiem wyprowadziła się ze wspólnego mieszkania.

W dniu 15.11.2016 r. uczestnik postępowania wynajął jeden pokój w lokalu mieszkalnym, wysokość czynszu z tego tytułu została określona na kwotę 600 zł miesięcznie, najemca miał obowiązek regulować również opłaty eksploatacyjne. Umowa została zawarta na okres do 15.11.2017 r.

W dniu 1.01.2018 r. uczestnik postępowania wynajął cały lokal mieszkalny na okres do dnia 31.12.2018 r. Wysokość czynszu została ustalona na kwotę 1200 zł, najemca miał ponosić koszty eksploatacyjne.

B. W. poniósł z tytułu ubezpieczenia mieszkania i podatków za wynajem lokalu łącznie kwotę 961 zł.

Uczestnik postępowania przesyłał przelewem na rzecz wnioskodawczyni połowę kwoty z tytułu najmu, lecz wnioskodawczyni odsyłała tą kwotę, gdyż nie była pewna czego ta kwota dotyczy, nie znała ona treści umów najmu.

Wartość prawa własności do nieruchomości lokalowej mieszkalnej nr (...) położonej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym w O. W.. przy ul. (...) według stanu z daty ustania wspólności majątkowej i cen z daty orzekania wynosi 117000 zł.

Uczestnik postępowania ma zdolność kredytową, uzyskałby kredyt z banku w kwocie 38000 zł.

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody. Dowody z dokumentów nie budziły wątpliwości sądu, nie były również kwestionowane przez strony. W istocie większość stanu faktycznego nie była sporna między stronami. Sporna była kwestia, czy S. J. (2) przekazał w drodze darowizny wnioskodawczyni kwotę 12000 zł, która to kwota została przeznaczona na wpłatę części kwoty za mieszkanie. Sąd uznał w tym zakresie zeznania S. J. (2) za wiarygodne, brak było podstaw żeby odmówić wiarygodności tym zeznaniom. W ocenie sądu w okresie po ustanowieniu rozdzielności majątkowej strony i tak wspólnie prowadziły gospodarstwo domowe i zarówno kwota 12000 zł otrzymana od S. J. (2), kwota 10000 zł otrzymana przez uczestnika postępowania od U. J., kwota 6000 zł którą wnioskodawczyni pożyczyła od Z. C., mając na uwadze zbieżność czasową uzyskania przez strony tych kwot, zostały przeznaczona na zakup i urządzenie mieszkania. Okoliczności te nie miały jednak większego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Strony reprezentowane przez pełnomocników będącymi adwokatami nie składały żadnych dalszych wniosków dowodowych.

Wnioskodawczyni wystąpiła o podział majątku w związku z ustaniem małżeństwa. Na skutek rozwodu ustała między stronami wspólność majątkowa, co powodowało konieczność dokonania podziału majątku wspólnego. Zgodnie z art.43§1 kro oboje małżonkowi mają równe udziały w majątku wspólnym.

Nie było sporu co do składu majątku wspólnego, jak i tego komu ma on przypaść, a wartość majątku czyli lokalu mieszkalnego wynikała z opinii biegłej, która to opinia nie była kwestionowana przez strony.

Z tego względu sąd przyznał na rzecz uczestnika postępowania lokal mieszkalny stanowiącą jedyny majątek stron. W oparciu o art.212§2 i 3 kc w zw. z art.1035 kc i art. 46 kro sąd zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy spłatę stanowiącą połowę wartości nieruchomości.

W przypadku przyznania jednej ze stron rzeczy (nieruchomości) której nie da się podzielić, sąd może oznaczyć termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek. W razie rozłożenia spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu (art.212 kc w zw. z art. 1035 kc i art.46 kro). Sąd określił termin spłaty jednorazowo – w ciągu 2 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Sąd brał pod uwagę okoliczność, iż uczestnik postępowania ma zdolność kredytową, ma możliwość uzyskania kredytu. Nadto uczestnik postępowania od samego początku domagał się przyznania lokalu na jego rzecz, tak więc uwzględniając czas trwającego postępowania sądowego mógł on odpowiednio zabezpieczyć środki na spłatę. Jednocześnie taki termin spłaty nie narusza interesu wnioskodawczyni.

