Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Antoni Smus

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa F. O.

przeciwko (...) SA w W.

o odszkodowanie i rentę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 1 października 2018 roku, sygnatura akt I C 1349/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkach 1 i 2 w ten tylko sposób, że:

A)  w punkcie 1.b. obniża zasądzoną kwotę z 15943,20 złotych do 9607,20 (dziewięć tysięcy sześćset siedem 20/100) złotych;

B)  w punkcie 1.c. obniża zasądzoną rentę z kwot po 488 złotych do 325 (trzysta dwadzieścia pięć) złotych miesięcznie;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  znosi między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 494/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 1 października 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt

I C 1349/14, Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda F. O.:

- kwotę 4 730,60 złotych tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od 22 listopada 2010 r. do 30 listopada 2013 r. z odsetkami ustawowymi od dnia 22 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia

1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

- kwotę 15 943,20 złotych tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od 1 grudnia 2013 r. do 30 września 2018 r.;

- rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po 488,00 złotych miesięcznie, począwszy od października 2018 r., płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca kalendarzowego (pkt 1); oddalając powództwo w pozostałej części (pkt 2); nakazując pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu od pozwanego kwotę 914,80 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od nieuwzględnionej części powództwa, od obowiązku poniesienia których powód był zwolniony (pkt 3) i nie obciążając powoda kosztami procesu.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 21 maja 1999 r. powód F. O. uległ wypadkowi, w wyniku którego doznał zmiażdżenia i otwartego złamania goleni lewej, złamania poprzecznego 1/3 dalszej kości piszczelowej z przemieszczeniem, złamania strzałki dwupoziomowej, złamania kości łódkowatej I i V kości śródstopia lewego.

W dniu 5 listopada 2002 r. powód i pozwany zawarli w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Łodzi Oddział Zamiejscowy w Sieradzu XIV Wydział Cywilny pod sygnaturą XIV C 174/02 ugodę, w której m.in. ustalono, że pozwany ponosi odpowiedzialność za ewentualne przyszłe skutki obrażeń, których powód doznał w wypadku.

Powód został zaliczony do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego decyzją z dnia 29 kwietnia 2015 r. Orzeczenie zostało wydane na stałe, a ponadto określono że niepełnosprawność datuje się od 59 roku życia. Zgodnie z treścią decyzji, powód wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji. Ze względu na następstwa choroby zwyrodnieniowej prawego stawu biodrowego w dniu 18 kwietnia 2016 r. powód został poddany zabiegowi całkowitej protezoplastyki tego stawu. Od 20 kwietnia

2017 r. do 11 maja 2017 r. przebywał w oddziale rehabilitacyjnym Sanatorium (...) (...) (...) w C..

Dysfunkcja narządu ruchu spowodowana zdarzeniem z dnia 21 maja 1999 r. polegała na upośledzeniu funkcji podpórczo - motorycznej lewej kończyny dolnej. Patologia istniejąca od 2000 roku utrzymuje się.

W związku z pogarszaniem stanu zdrowia, przewlekłymi zespołami bólowymi narządu ruchu i zniekształceniem lewej kończyny dolnej, powód wymaga: kompleksowej i ciągłej rehabilitacji, stosowania obuwia ortopedycznego, stałego, przewlekłego stosowania leków przeciwbólowych, których miesięczny koszt wynosi 15 - 35 złotych. Jest niesamodzielny w niektórych czynnościach w prowadzeniu domu, wymaga pomocy w dowożeniu do poradni ortopedycznej i rehabilitacji, przy cięższych pracach domowych (np. zakupy, prace porządkowe) i ogrodowych. Można przyjąć, że pomoc innych osób może być po­wodowi potrzebna przeciętnie w ciągu mniej niż jednej godziny dziennie. U powoda, ze względu na doznane w dniu 21 maja 1999 r. obrażenia narządów ruchu po operacji prawego biodra w dniu 18 kwietnia 2016 r., pojawiła się potrzeba szerokiej pomocy osób trzecich przez okres ok. 5 miesięcy. We wskazanym okresie pomoc osób trzecich była po­wodowi potrzebna przeciętnie w ciągu ok. dwóch godzin dziennie.

