Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2018 r. w Szczecinie

sprawy E. F.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o przyznanie emerytury rolniczej

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 25 kwietnia 2018 r. sygn. akt VI U 41/18

1.  oddala apelację,

2.  odstępuje od obciążenia ubezpieczonej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 297/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 07.12.2017r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonej E. F. prawa do emerytury.

Ubezpieczona E. F. wniosła odwołanie od wyżej wskazanej decyzji. W uzasadnieniu ubezpieczona wskazała, że pracowała w gospodarstwie rolnym teściów od 04.02.1977 r. do 23.03.1987r. i okres ten winien być uwzględniony do okresu ubezpieczenia społecznego rolników.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2018 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona urodziła się w dniu (...) Wniosła dnia 25.10.2017r. o przyznanie prawa do emerytury rolniczej. Wykazała bezspornie 20 lat, 5 miesięcy oraz 21 dni pracy w gospodarstwie rolnym. Pozwany uwzględnił okres opłacania składek ( 1983-1990) w wymiarze 3 lat, 9 miesięcy i 7 dni, okres ubezpieczenia ( od 01.01.1991r.) w wymiarze 9 lat, 9 miesięcy, okres umorzenia składek w wymiarze 4 lata i 6 miesięcy oraz okres pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym rodziców od 12.07.1973r. do 28.10.1975r. i od 06.06.1976r. do 02.08.1976r. z wyłączeniem okresu zatrudnienia pracowniczego.

W okresie 29.10.1975r. do 05.06.1976r. E. F. zatrudniona była w pełnym wymiarze czasu pracy na podstawie umowy o pracę w (...) w G.. Natomiast od dnia 03.08.1976r. do 31.05.1987r. ubezpieczona pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Pracy (...) w G.. Od 04.02.1977 r. do 23.03.1987r ubezpieczona zamieszkiwała i pracowała w gospodarstwie rolnym teściów W. i P. F. w wymiarze 5-6 godzin codziennie.

Ubezpieczona pobiera emeryturę z ZUS na mocy decyzji z dnia 04.10.2017r.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd I instancji zważył, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd orzekający zważył, że istota sporu sprowadzała się do oceny żądania ubezpieczonej uwzględnienia okresu pracy od 04.02.1977 r. do 23.03.1987r. w gospodarstwie rolnym teściów w wymiarze 5-6 godzin codziennie, do okresu ubezpieczenia społecznego rolników.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przyjął art. 19, art. 20 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2017 r. poz. 2336), zgodnie z którymi:

1. Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

2. Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

2a. Przepis ust. 2 stosuje się do rolnika, który do dnia 31 grudnia 2017 r. spełnił warunki, o których mowa w ust. 2.(…)

Według art. 20 ww. ustawy :

1. Do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16. roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

2. Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

3. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.

Sąd orzekający wskazał, że jak wynika z niespornego stanu faktycznego sprawy ubezpieczona od dnia 03.08.1976r. do 31.05.1987r. pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Pracy (...) w G.. Natomiast w okresie spornym od 04.02.1977 r. do 23.03.1987r, ubezpieczona zamieszkiwała i pracowała w gospodarstwie rolnym teściów w wymiarze 5-6 godzin codziennie.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że z art. 7 ww. ustawy wynika, iż ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1

- jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

2. Ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek obejmuje się innego rolnika lub domownika, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania, a także osobę, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

3. Innego rolnika, domownika lub osobę, która przeznaczyła grunty do zalesienia, obejmuje się ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek, wyłącznie w zakresie ograniczonym do świadczeń określonych w art. 9 pkt 1, jeżeli podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu albo mają ustalone prawo do emerytury lub renty lub do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

4. Przepisów ust. 2 i 3 nie stosuje się do emerytów i rencistów, którzy mają orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Według art. 16. 1. Ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny;

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1;

3) osoba pobierająca rentę strukturalną współfinansowaną ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;

4) małżonek osoby, o której mowa w pkt 3, jeżeli renta strukturalna współfinansowana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej lub ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich wypłacana jest ze zwiększeniem na tego małżonka.

2. Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się:

1) innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;

2) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy;

3) osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową;

4) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik lub domownik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych albo zasiłku dla opiekuna na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przez okres pobierania tego świadczenia albo zasiłku - do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2.

3. Przepisów ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1, 2 i 4 nie stosuje się do osoby, która podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub ma ustalone prawo do emerytury lub renty, lub ma ustalone prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Sąd I instancji zaznaczył, że ustawa wyłącza z ubezpieczenia społecznego rolników -domownika, który podlega innemu ubezpieczeniu.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczona podlegała w okresie spornym ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania pracy w Spółdzielni Pracy (...) w G.. Zatem nie może zostać okres pracy w gospodarstwie rolnym teściów uwzględniony do okresów ubezpieczenia społecznego rolników i tym samym uzupełnić okresu uwzględnianego do prawa do emerytury.

Sąd I instancji zaznaczył, że analogiczną regulację przewidywał art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin stanowiąc ( w pierwotnym brzmieniu), że przez domowników rozumie się członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania. Przy czym zgodnie z art. 1 tej ustawy ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych, zwane dalej "ubezpieczeniem", obejmowało rolników prowadzących gospodarstwa rolne oraz domowników pracujących w gospodarstwie rolnym.

Dalej Sąd orzekający podkreślił, że ubezpieczenie społeczne rolników ma charakter wyłącznie subsydiarny. Istnieje tylko wtedy, gdy dana osoba jest rolnikiem w ww. rozumieniu art. 6. 1 oraz nie podlega innemu ubezpieczeniu, ani nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty (art. 7 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1). Oznacza to, że osoba wykonująca inną niż rolnicza pracę zarobkową i ubezpieczona z tego tytułu, z ustawowej definicji nie spełnia warunków do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem rolniczym i nie podlega temu ubezpieczeniu, mimo formalnego objęcia decyzją organu rentowego. Z przepisów ustawy z 20 grudnia 1990 r. (art. 7 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1) jednoznacznie wynika, że nie one stwarzają możliwości wyboru ubezpieczenia. Wręcz przeciwnie, pozwalają na objęcie ubezpieczeniem rolniczym tylko wtedy, gdy nie istnieje inny tytuł ubezpieczenia (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2016 r. III AUa 73/16, L EX nr 2292436) .