Zgodnie z treścią art.686 kpc w zw. z art.567§3 kpc w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych nakładów i spłaconych długów.

Wnioskodawczyni wnosiła o zasądzenie połowy pożytków uzyskanych z najmu lokalu. Ta okoliczność w dużym stopniu nie była kwestionowana przez uczestnika postępowania, gdyż sam dobrowolnie przesyłał on wnioskodawczyni kwoty z tego tytułu, które jednak były odsyłane przez uczestniczkę postępowania. Sąd uznał więc to żądanie za zasadne, przy czym żądaną kwotę pomniejszył o połowę kosztów jakie uczestnik postępowania poniósł w związku z wynajmowaniem mieszkania. Na te koszty składały się ubezpieczenia i podatki, które łącznie wyniosły 961 zł. Zgodnie z treścią art.207 kc pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Mając na uwadze równy udział stron w lokalu mieszkalnym, w oparciu o powołany wyżej przepis wnioskodawczyni przysługuje połowa pożytków (dochodów z najmu) tj. kwota 4800 zł pomniejszona o połowę wydatków związanych z najmem mieszkania, a więc kwotą 480,50 zł. Taką więc kwotę tj. 4319,50 zł sąd zasądził od uczestnika postepowania na rzecz wnioskodawczyni, oddalając wniosek wnioskodawczyni w pozostałym zakresie.

Sąd nie uwzględnił jednocześnie żądania uczestnika postępowania o zasądzenie kwoty tytułem nakładów poczynionych na lokal w postaci spłaty rat kredytu.

Zgodnie z treścią art.45§1 KRO każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.

Uczestnik postępowania jako nakład traktował kwotę pieniężną uzyskaną z kredytu który został przeznaczony na zakup mieszkania.

Uczestnik postępowania zawarł umowę kredytu bankowego, tylko on był stroną tej umowy, istniała wówczas między stronami rozdzielność majątkowa. Nie ulega więc wątpliwości, iż kwota uzyskana z kredytu była majątkiem odrębnym uczestnika postępowania. Ta kwota została przeznaczona na zakup mieszkania, które to mieszkanie zostało nabyte przez uczestnika postępowania do jego majątku odrębnego. W takiej sytuacji nie miał miejsca nakład z majątku osobistego na majątek wspólny, gdyż kwota uzyskana z kredytu jak i mieszkanie były majątkiem odrębnym uczestnika postępowania. W dacie powstania tych „nakładów” nie istniał między stronami majątek wspólny, występowała wówczas rozdzielność majątkowa. Strony przywróciły następnie wspólność majątkową i wówczas uczestnik postępowania dokonał darowizny lokalu mieszkalnego na rzecz wnioskodawczyni. W tym momencie wnioskodawczyni stała się współwłaścicielem lokalu mieszkalnego, jednak nie powodowało to, iż stała się stroną umowy kredytowej, ani żeby była w inny sposób odpowiedzialna za spłatę rat z tej umowy. Strony w umowie darowizny nie uregulowały tej kwestii. W takiej sytuacji, to uczestnik postępowania jako strona umowy był wyłącznie zobowiązany do spłaty tych rat. Co więcej spłacone raty kredytu w trakcie istnienia wspólności majątkowej małżeńskiej (a więc od 20.07.2004 r. do 10.09.2014 r.) stanowią nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny (spłacenie długu osobistego uczestnika postępowania). Nie ma znaczenia czy spłaty dokonywane były z konta bankowego uczestnika postępowania ani w jaki sposób strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe, gdyż i tak w tym okresie tj. pozostawania we wspólności majątkowej posiadali oni wspólny majątek i dochody i wszelkie spłaty długów, w tym długów powstałych przed istnieniem wspólności majątkowej stanowiły nakład z majątku wspólnego na majątek odrębny. Oznacza to, iż spłaty te powinny być rozliczone i to uczestnik postępowania winien z tego tytułu zwrócić wnioskodawczyni połowę rat spłaconych w trakcie istnienia wspólności majątkowej, przy czym stosownie do powołanego wyżej przepisu sąd ma obowiązek działać w tym zakresie z urzędu, bez wniosku stron. Sąd uznał jednak, iż takie rozliczenie pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, gdyż obciążałoby dodatkowo uczestnika postępowania spłatami w sytuacji, w której kredyt bankowy został przeznaczony na mieszkanie, które następnie zostało darowane wnioskodawczyni. W pewien sposób ta okoliczność tj. darowizna bez żadnych obciążeń wnioskodawczyni z tytułu spłaty kredytu powoduje, iż takie rozliczenie byłoby niesprawiedliwe, naruszające zasady współżycia społecznego. Wnioskodawczyni nie wnosiła o dokonanie takich rozliczeń. Jak już wyżej wskazano, skoro uczestnik postępowania zdecydował się dokonać darowizny części swojego majątku odrębnego na rzecz wnioskodawczyni, to taka darowizna nie obejmowała zobowiązań finansowych uczestnika postępowania z instytucją finansową, nawet jeśli środki z tego tytułu służyły zakupie tego majątku. Uzyskany kredyt mógłby stanowić nakład na majątek wspólny, gdyby uczestnik postępowania zaciągnął kredyt a następnie kwotą tą przeznaczył na zakup nieruchomości wspólnej, wchodzącej w skład majątku wspólnego. Taka sytuacja nie miała jednak miejsca.