Powód korzysta średnio z trzech serii rehabilitacji rocznie oraz ponosi koszty dojazdu do placówek medycznych na rehabilitację oraz na konsultacje ortopedyczne 2-3 razy do roku. Nadal zażywa leki przeciwbólowe.

Pismem z dnia 15 listopada 2013 r. F. O. wystąpił do pozwanego z żądaniem wypłaty kwoty 35 000 złotych, obejmującej koszty leczenia, rehabilitacji, dojazdów do placówek służby zdrowia, zakupu leków oraz pomocy osób trzecich. Decyzją z dnia 20 czerwca 2014 r. pozwany przyznał powodowi odszkodowanie z tytułu wyrównania kosztów opieki, przejazdów i leczenia w wysokości 5 003,00 złotych, przy czym wskazano że odszkodowanie to obejmuje okres od 22 listopada 2010 r. do 20 czerwca 2014 r. Ponadto przyznano powodowi rentę na zwiększone potrzeby w wysokości 160,00 złotych miesięcznie od 1 lipca 2014 r.

W okresie od 22 listopada 2010 r. do 30 listopada 2013 r. powód poniósł łączne koszty związane z leczeniem oraz będące następstwem wypadku w kwocie 9 733,60 złotych. W rozpatrywanym okresie 36 miesięcy, tj. od 22 listopada 2010 r. do 22 listopada 2013 r. na koszty ponoszone corocznie przez powoda składały się: koszty dojazdów do placówek medycznych 440,00 złotych (50 przejazdów rocznie x 2 x 10 km = 1 000,00 km, przy przyjęciu średniego spalania 8l/100 km oraz średniego kosztu palia 5,50 złotych), koszty opieki 2 688,00 złotych (3h/tygodniowo x 52 tygodnie x 10,50 złotych), koszty zakupu leków 180,00 złotych (15 złotych/miesiąc x 12 miesięcy). Rocznie zatem ponoszone przez powoda koszty wynosiły 3 308,00 złotych, a miesięcznie 276,00 złotych. W grudniu 2013 r. poniesione przez powoda koszty związane ze zwiększonymi potrzebami utrzymywały się na takim samym poziomie - 276,00 złotych. W okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. potrzeby powoda nie uległy zmianie. Zmianie uległa jedynie stawka godzinowa usług opiekuńczych świadczonych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w S. - wzrosła do kwoty 11,50 złotych. Miesięczne koszty zwiększonych potrzeb powoda wynosiły zatem 297,00 złotych, a rocznie 3 564,00 złotych. Podobnie w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. nie uległy zmianie potrzeby powoda, z tym że wzrosła stawka godzinowa usług opiekuńczych do kwoty 12,00 złotych. Rocznie zatem koszty poniesione przez powoda wyniosły 3 692,00 złotych, a miesięcznie 308,00 złotych. W 2016 r. koszt usług opiekuńczych wzrósł do 12,50 złotych za godzinę. W okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 marca 2016 r. potrzeby powoda utrzymywały się na tym samym poziomie co dotychczas z tą zmianą, że ponoszone koszty zakupu lekarstw wynosiły 35,00 złotych miesięcznie, a zaspokojenie miesięcznie globalnych potrzeb obejmowało kwotę 338,00 złotych. W kwietniu 2016 r. potrzeby powoda uległy zwiększeniu w związku z przebytą protezoplastyką i dotyczyły konieczności korzystania z pomocy osób trzecich w łącznym wymiarze 30 h (6 h do 18 kwietnia 2016 r. i 2h/dziennie do końca miesiąca). Łącznie powód poniósł koszty w kwocie 446,70 złotych (30 h x 12,50 złotych + 35,00 złotych koszt zakupu lekarstw + 36,70 złotych średni miesięczny koszt przejazdów do placówek medycznych). W maju 2016 r. koszty poniesione przez powoda wyniosły 846,70 złotych (31dni x 2h x 12,50 złotych + 35,00 złotych - koszty zakupu lekarstw + 36,70 złotych - koszty dojazdów do placówek medycznych), w czerwcu - 821,70 złotych (30dni x 2h x 12,50 złotych + 35,00 złotych - koszty zakupu lekarstw + 36,70 złotych - koszty dojazdów do placówek medycznych), w lipcu - 846,70 złotych (31dni x 2h x 12,50 złotych + 35,00 złotych - koszty zakupu lekarstw + 36,70 złotych - koszty dojazdów do placówek medycznych), w sierpniu - 846,70 złotych (31dni x 2h x 12,50 złotych + 35,00 złotych – koszty zakupu lekarstw + 36,70 złotych - koszty dojazdów do placówek medycznych). We wrześniu 2016 r. koszty poniesione przez powoda wyniosły 596,70 złotych zważywszy, że powód potrzebował pomocy osób trzecich w łącznym wymiarze 42 h (do 18 września - 2h/dziennie, a do 30 września dalsze 6 h). W okresie od 1 października 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. miesięczne koszty ponoszone przez powoda wynosiły 338,00 złotych, a zakres potrzeb powoda kształtował się tak jak w pierwszym kwartale. W 2017 r. wzrósł koszt godziny usług opiekuńczych do 18,00 złotych. Roczne potrzeby powoda obejmowały zatem: 440,00 złotych koszt zakupu paliwa, 4 608,00 złotych koszt opieki osób trzecich, 420,00 złotych koszt zakupu leków. Miesięcznie zatem potrzeby te zamykały się w kwocie 456,00 złotych, przy czym do zwiększonych potrzeb powoda w maju 2017 r. należało doliczyć koszt dojazdu i powrotu z sanatorium w C. oraz koszt opieki osoby trzeciej podczas tego dojazdu w łącznej kwocie 270,00 złotych (przyjmując odległość w obie strony 444 km, średnie zużycie paliwa na poziomie 8l/100 km oraz średnią cenę paliwa 5,50 złotych/l = 198,00 złotych oraz 4h opieki x 18,00 złotych = 72,00 złotych). Od 1 stycznia 2018 r. potrzeby powoda kształtują się jak dotychczas z tym, że dalszemu wzrostowi uległ koszt godziny usług opiekuńczych do kwoty 19,50 złotych, a zatem zwiększone potrzeby powoda zamykają się w kwocie 488,00 złotych miesięcznie.

