Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SSA Dorota Elżbieta Zarzecka

SSA Teresa Suchcicka

Protokolant: Ewa Daniluk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 listopada 2018 r. w B.

sprawy z odwołania S. Ł. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

emeryturę pomostową

na skutek apelacji wnioskodawcy S. Ł. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 kwietnia 2018 r. sygn. akt III U 264/17

oddala apelację.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Teresa Suchcicka

Sygn. akt III AUa 473/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 czerwca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił S. Ł. (1) prawa do emerytury pomostowej z powodu nieudowodnienia co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Suwałkach, który rozpoznawał odwołanie S. Ł. od tej decyzji, wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2018 r. oddalił odwołanie oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Z ustaleń Sądu wynikało, iż odwołujący S. Ł. (1), urodzony (...), złożył wniosek o emeryturę pomostową. Wnioskodawca legitymuje się wymaganym 25 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym, jednakże nie udowodnił co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca jest z zawodu ginekologiem – położnikiem. Z przebiegu jego zatrudnienia wynika, że zatrudnienie podjął w dniu 22 października 1984 r., zaś rozwiązał ostatni stosunek pracy w dniu 28 lutego 2017 r.

W okresie aktywności zawodowej był zatrudniony w różnych placówkach służby zdrowia w różnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umów o pracę oraz umów cywilno – prawnych (kontrakt). Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył skarżącemu do okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienie od dnia 1 października 2013 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., nie uwzględnił zaś tych okresów zatrudnienia, w których wnioskodawca łączył pracę na oddziałach ginekologiczno – położniczych z pracą w poradniach dla kobiet, jak też zatrudnienia na podstawie umów cywilno – prawnych (kontraktu). Zaliczenie przez ZUS okresu pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 października 2013 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. nastąpiło na podstawie załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 965, ze zm.), poz. 24 – Praca personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestozjologii w warunkach ostrego dyżuru. Zaliczenie okresów pracy w szczególnych warunkach sprzed wejścia w życie w/w ustawy, mogłoby natomiast nastąpić na podstawie załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43, ze zm.), Dział XII poz.2 – Praca w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologii.

Aby było możliwe zaliczenie okresów zatrudnienia na podstawie umowy o pracę do okresu pracy w szczególnych warunkach (szczególnym charakterze), praca powinna być wykonywana na stanowiskach zgodnie z w/w załącznikami stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Łączenie pracy na oddziałach ginekologiczno – położniczych z pracą w poradniach dla kobiet nie spełnia tego warunku. Wykonywanie pracy na podstawie umów cywilno – prawnych również nie może być zaliczone do okresów pracy w warunkach szczególnych (szczególnym charakterze).

Z tych względów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył S. Ł. (1), zarzucając:

I. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, z którego wynika wbrew ustaleniom Sądu, że w okresie od 22.10.1985r. do 28.02.2017r. wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i pełnym wymiarze czasu pracy, wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 kpc, przez dokonanie oceny dowodów:

a) w sposób niewszechstronny i wybiórczy - z pominięciem dowodu w postaci istotnej części zeznań świadków I. K. (1), A. R., W. Z. oraz zeznań w charakterze strony złożonych przez samego wnioskodawcę, którzy szczegółowo opisali czynności wykonywane przez wnioskodawcę jako specjalistę ginekologa-położnika oraz to że praca przez niego świadczona była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy niezależnie od formy zatrudnienia i przewidzianego w umowie wymiaru etatu tj. przy jednoczesnym uwzględnieniu jej specyfiki to jest pracy w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru co oznacza nie tylko udzielanie świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym , ze wskazań życiowych, ale również inne wykonywane w ramach czasu pracy , kiedy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia skutkującego koniecznością podjęcia szybkiego działania.

b) w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego poprzez przyjęcie, że praca ginekologa-położnika jest jedynie pracą uciążliwą podczas gdy praca uciążliwa a nawet szkodliwa nie jest tożsama z pracą w warunkach szczególnych o jakiej mowa w art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podczas gdy zadaniem Sądu było zbadanie czy wypełniała definicję pracy w zespołach operacyjnych" dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru- a tu należy udzielić odpowiedzi twierdzącej,

c) w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania poprzez przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że trudno dać wiarę temu, iż mimo że odwołujący miał umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy to pracował na cały etat, jak również gdy pracował na kontrakcie to mimo zarejestrowanej działalności gospodarczej pracował jak w stosunku pracy w szczególnych warunkach jak w reżimie pracowniczym z uwagi na potrzeby pracodawcy który nie chciał zatrudniać lekarzy na cały etat i wymuszał na lekarzach zawieranie kontraktów co powodowało że pracowało się zawsze w reżimie pracowniczym na pełnym etacie pracowniczym- co potwierdzili słuchani świadkowie.

2. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj. art. 328 § 2 kpc poprzez uznanie iż za okresy pracy od 22.10.1985r. do dnia 31.10.1989r. oraz od 01.10.2013r. do dnia 28.02.2017r. odwołujący spełnia wymóg pracy w warunkach szczególnych - gdy pracował jako lekarz stażysta w pierwszym okresie a ginekolog - położnik w drugim wymienionym - a między tymi okresami mimo iż pracował tak samo w takim samym wymiarze czasu pracy i w takich samych warunkach już takiego wymogu nie spełnia, brak uzasadnienia przyczyn dla których Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej zeznań świadków podczas gdy brak odpowiedniej dokumentacji oraz oparcia rozstrzygnięcia na opinii biegłego sądowego Z. C., która była zgodnie ze złożonymi zarzutami opinią zbędną- nie przedstawia bowiem żadnych wiadomości specjalnych .

3. naruszenie art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008r. w związku z brakiem uznania iż praca ginekologa-położnika mimo wytycznych Ministerstwa Zdrowia z dnia 22 lipca 2009r. sporządzonego w drodze komunikatu że prace zatrudnionych w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru są pracami o szczególnym charakterze wśród personelu medycznego. Resort informował iż prace tego typu personelu medycznego dotyczą nie tylko obowiązków polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych ale również inne wykonywane w ramach czasu pracy, kiedy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia skutkującego koniecznością podjęcia szybkiego działania co powoduje, iż w konkretnym przypadku odwołującego spełnia on ten wymóg.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającej go decyzji i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne oraz ocenę prawną, dokonane przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne.

W myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r. poz.965, ze zm.): prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Wnioskodawca nie spełnia warunku wynikającego z pkt 2) oraz 5) w/w przepisu, bowiem przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach (szczególnym charakterze) w wymiarze co najmniej 15 lat,, jak też nie udowodnił co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach (szczególnym charakterze) do dnia rozwiązania umowy o pracę.

Wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku lekarza – stażysty od 22 października 1984 r. do 31 grudnia 1989 r., odbywając staż na oddziale psychiatrycznym, chorób wewnętrznych, ginekologiczno – położniczym oraz chirurgicznym.

Zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. podlegałby okres wykonywania pracy wymienionej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – D. XII po.2) – Praca w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych (…), zaś po 31 grudnia 2008 r. – pracy wymienionej w zał. Nr 2 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych – poz. 24 – Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych (…) w warunkach ostrego dyżuru. W ocenie Sądu Okręgowego, którą to ocenę Sąd Apelacyjny podziela, okres zatrudnienia po upływie 1 roku pracy na stażu, tj. od 22 października 1985 r. do 31 października 1989 r. podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Natomiast kolejne okresy zatrudnienia nie były okresami pracy w pełnym wymiarze na oddziałach ginekologiczno – położniczych, a więc w warunkach zespołów operacyjnych dyscyplin zabiegowych (w warunkach ostrego dyżuru).

I tak w Samodzielnym Publicznym ZOZ w E. wnioskodawca był zatrudniony od 1 września 1990 r. do 31 października 2000 r., w tym od 1 września 1990 r. do 30 kwietnia 1996 r. – jako lekarz asystent na Oddziale G. – Położniczym i w Poradni dla (...) (K), od 1 maja 1996 r. do 31 października 1997 r. jako starszy asystent na ½ etatu w Szpitalu w E. na Oddziale G. – Położniczym i na ½ etatu w Poradni dla (...), a następnie w wymiarze ½ etatu jako lekarz starszy asystent.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji zasadnie stwierdził, iż nie można zrównywać pracy ginekologa wykonywanej na oddziale położniczo – ginekologicznym, z pracą wykonywaną w poradni dla kobiet, gdzie były jedynie przeprowadzane badania nie stanowiące zdarzeń „w ramach zespołów operacyjnych dyscyplin zabiegowych” ani też „pracy w warunkach ostrego dyżuru”. Obie jednostki organizacyjne - szpital i poradnia – działają w zakresie różnych rodzajowo świadczeń, w innych godzinach – szpital przez 24 godziny na dobę, poradnia przez kilka godzin w różne dni tygodnia. Dlatego też zasadnie Sąd I instancji nie uwzględnił okresów takiej łączonej pracy (szpital – poradnia) do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Kolejne okresy zatrudnienia na oddziałach ginekologiczno - położniczych nie mogły być uwzględnione do warunków szczególnych, gdyż praca nie była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy – był to wymiar 1/2, 1/4 i 4/5. Natomiast w spółce z o.o. (...) od 17 lipca 2003 r. do 31 października 2010 r. wnioskodawca był zatrudniony na podstawie okresowych umów o świadczenie usług medycznych (umowy cywilno – prawne), które nie mogły być uwzględniane jako okresy pracy w szczególnych warunkach.