Stosownie do treści art.488 §1 kc umowa darowizny jest bezpłatna. Dług uczestnika postępowania wobec banku był jego wyłącznym długiem, nie obciąża on wnioskodawczyni. Brak więc było podstaw do uwzględnienia żądania uczestnika postępowania w zakresie rozliczenia kwot spłaconego kredytu.

Stosownie do żądania wnioskodawczyni w zakresie ustanowienia hipoteki co do wysokości przyznanej na jej rzecz spłaty, sąd mając na uwadze treść art.212§3 kc w zw. z art. 1035 kc i art.46 kro ustanowił hipotekę przymusową na nieruchomości przyznanej uczestnikowi postępowania.

Apelację od tego rozstrzygnięcia złożył uczestnik postepowania B. W. zaskarżając postanowienie w części, tj. w zakresie pkt. II dotyczącego wysokości zasadzonej na rzecz wnioskodawczyni spłaty w wysokości 58 500.00 zł oraz w zakresie pkt. V oddalającego wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie nakładów na majątek wspólny.

Wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

1.  zasądzenie od B. W. na rzecz O. W. tytułem spłaty kwotę uwzględniająca obciążenie hipoteczne przyznanej na rzecz uczestnika postępowania nieruchomości lokalowej w wysokości połowy pozostałej do zapłaty kwoty kredytu płatną w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami razie opóźnienia;

2.  zasądzenie od O. W. na rzecz B. W. tytułem nakładów dokonanych przez B. W. na majątek wspólny kwoty wskazanych w apelacji.

Zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, zastosowanie i przyjęcie, że :e roszczenie uczestnika postępowania o zwrot nakładów na majątek wspólny stron nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem uczestnik postępowania nie dokonał nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny stron, a kwota pieniężna uzyskana przez niego z kredytu przeznaczonego na zakup mieszkania, jako taki nakład nie może być traktowana, podczas gdy spłaty rat kredytu dokonywane przez uczestnika postępowania zarówno w trakcie obowiązywania rozdzielności majątkowej do dnia przywrócenia wspólności majątkowej małżeńskiej i darowizny udziału we współwłasności lokalu , jak i kolejne spłacane przez uczestnika postępowania po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego stanowią nakład z jego majątku osobistego na majątek wspólny stron podlegają rozliczeniu w niniejszym postepowaniu;

2.  Naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. co miało istotny wpływ wynik sprawy, poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego i przyjęcie za wiarygodne zeznań świadka S. J. (1) w zakresie w jakim zeznał, że darował na rzecz wnioskodawczyni kwotę 12 000 zł na zakup mieszkania, co doprowadziło do ustalenia. iż powyższa kwota została przeznaczona na zakup mieszkania przez wnioskodawczynię, podczas gdy kwotę 12 000 zł na zakup mieszkania z własnego majątku odrębnego przeznaczył uczestnik postępowania, co znajduje także odzwierciedlenie w treści pozostałego zabranego w sprawie materiału dowodowego;