Jak zauważył Sąd pierwszej instancji, w przedmiotowej sprawie pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności, a sporem został objęty jedynie zakres doznanego przez powoda uszczerbku na zdrowiu oraz wysokośś świadczeń koniecznych do naprawienia tak powstałej szkody.

Biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne przedstawione przez powoda należy przyjąć, że żąda on w istocie renty na zwiększone potrzeby, obejmującej koszty leczenia oraz opieki osób trzecich za okres następujący po dacie zawarcia ugody w sprawie XIV C 174/02 do dnia 1 grudnia 2013 r., przy czym powód dokonał skapitalizowania rat rentowych. Podstawę prawną roszczeń stanowi art. 444 § 2 k.c.

Roszczenie o zapłatę zaległych rat renty jest roszczeniem o świadczenie okresowe i przedawnia się w terminie trzech lat, tj. powód nie może dochodzić tych roszczeń za okres dłuższy niż trzy lata wstecz od chwili przerwania biegu przedawnienia, czyli od 22 listopada 2013 r. Dlatego też zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia zasługuje na uwzględnienie, a powód może dochodzić zaległych świadczeń za okres od 22 listopada

2010 r.

Uwzględniając zakres zwiększonych potrzeb powoda oraz koszt ich zaspokojenia w okresie od 22 listopada 2010 r. do 30 listopada 2013 r., a także wypłaconą przez powoda kwotę 5 003,00 złotych, należało zasądzić na rzecz powoda dalszą kwotę 4 730,60 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od 22 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Skapitalizowana kwota dalszej renty należnej powodowi za okres od 1 grudnia 2013 r. do 30 września 2018 r. wyniosła 15 943,20 złotych. Kwota ta jest jednak kwotą uwzględniającą odliczenie kwot wypłaconych powodowi przez pozwanego od 1 lipca 2014 r. tytułem renty na zwiększone potrzeby po 160,00 złotych miesięcznie. Od kwoty tej nie zasądzono odsetek wobec nie zgłoszenia żądania w tym przedmiocie. Na rzecz powoda zasądzono także rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po 488,00 złotych miesięcznie, począwszy od października 2018 r., płatną do 10 - tego dnia każdego miesiąca kalendarzowego.