Przebieg pracy zawodowej wnioskodawcy, okresy i wymiar czasu pracy związany z kolejnymi umowami został ustalony na podstawie dokumentów z akt osobowych odwołującego. Nie można podzielić argumentów podniesionych w apelacji, iż zawieranie umów o pracę w niepełnym wymiarze było podyktowane jedynie potrzebą oszczędności finansowych po stronie podmiotu zatrudniającego, podczas gdy w praktyce praca była wykonywana w reżimie pracowniczym, w pełnym wymiarze czasu pracy. W tym zakresie Sąd był zobligowany do uwzględnienia dowodów z dokumentów, a te wskazywały na zatrudnienie w ramach stosunku pracy w niepełnym wymiarze. Zasadnie Sąd stwierdził, że nie można w oparciu o zeznania świadków odmiennie zakwalifikować cywilno – prawnych umów o świadczenie usług medycznych, i uznać je za umowy o pracę. Umowy o świadczenia usług medycznych były zawierane przez strony z pełną świadomością ich konsekwencji. Inne niż w przypadku umów o pracę były w nich zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym. Inne były zasady wynagradzania, podporządkowania służbowego, godzin wykonywania pracy, udzielania czasu wolnego po dyżurach lekarskich.

Słusznie Sąd I instancji stwierdził, że wnioskodawca nie podejmował w zakresie innej kwalifikacji tych umów, żadnych działań przeciwko drugiej stronie umowy, tak jak miało to miejsce w przypadku świadka H. K..

Wbrew zarzutom apelacji, nie zaistniała sprzeczność istotnych ustaleń Sądu Okręgowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd I instancji prawidłowo ocenił zeznania świadków: A. R., I. K. (1) i A. Z., stwierdzając, iż nie mogą oni wiedzieć i pamiętać, w jakich konkretnie okresach wnioskodawca był zatrudniony w pełnym – niepełnym wymiarze godzin, na podstawie umowy o pracę czy na podstawie kontraktu. Zasadnie również Sąd uznał, iż świadkowie jak i sam wnioskodawca, starali się uwypuklić te aspekty pracy na oddziale położniczo – ginekologicznym, które pozwalały zakwalifikować tę pracę, jako wykonywaną w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz jako pracę personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru, natomiast pomijali fakt równoczesnej pracy S. Ł. w Poradni K i Poradni G. – Położniczej, w znacznym wymiarze czasu pracy, co uniemożliwia zaliczenie pracy na Oddziale do warunków szczególnych, jako niewykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Nie jest również zasadny zarzut niewyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak też z zarzut naruszenia prawa materialnego – art.3 ustawy o emeryturach pomostowych. Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dopuszczając dowody z dokumentów – akt osobowych z wszystkich jednostek medycznych, w których S. Ł. wykonywał pracę w ramach umowy o pracę bądź kontraktu, jak też akt emerytalnych i osobowych świadka I. K. (1), akt osobowych świadka A. R., akt sprawy III U 267/12 dot. I. K.. Sąd dopuścił również dowód z szczegółowych zeznań 3 wymienionych wyżej świadków oraz wyczerpującego zeznania wnioskodawcy w charakterze strony. Dopuszczony również został dowód z opinii biegłego z zakresu (...), który w opinii głównej oraz uzupełniającej szczegółowo odniósł się do najistotniejszych aspektów sprawy. Biegły zasadnie nie zakwalifikował pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w Poradniach jako pracy w szczególnych warunkach i uznał, iż tylko praca w ramach stosunku pracy, wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy na Oddziałach Położniczo – Ginekologicznych, może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach na podstawie załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U Nr 8 poz.43, ze zm.) – Dział XII poz.2 (do 31.XII.1998 r.) oraz załącznika nr 2 pkt 24 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 po.965, ze zm.).

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i orzekł o jej oddaleniu na mocy art. 385 kpc.-

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka S SA Teresa Suchcicka