3.  naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 kpc, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów podczas dokonywania oceny zeznań wnioskodawczyni O. W. i ustalenie na podstawie tych zeznań, że wnioskodawczyni czasami dokładała się do spłat rat kredytu zaciągniętego przez uczestnika postępowania, podczas gdy ta okoliczność nie została potwierdzona żadnym innym środkiem dowodowym, a z treści zeznań uczestnika postępowania oraz z przedstawionych przez niego dokumentów w postaci wyciągów z rachunku bankowego oraz zaświadczeń banku wynika, iż raty kredytu były spłacane wyłącznie przez niego;

4.  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez ustalenie, iż z umowy kredytu zawartego przez uczestnika postępowania z Bankiem (...) S.A. zostało spłacone w zakresie kapitału i odsetek od przywrócenia wspólności majątkowej do prawomocności wyroku rozwodowego kwota 8718,54 zł, podczas gdy kwota w tej wysokości stanowi sumę rat kredytu spłaconego przez uczestnika postępowania od dnia 10 września 2014 r., jako daty uprawomocnienia się wyroku rozwodowego do dnia 12 października 2017 r. jako daty złożenia ostatniego zaświadczenia przez bank zawierającego wykaz spłaconych przez uczestnika postępowania rat, co doprowadziło do całkowitego pominięcia w/w kwoty, a także pozostałych do zapłaty rat kredytu jako nakładu poczynionego z majątku osobistego uczestnika postępowania na wspólny stron;

5.  ruszenie przepisów postępowania, a to art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 1 kpc, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez ustalenie wartości nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego stron z pominięciem ciążącego na niej obciążenia hipotecznego, co doprowadziło do sytuacji, w której uczestnik postępowania zobowiązany jest do spłaty całego kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania, którego współwłaścicielem jest wnioskodawczyni oraz spłaty na jej rzecz połowy wartości nieruchomości nieuwzględniającej obciążenia, co jest przede wszystkim sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;

Wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia i rozważania Sądu I instancji i uznaje je za własne.

Skarżący podnosi w swojej apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut ten nie jest uzasadniony.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. Sąd Rejonowy dokonując tej oceny nie naruszył reguł oznaczonych w powołanym tu unormowaniu, dającym wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów.

Cechą istotną swobodnej oceny dowodów jest ich bezstronna ocena (por. np. K. Piasecki, w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 – 505 , pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2006, t. I, s. 1026). Takiej właśnie – tj. bezstronnej oceny – dokonał Sąd I instancji.

Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (por. W. Siedlecki, Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, NP. 1966, nr 4, s. 20). Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył zebrany w tej sprawie materiał.

Swoje twierdzenia Sąd I instancji przekonująco i należycie uzasadnił.

Zarzut, że Sąd sprzecznie z materiałem dowodowym ustalił , iż z umowy kredytu zawartego przez uczestnika postępowania z Bankiem (...) S.A. zostało spłacone w zakresie kapitału i odsetek od przywrócenia wspólności majątkowej do prawomocności wyroku rozwodowego kwota 8718,54 zł nie jest uzasadniony. Sąd Rejonowy wskazał dowody, na których się oparł i z dowodów przywołanych przez Sąd powyższe okoliczności wynikają.

Nie ma też żadnych podstaw do kwestionowania ustaleń Sądu, że wnioskodawczyni czasami dokładała się do spłat raty kredytu. Sąd ustalając te okoliczności swoje stanowisko należycie uzasadnił i jego ocena nie jest ocena dowolną.

Słusznie Sąd I instancji nie uwzględnił żądania uczestnika postępowania o zasądzenie kwoty tytułem nakładów poczynionych na lokal w postaci spłaty rat kredytu. Zarzuty uczestnika w tym zakresie nie zasługują na uwzględnienie.