W pozostałej części powództwo oddalono jako nieudowodnione.

O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł na zasadzie art. 100 i art. 102 k.p.c. oraz art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w części i wnosząc o jego zmianę: w pkt. 1. b. przez poprzez uznanie, iż renta skapitalizowana wynosi 7 541,90 złotych i w pkt. 1. c. poprzez uznanie, iż renta na zwiększone potrzeby wynosi 208,20 złotych oraz o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego; ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Skarżący podniósł następujące zarzuty:

1.  naruszenia prawa materialnego, tj. art. 354 § 2 k.c. poprzez odstąpienie od minimalizacji rozmiaru powstałej szkody na rzecz zwiększenia obciążeń w stosunku do pozwanego;

2.  naruszenia prawa materialnego, tj. art. 444 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, iż z materiału dowodowego sprawy wynika, że powód winien otrzymać rentę skapitalizowaną w wysokości wskazanej w wyroku, w sytuacji gdy poprawna jego analiza wskazuje na wartość niższą oraz ustalenie wysokości renty na poziomie niemającym oparcia w stanie faktycznym sprawy - w szczególności związanym z stanem zdrowia powoda i warunkami na jakich jest świadczona mu pomoc;

3.  naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego, nie uwzględniającego całości treści zgromadzonego materiału dowodowego.

W uzasadnieniu środka zaskarżenia wskazano, że dokonując wyliczeń należnych kwot Sąd dopuścił szeregu błędów matematycznych, a nadto zastosował stawki związane z kosztami opieki nad powodem całkowicie nieadekwatne do przedmiotowej sprawy. Zdaniem pozwanego, stosowanie stawek, które funkcjonują przy pomocy świadczonej przez pracowników (...) w danej sprawie jest nieuprawnione. Stawki te dotyczą bowiem specjalistycznej pomocy, a same zawierają w sobie dodatkowo składniki, które tu nie mają miejsca. W szczególności w ramach tych stawek - oprócz wynagrodzenia pracownika - mieszą się także koszty ponoszone w związku z jego zatrudnieniem - koszty podatkowe, ubezpieczenia społecznego, dojazdów do danej osoby, obsługi administracyjnej danego podmiotu. Z tego względu posługiwanie się nimi jest uprawnione gdy pomoc dla osoby poszkodowanej wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, której nie są w stanie zapewnić członkowie rodziny, którzy faktycznie sprawują tę opiekę.

Skarżący zauważył, że niemiernie wygórowane, jego zdaniem, stawki za ostatnie 2 lata, najprawdopodobniej Sąd przyjął z cennika usług pielęgnacyjno - gospodarczych (...) Oddziału (...), który to cennik został złożony na ostatniej rozprawie przez stronę powodową. Stawki te można by zaś uznać za zasadne, gdyby został złożony dowód, że w tych stawkach świadczono usługi przez te specjalistyczną jednostkę, bądź że powód je uiszczał.

Powód domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie należy wszakże zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tymczasem skarżący ograniczył się jedynie do sformułowania bardzo ogólnej i nieuzasadnionej szerzej tezy, że ustalając stan zdrowia powoda i koszty udzielanej mu pomocy przez osoby trzecie, Sąd Rejonowy nie uwzględnił całości zgromadzonego materiału dowodowego. Warto zaś zauważyć, że Sąd oparł się w tym zakresie na dokumentacji medycznej, a przede wszystkim opiniach biegłych aż trzech specjalności: z zakresu rehabilitacji medycznej, ortopedii i traumatologii, a apelujący prawdziwości dokumentacji i rzetelności opinii nie podważa. Wysokość obowiązujących w MOPS w S. stawek wynagrodzenia za świadczoną opiekę nad osobami chorymi została natomiast potwierdzona na etapie postępowania apelacyjnego, poprzez uzyskanie stosownej informacji z tej placówki. Wyniosły one w roku 2017 - 18 złotych, a w 2018 - 21 złotych (notatka urzędowa - k. 181). Wartości przyjęte przez Sąd pierwszej instancji sum tych nie przekraczają.