Należy podzielić stanowisko Sądu Rejonowego , że zgodnie z treścią art.45§1 KRO każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.

Uczestnik postępowania jako nakład traktował kwotę pieniężną uzyskaną z kredytu który został przeznaczony na zakup mieszkania.

Uczestnik postępowania zawarł umowę kredytu bankowego, tylko on był stroną tej umowy, istniała wówczas między stronami rozdzielność majątkowa. Nie ulega więc wątpliwości, iż kwota uzyskana z kredytu była majątkiem odrębnym uczestnika postępowania. Ta kwota została przeznaczona na zakup mieszkania, które to mieszkanie zostało nabyte przez uczestnika postępowania do jego majątku odrębnego. W takiej sytuacji nie miał miejsca nakład z majątku osobistego na majątek wspólny, gdyż kwota uzyskana z kredytu jak i mieszkanie były majątkiem odrębnym uczestnika postępowania. W dacie powstania tych „nakładów” nie istniał między stronami majątek wspólny, występowała wówczas rozdzielność majątkowa. Strony przywróciły następnie wspólność majątkową i wówczas uczestnik postępowania dokonał darowizny lokalu mieszkalnego na rzecz wnioskodawczyni. W tym momencie wnioskodawczyni stała się współwłaścicielem lokalu mieszkalnego, jednak nie powodowało to, iż stała się stroną umowy kredytowej, ani żeby była w inny sposób odpowiedzialna za spłatę rat z tej umowy. Strony w umowie darowizny nie uregulowały tej kwestii. W takiej sytuacji, to uczestnik postępowania jako strona umowy był wyłącznie zobowiązany do spłaty tych rat. Co więcej spłacone raty kredytu w trakcie istnienia wspólności majątkowej małżeńskiej (a więc od 20.07.2004 r. do 10.09.2014 r.) stanowią nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny (spłacenie długu osobistego uczestnika postępowania). Nie ma znaczenia czy spłaty dokonywane były z konta bankowego uczestnika postępowania ani w jaki sposób strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe, gdyż i tak w tym okresie tj. pozostawania we wspólności majątkowej posiadali oni wspólny majątek i dochody i wszelkie spłaty długów, w tym długów powstałych przed istnieniem wspólności majątkowej stanowiły nakład z majątku wspólnego na majątek odrębny. Oznacza to, iż spłaty te powinny być rozliczone i to uczestnik postępowania winien z tego tytułu zwrócić wnioskodawczyni połowę rat spłaconych w trakcie istnienia wspólności majątkowej, przy czym stosownie do powołanego wyżej przepisu sąd ma obowiązek działać w tym zakresie z urzędu, bez wniosku stron. Sąd uznał jednak, iż takie rozliczenie pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, gdyż obciążałoby dodatkowo uczestnika postępowania spłatami w sytuacji, w której kredyt bankowy został przeznaczony na mieszkanie, które następnie zostało darowane wnioskodawczyni.

Stosownie do treści art.488§1 kc umowa darowizny jest bezpłatna. Dług uczestnika postępowania wobec banku był jego wyłącznym długiem, nie obciąża on wnioskodawczyni. Brak więc było podstaw do uwzględnienia żądania uczestnika postępowania w zakresie rozliczenia kwot spłaconego kredytu.

Sąd I instancji również prawidłowo ustalił wartość nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego z pominięciem ciążącego na niej obciążenia hipotecznego.

W tym zakresie problem jest o tyle jednoznaczny, że został rozstrzygnięty w art. 686 k.p.c., który stanowi, że w postepowaniu działowym sąd rozstrzyga o spłaconych długach. W orzecznictwie w pewnym okresie pojawiały się koncepcje pozostające w sprzeczności ze wskazanym przepisem prawa. Jednak ostatnio pod wpływem krytyki doktryny Sąd Najwyższy wraca do poprzedniej utrwalonej linii orzecznictwa (por. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2016 r., I CSK 54/16).

Mając na uwadze powyższe należało, zgodnie z art. 385 k.p.c., orzec jak w sentencji.

Łukasz Fórmankiewicz Wojciech Vogt Janusz Roszewski