Jak powszechnie przyjmuje się także w judykaturze, celem renty, czy też odszkodowania z tego tytułu jest naprawienie szkody, co nie oznacza, że może pokrywać tylko te wydatki, które poszkodowany rzeczywiście poniósł. Świadczenie przysługuje także w sytuacji, w której opiekę sprawowali nieodpłatnie członkowie rodziny, czy też znajomi (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1972, I CR 534/72; z 11 marca 1976 r., IV CR 501/76, OSNC 1977, nr 1, poz. 11; z 26 lipca 1977 r., I CR 143/77; 20 grudnia 1977 r., IV CR 486/77, z dnia 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04; z 15 lutego 2007 r., z dnia 8 lutego 2012 r., II CSK 2007 r., V CSK 57/11, Legalis nr 464821). Skoro roszczenie poszkodowanego nie ma charakteru regresowego, wystarczające jest wykazanie przez poszkodowanego istnienia zwiększonych potrzeb stanowiących następstwo czynu niedozwolonego.

Należy natomiast zgodzić się że skarżącym, że dokonując tych prawidłowych ustaleń, co do wymiaru pomocy, jakiej wymagał powód w poszczególnych okresach, kosztów opieki, zakupu leków i dojazdów do placówek medycznych, Sąd Rejonowy dopuścił się szeregu błędów matematycznych, a tym samym zasądzone sumy wykraczają poza ramy określone właściwym przepisem prawa materialnego (art. 444 § 2 k.c.).

Obliczenia nie obarczone owymi błędami przedstawiają się następująco:

1. lata 2010 - 2013: 2 258 złotych rocznie = łącznie 6 774 złotych:

- koszty opieki 3x52x10,50 złotych = 1 638 złotych rocznie

- koszty przejazdów 440 złotych rocznie

- koszty zakupu leków 180 złotych rocznie;

2. grudzień 2013 - łącznie 188 złotych;

3. rok 2014 - łącznie 2 414 złotych:

- koszty opieki 3x52x11,50 złotych = 1 794 złotych rocznie

- koszty przejazdów 440 złotych rocznie

- koszty zakupu leków 180 złotych rocznie;

4. rok 2015 - łącznie 2 492 złotych:

- koszty opieki 3x52x12 złotych = 1 872 złotych rocznie

- koszty przejazdów 440 złotych rocznie

- koszty zakupu leków 180 złotych rocznie;

5. 1 stycznia - 31 marca 2016 r. - łącznie 702,50 złotych:

- koszty opieki 3x13x11,50 złotych = 487,50 złotych

- koszty przejazdów 110 złotych

- koszty zakupu leków 105 złotych;

6. kwiecień - grudzień 2016 r. - łącznie 5 107,50 złotych (w tym zakresie kwota przyjęta przez Sąd Rejonowy jest prawidłowa);

7. rok 2017 - łącznie 3 938 złotych:

- koszty opieki 3x52x18 złotych = 2 808 złotych rocznie

- koszty przejazdów 440 złotych rocznie

- koszty zakupu leków 420 złotych rocznie

- wyjazd do C. - 270 złotych;

8. renta od 2018 r. - 325 złotych miesięcznie (3 902 złote/12 miesięcy):

- koszty opieki 3x52x19,50 złotych = 3 042 złotych rocznie

- koszty przejazdów 440 złotych rocznie

- koszty zakupu leków 420 złotych;

9. styczeń - wrzesień 2018 r. - 9x325 złotych = 2 925 złotych.

Od tych kwot należało odjąć wypłaconą sumę 5 003 złotych oraz po 160 złotych miesięcznie, poczynając od lipca 2014 r., czyli 51x160 złotych = 8 160 złotych.

Kwota zasądzona w pkt 1 b. winna zatem wynosić 9 607,20 złotych (17 749,20 złotych - 8 160 złotych), a w pkt 1 c. - 325 złotych miesięcznie.

Uwzględniając powyższe obliczenia Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w stosownym zakresie. Dalej idąca apelacja pozwanego podlegała zaś oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je między stronami.